READ ARTICLES (6)
News
ARDDANGOSFA AMAETHYDDOL SIROEDD DINBYCR A FFLINT. DYDD Gwener cynnaliwyd unfed a thrigain arddangosfa amaetbyddol siroedd Dinbych a Fflint yu Ngwrecsam a throdd allan yn llwyddiant holiol mewn pob ystyr. Yr oedd yr anifeiliaid, &o., a arddaugoswyd yn rhagori, o ran eu hansawdd, ar y rhai a welwyd mewn arddangosiacau biaenorol. Cynnaliwyd cyfarfod blynyddol v gymdeithas yn ystod y dydd, o dau lywyddiaeth Mr, Hugh Peel, Brynypys. C, Gwnaeth dirprwyaeth o Rhyl gais am i'r arddangosfa gael ei chynnal ya y dref houo y flwyddyu nesaf. Ar gynnvgiad Mr. P. P. Pennant, a chefnog- iad y Mil. Mesham, cydsyniwyd a'r ca.is. Etholwyd Mr. II. It. Hughes, Kinmel, yr hwn oedd wedi bod yn aelod o'r gymdeithaa er's 51 o flynyddoedd, yu liywydd am y flwyddyn 1904h a Mr. A. Sheffield., Rbyl, yn is-lywydd. A ganlyn sydd RESTR O'R GWOBRWYON. GWARTHEG. Iler-gawg iwbili diemwnt, gweith 30 ginis, am y tarw gorea, eiddo aelod o'r gymdeithas; H. E. Peel, Brynypys. Her-gawg am y fuwch oreu, eiddo aelod o'r gymdeithas C. Murless, Her-gawg Bodrhyddan am yr heffer oreu, dros 2 ac o dau 3 blwydd oed, eiddo i denanfc o ffermwr T. Parry. GWARTHEG CYRN BYKION. Tarw wedi ei fwrw yn neu cyn 1901 H. E. E. Peel, Ellesmere F. Bibby, Rhyl. Tarw wedi ei fwrw yn 1902 J. C. Read, Llaneurgain Q. D. Lloyd, Rossett. Buwch gyflo, neu yn rhoi llaeth C. Murless, Gwrecsam R. Ha.;gh, Rhiwabon. Heffer wedi ei bwrw yn 1901, cyfio neu yn rbci llaeth J. C. Read C. Murless. Heffer wedi ei bwrw yn 1902 G. D. Lloyd, Roesett; C. Murless. Tarw wedi ei fwrw yn 1902 J. C. Rea. Tarw wedi ei fwrw yn nen yn 1901 T. Atkinson, Bury H. E. E. Peel, Ellesmere. Tarw wedi ei fwrw yn 1902 J. A. Brown, Tarporley J. C. Read. BUWJh gyflo, neu yn rhoi llaoth; C. A. Murless J. A. Brown, Tarporley. Heffer wedi ei bwrw yn 1901 T. Atkinson, Bury T. Cartwright, Croesoswallt. GWARTHEG GODRO. Buwch J. Robson, Aud!em; T. Atkinson, Bury H. E. E. Peel, Ellesmere. Heffer wedi ei bwrw yn 1901 H. E. E. Peel T. Cartwright, Croesoswallt F. P. Parry, Gwrecsam. Heffer wedi ei bwrw yn 1902; T. Atkinson, B'.try; J. A. Brown, Tarporley H. E. E. Peel. Par o loi, wedi eu bwrw yn 1903 H. E.. E. Peel T. Cartwright; C. Murless, Gwrecsam. GWAETHEG CROES-RTWOGAETH. Bnwch, banner neu groesrywogaeth H. E. E. Peel; J. D, Crow, Gwrecsam (2 a 3). Heffer, banner neu groesrywogaeth, wedi ei bwrw yn 1901 H. E. E Peel T. Parry, Gwrecsam W. C. Hughes, Rhiwabon. Heffer, hanner neu groesrywogaeth, wedi ei bwrw yn 1902; H. E. E. Peel (1 a 2); F. Bibby, Rhyl. GWAETHEG GODRO. Par o wartheg godro (tenant o ffermwr) J. D. Cross, Gwrecsam F. Bibby. Par o heffrod (tenant o ffermwr); J. Leas, Gwrecsam T. Parry. Dwy fuwch, yn rhoi llaeth (gwerthwr llaeth) W. C. Hughes, Rbiwabon (1 a 2). Dwy fuwch odro (tenant o ffermwr) J. D. Crow F. Bibby. EIDIONAU. Dau eidion, wedi eu bwrw yn neu cyu 1901 C. Murless (1 a 2). Dau eidion, wedi eu bwrw yn 1902 R. a W. Roberts, Broughton, Casr (1 a 3) C. Murless. GWARTHEG CYMEEIG. Tarw, unrhyw oed Arglwydd Stanley o Alderley, Caergvhi (arbenig). Buwch-R. M. Greavas, Porthmadog (1 ac aruenig) W. Jones, Chwilog. Heffer, wedi ei bwrw yu 1901—Coleg y Brif- ysgol, Aber W. Jones. CEFFYLAU TRYMION. Her-gawg Westminster, gwerth 30 ginis, am y ceffyl trwm goreu yn yr arddangosfa, a bathod- yn Arian am y gaseg wedd, ebol neu eboles; J. Broad, Worthenbury. Ystalwyni gwedd-C. Bell, Norley F. Lloyd, Gwrecsam. Paro geffylau trol; F. Lloyd, H. E. Parry, Gwrecsam. Caseg wedd, gyda chyw wrth ei throad-J. Broad, Wortbenbnry (1 a I er-gawg Westmiu- ster) Arglwydd Kenyon, Eglwys wen. Ebol gwedd, wedi ei fwrw yn 1903-J. Broad W. H. Roberts, Wyddgrug. Ebol neu eboles trol, wedi ei fwrw yn 1902— H. Moore, Penarlag C. Murless. Gwrecsam. Ebol neu eboles trol, wedi el fwrw yn 1901— H. H. Lloyd, Gwrecsam H. E. Parry, Gwrec- sam. Ebol neu eboles trol, wedi ei fwrw yn 1900—T. Roberts, Rhuddlan R. Williams, Llanrwst. Caseg trol, gyda chyw wrth ei throed-J. Beecroft, Eastbam T. Cartwright. Croesos- wallt, Ebol neu eboles trol, wedi ei fwrw yo 1902— H. Mooie R. E. Evans. Ebol neu eboles trol, wedi ei fwrw yn 1901-R. E. Jones, Gwrecsam H. E. Parry. Ebol neu eboles trol, wedi ei fwrw yn 1900— J. Beecroft T. Cartwright. Ebol neu eboles tro], uo, dwy, neu tair blwydd oed H. Moore, T. Roberts, CEFFYLAU YSGEIFN. Cwpan anaa Anrhyd. Alec Paiker. Bathodyn arian, am y ceffyl hftr, neu gaseg ferlen, ebol neu eboles, wedi ei restru neu yn agored i gael ei restru yn yr HacJcney Stud Book; Mr. A. E. Evans. Her-gawg Naylor-Leyland am y ceffyl ysgafn goreu yn yr arddangosfa, eiddo i aelod o'r gym- deithas yn trigiannu ya sir Ddinbych neu sir Fflint; yr Acrbyd. Mrs. Ward. YSTALWYNI. Ystalwyn teithiol- yr Anrhyd. Mrs. Ward, Hen Golwyn T. P. Sykes, Poulton-le-Fylde. Ystalwyn ferlyn-C. Murless J. Tompkin- ijon, N annerch. CEFFYLAU HUR, COBIAID, a MERLYNOD. Caseg deithiol, gyda chyw-A. E. Evans, Gwrecsam Anrhydeddus Miv. Ward. Caseg gob,' gyda chyw wrth ei throed, heb I lod dros 14 dyiofedd—C. Murless F. Lloyd. Caseg ferlen, gyda chyw-H. Lloyd T. Price, Gwrecsam. Ebol, wedi ei fwrw yn 1903, yn debyg o wneyd teithfarch-A. E. Evans, Gwrecsam F. Lloyd. Ebol, trwy 'Princa Cardiff—T. Parry, Gwrecsam T. Price, Gwrecsam. Ebol teithiol-ebol oen eWies, wedi ei fwrw yn 1902-J. Broad, Wui then bury J. Tomp- kinson. Ebol neu eboles deithioi, wedi ei fwrw yn 1901—J. H. Smith, Rhyl; J. Jackson, Malpas. CEFFYLAU HUR. Caseg nen ddysbadd, dros 14 2, wedi ei fwrw yn 1900—T. B. Sykes Anrhydeddus Mrs. Ward. Caseg neu ddysbadd, beb fod dros 14 2, wedi ei fwrw yn 1900-J. Mort, Bat) gor- ti-y- Coed F. Lloyd. HELFEIRCH. Caseg, gyda chyw wrth ei throed-Miss Ho- ward, Malpas W. N. Parker, Farndon, Caseg neu ddysbadd, wedi ei fwrw yn 1900— W. Butler, Ellesmere G, Denson, Picton Hail, Caer. Caseg neu ddysbadd, i fyny i 15 stone, i gael ei farcbogaeth-IL D. Dennis R. White, Llan- degla. Caseg neu ddysbadd, i fyny i 12 stone, i gael ei farchogaeth—C. Murless W. Shepherd, Rossett. Ceffylau cyfrwy—T. Batev Eelerstoa An- rhyd. Mra, Ward. Caseg neu ddysbadd, dros 14, ac heb fod dros 15 dyrnfedd — H. H. Lloyd; Anrhyd. Mrs. Ward. Ciseg neu ddysbadd, dros 13 ac heb fod dros 14 dyrnfedd T. R, Evans, Prestatyn (1 a 2). Caseg neu ddysbadd, heb fod dros 13 dyrn- fedd-T, R. Evans H. Kidnee. Croesoswallt. CEFFYLAU HARNAIS. Caseg neu ddysbadd, dros 15 dyrnfedd—T. B. Sykes, Poulton-le-Fylde W. Glynn, Ciiccieth. Caseg neu ddysbadd, dros 14 dyrnfedd, ac heb fod uwch law 15-J. R. Kresber, Liverpool E. W. Jagger, Wellington. Caseg neu ddysbadd, dros 13 ac heb fod uwch law 14 dyrnfedd J. R, Evans (1 a 2). Par o geffylau (cesyg neu ddysbadd)—J. R. Krebser W. Glynn. Turn-out merlyn. y merlyn heb fod dros 13 dyrnfedd—T. R. Evans 1. Garnett, Liver- pool. Tandem, cesyg neu ddvsladd — W. Glynn J. R Krebser. Turn-out, csaeg neu ddysbadd, i gael ei ldaugos yn yr barnais-H, H. Lloyd; J. Ed- wards, Gwrecsam. Turn-out masnachwyr-C. E. Dutton, March- wiel; R. Williamson, Gwrecsam. CYSTADLEUAETH NEIDIO. Y neidiwr goreu dros glwydi, dwfr, &c.—A O. Davies, Machynlleth Mrs. Blockley, Madelev. DEFAID. Shropshire Down-Hwrdd. dau gnaif a thros- odd-J. E. Bankes, Llaneurgaia (1 ac arbenig); y Mihvriad S Sandbach, Abergele. Hwrdd un cnaif—y Mil. S. Sandbach; J. E Bankes. Oen hwrdd—J. E Bankes (1 a 2). Tri o fammogau, wedi magu wyn y tymmor hwn-J. E. Bankes; y Mil. Sandbach. Tri o fammogau, un cnaif—y Mil. Sandbach; J. E. Bankes. Tri o tfyn-fammogau—Fferm Bodrhyddan J. E. Bankes. DEFAID CYMREIG. Hwrdd dau gnaif neu drosodd-W. 0. Bell, Rhuddlan [1, 2, ac arbenig), a faer-gwpan Nay- lor Leyland). Hwrdd un ena,if-T. Williams, Dinbych W. Leathes, Rhuthyn. Oan hwrdd-W. C Bell [1 a 2]. Tri o fammogau, wedi magu wyn y tymmor hwn-J. G. a J. Oration; W. C. Be-l Tri o wyn-fammogau—J. G. a J. Gratton W. Leathes, Rhutbyn. UNRHYW RYWOGAETH BENDANT ARALL HEB LAW SIR AMWYTIITG A OHYMREIG. Hwrdd, un cnaif a throwdd- W. C. Bell [1 ac arbenig); M. Darlington, Rhiwabon. Oen hwrdd—M. Darlington F. Lloyd. Tri o fammogau wedi magu wyn y tymmor hwn—F. Lloyd; M. Darlington. MOUH. Hwch, rhywogaeth hwr-E. Hughes, Gwrecsam; T. Parry, Gwrecsam. Baedd, rhywogaeth ganolog neu fychan-H. E. E. Peel, Ellesmere [I a 2]. Hwcb, rhywogaeth ganol neu fychan-H. E. E. Peel [1 a 2]. Agored—Baedd, rhywogaeth mawr, gwyn, dros 12 mis oed—J. Rogers, Baschurch. Hvsch fawr, wen, a thorllwyth—E, Owen, Gwrecsam. YMENYN. PedwsT o hanner pwysi o ymenyn, wedi ei halltu yn ysgain-H. D. Dennis, Rhiwabon. Pedwar o hanner pwysi, yn rhydd oddi wrth haJen-Arglwydd Kenyoa, Eglwyswea (1 a her- gwpan), Tri o hanner pwysi, wedi eu halltu yn ysgafn -MIs. Parry, "Wyddgrug. Tri phwys o ymenyn, wedi ei halltu yn ysgafn -Miss S. Morley, Caer. Ymenyn llestri, wedi ei halltu yn ysgafn — Mrs. S. Moiley, Caer. BAR A. Torth wen, pedwar pwys neu drosodd-J. Davies a'i Fab, Nannerch. Torth wen, daa bwya nell drosodd—Cym deithas Gydwe^thredol Gyfyngedig Junction Wyddgrug. Torth o fara haidd, dau bwys neu drosodd- J. Owen, Rhyl Torth wen, dau pwys neu drosodd, wedi ei gwneyd gartref gin ffermwyr, neu bersonau ya dal tai—Mrs. E. Price, Llaneurgain. CAWS. Tri chosyn, weli ei wneyd yn 1903, unrhyw bwysan- tV. H. Hobeon, Malpas; J. Harrison, Gwrecsam. Tii chosyn, wedi ei wneyd yn 1903, unrhyw bwyeau—A. Hughes, Malpas; F, Jeffries, Ellesmere; G. Hopley, Gwrecsam. Tri chosyo, wedi ei wneyd yn 1903, uurhyw bwysau—W. H, Hobson, Malpas [I, 2, arbeaig, a her-gawg Kenyon]. Tri chosyn, wedi ei wneyd yn 1903, unrhyw liw-J. Dilworth, Helsby; C. F. Hobson, Eccleshall, sir Stafford (2 ac arbenig); F. All- wood, Caer. Tri chosyn, wedi en gwneyd yn 1903, nnrhyw liw-F. Allwood [1 ac arbenig], C. F. Hobson; T. Trelfa, Nantwicb.
News
BLAENAU FFESTINIOG A'R CYLCR. Eglwys (M. C-) Maenofferen.—Y mae yr eglwys hon wedi pasio pleidlais unfrydol i wahodd y Parch. Howell Harris Hughes, IVn- machno, i ddyfod i'w bugeilio. lh y Parch. Tbomas Lloyd, S'festiniog, a Mr, Owen Jones, Erwfa.ir, yn y gyfeillach nos Fercher. yn cyrn- meryd llais yr eglwys. Bydd colled Pen- macbno ar ol y gw1' parcbedig yn ennill fawr i Blaenau Ffestiniog, os cydsynia Mr. Hughes i ddyfod atom. Cadair Pwllheli a Llanfairfechait.—Llon- gyfarchwn Dewi Mai o Feirion ar ei waith yn ennill cadair eisteddfod Pwllheli ddydd Llun", a Barlwydon yn ennili cadair Llaufairfechan. Sibrydir y ceir drama ddyddorol ihwcg Dewi a Bryfdir ynghyloh cadair Pwllheli. Y mae Bryfdir yn dyweyd mai efe oedd y goreUj ond fod yr ail-oreu wedi ei chael am fod ei gyfansoddiad ef I bedair llinell dros y rhif pennodol tra y dywed Dewi i gynnygion rhyfedd gael eu gwneyd gan Bryfdir am gocl I yr anrhydedd I o gael ei gadeirio' yn ei le Itbai hynod yw y beirdd am groesi cleddyfau pan ddecbreuarit. Cawn glywed rhagor am hyn etto, a hyny ya fuan. Damweiniau i Bhml.—QJ.oM plentyn Mr. Owen Edwards, Hafodruflydd, ddiangfa wyrtb- iol rhag llosgi i farwolaetb. Ymddengys iddo gael gafael ar flychaid o fflamegion (matches), ac iddo eu tanio. Cymmerodd ei ddillad din, a llosgwyd ei wyneb a rhan o'i gorph yn dost iawn. Wrth chwareu ar ben toruen chwarel y Rhiw syrtbiodd bachgen Mrs. Ellis Davies, Salem Place, i lawr i ganol y meini; agorodd archoll mawr ar ei dalcen, a chafodd ysgydwad trwm i'w gyfansoddiad. Pysgota yn Afon y Ddwyrydgwell hwyl gyda physgota yn yr afou ben eleni nag a gafwyd er's blynyddoedd. Llawenydd yw deall fod yr afon yn llawn o bysgod, er yr helynt a wuaed fod yr oil wedi eu lladd ychydig amsor yn ol, a chottau mawrion wedi eu rhoddi ar y trethdal- wyr trwy fyned i gyfraith a'r Cynghor Dinesig ynglýn â'r gwenwyniad 10aedig ar yr afon. Wedi y dal mawr sydd ar bysgod ynddi y dydd- iau hyn daw Dyffryn Maentwrog etto yn enw. og fel cyrchfan genweirwyr. Addysg,-— Cynnaliwyd cyfarfod o'r Bwrdd Ysgol, o dan lywyddiaeth Mr. E. P. Jones, Blaenyddol, a chyfarfod o'r Bwrdd Llywodr- aethol, o dan lywyddiaeth Mr. William Owen, Plaswaenydd. Ffurfiol ydoedd yr holl weith- rediadau. Cydnabyddodd Mr. R. Walker Davies bleidlais o gydymdeimlad basiwyd ef yn ngwyneb y ddamwain a gafodd i'w lygad, ac yn hysbysu y crodid na byddai iddo golli ei was- nnaeth gan ei fod wedi cael tynu y gwydr o bono. Eunillodd ysgol Llan y grant uwcbaf, sef 196p. ]6s. Ga. Ad drefnwyd gyda Mr. T. Edwards, Llan, i gael 29p. 10s. yn lie 14p, 10s. am baentio y ty- ac ysgol yno a bod Mr. Wil- liam Jones i baentio ysgol Maenofferen yn lie Mr. John O. Thomas, yr bwn oedd wedi cyt- tuno i wneyd y gwaith. Hysbyswyd y bydd bwrdd arbenig yn cael ei alw i ystyried y rhestr o ymgeiswyr am yr ysgoloriaetbau cynnygiedig gan y L!y%odraethwyr a Mr. Oakeley, a chy- hoeddir enwau y rhai fydd yn eu hennill o fewn y pythefaos nesaf.
News
ANRHEGU SWYDDOG CHWAREL. YCHYDIG wythnosau yn ol gwnaed yn hysbys yn chwarel Maenofferen fod y clerc a'r cashier; sef, Mr. William Thomas (Cromlcchydd), wedi ei ddyrcha.fu i fod yn werthwr ac allforwr i'r cwmni yn eu porthladd yn Mhorth Madog. Aeth y newydd fel saeth i galon- au y gweithwyr, yn mhllth pa rai yr oedd Thomas yn ffafr-ddyn, nid ar gyfrif ei swydd a'i eafle, ond ar gyf- rif ei ddynoliaeth dda, a'i galon garedig. Tristaent wrth feddwl am el golli o'u mysg, ond llawenbiient. weled fod gwr mor haeddJannol o ddyrchaliad yn ei gael, a hyny heb ymwtbio yn hunaaol a hursandybiol. Ni ba yn Mlaenau Ffestiniog erioed ddyn ieaangc mwy cymmeradwy gan dlawd a ehyfoethog, na neb mwy haelionus at bob mud!ad yn yr ardal er budd personau mewn adfyd, neu fadiadau oyhoeddua a chrefyddol. Nid yn bawdd y gall yr ardal hebgor dvnion o nodwedd Mr. Thomas. Daetli yma bym. theng mlynedd yn ol, yn llawn nwyfiant, ac yn wrth- Phariaeid o'r fath fwyaf pendant. Llafuriodd mewn gwahanol gylchoedd yn ddistaw a di ymhongar; ac i'w eaw da ef y mie llu o symmudiadau daionna yn ddy- ledas am eu safle heddyw yn yr a-dal boblog hon, Wrth ystyried hyn, nid rhyfedd ydoedd i'r cannoedd a weithient yn chwarel Maenofferen symmud yn mlaen i wneyd arwydd fechan o'u dyled iddo fel y swyddog nesaf at Mr. Griffith Jones, prif ornchwyliwr y chwarel. Nos Fawrth, yn y Greffin Temperance Hotel, cynnaliwyd cyfarfod brwdfrydig o'r gweithwyr i gyf- .Iwyno yr anrheg ddarparedig i Mr. Thomas. Llywyddwyd gan Mr. William Hughes, Cwm- bowydd Road. Wedi i'r Parti Meibion (dan arwelniad Mr. Edward Rowlands) ddatganu yn swynol 'Awn i ben y Wyddfa fawr,' cafwyd anerchiad gwresog gan y liywydd. Dywedodd fod y gweithwyr yn siomedig iawn wrth feddwl am ymadawiad Mr. Thomas o'u plith, ar ol tymmor mor faith o swyddogaeth yn y chwarel, lie yr oedd yn nchel ei barch gan bob un o honynt. Cawsant ef yn barod i wneyd pobpeth a allai dros y gweithwyr, ac nid oedd dim yn ormod gaaddo i'w wneyd ar eu ihan. Yr oedd yn gvfranwr hlel at bob symmudiad i gynnorthwyo yr anffodus. Gofidus ganddynt ei fod yn ymadael; end cyd-lawenhaent yn el ddyrchafiad. Cafwyd y parodrwydd mwyaf unfrydol yn eu plith i dclangoa eu telmladau da tusg ato. Gobeithient y cofial am y gweithwyr yn ill le newydd, ac y gwnelai barhau i fod mor gefnogol iddynt (uchel gymmerad- wyaeth). Gwnaeth Mr. R. 0. Jones, Rhlw, a Mr. Richard Jones, gynt o'r Llan, eu ihan yn deilwng drwy ddat- gann ac adrodd. Mr. William Griffith, un o'r archwilwyr llecM yn y chwarel, a anfonodd lythyr yn dadgan el ofid am nad allai fod yn bresennol. Cydlawenhaai â. hwynt yn nyrchafiad Mr. Thomas. Iddo ef ymddangosai en bod yn gweithredu oddi ar yr egwyddor fawr sydd mor banfodol i lwyddiant pob cylch o gymdeithas; sef cydnabod teilyngdod yn eraill, a llawenhau yn eu llwyddiant. Path cymmharol fychan, ar rhyw olwg, ydyw gweithreiu felly ond y mae y canlyniadau tu hwnt i'w hamgyffredion mewn peth felly. Bu Mr. Thomas yn ymdrechu am lawryfon eisteddfodol, &c., end cafodd yn awr anrheg a brisiai yn uwch na dim a ennlllodd erioed o'r blaen. 'Gweli yw enw da nj,g enaint gwerthfawr;' ac yr oedd ef yn feddiannol ar 'enw da' yn y swyddfa, y chwarel, yr ardal, a'r eglwys. Dymunai iddo wytio fel na ddygal neb ei goron.' Yna datganodd Mr. John Williams, Tanygrisiau, I fyny bo'r nod.' Mr. D. E. Jones, fel un o'r gweithwyr hynaf yn y chwarel, ar ran ei gyd-weithwyr, a gyflwynodd yr anerchiad hardd, wedi ei fframlo yn y modd godidocaf, i Mr. Thomas. Wedi gwneyd ychydig sylwadau darllenodd yr anerchiad :—Dangoaid ynddo fod y gweithwyr ar un- waith, ar ol deall am y symmudiad, wedi penderfynu manteisio ar yr amgylchiad I ddangos eu teimladau da at un yr oeddynt mor ddyledus iddo. Cymmerwyd rhan yn y mudiad gan bob un o'r gweithwyr heb na chvvyn na chymmbell. Rhoddent bwyslais ar eu chwithdod o'i golli o'u plith; ond yr oedd iddynt hedd a llawenydd wrth weled ei fod yn cael llwydd ac an- rhydedd. Cawsant ef bob amser yn barod I fyned i'r drafferth fwyaf I chwilio i mewn i bob achos a osodid o'i flaeu, a hyny yn deg; cllr, a diduedd. Cadw- odd, befyd, yn anrhydeddus 6 fewn cylchoedd el swyddogaeth ei hun, Archwlliodd gyfrifon Cym- deithas Gynnorthwyol Gweithwyr Maenofferen am ddeuddeng mlynedd, gin wrthod yn bendant bob oyd- nabyddiaeth am y gwaith Ni phallai eu diolch iddo am hyny a dymunent iddo gyfnod hir nlr, a thym- mhorau teg yn ei gylch newydd, a llawryfon lu yn myd lien ac awen, ac i'w holl einioes iod 0" Dan nawdd Duw a'i flangiof.1 Yn dilyn cetd enwau swyddoglon ypwyllgor. Mr. Thomas, mewn araeth lawn o deimlad a doeth- in^b, a gydaabyddodd yr anrheg hardd a roddwyd iddo. Dywedodd fo 1 eu geiriau yn ei orchfygu. a.'u Mre-JJgrwydd yn ei lethu, fel nad allai gael geirlau i fynegu ei ddiolch iddynt. Yr oedd yr hyu a fynegid yn yr anerchiad yn fwy nag a itaeddai. Gwnaeth ben- derfyni^d wrth ddyfod i'r swyddfa bymtheug mlyn- edd i'r diwrnod hwnw, y gwnelai bobpeth a allai i'r gweithwyr, ac, ar yr un pryd, fo 1 yn gywir tuag at y cwmni: cael yr hyn oedd deg i'r ddwy oshr. Cafodd lawer o foridhM tra yn en plith so yr oedd yn ym- gyguro wrth gofio ei fod yn yr un llong a hwy etto ond ei fod ef yn y gwaelod, yn Mhorthmadog, a hwythau ar y deck yn y Biaenau. Dymunai yn dda i'w olynydd, a. phawb yn y chwarel. Cadwai yr an- erchiad yn ei ystafell oreu a pban fyddai ef wedi ttlyned, arosai hwn yn arwydd i'r rhai fyddai ar ei ol o'r modd y mynai gweithwyr diwyd a gonest Maen- offeren anrhydeddu un a fu yn swyddog yn eu plith am bJmtheng mlynedd. Nid oedd yn gadael yr un gelyn sr ei ol; ond gofidfai orfod gadael cannoedd o gyfeillion na byddai cyfleusdra etto i gael cymmaint o'u cwmni (cymmeradwyaeth). Dllynwyd gydag anerchiad barddonol "gan Ap Defon. Mewn attebiad I gais y liywydd dywedodd Mr. T. P. Edwards (Caerwyson) fod yn dda iawn ganddo fod yn bresennol, a gweled y fath arwydd o deimladau *da rhwng y gweithwyr a'u swyddog, a rhwng y swyddog a'r gweithwyr. Yr cedd teimladau o'r fath yn han- fodol i lwyddiant pob chwarel a gwaith drwy y byd; a'r achos o'r holl anghydfod rhwng meistri a gweith. wyr yn mhob streic ydoedd abscrlnoldeb y teimladau hyn. Yn Cromleobydd yr oeddyht wedi csel dyn o alluoedd eithriadol a doetbineb arbenig. Nid bob emser y oaent y dyn doeth a'r dyn galluog yn yr un person; ond yma cawsant hyny, fel y profai pym- theng mlycedd o berthynas rhyngddynt a'u gilydd. Sylwodd ef, yn ol ei Bwydd fel golygydd newyddiadur y He, ar symmudiadau cyhoteddus y derig mlynedd di- weddaf, a da ganddo ddwyn tystiolaeth ddigil ac agored nad oedd yn wybyddus iddo am unrhyw ddos. barth o weithwyr goafeatach, a mwy cydwybodol, yn y deyrnas ac, ar yr un pryd, dylid rhoddi yr hyn sydd deilwng i'r meistr): ac yn Mhrydain Fawr heddyw ni cheld en gwell hwv ha'u swyddoglon. Cynnhwrf ac anfoddogrwydd nid oes yn eu-plith; pa ham nad yr un fath yn Methesda ? 03 goddefent iddo ef atteb, dy. wedai nad oedd cymbariaeth rhwng y gweithwyr na'r swyddoglon ond yn y gweithwyr yr oedd y gwahan- iaeth mwyaf, gan nad oedd modd eu boddloni, o blegid yr ysbryd greddfol anfoddog oedd yn eu plith. Nid osdd derfyn ar "wydd Mr. Thomas i gynnorthwyo y gweithwyr, a dylid cofio fod swyddog mewn safle i wneyd niwed mawr jn grsfcal a daioni mawr i'r rhai oeddynt o dano. Dyn nwyfus, chwareugar, a fu ef, ond dyn, er hyny, a gallu ganddo fel lienor, a bardd, rad oedd ond ychydig wedi ei adnabod. Cydlawen- haai yn e! ddyrchafiad, ac yn eu dymuniadau da iddo (cymmeradwyaeth). Wedi i'r parti ganu 'Adgofion dedwydd,' diwedd- wyd y cyfarfod poblogaidd dtwy ganu 'Hen wlad ty nhadau.' GOHEBTDD.
News
HEDDLYS PENRHYNDEU. DRAETH. ÐYDD Iau, o flaen y Mri. G. H. Ellis, R. Jones- Morris, E. M. Roberts, ac E. Bowea Jones. Gardotyn afreolus.—Cyhuddwyd cylchwerth- wr, o'r enw Owen Jones, o Amlwch, o gardota, cylchwertbu heb drwydded, ac arfer iaith ddrwg yn Harlech. Anfonwyd ef i garchar ant bum wythnos, Trosglwyddo trwi/dded.—Ar gais Mr. R. O. Davies, Blaecau Ffestiniog, caniatawyd tros- glwyddiad llawn o drwydded y Queen's Hotel, Blaenau, i enw Albert A Kerridge, gynt o'r Bull Hotel, Bala. Dywedodd y cadeirydd fod y drwydded yn cael ei cbaniatau ar y. deall clir fod gofal arbenig yn cael ei gymmeryd o'r tap. room, yn nghwr isaf y gwestty. Meddw,—Dirwywyd Otto Miller, Grogan, Harlecb, i swllt a'r costau, am fod yn feddw yn Harlech. Ymladdfeydd yn y nos yn Maentwrog.— Robert Thomas, Grapes Hotel, Maentwrog, a John Griffith, Penrhydfacb, gweision ffermydd, a gyhuddwyd gan Robert Roberts, chwarelwr, Ty Ucha, Rbyd, Llanfrothen, o ymosod arno. Yr oedd hefyd groes-wysiau wedi eu codi gan y ddau ddiffynvdd yn erbyn Robert Roberts. Hefyd, cyhuddwyd Richard Owen, chwarelwr, Rhyd, gan John Griffith, o ymosod arno. Amddiffynid Robert Roberts a Richard Owen gan Mr. R. O. Davies, a'r ddau arall gan Mr. John Humphreys. Yn ol y tystiolaethau bu ymladdfa rhyng- ddynt a'u gilydd yn hwyr nos Sadwrn, Gor- phenaf lleg, yn ymyl y gwestty yn Maentwrog; a dywedid fod cicio wedi bod rhyngddynt, cud gwadai rhai o honynt hyny. Y cadeirydd a ddywedodd i'r helynt dori allan rhwng dynion ieuaingc yn cadw oriau hwyr allan, yn He bod yn eu cartrefi yn gorphwyso. Gobeithid y cadwai yr heddlu olwg ar y peth, ac y rhoddid yr arferiad an- nheilwng i lawr. Yr oeddynt yn dirwyo y ped- war. Robert Thomas a John Griffith ddeg swllt yr un a'r costau am ymosod ar Robert Roberts, ac yntau bum swilt mewn dau achos, a'r costau, yüglyn a chroeswysiau Thomas a Griffith, a dirwywyd Owen i ddeg swllt a'r costau am ymosod ar J. Griffith, Dyfru llefrith yn Trawsfelnydd.-Yr Arolyg- ydd Roberts a gyhuddodd Gwen Jarrett, Glas- fryn, Trawsfynydd, o werthu liehith o'r hwn yr oedd ei hufen wedi ei dynu heb hysbysu hyny i'r prynwyr. Yr arolygydd, yn cael ei gadarahau gan yr Heddgeidwad Griffiths, a dystiodd iddo brynu peint o lefrith am jjc. gan Mrs. Jarrett, ac nid oedd ond 1 24 y cano o frasder ynddo, tra yr oedd tri y cant wewn llefrith pur. Amddiffyniad Mr. R. O. Davies dros Mrs. Jarrett ydoedd, 101 dau fath o lefrith yn cae ei werthu ganddi, y naill am geiniog a dimaK a'r llall am ddwy geiniog y peint, a bod hyny wedi ei hysbysu i'r swyddog pan y gwerthwyd y rhataf iddo. Gwadai y ddau swyddog i ddim gael ei ddy- weyd wrthynt am ddau fath o lefrith. Tystiodd Martha Morris iddi fod yn cael dau fath felly gan Mrs. Jarrett am y 22 mlynedd diweddaf. Ystyriai y fainge fod yr achos wedi ei brofi, a dirwywyd y ddiffynyddes i lp., a 1 p. 13s. o gostau. Etto.- Yr Arolygydd Roberts a gyhuddodd Jane Roberts, Bryn madoc, Trawsfynydd, am drosedd cyffelyb. Mr. R. 0 Davies a ddywedodd fod yr achoa hwn yn bollol yr an fath a'r llall, a dylai wasanaethu fel rhybudd. Gofynai am i'r achoa gael ei dynu yn ol ar dallad y costau. Gwrthwynebodd yr arolygydd, a rhoddodd i mewn dystysgrif y dadansoddwr, yn dangos nad oedd oud 11 1'7 o traeder yn y llefrith. Gwerthwyd ef iddo fel llefrith newydd. Galwydamryw dystion o blaid y ddiffynydd- es i brofi ei bod yn wybyddus ei bodyn gwerthu dau fath o lefrith, un ddimai y peiot yn ddrut- ach na'r llall. Y cadeirydd a ddywedodd nas g ell id myned dros dysr ysgrif y dadansoddwr, yr hon a ddangosai i saith a deugain y cant o'r brasier gael ei gymmeryd o'r Jlefiifch. Rhaid cael llefrith o safon arbsnig. Dirwyenii fel ya yr achos biaenorol. Dirwe.st Dirwest-dai Harlech.—Wil-iam Wil- liams, daliwr trwydded y White Iiorse Inn, Harlech, a gyhuddwyd gan yr Arolygydd Roberts o werthu dïod yn aoghyfieithlawn mewn t' an-rhtwyddedi-i, sef ya y W hiteLion Temperance Hotel sydd ya gys?ylhiedig a'r White Horse, ac ya cael ei berchenogi a'i breswylio gan y diffynydd. Hefyd, cyhudd- wyd Margaret Williams, ei wraig, t) gymmer- yd rhan yn y trosedd, a chyhudilwyd Miss Carroll o werthu dÏJél heb drwydded. Erlynwyd gan Mr. R. Guthrie Jones, Dolgellau, ar ran yr heddlu, ac amdditfynid gan Mr. John Humphreys, Porthmadce, Yr Heddgeidwad Jenkyn Morgan a ddywed- odd ei fod yn byw yn y Bala, Daeth ar ei olwyn- faroh oddi yno i Harlech mewa dillad aQswyddogx ol Mehefin 2:hin. Aeth i'r White Lion Temper- ance rhwng tri a phedwar o'r gioeh, a dywedodd iddo ddyfod o Gaer, a'i fod yn bwriadu myned am Gsernarfon. Gofynodd a ailai gael tê a thra yr oeddynt yn gwneyd y te yn barod, gofynodd am lasiad o gwrw. Cafodd un, a rhoddodd hanner sofren i dale-, a chafodd y newid yn ol. Wedi tO gotynodd am lasiad o chwisgi, a chafodd en yna. am botalaid fechan o chwisgi, yr hon a gafodd a phasiodd arian bob tro i dalu am y ddiod wedi ei chael. Miss Carroll oedd yn gwasanacthu arao, ac yn gwerthu y ddiod iddo. Wedi cael y chwisgi yn y botel acth allan, a dyohwelodd gyda'r Heddgeidwad Davies, sydd yn byw yn Harlsah. Ymddiddanodd a Mrs. Williams ynghylch trwydd- ed yty.a chyda Miss Carroll; ac amddiffynid trwy ddyweyd i'r ferch roddi yr arian i dalu am y ddiod cyu ei gael o'r bar, Mr. Humphreys a holodd y tyst yn llym ar ei waith yn dyweyd anwiredd wrth ofyn am y ddiod, ac am el waith yn yfed y ddiod tra ar ei ddyledawydd. Mr. Guthrie Jones a amddiffynodd y swyddog yn yr hyn a. wnaeth, am ei fod wedi troi yn gudd swydd- og i ddyfod o hyd i'r trosedd yr ammheuid ei fod yn cymmeryd lie yn y ty ar wabanol amgylohiadau. Dirwywyd William Williama i 2p., a 2p. 14s. 6c. o gostau. Taflwyd allan yr aohos yn erbyn Mrs. Williama am gynttorthwyo; ond dirwywyd Miss Carroll i 10s. a'r costau am hyny. Taflwyd allan y cyhuddiad o werthu gwirod heb drwydded. Anghymmeradwyodd y faingc y dull a gymmerodd y swyddog i ddyfod o hyd i'r trosedd. 4,
News
DREFACH, FELINDRE, A'R CYLCH. MARWOLAETH DAVID JOHN CLARKE. Yn Hydref diweddaf bu farw y bychan uckod, ar ol cystudd byr o dri diwrnod. Mab ydoedd I Mr. John ac Anne Clarke, Daugribyn, Gwmorgan. Yr oedd yr ymadawedig yn ffyddlawn iawn gyda'r Ysgol Sal a'r cwrdd yn Rehoboth; ac y mae ei le yn wag iawn yno, am ei fod bob amser yn bresennol, ac wedi ei wobrwyo lawer tro am ei ffyddlondeb yn yr Ysgol Sul. Ond daeth y diwedd yn sydyn, ac heb fod neb yn meddwl. Tri diwrnod yn unig o gystudd a gafodd, yna daeth y diwedd. Gw&g iawn yw'r t$, gwag yw'r Ysgol Sul a'r capel, heb David John. Gwasanaethwyd yn yr ang- ladd gan y Parch. W. Pritchard, Rehoboth; a rhodd- wyd corph y byohan i orphwys yn mynwent y capel uchod hyd foreu glan y codi. Gan ein bod wedi bod yn cydweithio a'i dad am flynyddoedd lawer cyn iddo symmud i'r lie y mae yn bresennol, ac wed! ei gael yn gyfaill cywir a chydweithiwr ffyddlawn bob amtxr, yr ydym ya cydymdeimlo yn fawr âg ef yn ei brofed- igaeth chwerw o golli un oedd mor hoff ac anwyl ganddo ef a'i briod. Nawtld y Nef ac amddiffyn Rhaglunlaeth a fyddo drostynt bob amser. Blodeuglwm. Byd rhyfedd iawn-byd dyrus, Yw'r byd 'rym ynddo 'n byw, Pwy dd'wed beth fydd yfory Yn nghynllun dyrus Duw ? Pa un at 'r fam neu plentyn, Neu 'r tad fydd yn ei fedd, Neu ynteu iach a hapus Fydd pawb, yn lion eu gwedd? Mae perlau goreu 'r nefopdd Yn ngwlad y cystudd mawr, A'i blodau mwyaf disglaer Yn tyfu ar y llawr; A swynir glan angylion Gan dlysni 'r blodau hardd, A disgyn wnant, a'u dwyn I'r ddwyfol nefol ardd. Mae yn naturiol wylo Wrth golli plant fel hyn, A'n calon sydd yn rhwygo, Eu colli yn y gIYB; Ond 0 mae genym gysur, A modd i godi pen, Ac edrych draw dros angeu I ganol nefoedd wen. Lie gwelwn ein rhai anwyl Yn iach heb unrhyw boen, Yn canu a chlodfori Yr addfwyn anwyl Oen; Oa du yw ar y ddaear, A awn och'neidio trist, Mae draw yn gan anfarwol Yn nghwmni Iesu Grist. GOHEBYDD.
News
Boreu ddydd LInn agorwyd chwarel Pant- dreiniog—un o'r tair chwarel a bwrcaswyd gan y cwmai cydweithredol yn rhanbarth Betbeds -pan y cymmerwyd 230 o ddyniou i mewn. Disgwylir y chwanegir at y nifer hwn fel y bydd yr ysbwriel llechi yn cael ei glirio ymaith. Daethpwyd i'r penderfyniad, mewn cyfarfod a gynnaliwyd yn Rhiwabon, noslau, igyfhvyno anerchiad o groesaw i Syr Watkin Wynn, Arglwydd Raglaw sir Drefaldwyn, ar ei ddychweliad i Wynnstay, yr wythnos hon, ar ol iddo fod ar daith am chwe mis yn Neheudir Affrica. Dygwyd dyn ieuangc, o'r enw Edward Arthur Evans, asiedydd ac adeiladydd, o flaen yr ynadon yn Ngholwyn Bay, nos Ian, pan y cyhuddid ef o ddau drosedd o dan Gyfraith Methdaliad. Gwnaed ciis am i'r achos gael ei ohirio; a chaniatawyd hyny, ac i Evans gael myned allan ar feichiafaeth. Gwnaeth Dr. J. Owen Jones, swyddog medd- ygol Tlotty Treffynnon, gais, yr wythnos ddi- weddaf, am godiad yn ei gyflog; a'i re-<wm dros wneyd hyny ydoedd, fod gryn gynnydd wedi cymmeryd lie yn ei waith yn ddiweddar, yn gymmaint a'i fod yn gorfod arolygu y crwydr- iaid yn ddyddiol, fel rhagocheliad yn erbyn y frech wen. Pendcrfyrnvyd fod ei gyfiog yn cael ei godi o 40p i 60.0. Dygwyd cyhuddiad yn erbyn dau hociwr, o'r enwau Henry Edwards, Pengelli, a John Davies, Trallwm, o flaen yr ynadon yn Ngwrec- sam, dydd Llun, o fod wedi lladrata trol a mul, gwerth 30s., eiddo Samuel Thomas, Pentrefelin, Gwrecsam. Yn ol y dyetiolaeth ymddengys i Davids, gyda'r hwn yr codd Edwards, fenthyca y drol a'r mul dydd Sadwrn, gan addaw eu dychwelyd yr un diwrnod, ac iddo addaw tain swllt am eu benthyg. Pan aeth yr Arolygydd Bagshawe i Wyddgrug y Sabbath, cafodd fod y drol a'r mul wedi cael cu gwerthu am 5s. 6c. Cydnabyddodd Davies fod ganddo ran yn y gwerthiant; ond dywedai Edwards nad oedd wedi derbyn dim o'r arian. Pm lerfynodd?yr ynadon ohirio yr achos hyd dydd Llun nesaf.