Y Cymro

Mesopotamia. Daeth amryw newyddion calonogol o Meso- potamia yn ystod yr wytbnos, heblaw yr ad- roddiadau am ymladd gymerodd le aimser yn ol. Nid yw'r adroddiadau diweddaraf wedi symud y pryder am dynged General Townsbiend, yr hwn sydd wedi ei warichae yn Kut er ys mis- oedd. Fodd bynnag mae'r golofn gynortih- wyol wedi symud ymlaen rai rnilltiroedd yn nes i Kut. Ymddengys fod General Aylmer wedi rhoi lie i General Gorringse fel arweinydd y cwmni gwaredol. Ymosododd ar ffosydd y (gelyn yn Um-el-Hannah tua phump o'r gloch fore M'awrtb, a ohymerwyd y ddwy linell gyntaf mewn ychydig amser. Erlbyn ohweoh o'r iglocb yr oedd y drydedd linell wedi ei chym- ryd, a cbyn pen awr Avedi hynny yr oedd y Tyrciaid wedi eu hysgubo ymaitih 01 4edd a sed linell eu ffosydd. Trwy wiasanaetih yr ehedwyr, cafwyd allan fod y gelyn yn cryfhau ei ffosydd, yn Falabiyab a Sau-nna-y-Yat, heb fod ymhe11 o'r lie y gwtbiwyd ef obono. Hys- biysir i Falahiyah gael ei gymryd t'uia 8 o'r glocih yr hwyr. Erys eto y gadarnle yn Siinn, ac nid tiasg fechan na hawdd yw torri trwy'r safleoedd cedyrn mae'r Tyrciaid wedi eu oymryd a'u darparu 0 fewlli y 15 milltir sy'n aros eto rhwng y cwmni gwaredo1 a General Townshend. Yn ol yr adroddiadau diweddaraf, y mae'r Tigris yn codi a'r Ilif yn peryglu atal y fyddin ym- laeru am yslbaid. H

Llwyddiant yn Nwyrain Affrica. Pariha General Smuts i roi cyfrif da ohono'i bun yn yr ymgyroh yn Nwyrain Affrica. Ar un o ddyddiau cyntaf Ebrill, daethpwyd yn sydyn ar draws cwmni o Germaniaid, gydra'r rhai yr yn y mynyddoedd yn nosbartb Arusha. Arn- g-ylohwyd y cwmni, ac yn fnan bu raid iddynt y --2<- "PF"' ,Ii -I,')'rK ildio. Nid cwmni byoban iawn ydoedd, fel y gwelir oddiwrth adroddiad diweddarach. Mae'n amlwg fod ymladd ffyrnig wedi cymryd He, a dywedir fod y gelyn wedi dioddef-coll- edion trymion. Eisoes mae 17 o filwyr opeaidd a 404 o'r milwyr brodorol wedi rhoi eu hunain i fyny, a nifer o'r gynnau wedi cu oymryd gyda hwy. Hysbysir fod ychwaneg eto o garobarorion yn cael eu disgwyl j 1T

0 amgylch Verdun. Deil y gelyn i wneud ymgais ar ol ymgais i gymryd Verdun, ac nid yw'n hawdd pender- ifynu pa mor hir y gall y c-eisiadau. jler yma barhau. Yn yr adroddiadau o Paris idiw-dd yr wythrnos dywedir fod y frwydr yn iechreu troi yn frwydr y ffosydd; a obymerir 1 yn fel prawf fod y filltir olaf wedi ei abyrraedd. Mae gwaith- y gelyn yn setlo i lav/r mewn ffos- ydd yn gydnaibyddiaeth: fod rhuthri.adau mawr wedi mynd yn fethiant, a'u bod yn rhy gostus i'w parhau. Fodd bynnag1 bu ymladd gwaed- Jyd yn ystod yr wytbnos, ac yn eu. badrcddiiad ddiwedd yr wythnos dywed Germani iddi ennill tir a chymryd nifer mawr o garobarorion, heb- law peri colledion trymion i'r Ffranood. Eddyf yr adroddiad 0 Paris fod y gelyn wedi llwyddo i gael eu troed i lawr mewn dau lecyn yn y ffosydd rbfwng Hauoourt a Bryn 287. Ym- ihob rhan arall cadwasant hwy yn ol yn hawdd, a honnant fod y gelyn wedi cael collodion trymion trwy dan y gynnau Ffrengig. TT

Esiampl y Brenin. Gwna'r Brenin George lawer o betihau i wneud. lie cynnes ac annwyl icldo'i hun yng nghalonnau ei ddeiliaid, Mae'r cor am ei ar- weiniad yn y mater o gLirio byrddau'r palas brenhinol 0 bob diod alcobolaidd yn ystod y rbyfel yn fyw yng nghof pawb. Ar y dydd loyn i Mr. McKenna gyflWYllO ei Gyllideb yr wythnos ddiweddaf, anfonodd ei Fa wrhydí gan' mil o bunnau, i'w defnyddio fel y barnai'r Llywodraeth yn oreu. Er gwaethaf y tollau ycihwanegol presennol gallai nifer lluosog ddilyn yr esiampl hon ac aberthu swm da i gyf- arfod a'r galw arutibrol trwy y rbyfel. Ond di.au y bydd gan y mwyafrif o'r rhai abl ddigon o resymau neu esgusion a ystyriant hwy yn rhesymau, dros beidio- dilyn yr esiampl o abertb a roddir gan y Brenin. n •,

Dychweliad Mr. Asquith. Dycbwelodd y Prifweinidog yn ol o'r Beidal ddecbreu'r wytbnos, ac yr oedd yn ol yn ei le yn y Ty nos. Ferober. Y noson honrw> myn- nodd Syr F. Banbury geisio gorebfygu'r Llywodraetb ar gwestiwn cyflog" yr aelodau. Yr oedd y LJywodraeth yn cynnyg na byddai cyflog dwbl i'w dalu i'r aelodau oedd yn gwas- anaetbu y fyddin, gan adael eu dewis i'r cyf- ryw pa un a gymerent. Cynygiodd Syr Frederick fod cyflog yr aelodau seneddol oil yn cael ei ddiddymu. Bu dadl frwd ar y cwestiwn, yn yr hwn y dywedodd Mir. Duke rai gwirioneddau plaen iawn wrth y cynygydd, ac yn enwedig wrth y glymblaid sydd wedi pen- derfynu gwneud popetb posibl i ddinistrio'r Llywodraetb. Yn y diwedd ni chafodd Syr F. Banbury ond 32 i'w gefnogi yn ei ymgais iselwiael i wneud yn arnbosibl i'r dyn cyffredin ei amgylobiadau banhau yn aelod o'r Ty. if

Ci ts* J. Y Cynllwyn yn. erbyn y Llywodraeth. Dan arweiniad Syr Edward Carson y mac'r rhai sy'n cynllwyn yn erbyn Mr. Asquith a'r Llywodraetb:. Eu cri mawr yn awr yw. gor- fedaetb gyffredinol, a disgwylir eu bymosod- ,g iad terfynol yn ystod yr wythnos hon. Dis- gwyliant wtb.io' un ai Mr. Asquith neu Mr. Z> Bonar Law i ymddiswyddo trwy geisio cael mwyafrif yn y Ty o blaid garfodaetb ar y gwyr priod yn ogystal ag ar y sengl. Mae'r Prif- weinidog wedi datgian yn bendant na fydd a wnelo ef ddim a rh-agor o orfodaeth, ac y mae Mr. Bonar Law wedi dweyd y byddai iddo ymddisw-yddo o'r Llywodraetb pe y gwelai y byddai mwyafrif o'r blaid Doriaidd yn cred- u'n groes i'r Llywodraeth. Gwyddis fod cwm- ni o Ryddfrydwyr wedi ymffurfio'n Bwyllgor cyffelyb i'r un Toriaidd, ac y mae cryn bryder beth fydd y diwedd. Mae'r criw o Ryddfryd- wyr anfoddog yn ddwl ddifrifol os ydynt yn 'bared i chwiarae i ddwylaw Syr Edward Car- son a'r T,ori,aid penboeth. { -J,-

Y Gyllideb. Cyflwynodd Mr. McKenna ei Gyllideb i 'r Ty nos Fawrth, a llongyfarehwyd ef ar ddiwedd ei araitih gan wyr mor wahanol eu syniadau gwleidyddol a Mr. Lloyd George a Mr. Bonar Law. Uwch teyrnged nag unrthyw eiriau o eiddo'r arweinwyr yw'r cydsyniad distaw a oh ynhygiou y Canghellor gan bob dosibart-h yn y Ty ac yn y wlad yn gyfifredinol. Mae y rhyfel wedi dwyn oddiamgylch .gyfnewidiad sy'n ymylu ar y gwyrthiol yn yr awyrgylch boliticaidd, ac nid oes dim a ',i denjgys yn fwy eglur na'r modd yr ymddygir at y Gyllideb, ac at Ganghellor y Trysorlys ar adeg ei chyf- I y Iwyniad i'r Ty. Cyn y rbyfel dyma'r adeg yr oedd gwrycibyn pawb i fyny, a dyma'r cyfle. i bob crianc fwrw ei lid ar y gwr oedd yn cyff- wrdd ei logell a'i bwrs; ond yn awr, tra y mae'r crancod yn dal i fyw ac i wneud eu llais yn glywadwry mewn beirniadaeth a chondemn- iad, y maent yn ddigon gwladgar i adael y Gyllideb yn llonydd, ac i foddloni i gynll-uin- iau'r Llywodraetb i godi arian trwy dollau i Iheilpu i gario y rhyfel ymlaen. Sieryd hyn yn dda am gymhellion y dosbartlb sy'n beirniad-u'r' Llywodraetb, a gwna yn haws ma-ddeu iddynt, pa un bynnag a gydsynir a'u banfoddogrwydd I zn mewn cyfeiriadau eraill ai peidio. H

Derbyniad y Cynygion. Yr ydym eisoes wed'i crybwyll am y deribyn- iad eiitihriadol o ffafriol roddwyd i'r Gyllideb ar y cychwyn, ac am y clod i Mr. McKenna o bob cyfeiriad. Mae'n amlwg fod Mr. McKenna wedi dyfod o'r diwedd i'w deyrnas. Bu am flynyddoedd yn nod pennaf erledigaetih a gwawd yr Wrtihblaid. Arno ef yr yaTaosodid yn fwyaf cyson o neb, agaHesid tybio mai ef oedd yr brawddaf ei hebcor o'r Cabinet ar .)ob adeg. Yr oedd miloedd yn y wlad wedi mynd i gredu nad oedd neb mwy diallu ac aneffeitih- iol yn dal swydd yn y Llywodraeth, -yn unirg trwy ddarllen ensyniadau ac ymasodiadau di- 'gydwybod y wiasg felen. Y gwir oedd-, a ig'wyddiai Mr. Asquith a'r arweinwyr hynny yn berffaitlh, nad oedd neb mwy effeiitlhiol a o-iallu- 'og yn y Cabinet na Mr. McKenna. N,:d o-edd yn hyawdl fel siaradwr ac areitbiwr, a diau fod hynny yn help i'r gelynion ei ddilorni. Ond yr oedd bob amser yn weithiwr dibafal, lac yn meddu gallu trefniadol a gweinyddbl, fel dyn busnes, o'r radd flaenaif. Gresynoedd ei symud o'r Morlys, er i Mr. Cihurohill ei ddilyn. Mae mwy o'r clod .am nerth ein llyng- es ar dorriad allan y rhyfel yn ddyledus i Mr. McKenna nag i Mr. Churchill, er na chydna- 'byddodd yr olaf 1110 hynny, mor bell ag y < of- IIWn. Pan ddiaetih y Llywodraetih u-nedig, ac y gahvyd ar Mr. Lloyd George i drefnu'r oadiar- Par, cydsyniodd pawb nad oedd hafal i Mr. McKenna. i ofalu am y pwrs. Yr oedd yn feistr ar ffi,gyrau, ac ar boll broblemau'r byd ariannol, ac erbyn heddyw mae'r boll fyd yn synnuat ei feistrolaetib ddiymdrech ar fifigyrau sydd yn anamgyffredadwy. Yr oedd ei araith ,I. .e 1 wrtih gyflwyno'r Gyllideb nos Fawrth, mor glir a'r grisial, ac mor syml a plhie buasai'n son am symiau o yohydig gannoedd o bunnau. Ond pa fodd y derbynnir ei gynygion. Ar y cychwyn, fel y sylwyd, nid oedd prin swn gwrtihwynebiad i unrhyw un o'r tollau. Yr oedd cynrychiolwyr yn tueddu i feirniiadu'r doll ar doeynau'r tren; ac o bosibl y clywir ycbwaneg am hyn yn y ddadl. Hwyrach hefyd y llwyddir i gael rhyw gymaint o gyf- newidiad yn y cynygion ,gwreiddiiol, er y cyd- inabyddir eu bod ar y cyfan yn ysgafn a theg. Y cri diweddaf yw eiddo'r gwneutburwyr matcihes; y rlhni sy'n bygwth trwy roi atalfa ar y cyflenw,ad i'r farchnad. Mae'n debyg fod y bobl hyn yn oofio gorohfyg'iad cynygiad Mr. Lowe i dretibu'r matches. Ond nid oes olwg y bydld i'r un dynged ddigwydd i Mr. Mc- Kenna. If

TDal y Baicli. Un o'r petlhau sy'n helpu i'r wlad dderbyn yn ddistaw a dirwgnacb y beichiau newyddion roddir arnynt yw'r arwyddrion eglur geir fed y wlad yn abl i ddal y baich aruthro1 mae y rhyfel yn ei roddi arni Dyma ogoniiant polisi Mr. McKenna, a dyna wnai ei araitih nos Fawrth mor ragorol. M:ae'r baich roddir ar y wlad trwy'r Gyllideb newydd dros bum' can' mil- iwn o bunnau. Bydd y diffyg ar gyfrif y flwyddyn er hyn oil dros £ 1 >320>000- Ond dangosodd y Cangihellor yn glir iawn sut yr oedd ei gynllun cyllidol yn un iaob a diogd. "Pan yr edrycihir i fewn i'r mater," meddai, "lac y gwelir nad ydym byth yn benthyca punt ihieb wneud darpariaetih ymlaenllaw trwy dollau newyddion fydd yn ddirgon i gyfarfod a'r llog lac i roi gweddill da o'r neilltu fel 'sinking fund,' gwneir yn amlwg y sylfeini ar y rhai yn unig y gellir adei1:adu ein credyd cenedlaethol." Dyna, mewn gair, y g-wahaniaeth rhwng cyllid- aetlh Prydaini ag eiddo Germani. Dyfynmwn Mr. McKenna eto. "Y flwyddyn hon yr ydym yn codi dros ^300,000,000 trwy dollau new- yddion sydd wedi eu rhoddi arnom er dechreu y rhyfel, tra y cyhoedda Dr. Helfferich yoh- rvvanegiad amiheus o ^24,000,000." Ac y mae'n werth dyfynnu ei gred yn ein gallu i ddal y baich, yr hon sydd wedi gwneud cymaint i ■roi gobaith newydd mewn miloedd o galonnau yn y wlad: "Mae'r ffigyrau hyn yw profi ein gallu i gario ymlaen y rhyfel gyda grym di- ildio. Yr ydym yn ymladd nid yn umig gyda'n Lllynges anghymarol, a'n Byddin ddewr, end gyda boll allu alriannol a chynyrchiol ein porl. IT