Y Cymro

NODION 0 FON. Ar Nos Sadwrn braf yn Ebrill, 1915, dywedai un hen Berson parchedig wrth Wil y gwas-" Wil, rhaid i chi byw ar 10s. heno Wil, nes ma fi wedi clywed y cdg. Peth cas iawn Wil ydi clywed y cog beb ddim pres yn y poced Wil." Or gora, Syr," ebai Wil. "Cawn orffen setlo Sadwrn nesaf," dydi'r hen gog ddim ymhell bellach." "0 na, Wil, munud ma mi clywed y c6g, ma chi'n cael y cwbl, ac owns o lwc dda,"—" tanciw mawr Syr," meddai'r gwas. 'Roedd Wil yn wag, a dynwaredwr dan gamp. Aeth i lwyn mewn perllan gerllaw, a chanodd fel y gog—ond yn well-am 3 munud. "Wil, Wil," llefai'r person, "brysiwch yma i nol y cyflog Wil, ma mi newydd clywed y cog." "Diolch yn fawr Syr." "Dyma i chi pres peint eto Wil—ond 'doedd o lwc Wil imi cadw tipyn o pres yn y poced nes i mi clywed fo." Ymhen 15 niwrnod clywodd "y gog"—ac ni<i Wil yn telori, a Wil erbyn hyn a'r pres yn y poced." M,ae',r gog eleni dan Influenza, Yn sisian tisian o bob Cadenza, A'i deunod seinber adnabyddus, Yn grug aflafar gywilyddus; Rhaid iddi gael dau bwys o toffi, A pwnsh o frandi, a dush o goffi, I adfer seiniau'i pheraidd nodau, A chadw i fyny ei huchel glodau. Mae ar Gyngor Sirol Mon 20 o ffermwyr mawr. Y pedwar goreu ydynt- (censor, quick), ar pedwar salaf (Censor, eto quicker). 'Gawn ni fam y Cyngor doeth ei hun ar hyn? Mae fel llenllian Pedr yn orlawn o'r doniau mwyaf amryfal, ac yn cynrychioli pcb dosbarth o'r etholwyr-yn dra theg a ffyddlon. Rhoddwyd allan 1,250 o gyfrolau o ddarllenfa fawr Caergybi y flwyddyn ddiweddaf. O'r nifer dda uchod yr oedd 1,107 0 nofelau. A dyma safon len- yddol ein prif dref er ei holl fanteision. Dim rhyf- edd mor leied o enwogioii a fegir yng Ngbaergybi. Wele un rhan o bump o breswylwyr ym Mon, a'r oil fel stamps yr un fath a maint, heb gawr nac ar- weinyddamlwg yn eu mysg. Mae delw ac argraff y North Western a llongau'r Iwerddon arnynt 011- pawb yn was, ac heb fagu meistriaid. Llu yn dilyn a neb yn arwain. Capelau a chynulleidfaoedd gwag oer a difywyd. Wanted-a leader.

EGLWYSFACH. Y Graig.-Ar yr 28ain o Fawrth, mewn a,tebiad i alwad y wladwriaeth, aeth M. Tom Jenkins, mab y diweddar Mr. a Mrs. Jenkins, Ty'rcapel, i ymuno a'r Fyddin yn Dublin. Siomedig oedd gennym na buasai sylw o hyn yn cael ei wneud y nos Sul blaen- orol er rhodd'i gair o gysur a dymuniad da iddo. Efe ydyw y cyntaf i fyned o'r Graig. Deallwn fod ei wir ffryndiau wedi profi eu ffyddlondeb iddo, gan iddo dderbyn lluaws o anrhegion gwerthf-awr, y rbai a dystiolaethant am ei weithredoedd da a'i boblogrwydd yn y gorffennol. Mlae y teulu wedi byw yn Ty'r Capel am drasl ddeugain mlynedd, a da gennym ddeall fod y -plant yn dilyn yr esiampl grefyddol agawsant gan eu rhieni ym more eu hoesi. Dymunwn bob cysur i Miss Jenkins yn ei hunigedd, a phob llwyddiant i'w brawdi yn Llundain. Duw a fyddo yn amddiffynfa i Tom i ba le bynnag yr elo. ac a'i harweinia yn ol yn iach ac yn fuan i'n plith ato.-Craipfab.

,A ,¡"kJ!O:¡' BJ:f!J! BIRKENHEAD, Fel y mae yn wybyddus i',ch darllenwyr, fod y Parch. William Morris Jones wedi derbyn galwad i LLanaantffraid, Sir Drefaldwyn, ac ar fin sefydlu yno, a nos Saboth, Ebrill 2, rhoddodd ei bregeth ymadawol yn Parkfield, seiliedig ar Matthew xxviii. 20, Ac wele yr ydwyf fi gydia chwi bob amser," ac yn y seiat yn dilyn datganodd y blaenoriaid eu gofid a'u dymuniadau da iddo yn ei faes newydd. Cyn son am y cyfarfod ymadawol, nos, Fawrth, Ebrill 4, efallai y bydd gair am yr Achos yn Parkfield! yn dderbyniol. Sefydlwyd Ysgol Sul yn 1834, a chorff- orwyd Eglwys yn 1837, a bu y Parchn. J. Ogwen Jones, Joshua Davies, Peter Jones, a Thomas Gray, yn bugeilio; ac yn ei Anerchiad yn Adroddiad yr Eglwys am 1915, dywed y 'Gweinidog wrth fwrw golwg ar y 7 mlynedd y bu yn ei bugeilio Cyfan- swm y casgliadau y saith mlynedd hyn ydyw /,4,33c), a rhif yr aelodau yn awr 412, cynnydd o 99 er 1908. Swm y ddyled, Z340," Goddefer gair neu ddau arall o'r Anerchiad: "Nid yw o-edfa bore Sul yr hyn ddylai fod. C'ofier mai. yn y bore y mae y gwlith. Dyffryn y Fendith ydyw y 'Cyfarfod Gweddi, F'fynnon y gerddi ydyw y Seiat, man gwanaf y mur yw yr Ysgol Sul." Daeth cynhulliad rhagorol i'r cyfar- fod, ac i'r te oedd yn blaenori. Y Llywydd oedd Mr. Owen Williams, un o'r blaenoriaid, a dechreu- wydgan y Parch. W. O1. Jones. Darllenwyd; llyfhyr- au yn gofidio am eu habsenolclieb oddiwrth, Miss Owen, Bids-ton Rd., Mr. Thomas Williams, Bidston Road, y Parchn. H H. Hughes, W. Henry, Lodwig Lewis, John Hughes, Simon G. Evans, O. Lloyd Jones, J. J. Roberts (A.), a Jacob Hughes (E.). Galwyd yn gyntaf ar y Parch. J. Hughes Morris, Llywydd y Cyfarfod Misol, yr hwn dystiodd; fod iddo le dwfn a chynnes yn eglwysi'r cylch, ac ni wyddai am yr un yn y cylch a mwy o nwyd pregethu yn ei natur. Mr. R. O. Roberts, Crossihall St., a dystiodd i'w waith fel bugail yn Crosshall Street am 12 mlynedd. Mr. H. Latimer Jones, Ysg. yr Eg- lwys, a roddoddi ffigyrau yn d-angos llwyddiant yr Achos. Mr. John Hughes, Princes Road, yn canniol ei ddoethineb yn myned i'r wlad, a thystiodd na chai neb fwy o gynulleidfa yn Princes Road nag ef. Y Parch. John Owen yn ei ganmol am lafurio yng nghyfeiriad1 y weinidogaeth, ac fod ei boblogrwydd yn myn'd ar gynnydd, ac fod y ddawn Gymreig ganddo; ac ni cheir Methodistiaid mwy caredig, llednais, a boneddigaidd, na rhai Sir Drefaldwyn. Parch. David Jones a sylwodd ei fod wedi dal pob prawf, ac nad ydym wedi cael ed oreu eto, ac mai talu yn ol ein dyied yr ydym yn awr wrth anfon un o'r dynion goreu i Sir DrefaldwynL Parch. O. J. Owen yn sylwi arno fel cyfaill diddan, cymydog caredig, a ehyd-weithiwr hapus. Parch. David Adams yn tystio i'r He uchel oedd iddo yng Nghyfarfod y Gweinidogion, ac yn eu cyfarfod di- weddaf darllenodd bapur ac ol gallu meddyliol: arno, ac y mae yn Ilenor medrus. Parch. Joseph Davies (B.), ar ran yr Eglwysi Rhyddion, yn tystio i'w ym- roddiad gyda phob rh.an o waith y Cyngor. Cyf- lwynwyd oriawr a chadwen aur a phwrs 0 aur i'r Parch. W. M. Jones gan Mr. Robert Owen (blaenor er ys 1898); Wrist Watch i Mrs. Jones gan Mrs. Thomas Hughes a Dressing Case i Enid gan Mrs. W. Jones, Elm House. Diolchodd y Parch. W. M. Jones yn ddoniol i'r Eglwys, am. yr anrhegion, ac i'r cyfeillion am ddod yno i sriarad, gan sylwi mai clefyd y wlad oedd wedi gafael ynddo, a dywed yn ei Anerchiad ei fod yn edrych ymlaen at y fraint o wasanaethu y Meistr Mawr rhwng bryniau Maldwyn am egwyl eto. Darllenodd Mr. Robert Wyn Edwards nifer o benillion rhagorol. Yna galwyd ar y Parch. D. Tecwyn Evans, B.A., yn sylwi arno fel dyn hynaws, clen, a'i fod wtedi rhoi ei holl fryd ar bregethu-neu mewn geiriau eaill, wedi meddwi ar bregethu, a cheir bias: Gymreig arnynt. Caed gair byr gan Mr. J. H. Jones,, y Brython,' yn diolch iddo fel Ilenor, a pharod bob amser i ysgrifennu erthygl. Llawer o ddyfalu fu pwy oedd Penybryn fu yn disgrifio Oedfeuon Nos Sadwrn ar Lannau'r Mersey, ond wele ddatguddio y gyfrinach. Hwyrach y goddefwch air byr gan eich gohebydd. Cyfeiriodd amryw o'r siaradwyr yn chwareus beth allai fod ei oes Nis gallodd yr un o honynt fyned yn mhellach yn ol nag ugain mlynedd. Ond cofiaf ef fel Mr. W. M', Jones, Siloh, Caernarfon. Dech- reuodd bregethu Rhagfyr, 1888, yn Penygraig, Llan- faglan. Bu yng Nghlynnog a'r Bala, a'i eglwys gyntaf oedd Dyserth, ger Rhyl, bu yno 3 blynedd. Bu yn Llywydd C.M. Lerpwl, 1903, ac yn Llywydd y Seiat Fawr y flwyddyn honno, yr hon adnabyddir fel Seiat y Gwaed," ac anfonodd ysgrif i'r Dry- sorfia' ar y Seiat honno. Y mae galw mawr arno i Dde a Gogledd i gadw Cyfarfodydd Pregethu. Eiddunwn hir oes iddo yn ei gylch newydd', a phob bendith i'r teulu; ac er boddio cywreinrwydd rhai o'ch darllenwyr, dywedwn ei fod wedi troi 40, ond heb gyrraedd 50. Yn ychwanegol at y siaradwyr, sylwyd ar y Parchn. R. R. Hughes, J. D. Evans, G. Wynne Griffith, T. Isfryn Hughes, a John Evans (Chatham St.), yn bresennol. Diweddwyd gan y Parch. T. J. Rowlands. Canwyd yn swynol yn y cyfarfod gan Mrs. Gough Williams. Birkenhead. R. J. Gkittiths,

GAIR YN EI BRYD. Gair yn ei bryd, mor dda ydyw! meddai Solo- mon, a gwyddai ef! Dyma'r adeg o'r flwyddyn pan y mae y rhan fwyaf o honom yn teimlo allan o hwyl yn ein eyfansoddiad—yn colli yn teimlo allan o liw neu islawlr marc." Dim byd yn ddifrifol, hwyrach, ond eto digon o anhwyldeb y ,cylla a'r afu i alw am sylw buan a phriodol. Pan fyddo pethau felly, a wnewch chwi dreio Mother Seigel's Syrup, a sylwi ar y^gwellhad yn eich iechyd a'r cynnydd yn eich ynni? Nid oes unrhyw feddiyginiaeth arall yn meddu ei alluoedd rhagorol at gyweirio a chryfhau yr organau treul- iadol. Fel tonic y cylla a'r afu, y mae y Syrup yn feddyginiaeth deuluaidd mewn ffafr gan. filoedd ar filpedd o gartrefi. C'edwch ef yn eich cartrof chwi.

.1' .a. GENI, PRIODI, A MARW. GENEDIGAETHAU. Davies.—Ebrill 2, i Mr. a Mrs. D. Williams, Plas Captain, Dinbych,—merch. Jones.—Mawrth 30, i Mr. a Mrs. J. Morgan Jones, 16, Gerald St., Wrecsam (gynt Glandwr, Llan- uwchllyn),—mab (cyntafanedig). PRIODASAU. Evans-—Davies.—Ebrill 6ed, drwy drwydded, yng nghapel M.C., Rehoboth, Llangollen, gan y Parch. R. R. Williams, M.A., Bala,—Mr. Robert Evans, Argraffydd a Chyhoeddwr y Seren' a Miss Davies, Aran House, Bala. Gwasanaethwyd ar y briodfetch gan Miss Jones, Glan, Tegid, ac ar y priodfab gan y Parch. J. R. Jones, Llanfihangel. Rhoed y briodferch ymaith gan Mr. R. Thomas Jenkins, M.A., o Ysgol Aberhonddu. Wedi boreu- bryd yng Ngwesty'r Hand, ymadawodd y dd'eu- ddyn i dreulio eu gwyliau yn West Kirby. Jones—Evans.—Mawrth 28, yng nghapel y Tabern- acl, Ceinewydd, gan y Parch. G. Williams, B.A. Clapten D. O. Jones, Preswylfa, A Miss Elsie Evans, R.A., merch hynaf Capten T. Evans, Pol- ruan. Jones—Jones.—Mawrth 28, yng nghapel yr Annibyn. wyr, Drefnewydd, gan y Parch. Wm. Thomas, Aberhosat, yn cael ei gynorthwyo gan y Parchn. W. Deri Morgan, Hopkinstown, a G. Griffith, Drefnewydd,—Mr. Thomas Jones, y Glyn, Llan- idloes, a Miss Catherine Tudor Jones, Cefngwyr- grug, Aberhosan. Y mab priodas oedd Mr. Jones, brawd y briodasferch, a'r forwyn briodlas oedd Miss E. Jones, y Glyn, chwaer y priodfab. Wedi mynedl trwy y gorchwyl hapus o uno'r ddau, awd i'r Popular Cafe,' lie yr oedd arlwy ardderchog wedi ei pharatoi. Yr oedd yn ei mwynhau gyda y rhai a enwyd, Mr. Edward Hamer, Y.H., Llan- idloes, Mr. Williams, Goruchwyliwr y London & Provincial Bank, Llanidloes, Mrs. Stephen Breeze, Tremynfa, a Mr. Jerman, Hafodfeddgar. Rhodd- wyd ffrwyn i'r aw en, ac nid oedd prinder hyawdl- edd ar yr areithiau. Treuliwyd y mis mel yn Lerpwl. Owen—Davies.— Ebrill 4, yng nghapel Seion, Criccieth, gan y Parch. John Owen, M.A. (ewythr y priodfab), Mr. John Owen, Caenewydd (wyr i John Owen, Ty'nliwyn), A Miss Mary Ellen Dav- ies, Tyddynuchaf, Pencaenewydd. Prichard—Evans.—Ebrill 6ed, yng nghapel y M.C., Newsham Park, Liverpool, gan y Parchn. John Owen, ac R. Aethwy Jones, M.A.,—Capten Samuel D. Prichard, mab ieuangaf y diweddar Richard Prichard, Llanfair Bach, Caergybi, a Mary E., pedwaredd fer,ch y diweddar William Evans, Y.S., Silvermere, Newsham Drive, Liverpool. MARWOLAETHAU. Davies.—Mawrth 30, yn 36 mlwydd oed, Mr. David Davies, gynt o Penllain, Berth, Tregaron, wedi hynny o Ffoshalog. Evans.—Ebrill 8, yn Bryn Awel, Highfield Road, Liverpool, Ann Elizabeth Evans, annwyl briod y Parch. Evan J. Evans, gweinidog y M.C. Walton Park, a merch y diweddar Mr. D. Morgan, Bala. Evans.—Mawrth 30, yn 67 mlwydd oed, Mr. Hugh Evans, Springfield, Snowden Street, Felinheli. Gedy ar ei ol ferch, Mrs. Owen (gyda'r hon yr ar- hosai), dau fab, sef Mr. T. H. Evans, Draper, Up- per Bangor, a M!r. G. D. Evans, sydd yn America, a'i unig frawd, Mr. David Evans, Llundain. 'Griffith.-Ehrill i, yn 36 mlwydd oed, Mrs. Griffith, annwyl briod Mr. David 'Griffith, arolygydd pwys a mesur, 14, T'erfyn Terrace, Felinheli. ion.,es.-M.awrth 31, yn 65 mlwydd oed, Jane, annwyl briod Mr. Isaac Jones, CaAer, Saron, gynt o Bias Nantglyn, ger Dinbych. Lloyd.—Mawrth 29, Mr. John Lloyd, Oakford, Myn. droilyn, Ceredigion. Owen.—Mawrth 31, yn 75 mlwydd oed, Mr. Robert Owen, masnachydd coed, Dora Street, Porth- madog. Owen.—Mawrth 30, yn 58 mlwydd oed, Mrs. John Owen, 21, Dorvil Street, Blaenau Ffestiniog. Pritchard.—Ebrill 4, yn 74 mlwydd oed, Mr. Robert Pritchard (gynt o Rhyduchaf a'r Bala), ond yn awr o Manhyfryd, Dinmael. Gadawodd briod ac un chwaer i alaru ar ei ol. Yr oedd yn wr a fawr berchid, ac yn aelod selog yn Eglwys M.C. yn y lie. Teimlir colled dwys ar ei ol gan ei annwyl briod, yr hon a wasanaethodd arno yn ei gystudd yn ystod y pedwar mis diweddaf. Claddwyd yn Rhyducha', dydd Gwener, y 7fed cyfisol. Richards.—Ebrill 2, yn Llandaf, yn 59 mlwydd oed, Mr. Laurence Richards, Cyfreithiwr, pumed fab y diweddar Evan Mathew Richards, ar un adeg yn aelod, seneddol diros Geredigion. Thomas.—Ebrill 3, yn 78 mlwydd oed, Mr. Richard- Thomas, Gwarcwm, Nantbychan, Capel Bangor, ger Aberystwyth. Thomas.—Ebrill 4, yn 60 mlwydd oed, Mrs. Laura Thomas, gweddw Mr. W. Thomas, Gwaenydd Rd., Blaenau Ffestiniog. Williams,—Ebrill 5, yn z tiwydd oed, Salome, annwyl blentyn Mr. a Mrs. John Williams, Brynawel, Dyffryn Ardudwy. Williams.—Mawrth 30, yn 32 ml. oed1, Mr. Beniamin Williams, Bryntirion, Bla-enau Ffestiniog. Cladd- wyd yn mynwent Bethesda. ddydd Mia-wirth, y Parch. Thomas Hughes, B.A., yn gwasanaethu. Williams.—Ebrill 2, vn 22 mlwydd, oed', Mr. Robert J. Williams, Bryndafarn, Rhostryfan. Williams.—Ebrill 4, yn Park Hall Camp, Croesos- wallt, wedi afiechyd byr, Private R. Hughes Wil- liams, Bryn Gorwel, Groeslon, organydd eglwys y M.C.. Brynrhos. Claddwyd of ym mynwent Bryn- rodyn ddydd Sadwrn, yng nghanol arwyddion cyffredinol o alar a pharch.