Seren Cymru

At ein Gohebwyr. J:dr Dymunwn ar ein gohebwyr i anfon eu holl gynyrchion i'r Golygydd- Y PARCH. W. P WILLIAMS, D.D., LANDORE, R.S.O., GLAM.

DECHREU BLWVDDVN. Yn nghydiad dwy flwyddyn yr ysgrifenir y nodiadAu hyn. Mae adeg felly bob amser yn cadi i fyny adgoiion am a, £:u yn gystal a holion am a fyeld. Daw pen pob tymhor o ba. natur bynag :a r pethau hyn i'r meddwl megys heb vn wybod ini. Blwyddyn frith ft. y flwyddyn ddiweddat yn mhob ystyr. Yn wladwnaethol yr oedd y rhyfel gwaedlyd yn Tripoli, rhwnng Itali a'r Twrc, a ddechreuwyd y flwyddyn flaen- orol yn parhau, a rhedodd ei gwrs difrodus ad alaethus am y rhan oreu o'r flwyddyn sydd! newvdd ein gadael. Cyn bod swn y rhyfel hwirw trosodd torodd rhyfel arall allan yn Macedonia gan gynghreiriad y Balkan yn erbyn camlywlodraeth y Tw'rc. Nid oedd hyn ond peth i'w ddisgwyl. Gwy- ddiai pawb yr afresymoldeb i obeithio am gyfiawnder i Dalaethaii Cristnogol oddiar Jaw Llywodraeth Fahometanaidd. Mae hanes y creulonderau yn y parthau hyny wedi argyhoeddi y byd o'r ynfydrwydd o osod blaidd i wylio defaid. Pryderid, er hyny, yn fawr ar y oychwyn am ganlyniad ▼ gwrthryfel. OfmW. œrooigion dynoliaeth i thiWûh, ar gyfnf nerth y Twrc a r budd- ialliau a ystyrid a ddibynent ar barhad ei lywodraeth mai ofer a fuasai ymdrech y cyng'hreiriad am ryddhad oddiwrth iau en gorthrymder; a. gellir dweyd fod y byd wedi ei siomi yr oclir oreu. Oaf odd y gor- meswr ereulon y gwaethaf bob cam o'r ymgyrch o'r dechreu i'r diwedd. Gwelodd mai y goreii iddo oedd deisyf amodau hedd- woh. Bu y flwyddyn ar ei hyd yn gocli gan waod. Nid oes odid wlad ar y ddaear nad oes rhywrai ynddi Yl oeisio cadw yn fyw ysbryd rhyiel a'i gym yn benben a rhyw wlad arall. Mae rhaib a thrachwant mo!' gry-f, ac eiddigedd mor ditoHyd ie) na synai neb glywed fod rhylel wedi tori allan rh wug unrhyw ddwy wlad. I ba beth y sngnir gwfeed cenedloedd er divyli treulion afresyrnol rliyfe! mown adeg o heddwch, ac y tyloda gwledydd eu hunain mewn cydymgeisiaeth mor afresyiiiol a difudd? Yn y cylch diwydianol bu anesmwythyd blin rliAvng cyfallaf a Ilaf-ur. Ganwyd y flwyddyn 1912 mewir ymrysonfia- yn y melin- a.u cotwm yn Swydd Lancaster, rrorodd yr anghydwelediad allan ar yr 28 Rhagfyr, 1911, ynghyleh cyflogi rha.i heh fod yn yr Undeb, a tballwyd 150,000 allan o waith. Terfynwyd y cweryl trwy g^^fryngiad Syr George Ask with heb ddyfod i un pender- fyniad ar yr egwyddor oedd clan wraidcl y cweryl, ond cytunwyd na fyddai sefyll allan na chauad allan mwyaoh heb roddi oh we' mis o rybudd yn mlaen Haw. Yr oedd yr difrifol rhwng cyi'alai' a llafur yn y cylch glofaol, yr hon a dorodd allan ddiwedd Ma wi th a dechreu Ebrill. Oall wvd holl lofeydd y Deyrnas drwy i 800,000 sefyll allan am isafbris cyflog dan y ddaear. Parha,odd y streic hon am bump wytbnos, a. bygythid parlysu holl ddiwydianau a masnaeh y wlad. Y fath yw perthynas glo a chysur a llwyddiant fel na ellir gwneyd dim bron wedi i'r glo wyr roddi heibio eu hoffer. Bernir fod v frwydr hon wedi col led u y wlad o rhwng ugain miliwn a deugain miliwn o bunau. Bar n odd Ll yw odraeth yn ddoeth i gymeryd y mater y m!ory- d y mater mevVll llaw a mabwysiadwyd deddf yn dar- paru isafbris cyflog yn ol penderfyniad bwrdd gyda chadeirydd anibynol yn ngwa- hanol ddosbarthiadau y wlad. A.r ol liyn daeth streic y dician am yr un rheswm a streic y cotwm. Am na throid allan un dyn nad oedd yn yr Undeb gwrthododd holl weithwyr dociau Llundain eu llafur, a gwnaed cynygion i ddwyn yr holl ddociau i'r un cyflwr. Pe llwyddiasid yn hyn nid ioes neb a all ddweyd y can- lyuiad mewn rhwystro masnaeh a chyn- yrch colledion a dioddefaint. Dibynir cyrn- aint ar drosglwyddiad nwydlu agv ar eu cynyrchiad. I'r ffaith fod trysorfeydd yr Undeb mown cyflwr amharol i'r ymdrech yn ei gwedd eangaf y gellir priodoli oi chyf- yngiad i berthladdoedd y Brifddinas a'i therfyniad mewn amser cyniliarol fyr. Y gweithwyr a orfuant yn rrfhob up. o'r ym- drechion hyn. Bu anghydfodau llai eraill yma ae acw. Fel y dirwynai y flwyddyn i'w therfyn- iad cliriai yr awyr a gellid tybied fod teml Janus i'w chauad megys ag yr oedd ar ddechreuad Oristionog-aeth. Yr oedd cad-oediad wedi ei gyhoeddi yn y Dwymin ac achos yr ymrafael. wedi ei ymddiried i alluoedd Ewrop. Ofnid un amser y bu- asai yr helynt yn arwain i ganlyiiLadaiU mwy difrifol a thori aa, heddwch y cyfandir, ond wedi i'r cenadau gwrdd yn Llundain daeth anyyddion fod yr ofnau yn ddisail ac y gellid atal y drwg rhag ym- ledu. Er na ellir dweyd fod heddwch eto wedi ei sefydlu, ac y cymer beth amser cyn dwyn liyny i ben y mae pob lie i gredu y bydd ynidrechioii unol y, gwledydd yn effeithiol i osod pethau yn eu lie yn fuan. Gorchwyl cynil ac astrus sydd ganddynt mewn Haw. Gofynir pethau afresymol gan y ddwyblaid yn ddiau. Dyna arfer pobl mewn achosion o'r fath, ond gellir dibynu ar ddoethineb a phwyll y cynghorwyr y dyoir hwynt at eu gilydd ac na fydd dad- weinio y cledd yn Maciedonia. Bu budd- ugoliaethau y cynghreiriad y fath tra y parhaodd y rhyfel fel ag- i'w gwneyd yn orfodol i osod pen ar draha a chreulori- derau y Twrc j'li y Talaethau Cristionogol yn Ewrop. Soniwyd 11awer am ei droi allan baq and baggage, ac ymddengys fod yr amser i wneutliur hyny o'r diwedd wedi dyfod i ben. Rhydd hyn fodd i'r cyfandir i gyd anadlu yn rhwy<ldac.h oblegyd' y Twrc dan esg-'us bod yn cod w cydbwysedd l'hwng y galluoedd a diogelu buddiamu Ewrop oedd achlysur penaf eiddigeddau ac anghydAMoliadau rhwng y galluoedd oddiar adeg rhyfel y Crimea hyd yn awr. Effaith y llwyddiant masnaehol anarferol a fwynhawyd yn ystorl y flwyddyn, yn ddi- au, yw yr achos fod cyfalaf a llafur, er nad mewn perffaith gymod, mor da,wel a chyn lleied o arwyddion byg'ythiol rhyng- ddynt. Dylai yr ystyriaeth o'r colledion trymion a achosir gall ymladdoedd diwyd- ianol gadw y ddwyblaid rhag rhuthro i frwydr y gellir ei hosgoi. Mae cyffroadau fel hyn hehlaw bod yn ddifrodus ac yn arwain i anghyfleustra a thrueni mawr yn anhymig, ao yn waradwydd i ddwy fil o wareiddiad Cristionogol. Mater a llawer o anhawsderau yn perthyn iddo yw hwn, ond gellid meddwl y dylid dod o hyd i ryw ffordd er atal dynion i Nyasta-alu tru- gareddau mewn ymladdoedd a'u gilydd. Mae y Senedd i fesur yn gyfrifol am ytrybini yr ydys ynddo. Hi roes hawl i gyfa,laf i uno i ddeohreu, ac yr oedd hyny yn ei rhwymo i roddi hawl gwffelyb i lafur; ac ■wedi hyny cymer dynion anhywaeth o'r (idin,lv oclir fantais i f yn y eu ffordd ar yr eg- wyddor trechaf treisied a'r gwanaf gwaedd- cd. Oni all yr a wdlurdod a roes yr arfau dinystriol hyn yn nwylaw y pleidiau eu rhwymo i gyflafareddiad yn hytracii na grym er pendterfynu eu hymrafaelion? Bydd- ai hyny yn fwy oyson a^g urddlas y pleidiall, yn llai colledus, ac mor debyg--a dweyd y ]leiaf--o ddwyn tnefn a chyfiawndor 20'1' dull treisiol barbaraiddd presenol o gario y hyd ymlaen. Gall y Llywodraeth ddweyd gwaith mawr yr wyf fi yn ei wneuthur, ac ar y cyfan y mae ei rhagolygon yn ddisglaer am ex orph- eniad. Yr oedd ei gwaith yn tynu i lawr oes y Senedd i bum' mlynedd, yji ei Mesur i gwtogi gallu Ty yr Arglwyddi, yn galw arni gymeryd col anarferol o fawr mewn Haw yn ystod y Senedd-dymhor presenol, er oael tri mesur o ddiwygiad ar y deddflyfrau, sef Ymreolaeth i'r Werddon, Dadsefydliad a Dadwaddoliad yr Eglwys yn Nghymru, a rheoleiddiad yr etholfraint. Collwyd peth o amser gwerthfawr i ystyried helynt streic y glio, yn nechreu y flwyddyn, ac i gwrdd ag ystrang'ciau yr Wrthblaid ar ei diwedd, yr hyn a'i gwnaeth yn angenrheidiol i estyn yr aileisteddiad dros fisoedd cyntaf y flwyddyn newydd. Yn ffodus nid yw yr Wrthblaid mor unol a llwyddianus ag y gaUasai fod, ac er y bydd ei gwrthwyneb- iad mor ch wyrn ag erioed, eto ni fydd cymaint o rym ynddo. Daeth y Ddeddf Yswiriol i weithrediad rhanol yn yr Hydref, a daw i weithrediad cyflawn yn lonawr. Gwnaed defnydd mawr o hon er gwneyd y Llywodraeth yn amhoblogaidd yn y wlad ac unodd Cymdeithas y Meddygon gan ben- derfynu ei rhwystro trwy atal gweithio dani, ond ymddengys erbyn hyn fod yr ymdrech hono yn aflwyddianus, a bod y meddygOM wedi gwneyd mwy o niwed iddynt eu hun- ain nag i'r Llywodraeth. Erbyn y bydd y Ddeddf hon mown llawu rym md yw yn debyg y clywir ychwaneg yn ei herbyn, oblegyd nid oes dim mor lwyddianus a llwyddiant. Y tebyg yw, y daw y llong" i ddyfroedd mwy tawel erbyn y cyrhaedda y lan tua diwedd Chwefror. Wrth gnvrs, gwrthwynebir ei mesurau hyd y diwedd. Nid 000 dim i'w cldywedyd1 yn erbyn hy.ny ond i'r gwrthwynebiad fod yn urddasol ac yn rhydd oadiwrth ystryw a thwyll. Gwaith gwrthblaid yw gwrthwynttbu