Welsh Newspapers
Search 15 million Welsh newspaper articles
2 articles on this Page
Hide Articles List
2 articles on this Page
CYMRU A'R RHYFEL. ?_____
News
Cite
Share
CYMRU A'R RHYFEL. ? Y mae'r Caplan James Evans, o Gaerdydd, wedi llwyr wella oddiwrth effeithiau y driniaeth feddygol yr aetih trwyddi yn ddiweddar, ac erbyn hyn wedi dychwelyd i Ffrainc. A ddylid cosfoi y rhaii sydd yn glynnu wrth eu gwaith i baratoi at y weinidogaetih a phetidio eu hordeinio hyd ddiwedd y rhyfel ? Dyna fater dadl ddyddorol ymhlith y Wesleyaid. Mae'n debyg mai fel arall y bydd, ac y bydd klIiholiad fel arfer. Ac felly mae'n ddiau y dylai fod. "The most surprising thing in the whole affair (war) was not the appearance of the sold- iers but the disappearance of the clergy." "Y peth rhyfeddaf ymglyn a'r rhyfel yng Ngihym- ru ydyw fod' gweinidogion yr efengyl yn troi yn Irecruitinig sergeants,' ac yn peidio bod yn t, bregethwyr yr efengyl." Nid nodwr ydyw awdwr y ddwy frawddeg yna. Y Caplaniaid Ymneilltuol sydd yn awr gyd- a'r Fyddin Gymreig-y 38th (Welsh) Division, sydd yn cynnwys tair Brigade, a Divisional Troops, ydynt, y Parchn. Hugh Jones, Glan- wydden, a James Evans, Caerdydd, gyda'r 113th Brigade; y Parch. Arthur Hugthes, Caerfyrddin, gyda.'r 114th Brigade; y Parch. P. Jones Roberts, Bangor, gyda'r 115th Brigade; a'r Parch. Peris Williams, Wrecsam, y 'Senior Nonconformist Chaplain,' yn Head Quarters y Division. Cyflwynodd eglwys Nazareth, Feibl bychan prydferth y Sul o'r blaen i bob un o'r bechgyn perthynol i'r gynulleiidlfa, pump ar hugain ofoonynt mewn nifer, sydd wedi ymuno fel gwirfoddolwyr a'r fyddin yn gynnar yn hanes y rhyfel. Dau air mawr yr anrheg oeddynt, "Tros eu gfwlad a'u crefydd," a'r adnod "Tvdi gan hynnygoddef gystudd megis milwr da i Iesu Grist." Nifer o cihwiorydd y capel ym mhersonau Mrs. Price, T. Day, C. Belton, G. P. Davies, Miisses J. Williams, ac A. L. Trueman fu yn casglu yr arian tuag at bwr- casu y llyfrau. Bu'r Cap ten-Gap lan Penis Williams adref am ychydig ddyddiau yr wythnos o'r blaen, a da gennym ddeall ei fod' yn gryf ac iach wedi ei dreialon i gyd. Dychwela i'r Divisional Headquarters i ofalu am y Divisional troops ac i arolygu gwaith y caplaniaid yn y gwahanol frigadiau. Nid oedd gan yr Yimneilltuwyr swyddog fel hyn o'r blaen yn y prif gadlys. 'Yr wyf wedi, cael amser digon exciting,' medd mewn llythyr atom. 'Prynhawn Saibotih fis yn ol, pan yn gwasanaethu yn angladd un o'r bechgyn disgynnodd un o shells y gelyn o fewn ryw 40 Hath i'r man y safwn ar lan y bedd.' Hawdd deall ei deimlad, a gwerth- fawrogwn ei wrhydri a'i wasanaeth ardderch- og ef a'i gyd-gaplaniaid. A bydd yn galondid iddo ef a'i frodyr wybod fod miloedd o'i gyd- wladwyr yn gweddio drostynt bob dydd a nos yng Nghymru, a thros y milwyr dewr hefyd. Nawdd Duw fo drostynt oil. Caplan Cymreig gyflawna waitih ardderoh- og ydyw y Parch1. P. Roberts, Goruchwyliwr Llyfrfa'r Wesleyaid ym Mangor. Efe yn un o'r rhai cyntaf i gynnyg ei wasanaeth; mae er ys misoedd bellach allan yn Ffrainc, ac yn awr wedi myned i'r ffrynt. Yno, o bosibl, fe gyf- erfydd a dau o'i feibion ydynt yn g-wneud yr hyn a allant dros eu gwlad yn y cyfwng pres- ennol. Mae ganddo fab arall, hefyd, wedi ymuno a'r fyddin. Digwyddodd i wr o Gym- ru fod yn ddiweddar yn ymyl y wersyllfa, ac aeth un nos Saboth i'r cy far fod crefyddol. Dywed fod yr ystafell yn Hawn, nid yn unig o filwyr, ond hefyd o fo'rwyr Oymreig, o'r porthladd cyfagos, ac hawdd canfod ar eu gwynebau gymaint eu hedmygedd o'r gwr parchedig. Cafwyd cyfarfod llawn o arddel- iad, y weddi a'r bregeth yn gfafaelyd, a'r canu o radd uobel iawn. Brodor o .dref y 'Cymro' ydoedd y codwr canu—milwr ieuanc o'r enw Meredith, mab un o deuluoedd parchusaf Dol- jgellau, a dhanddo lais a gallu aribennig i ar- wain." Mae'r Caipten-Gaplan James Evans, B.A., wedi g-wella yn dda, ac wedi dyclhwelyd i Ffnainc. Bendith arno ef a'i waith. Clawn ychydig litlhiau oddiwrtho i'n rhifynnau dvfod- ol. Yn Llandudno gofynai amaethwr am gael cariw dau fab rhag mynd i'r Rhyfel. Mae nhent y fFeran yn ;6251, ac ami 700 o ddefaid. Dywedai Lieut. Caradog Davies fod gan yr aimiaetihwr wyth o blant, ac nad oes yr un ohonynt wedi ymuno a'r Fyddin! ># Fel hyn yr ysgrifenna bachgen ieuianc o Fethodlist yng ngwlad yr Aifft at tench ieuanc o ffrynd iddo yn Meif.od :We have rtiigious services every Sunday morning. I don't know whether you know Rev. Jenkin Owen. I think the uised to be .a Methodist minister at one time, but he has turned to the Clhiurcih of England now; but he is a very good preacher what- ever he is. Amgylchiad sydd yn peri dyddordeb neilltu- 01 yn rhannau isaf Trefaldwyn ydyw dyfodiad a,go,shaol Prifweinidog Awstralia i ymweled a Llansantffraid Glan Meohiain. Yn y plwyf hwn y ganwyd ei fam, ac yma hefyd y mae man fechan ei bedd, ac ymddengys fod y mab enwog yn fbenderfynol o dalu ymweliad a'r lie. Diau y bydd yma gynulliad mwy lluosoig y diwrnod hwnnw nag a welodd Llanaantffnaid er ys llawer dydd. J.t>
PERSONOL.
News
Cite
Share
PERSONOL. M'ae Mr. W. O. Roberts, Corwen, ncael- sirydd Meirionydd, wedi penodi ei fugail, y Piarcih. H. H. Hughes, B.A., B.D., Princes Road, Liverpool, yn .gfaplan. Deallaf miai penderfynu aros ynig Nghaer- fyrddin wna y Paroh. J. O. Jones, a gwrthod y gwiaihioddiad i fuge-ilio eglwys Walbam Green, Llundain, er cryfed y demtasiwn oedd hynny iddo. Llliawenydd yw hyn i boibl ei ofal gan fod iddo Je cynnes yn eu calonnau. Dydd Sadwrn wythnos i'r nesaf, bwriada y Parch. S. E. Prytherdh a'i briod "gymryd Hong," a chychwyn ar eu mordaith i'w cartref newydd yn y Gorllewiin. Fe fiydd hiaetlh gan lu mawr yn y wlad hoo ar eu hoi, a chytunant i ddymuno iddynt fordaith hapus a diogel, a Ibendi th y nefoedd ymhoib ystyr arnynt. Clywtaiis flodl Mr. J. H. Edwards, A.S., wedi dweyd mewn darlith yn Ysgotiand fod pethau yn myned yn rhy gyflym y dyddiiau hyn i gan- iatau i neb gael amiser i feddwl a. myfyrio. Y noson honno d'yohwelai y darlithydd i Lundain, a daeth y Zeppelins drosodd. Bu y tren yn yr un fan o un-ar^ddeg y nos hyd saith vn y bore! Yr oedd y Parclh. P. D. Morse, F.R.A.S., &c., i w:aslaft1.aethu yn Abergwaun y Sul cyntaf o Elbrill, ond metihodd a myned yno oherwydd anhwyder. Pasiodd yr eglwys nos Saboth bleidlais dyner o. grydymdeiimlad ag ef yn wyneb ei brofedigaefch ddiweddar; a rhoddodd ar Mr. Meyler, Chemist, i anfon llythyr ato vn cynnwys hymny. Dedhreuodd' y Parch. Plhylip Jones, Llan- dilo, ar ei weinidogiaetih fel bugail Penuel, Pontypridd, y Sul diweddiaf, a dymunir pob llwyddiaint iddo yn ei faes newydd. Y Sul o'r blaen etlholwyd pedwar o flaenoriaidi newydd gan yr eglwys ym mhersonau Mri. Piarry Thomas, Daniel Jones, Ellis Owen, a J. T. Llewelyn. Byddant yn gaffaeliad i'r rhai sydd yno eisoes. Ffarweliwyd a'r Pardh. W. M. Jones, Birkenhead, ar ei ymadawiad o fod yn fugail eglwys Parkfield i fugeilio eglwys Llansant- ffraid, Sir Drefaldwyn. Cynwynwyd oriawr a ohadwen aur i Mr. Jones, 'wrist watclh' i Mrs. Jones, a 'dressing- case' i Miss Enid Jones. Cafwyd anerchiadau rhagorol gan amryw frodyr. Y cyfarfod dan lywyddiaeth y Parch. J. H. Morris, lIywydd y Cyfarfod Mi sol. Prinder gofod yw y rheswm na fuasai gennym adroddiad meithadh o'r cyfarfod. Nos Fawrth, Ebrill 4, daeth ynghyd liaws mawr o aelodau Seion, eglwys M.C. Gwrec- sam, i anrhegu ei horganydd, Miss Sissie Hughes, Mus. Bac., A.R.C.O., gyda'i Mus. Bac. robes, a cheque fel arwydd o'u teimladau da a'u ,giwert!hfawro'giad o'i gwaslanaeth fel organydd. Fel y mae yn adnabyddus enillodd Miss Hughes y radd o Bachelor of Music ym Mihrifysgol Durham yn ddiweddar, ac un rhan o'i gwaith ar gyfer yr arholiad oedd cyfan- soddi cantawd 'A. Song of Spring.' Mae Miss Hughes yn athrawes lwyddiiannus, ac fel gwyr pawib sydd wedi ei chlywed mae yn or- ganydd o'r radd flaenaf, ac nid yn unig hynny, mae yn chwareuydd fedrus ar y crwtlh a'r ber- doneg. "Merohed i helpu ar y tir." Dyna bwnc cenhadaeth Mirs. Silyn Roberts, a theitihia drwy'r wlad fel y gwnelaii yr hen bregethwyr gynt. Mae y Parch. B. Scott Williams, B.A., B.D., mab y dliweddar Barch. E. Williams, Abermule, wedi ei benodii yn gynorthwywr ac yn olynydd i'r Parch. William Shearer, gweini- dog Eglwys Rydd Unediig Swinton, Berwick- shire. Dwy fiynedd sydd er pan adawodd M.r. Scott Williams Gyfimdeb y M.C. Da gennyf weled Proff. T. A. Levi yn ysg- ri fennu llythyr o blaid codi cyflogau gweiini- doigtion. Gwyr efe yn ddia am y gwahaniaeth sydd rhwnig cyflog proffeswr, er enghraifft, a phregethwr. Dywed mai nid eglwysi bach sydd ar ol, ond yn hytrach yr eglwysi mawr, cyfoethog, lie y gioifynir aim boll nerth ac yni y bugail. Da iawn. Deallwn fod y Parch. Dl. Davies, Nazareth, Pcntre, wedi derbyn galwad diaer ac unfrydol 0 eglwys Llanstephan, lie y bu y diweddar Barchediig James Morris yn bugeilio. Hyder- us yw y boibl yno y bydd y pregfethwr poblog- aidd hwn yn cydsyniio a'u cais, os gwmt, bydd ■colled fawr Cwm y Rhondda yn ennill tebyg i wlad Stephanus. #<: Blin iawn fydd gian gyfeillion y Parclh. H. Barrow Williams, glywed iddo gael ymosodiad tost, sydyn, y Sabotih diweddaf. Efe oedd yn gwasanaethu eglwys Coedpenmaen, ger Ponty- pridd, yn. eu cyfarfod hanner blynyddol. Pregethodd. fore Saboth fel arfer, ond yn sydyn cymerwyd ef yn s,a1 iawn, a bu raid galw meddyg- i mewn. Gorcihyimynodd y meddyg" ef i'r gwely. Yr oeddynt yn ofni peth gwaeth i ganlyn, ond arbedwyd ef. Cymerwyd ei le yn oedfa y prynhawn gan y Parch. Philip Jones, Penuel, ac yn oedfa yr hwyr an Dr. Griffith, gwr ieuanc sydd newydd1 ddyfod i Pontypridd o'r Bala, yn gynoirtlhwywr i Dr. Roberts, mab y diweddar Mr. Peter Roberts, Llanelly. Yn ffortunus cafodd Mr. Barrow Williams adferiad ddigon i bregethu y ros Lun, ac fel arfer pregethodd yn effeithiiol iawn. Aeth gartref fore Mawrth gryn dipyn yn well. Yn ddiweddar iawn bu bron colli ei fywyd trwy ddamwaiin beryglus iawn yng Ngihaer- dydd. Cafodd waredigaeth hyncd y pryd hwnnw. Ym marwolaetib Mr. Job Nicholas, Norch- ard, collodd. eglwys fechan Millin Cross, H wlffordd, un o'i haelodau ffyddlonaf, blaen- or diwyd, a tlhrysoryddcydwyboorol am yn agos i ddeng mlynedd ar hugain. Colled ibron anadferadwy i eglwys fechan fel Millin Cross ydyw hon, oherwydd cyfunai Mr. Nicholas ynddo ei hun amryw1 o nodweddion y gwir weithiiwr. Bu ei gartref yn y Norch- ard yn dy agored i weindioglion yr efengyl am flynyddau lawer. Magodd Mr. a Mrs. Nicholas bedwar ar ddeg o blant, t'ri o ba rai ,slydd yn yr Ame-rig. Yr oedd yn un 0' fferm- wyr mwyaf cyfrifol yr ardal. Dioddefai er ys misoedd oddiwrth yr 'asthma,' yr hwn o'r d:i- wedd fu yn achos ei farwolaeth. Claddwyd ei fforff yn mynwent Millin Cross prynthawn dydd Iau y 6ed cyfisol, pryd y gwasanaethwyd yn y capel ac ar lan y bedd gan y gweinidog, y Parch. Richard Williams, yn cael ei gynorth- wyo gan y Parch. 0. S. Symond, B.A., Pem- broke Dock. Yr Anglwydd fyddo yn nodded i'r weddw a'r plant oil.