Baner ac Amserau Cymru

YR EISTEDDFOD. I (Par hid o iudal. 7). DYfJD GWBNER. i GORSEDD BOREU GWENER. Cynnaliwyd y drydedd a'r o'af o'r gorseddau am banner awr wedi wyth yn yr unmim, a 1 h'1.t1 tmgylchiadau cyffelyb. Cynnoithwywy i yr Archèderwydd gan Dyfed a Ch -Man; L\C yn mysg y rhai oedd yn bresennol (I f,'wn y cylch yr oedd Job (y bardd cadeiriol), Rhuddwawr (y bardd coronog), Mafoowy, Cochf irf (maer Caerdydd), Ceitho, Gwili, Moil->isfab, Arlunyd;i Fenygarn, E>3 Dar, Morien. Eifionydd, M-ichno, Awbtin, Gwylfa, Viaee it, Llew Tegid, Gwynfe, Gwyneth Vaughaa, Miss Caledfryn Willi'ins, Merch Tremrudd (rnseres Caerdydd), Mair (Mis? Beadon o Reading), a swyddogion Eistedd- fod Llanelli. Offryxnwyd gweddi r orsedd gan Job, a dilyn wyd gan Eos i)Sr gyda phenniUion telyn. Yr red ei gyteiriadau at Llawcden a Dr. Joseph Parry yn cyffwrdd calon pawb oedd yn bresennol. Wele r ii o'i beiimllion — MIJe býs y gerdd ar dyner da-nt Pan yw ei phlant yn cwyno, Pan. goliir hen wynebau gli111 I fvIae cylch y gan yn wyio. Mae Joseph Parry yn y ) j wch Dymunwa hcdd Well iddo. Od yvv Llawdden' Gymiu wen A i a wen wedi tewi, Saif ei gerhjd ar ei o! Yn nghanol c-yich y nieni; Fe of ilodd Duw am he d E n gorsedd efoÏ gwersi. Deffro di, delyn Cymru wen, Can nes gwefreiddio daear a nen, Cerd led y trydan o fryn i fryn I godi olynwyr i'r rhai byn. Cyfansoddwyd y gsiriau uchod gan Watcyn Wyn, yr hwn orfodwyd i a -;ae! Llanelli nos lau o herwydd afiechyd, ac a fethodd ddychwelyd ar 01 hyny. Cafwyd yr anerchiadau bvrddonol a ganlyn yn mysg eraili — Yn y Han mae Haw mydd—esjyaa Llais can i'r wybrenydd Mae'r hen awen inor newydd Ag awyr deg gwawr y dydd Daw heddyw luoedd dyddan-l ddinas Farddonolyr alcan. Me'us iawn yn mhlas anlan M .vynhau gwyl cwmnl y gin. DEWI MEDI, Cynaiwe'ria can blraeth-o gwmpas Am gampwyr llenyddiaeth Llawddsn wnai Eden odiaeth, A dyddan ffrwd ei ddawn ffraeth. Parri arwr perorol-aTIadlwr Odlau cenedlaethol, Haul y serch, ie, a thai Saul, Y byw eeiniau'n ab en 1. MACHNO. Eagynodd G wili i gopa y maen llo„r, a chyhoeddodd yn ffurfiol y pemierfyniad y daeth- pwyd iddo y noswaitb ila no ol i g-ynntl eis- teddfod 1905 yn Mountain Ash, a dilynwyd ef gan Machno, yr hwn a gyhoeddodi byngciau yr arholiadsu. Treuliwyd cryn amser wedi hyn i roddi urddau anrhydeddus; a chyn banner gorphea yr oedd bron ba.wb wedi hen laru ar y bu nes annifyr. Wele y rhe-tr, ynghyd &'r ffugenwau -Parch. Canon David Williams, Ty Ddewi (Ap Ieetyn); Mr. D. O. Jones, M A Whitchurch (Cynfael) Parch. T. B Williams, Llanelli, (Brechmel); Parch. Barac Rees (Barac); Parch. W. R. Robes ts, Abereoch (Rheidsol); Parch J. J. Jones, B A., Lltrielli (loan Ceredig); Parch J. T. Lloyd, Young&town, Ohio (THifryn Llwyd); Mr. H. E. H Jamas,, II A Abertawe (Hnw Cedni); Mrs Thomas, maeres Caerdydd (Merch Tremrudd) Parch. G M. Llüyd, America (Morfryn); Mr. Christo^her Williams, Maeste^ (Chmt>pher); Mr. W. Lewie, BA., Llanelli (Yaynol); Parch. Hugh Jones, Blaeruy- waen (Baw Mon), Parch. Towyn Jones, Cwmaman (Towyn); Mrs. Machno Humphreys (Gwenllian); Miss Morgan, Llanelli (Gwenfron); Misa Lilian Morgan (Lilian Llearwg); Mr. Alfred Richards (Alfryn); Mr. Dan Protheroe, America (Pryddro); Miss Bead on, Reading (Mair) Urddwyd bardd 28 mlvvydd oed hefyd, S'r ffugenw Eryr Llan Lleidi. Rhoddwyd urdd hefyd i Mr. Israel T. Jacob (Silntiad), Uaerdydd, yr hwn oedd yn absen 10I ar wely cys udd Eglurwyd gan Dyfed a Chochfarf fol Mr. Jacob nid yn unig yn awdwro gryn fri, ond yn gyfill mynwesol i'r diweddar aafarwol Islwyn,' D,ygodd hyn y gweiihreliadau i derfy.iiad.

CYFARFOD OLAF YR EISTEDDFOD. Dechreuwyd pummed cyfarfod yr eisteddfod boreu heddyw, yn brydlawn am ddeg o'r gloch, Y llywyddion oeddynt Mr. D. Brynmor Jones, A s ac Arglwydd Windsor. Arweioiwyd bob yn ail gan Mr. Tom Haghes, Gurnos, a Llew Tegid, Dyma ddiwrnod mawr edraygwyr y corau nieibioa. Y niae cystadleuaeth y corau hyn yn rhedeg y brif gystadleuaeth gorawl yn bur dyn o ran pwysigrwydd, a bron naddywedwn ei bud yn llawn mor boblogaidd. Yn wir, y mae yn meddu ar lawer mwyo atdyniad i liaws mawr o gefnogwyr a dilynwyr yr essteddtod. Protodd felly heddyw. Nid oes dadl nad oedd Ilawer o fechgyn y De wedi ymgadw o'r wyl yn ystod dyddmu eiaill yr wythnos, er mwya bod yn bresennol heddyw; a phan gymmeraiy gystidl- euaeth Ie., yr oedd cynnulliad aruthrol wedi dyfod ynghyd a gallem feddwl foi hyn yn sicrhau llwyddiant arianol yr eisteddfod y tu hwnt i ddadl. Yn ei araeth o'r galair dywedodd Mr, Bryn- mor Jones fod y pwyllgor wedi goooc1 arno anrbydedd mawr trwy ofyn iddo lywyddu ar y fath aoigylchiad; chwanegid at y plaaer a deimiai wrth dderbyn y cyfryw aarhydedd gan y ffaith fod yr eisteddfod yn cael ei cilynnal yn Llanelli, o blegid yn y dref hono, drigain mlynedd yn ol, yr ordeiniwyd ei dad yn weinidog gan yr enwog Dr. Rses, o Gapel Ala (clywch). Gyda hiraeth a theimlad dwfn hefyd y fylwai efe ar enw Viriamu ar barwydydd y babell (cym), Hyderai y maddeuent iddo am wneyd y cyfeiriad. Yr oedd un peth wedi ei daraw ef S syndol yn ystod yr wythnoa—tyrn- mer ragorol y cystadleuwyr, a'r duil dirwgnach yn mha un y derbynid penderfyniad y beirniaid (cym.). Yr oedd amryw gystadleuaethau pwysig i gymmeryd lie yn y>tod y dydd hwn, ac felly nid oedd efe am Oidi y gwaith ond credai na byddai iddo dramgwyddo neb pe dywedai efe air yn fyr wrth yr ym'ciawyr llwyddiannus yn gyst^l agaflwj ddiannus V¥rth y blaenaf feddywedai, 'Da iawn, oad na fyddwch yn rhy ddoeth yn eich me Idwl eich hun (cym ). Wrth yr olaf fe ddywed:u, « Ceisiwch etto Bydded iddynt gysuro eu hunain a'r geiriau, I We have not achieved success, Semprooius, But we've done better, we've deserved it (cym ). Yr cedd efe yn llawenychu yn llwydd iant parhaol yr Eisteddtod Genedlaethol Yr oedd y sefydliad ynddi ei hun yn brawf nad oecld cenedl y Cymry ar drengu eithr, yn bytracb, yn genedl oedd yn cynnyddu yn ei dull arbeaigol ei hun, ac yn cynnyddu, hefyd, ochr yn ochr & r Sais (cym ). Dymanai lon- gyfarch tref Llanelli a sir Gaerfyrddin ar Iwyddiant anghymmharol yr eisteddfod hon. Fe gofid ei'ftsddfod 1903 yn bir fel nn o'r rhai mwyaf llwyddiannus ya holl hans5 y eefydlitd gym ) Agorwyd y gweithrediadau gyda.'r detholiad aiferol gan yseindorf. We u hyny cafwyd c5n yr eisteddfo 1 gan Mr. Meurig James, yr hwn fu dan o;fod i ail ganu. Y feiiniadaeth gyntaf gafwyd oedd eiddo Cadvao, GwiJi, a Mafonwy, ar y chw- ch caaig (yr awdwr i die wis ei de&tyn)—gwobr 619 Ym geisiold peiwar ar bymtheg, a aynaiy beirniaid at ddylni rhai o honynt yn anfoa eu cyrjuyrcbioa i gystacl -titeth o safon yr Eisteddfod Genedl aothol. Cyhoeddwyd un yn dwyn y ff-igenw 1 Selah yn oreu, sef Mr. J. Brynsch Davies, Llanfyrnach Widi hyny caed cystadleuaeth chwarea unawd ar y corned, Una voce pacofa' (Rossini) —gwobr 2p. Dyfarnwyd Mr. Charles George, A berdàr, yn oreu.

Y MARWNADAU. SYI,WADA"J LLYM: GAN Y BEIRNIAID, Cynnygiwyd gwour o 5 gioi am farwnad i'r diweddar Barch. Thomas Davies, D D., Silo-vh, Llanelli Dan ymgeisydd, sef' Cuncdda a Ditfmnt.' Traddodwyd y felrniadaath gan Cad van, yr hwn, ddywedodd ei fod ef a'i gyd- feirniaid yn teinilo yn fiomedig yn ngwync-b y gystadleuaeth hoa. Roedd rhywbeth yn eisien yn fynych yn liine'lau Cunadda •' i wneyd ei iineilau yr hyn ddylent fod- Yr oedd ya y farwnad lawer o bethau dymuDf], ond nid oedd i fyny â'r Eaton. Anfoaodd 'DifHianb' farw nad ragorol iawn, ond, yn anifodus, yr oedd ef (Cadvan) yn beirniada y Pasc diwe Idaf mewn eisteddfod yn y Gogleid. Mewn marwnad a wobrwywyd y pryd hwnw yr oedd ngoa i gan llineli yn cael t-u cynnwya yn y farwnad i'r Dr. Davies. Teimlai y beirniaid nad oedd hyn yn iawn, ac yr oedd pwylJgor yr eisteddfod yn cymmeradwyo attsl y wubr. Yn nghystadleuaeth y t riawdau,'l niv,gonti' (Randegger) am wobi o 3p galwyd tri pharti i'r llwyfan, a dyfarnwyd y wobr i Mm Maggie Morris, Tonyrefail; Mr. Dun'op, Caerdydd; a Mr. Chubb, L!anfcwit. Disgrifiodd y beirniaid y gystadleuaeth hon fel y fwyaf siomedig mewn yetyr gerddorol o ddechreu'r eisteddfod, a phriodoIid hyny yn benaf i'r cywair a dde.sis wyd gan yr ymgeiswyr.

Y GEIRIADURON EGLURHAOL Cynnygiai Cynuleithns yr Eisteddfod Genadl- cethol wobr o 25p.. a bathoclyn gwerth lOp, am y Geiriadur Eglurhaol goreu o eiriau allan o ysgrifeniadau Difydd ab Gwilym, Ioio Goch, a Tnudur Aled. 0 fysg pedwar o ymgeiswyr dyfarnwyd y wobr gan y Proffeswyr J. Morris Jones a W. Lewis Jones, Bangor, i'r Parch. D. D. Williams, Croesoswallt. Cynnygiwyd gwobr gyffelyb gan yr un gymdeithas am y Cyfiethiad Rhyddiaethol Korea o unrhyw 25 o gywyddau Dafydd ab Gwilym, allan o argraphiadau 1789 ac 1873 YmgeisioJd tri; ond ni fa-rn wyd un o honynt yn deilwng, ac attaliwyd y wobr Cystadleuaeth ragorol a hynod o boblogaidd oedd yr uoawd i Denor Fly then ray beloved,' (Mozart), am wobr o 2p. Gatwyd tri i'r llvyfiD. Yn ei sylwadau beirniadol ar y datganiadsu dywedodd Mr. Shakespeare fod yr alaw dan sylw yn un o'r ihai mwyaf pryd- ferth yn opera adnabyddus Mozirt Don Giovanni. Rhoddodd guimollaeth uchel i'r datganwyr. ac yn enwedig felly y goreu—Mr Tod Jones, Treorci. Derbyniwyd y dyfarniad gydag uchel gymmeradwyaeth. Canwyd unawd Ernaoi yn wir ragorol gan Madam John Thomas, ac encorivvyd hi. Mr. W. T. Maddook, Tonypandy, oedd y buddugol am chwireu ar y chwibanogl '7th Fantasia' (Card), Gwobr 2p.

TE YRNGED T'R DIWEDDAR DR. JOSEPH PARRY. Wrth draddodi y feiraiadaeth ar y padwarawdau llinynol ar gyfer dwy ffiU, y Viola a'r Cello. am wobr o 5p sylwodd Mr. C. Francis Lloyd fod y Cymry yn yr eisteddfod yn dangos i Saeson, ac eraili, pa fodd y gallai eu corau msibion ganu mewn cystadleuaeth. Y diwrnod hwow yr ceddynt wedi cSywed cryn lawer am unawdaa a d&tgaawyr, ond ychy rlig iawn ynghyloh y rhai a gyfanaoddodd y garddoriaeth. Dymanai ef gyfeirio yn fyr at y ffaith fod y genedl Gymreig wedi colli un o'r cyfanscddwyr mwyaf welodd y byd erioed. Er fod Dr. Parry wedi msrw, a'i gladdu, credai ef y byddai i'w gerddoriasth fyw am genedlasthau lawsr i ddViod (ciywch, clywch). Nid ya faao yr anghofi»i y genedlGyrareig awdwr 1 Ab:Jrystwyth' a Chymru Fydd' (cym ). Priodol, g vn hyvy. oedd i Gymru symbylu cyfansoddwyr eraiIl, fel y gellid gobeithio y lianwai rhywun ei le cyn hir. Yn y gystadleuaeth dan sylw yr oedd y pwyllgor wcdi cynnyg gwobr am gyfasjsoddiad cerddorol i offerynau l'inynol, ac yr oedd dau gyfansoddiad o daiiyogdod uchel wedi eu hanfon i law. Barnai cf, a'i gyd-feirniaid, nad oedd y wubr o 5p. yn d-digon am weithiau tuor ragorol; a'J yr oedd ya ymddangos iddynt hwy yn beth hollol anghysson i roddi 2COp i gor am ganu darn, a dim ond 5p. i ^gyfar.Boddwr y cyfryw ddarn (cym a chwerthiu). Ar awgryoiiad y beirniaid yr oedd Gymdeithas yr Eistaddfod GanedIaethol wedi chwanegn 10p. at y wobr, i'w gwneyd yn 15p. yn He 5p. Or swm hwn yr oeddynt ya dyfamu Sp. i Mr. John Williams, a 7p. i Mr. W. H. Dean, Llandudno. Yn hwyraoh ar y dydd liysbyawyd fod yr Ucbgadben Bythway wedi tanypgrilio 5p. arall, i wneyd y wobr yn 20p (cym.)

CYSTADLEUAETH MINTAI GERDDFAOL. Cynnygiwyd gwobr o lOp. i fiatai gerddfiiol am y pariformiad goreu o Andante and Finale' (Haydn). Wedi cystadleuaeth ddyddorol dyfarn- wyd y wobr i fintai Capel A!s, L'anelii, yr hon a ganrnolwyd yn fawr gan Mr. W. Shakespeare. Yn absennoldeb Arglwydd Windsor cymmer wyd y gadair yn y prydnawn gan Mr, T. Marohsr t Williams, ynad cyflogedig Merthyr. Canwyd can yr eisteddfod yn y rhan hwa gan Mr. Bsn Davies, yr hwn a gafodd encore byddaroi.

CANTATA HANESYDDOL. Yn nesaf oafwyd beirniadaeth y pedwar beirniaid cerddorol — Mri. Shakespeare, MoN aught, C. Francis Lloyd, ao R. C. Jenkins, ar y gantata wedi ei hysgrifenu ar eiriauj Myrdctm.' o waith Gwili, a gyhoeddwyd yn ngweithrediadau yr eisteddfod genedlaethol. Yr oedd y wobr yn 20p., a'r gystadleuaeth yn gyfyngedig i ymgeiswyr Cymreig. DAti gyfansoddiad yn unig a anfonwyd i law, ac ntd oedd ond un o honynt wcdi ei gwhl. hau. Ntd oedd y beirniaid ya tybied y dylid gwobrwyo eyfa!Jsoddiad anorphenedig. Yr oedd y cyfansodcliad hwn, er hyny, yn meddu teilyngdod uchel mor bell ag yr cedd yn myned. Hysbyswvd mai yr awdwr ydoedd Mr. David Thomas, Pontar dulais. Dyfarnwyd gwobr o 5p. i Mr. Alfred E. Lloyd, Llangollen, am rangâa i leisiau meibioa — yr awdwr i ddewis ci eiriau ei hun. Ymgeisiodd naw.

CYSTADLEUAEITI Y CORAU MEIBIOA. Fel y crybwyllwyd eisoes, y gystadleuaeth hon oedd atdyniad per-at cyfarfod olaf yr eisteddfod. Dieth cynnuiiiad hynod o liosog ynghyd, ac amlygid y dyddoideb dyfaaf yn yr ornest, Y daraau i'w canu oaddynt. 'Ciradeg' (Dr. Parry), a I Dioyst? Pompeii' (D. C. Williams). Y beirn- iaid oeddyist Mr. Sh&k^spsare, Dr. McNacght, a Mr. R (3. Jenkins. Yr oedd y wobr yn 80p., a'r gystadleuaeth ya agored i'r byd. Y corau i rifo rfewng 69 a 80 o leisiau. Anfonodd pedwar-ar- ddeg o sjoraa eu heswau i mewn, ond gaith ddaeth ya ml&en. Caaasact yn y drefn a ganlyn — 1. Port Talbofc n'waiaydd, Mr. J. Pailllps. 2. Tawe, Mr, G. T. Jenkins, 3. Cymry Llaodain, Mr. Merlin Morgan. 4. Caaoibarth Rhondda, Mr. Ra^s Joaea, 5. Rhym»i, Mr. Owen E. Evans. 6 Cwrn Eobw, Mr. TutTI Daviec. 7. Cttsibrian (Paatre), Mr. Pavid Jones. Yr 08 Id yn ddau o'r gloch pin esgynodd y cor cyataf i'r esgynlawr. a pharfcaodd y gystadleuaeth am rai oiiaa. Traddodwyd v Mrniadaeth gan Dc. McNaught yn nghanol y t&wslwch mwyaf. Sylwcdci ar y dochreu fod Cymm yn sefyll yn uchel o herwydd rhsgoroldeb ei ohorau meibioa, Mer fod ei ddis gwyliadau ef yn dra uchel, yr oedd yn dda ganddo hysbysa fod y catm a givwyd yn y gystadleuaeth boa v,ystd & d;m glywodd efe erioed mewn cystadl- aoth o'r fath (cym,). Yr oedd y darnau a ddewis wyd ya gyfryw ag a dyaai allan holl adaoddiu y corau, a theimlai ef eu bod wedi cael arddangosisd rha.^orol o'r cyfryw adaoddaa. Yea ytndriniodd ya faoylaeh & datganiad pob (ôr. Go jodwyd 60 fel thvf p^rffiith. VYele'r marciau a gafodd pob côr Port Taliov 56 Pentre 54 Rhymrji 52 Cymry L'uadain 47 C«m Ebbw 45 Tawa 41 Fe welir wrth y tabl uchod mai cor p¡,rt Talbot oedd y goreu, so iddo ef y dyfarnwyd y wobr ya nghanol y brwdfrydcdd mwyaf. Dygodd hyn waith y cyfarfod i derfynial.

Y CYNGHERDD OLAF. Cynnaliwyd hwn cos Weaer, CLiD lywvddiaeth Mr. C. W. Mansel Lewis, o Gastsll Stradey. Yr oedd y rhagbn o natnr arnrywiaethol. Caawyd amryw ddarnau gan gôr yr eisteddfod, tra y gwaa- snaethwyd fel anawdwyr gai Madam John Thoffa^. Madam Juanita Jones, Mr. Ben Davies, a Mr. Meurig James, Cafwyd pftnnillion gyda'r delyn, hefyd, gnn Eos Dir. Y delynores ydoedd Mif.s Adelina Ev.s.ns (Telynorcs Eili)

A Railway Guard j I- and W&Sma —r IV. LAEKIN, Hr.W.LARKIN.Gnard. SE &O.R., 12.1-owdenEoad, Heme Hili, S.8., writes "Being a Baiiwa.y Guard, ont an hcurB of the day and ni-ht and in all sorts of I find Yi-Cocaa much better than any other drink for keeping out the ► cold &c., &c. I am now in excellent health, and can lrt:t!ifully say that I owe it all to your Cocoa All the time lean get It to drink 1 -jia'l have no doctor's bids to pay except 'Dr. Tibb'e-.s' Vi-Cocoa.' Sample Free. Rer.d a Post, catv,. I'R. 'I I!' ii[,I'S Vi- CoOOA 60 02, BunhiU Row. LONDON.

PAIINFASSWS, navrn Sadvfn. M—loan yn Ynvs Patmo$—Gin gampas yw hon, wedi ei meddwl yn fanwl, ac wedi ei chyfleu yn glir ei syniadau, ac mewn ialth goeth, a myneglant diammwys Y mae ya dariien fel Sa1m, er fod y bardd yn cryabol llawer i ychydi;?. Anf ynych y ceir cS,n mor feddyUar a gorpheno1, ac, yn ddi^u, rhydd addura ar y golofn. Yr ydym yn galw sylw beirdd ieuaicgc yn arbeoig at', er mantats iddynt eu hunain i g,fansoddi. Deibynied y bardd ein diolch am dani, a disgwyliwa yn bryderus am y gweddill. M—Tuchangerdd, Cynvv/luviau y crocsff-;rdd. — Y mae y bard t hwn yn gwneyd gwaith da; od oes bai ami, rhy dyner ydyw. Rhatd ca-1 min i beri i r dos- bart'1 hwn deinolo. Pe baa3at y bardd wedi crynbol ei duchanget d-i i hauner ei maint preseeaol buasal yn gryfach e1 hergydion. Ond fel y mae teilynga gan. mollaetb. M—Maddeuant Duw.—Pannillioa Bwynol, iawn. Profl? yn y gan fod y bardd hwn yn ddawiaydd da, yn gystal a bardd chwaethns. Yr ydym yn ht-ffi ei ben- nillion yn fawr. M—Ynvon.—NI feddai y fcardl benawd i'w gin; felly, rhoddasom y gair Yrn son yn benawd. Tii phennlil tlws ia^n yw y rhai hyn, a d'iau y pwnar t destyn i gerddor i gyfansoddi arno. Hwyl i'r bardd i fyned yn mlMn. More to co ne.—Pengoch. 21

DYDD DIAL DUW. MAE dial Duw ar smnuw 'n d'od, Dydd mawr e! ddlgder Ef! Dydd digder Duw Aufeidrol FôJ, Oreawdwr dae'r a nef. Ofnadwy fydd y dydd a ddaw, A hwn ar frys sy'n d'od, Fe gryn y criiid drwyddo draw Yn ngv/ydd y dwyfol Fôd. Pwy ddiohon sefyll pan y del Y Duw sy'n ysgol din? Pob llygad y pryd hyn a'i gwel, A'r byd a lysg yn lan; O ystyr, gyfaiil, beth a. fydd Yr olaf air a gewch, Holl greigia-), tragwyddoldeb rydd Yr adsain byLhol, Ewch Yn gymmaint ag i Dduw wahodd, A chwithao wrthod Crist, Fe ddywed Ef el hun pa fodd Y chwardd, pan fo chwi n dust. O dewch i'r noddfa, Gymry mid Cyn teifyn breuol oes, Mae Duw yn maddeu h.eddyw'n rhad Ar gyfrif Gwaed y groes. Prescot. R. E. LLOYD.

Y BERTH. O BERTH urddasol, wvt addurn ocsau, A rhad weinyddes yr holl derfynau; Estyna'i breichian ar draws y dyffryn, Deil i ddidoli y diioedd dichlyn; Yr hwsmon diwyd, yn ymyl hwyrddydd, Gymyua. 'i ehoryn—a i gwna o'r newydd; Ystdr oaturiaeth—yn llaw dadblygiad, Sal'n fyw arluafa ar fron y cread. Y berth, gan wanwyn, gaiii ddiwvg newydd, Ymgryma 'n isel yu nghol v dolydd; Y deiliog lwyni a ylch eu gruddiau Yn ffrwd eneiniol y wawrddyud forau; Cangbenau leaengc, mewn gwlsgoedd lHwgtr, Yn gwylio gwenau 'r ilywiawdwr llachar; Yr adar weithia eu'cywrain nythoedd, A salmiu moliant ddaw o'i chynteddoedd. Y berth, drwy 'r gaaaf, a gyll ei harddwc^, Lladrata 'r corwynt fantellau !i chiydv ch; Y dderwen unig, fi'i gwedd yn athrist, Ogwjdda'n wylaidd tel gweddw odrist; Tra 'r gwiail oerion yn clwys alaru, Cenhadon drychin cliwbviriau cerddi; Cartiefa dychryn:-hen 'deyrn marwolaeth' Mewn rhwysg farchoga drwy 'r grearligaeth. Chwech Heol. JOB GEORGE.

ENGLYNION. Y SABBATH. Y SAB3 £ TI-I, dydd o seibiint-a roes Ida O'i râs hael diffuant; Ar gyfer blinder el blant, Meidrollon a'i cam-dreuliant. YR HYN A WNAETH IE3U. GWAELTOS byd a cgelodd—y Duw-ddyn Da '1 haeddiant, fe'u prynodd; Ufudd fu, drwy rvfedd todd, A'u dyled dwEll a dalodd. Y CENHADWR. EYF wron Duw yn llefaru-ydyw 'r Ceabadwr drwy 'i allu Y gwan a dwl bagan du Dywyeir at draed lesu. CWYN COLL AM MRS. WILLIAMS, WERN OLEU, LL&.NFECHAIN. Ow we!, ddtrfawr alaeth-ddilynodd Olwynion marwolaeth Byw ffrydiaa o ddftgrau ddaeth 0 lygaid y boblogaeth. Ymadael & mam trwm ydoedd—aethus Waith angeu a'i iagoedd Gwraig o ysbryd hyfryd oedd, 0 nwyfiant lion y nefoedd. Mor weddaidd yw ymroddi—yn unol I'w chyrines glodfon Ni fu braidd un fwy ei bri A ni iscd yn oesi Arferodd yn bur forau —& chrefydd A'i ehrjfion fwysidc-rau; Priodol ddarpariadau 1'r anfarwol bythel bau. Addysgai ei phlant yn ddwys-gall—a swynol, I 'msynied a deall A chlod eglur, put heb ball, Hjderus am fyd ara!J. Gair lesu, eln Duw grasol—adroddai, Astudiai 'n wastadol; Athrawes o gynnes gol, A'i ffydd yn anniffoddol. Mor gref yn yr ysgrythyrau—ydoedd Olndog ei rhinau Enald y gwlr, nid y gau, Oedd hygaredd ei geiriau. Cawsom fias wrth gymdeithasu—i hon, Ei banian wnai 'n greddfu; Oedd wastad mewn cordlad cu At alwad pawb o'r teulu. Gwraig ddengar hygar ei hagwedd—gwlal Deg goron aorhydedd Mewn trefnu-s, iachus fcchedd, Yn byw ar gyfer y bedd. Un ydoedd fwyn dilenia(tol-a weinodd Dda^oni aylweddol Rhyw gôf oer hir g&f ar ol Y wir gares ragorol. Yn dawel mewn blin dywydd—yn firain Clodforal i Ghieawdydd A mynwes dwym noa a dydd, A'r Iôn iddi 'a arweinydd. Yn Llanfechaii gr.in ei gwedd—man tawel Mewn tywod mae 'n gorwedd Yma 'I htla fo 'n ddi-nam hedd Hyd foreu t4 aoferedd. Meifod. IEUAX MAI. ^l, —

ARE YOU DEAF? ALL sufferers should write fod particulars of the new American Care for Deafness and afflictions of the ears. SIMPLE, SAFE, CHEAP. Send stamped addressed envelope to F. GOODALL, ii & 12, Ivy Lane, Newgate I Street, London, E,C.

GWNEUTHUR cynnydd ydyw un o arwyddion mawredd. MEDDWL heb fed yn enaid i weithrediad sydd adi-werth. Y MAE cymmeryd i fyny groes yn golygu rhoddi i lawr ofal. NID ywtrafferthioa yn para byth; y dhnnod duaf a basia heibio. AR yr ysgot euraidd i'r nefoedd nid oes yan. yr un if on wedi tori. Y MAE pob daioni yu esgor ar ei well, a phob drvgioni ar ei waetb. 11 ENNILLIR y fuddugoliaeth ar beciiod pan fydd byddin Duw yn un. YR hwn sydd gywilydd ganddo oIyn sydd gywilydd ganddo ddysgu. Y MAE dyn yn decbreumyned ilawr y foment y peidia ag edryeh i fyny. Y MAE gwea yn edrych yn dda ar unrhyw fath o wyneb.—Gipty Smith. Y MAE esampl dda yn iaith ac yn ymresym- iad ag y gall pawb eu deall. YMGEDWCH rhag y pechod eyntaf, o blegid y mae lleng yn di!yn ei sodiau. TRA yn ymddiried ynom ein bunainuid ydym ond yn ein poeni ein hunain. Y MAE teimlad o edifeirweh yn well sicrwydd o faddeuant na thystiolaeth angel. C, Y RHAGRITHIWR peryglaf ydyw. yr hwn sydd yn twyllo ei hunan.—Dr. Ataclaren. YR amser dyfodolnid yw, a gallbeidio bod; yr amser presennol yw yr unig ainser i ti. Y MAE Duw bob amser yn myned o'n bla.enau, ac yn gwneyd ffordd i ni gvfarfod d'n treialoa. GALL crefydd gael ei dysgu ar ddydd Sal, ond y mao yn cael ei byw ar ddyddiau yr wythnos. Ni ddylai trugareddan fod yn denttasiynau, ac etto yn ami yr ydym yn eu gwneuthur felly. I Y BARFWR A'R DEGWM. [r;an WILLIAM WILLIAMS, Colwyn Bay]. MEWN rhyw bentref bach yn Nghymru 'Roedd hen farfwr gwael ei lun, Er ei waeledd a i hynodrwydd Yr oedd ef yn eithaf dyn Oad rhyw ddydd digwyddodd iddo Fod mewn helbul dros ei ben, Trwy gael rhybudd am y degwm Gan y gwr &'r goban wen. Er nad oedd y dyn ond barfw, Nac yn fawr o 'sgolor chwaiDh, Fe ddealJodd mewn amractiad Foil el fiil y),1 byood faith; Ffwzdd i-, et yn uerth ei gatnau Draws y cae=.u, 'n noeth ei ben, Tua 'r annedd lie cartrefai 'r Gvvr ¡y'n gwisgo 'r goban wen. Mr. Jones,' gofynal 'r barfwr, Beth yw bill fel hyn i mi ? Onid biil yw am y dcgwm Sydd at gadw 'ch Eglwys chwi? Ni<t i'ch eglwys chwi 'r wy'a myi ed— Cya y d.,wn gwnawa dori mher Myn'd i wrandaw ar fath wa.gedd Na, ffel hanot, goban wen "o" nad i chi 'n d'od i'm he;lwys,' D'wedal Mr. Jones yn syn, Nid oe3 genyf help i hyni- Croesaw sidd I bawb a fm Doiwch nOW, eroislow heno, Nid oes unman is y nen All fod i chwi 'n fwi bendithio),' Ebe gwr y goban wen. Taiodd yntau 'r ewm gofynol, A dychwelodd adre 'n ol, Gan ryfeddu a gresynu Iddo woeuthur tro mor fIôI Ond yn pydyn llonai 'i wyneb, Daeth drychfeddwl gwych i'w ben- Ysgrifenodct fillllrdderchog I wr tew y goban wen. Boren dranoeth aeth y parson Tua gweithdy r barfwr lion, Gan ei gyfarch ya gynnbyrfcs- Dei ch yma ficid, John— Nid i ch chi bith yn fy shafo, Nac yn tori gwalit fy mhen, Mai 'r ti'l yma 'n afresymol Ebe gwr y goban wen. Y mae 'r drws,' att«'oai 'r barf .^r, 'Ya ago red nos a dydd, Nid oes neb a wLaeth eich rhwjstro I gael cut a shave yn rbydd Dyua 'r fel y gwnaeth y barlwr, Taraw 'r lioelen ar el phen 03 na ellir byw beb ddegwm, Rba:d yw gwerthu "r gubaa wen. CYFOETH o gariad a olyga iechyd yr enaid cariad at gyfoeth a arweinia i ddinystr yr enaid. RHODDWCII unrhyw beth i fyny er mWYll Crist, ondua roddweh Grist i fyny er mwya unpeth. NID yw cariad byth yn trafferthu ynghylch y gwobr wyon yn y dyfodol; y mac yn cael ei wobrwyo trwy garu. DECHREUA y pren olewydd ddwyn ffrwyth Cjm dair oed; ond bydd y pren eurafalau yn lp oed cyn y gwna hyny. GWYBOD y gwahaniaeth rhwng da a drwg a ddengys e;n doethineb ymddwyn yn ol y gwahaniaeth hwnw a ddengys ein daioni. Y MAE dau beth na, ddylai y Crist ion byth eu hanghofio :-sef, ei gyflwr blaenorol, i'w gadw yn oscyngedig; a'i gyflwr pres^imol, i'w gadw yn ddiolehgar. GOFYNODD boneddwr i fachgell bychan y dydd o'r biaen :—' Pe buaset ti yn eael punt, machgen i, beth fuaset ti yu ei gael gyda hi?' Dim, syr, ond mi fuasai mam yn cael bonet newydd.' 'Ac yr ydych chwi wedi dytod am dro i'r ffynnonau, Mr. Williams? Pa ham na faasech chwi yn dyf jd a Mrs. Williams gyda chwi?' 'Am fod y meddyg wedi siarsio i mi ddyfod yma i gael heddwch WEL, Mary,' nioddai gweinidog wrth eneth fechan chwech oed, yr wyf ya deall eich bod yn myned i'r ysgol yn awr.' I Ydwyf, Syr,' attebai hithau. A plla ran o honi ydych yn ei lioffi oreu. gofynai y dyn. 'Dyfod p^dre,' yd- oedd atteb parod a gwirioueddol y fechan. MEWN hen het beav-yr sydd yn cael ei har- ddangos yn Llundain ceir tystysgrif wedi ei bastio fir y COlyn, er dangos fod y Idictli hetia u wedi cael ei thalu. Yn ystod teyrnas- iad Sior III. codid toll o 3c. ar bob het oedd hub fod dros 4s. o werth ac ar bob hetiau oedd yu werth dros 12v. te-lid toll o 2s. A wST.-Ge!wid y mis hwn yn August gan y Rhufeiniaid o anrhydedd i Augustus Cesar (.yr Augustus Cesar yr aeth gorchymyn allan oddi wrtho i drethu yr holl fyd, Luc ii. 1), nid am ei fod weui ei eni yn yr adeg hon o'r flwyddyn, ond am mai hwn oedd y mis ycychwynodd efe ynddo ei uwchlywodraetb, y dathlwyd iddo dair gor- achafiaeth, -y derhyniocld efe Iw yniostyligiad y Jlengau miiwrot a feddiannent y Janiculam, y darostyngodd efe yr Aipht, ac y rhoddodd der- fyn ar y rhyfeloedd gwladol. Avcat sydd fftii-f dreigledig o'r gair Auymt. Yr hen enw Ell- mynaidd ar y mis hwa ydoedd Ostmaand (harvest month). Gynt fe'i gelwid gan y Ffrangcod yu 1 Tketmidor that month) — y mis poeth—yn estyn o Gorphenaf 19eg hyd Awst 17eg.