Seren Cymru

.¡, ::od::iii. "O; -ii'< -¡'1'w, Y PULPUD. m i CAN TALIESYN WILLIAMS, PONT/BEREM. Cyfaddefa pawb deimlant clros sefyllfa grw vddol elii c-yfoci y dyddiau pres- enol yn ddigyHelyb o rail caledwch, an- ysiy/ivuth a' diffyg- parch. Ni the-imla neb oddiwrta y eyfrywi yn f wy HQ, gweinidogion vr efengyl. Hwynthwy yw y rhai amlycaf yn myd crefydd, ac fel cadfridogion Ll-oegr yn mnvydr De Affricia, deuant vn nodatt i fagnelau dinystriol gelynion yr cglwys. Carwii pe gallwn ysgrifenu un gair ac i IIAVIIW gynyrchu frydd fwy Y11 níywyd pol) gweinidog i lesu Grist. Beth bynag yw arwyddion yr arnserau, ac y ma-eiit yn rhai go-fidus; Prophwydant gyfnod rhyfedd. Serch hyny, ceir yn mhrof- iad pob gwii' gmdadyn,. ffynon adjgyfnerthol fel hanes y cyfryw yn y Salm bono, lie y -cly wedir, am yr af on a'i ffrydiau a iawenhant ddinas Daw: eyseg-r preswyl- feycld y Goruehaf. Gwyr y nob a AYOI i fewn i ystyr y gA-vahanol anisorau pa fodd i hvybro yn y cyfrywf: ac. i'r euaid sydd wedi canfod po:'tnyua< pob cjd'iiod a phwr- pas mawr Dim, ni all lai nil chanfod fod y cyfnod presenol yn un o brawf. Profir y pur, y da, a'r mwyaf ffyddiog yn y cyfnod materoJ, auffyddol, a'r balch hwn. A fu'r gwir yn dlodach ac yn Avaeth o gael ei br!ofi? Adolygiwai hanes syml y bochgyn ieixaingc, hawddgar, a gwrol hyny I Y TI ie,uai-ti, g 11 1 z-, I ar, wastadedd Dura,. Beth: fu'r tan yn eu hanes hwynt. Cyfieustra yn unig i ddad- g'uddio cuddiad eu cryrder a dirgelwch eu hyder yn null y pedAverydd. Y ffugiol, y rhagrithiol, yr ansyl weddol ddychryna ac a ddiflana yn ngwyneb prawf. Os yw y gwir o dan ein traed, byddwn wrol, oblegid fod Duw o blaid y cyfryw. Croesawu rrofedigaethau wna y oyfryw agorfoleddu me w n g orthrymderau. Yn ngwyneb yr lanesmwythder presenol, nid rhaid i neb ofni .am Arch Duw. Ceidw Duw ei lygaicl ami. Sefwcli, ac edrycliAVch yn haniddenol chwi weision yr Arglwydd, a gwelwc-h mai gwewyr esgor yw yr hoi! anesm wythder o'n CAwnpas. Anwiredd yr Amoriaid yn addfedu, ac fe ddiosgir braich cyfia wilder ar fyrder. Beth yw achos yr boll gynhwrf? Gweriniae-th perffaith yn ymddeffroi er hyrwyddo dyfodiad. i mown y ddAvyflyAY'odraeth fencligaid sydd yn aros cymdeithas yr oes euraidd y milflwyddiant. Er yn ceisio byw tnvy rym gobaith dydd- iau g-Avell ar grefydd ac ar gymdeithas, gofynir am y ddbethineb addfetaf; y pwyll dwysaf, er ceisio rhoddi genedigaeth i'r cyfnod hwn. Yn mhob gnvewyr ceir daii bosiblrwydd. Un yw genedigaeth i fywyd newydd, a'r Hall colli bywyd. Rhaid i gymdeithas wrth y fyd-Avraig fwyaf duw- iolfrydlp,, er mwyn ei rhyiclidhaii o'i phoenavi a rhoddi bod i amserau gweU. Angen cymdeithas yn MIIOII-) fftirf arni yw cym- hwysder moesol mewn arAvcinydclion. Pur eu moes, unplyg eu hamcanion, doeth yn eu hymdrafodaeth ag eraill, a phjarch i gyd- nabod aAvdiurdod. Pan goir hyn, 'dbes dim ond cynydd, heddwch, a llAvyddiant i ddisgwyl yn mhob man. Can ein bod yn hyw mevvn oes anghym- harol iddi o ran anesniwythder a diffyg ffydd mewn dynion tuag at eu gilydd, nid anyddorol yw gwybod beth yw perthynas y pulpud a'r cyfryw. Wrth fod esgyniad a dirywiad yn gyrhaedd, ni raid di- ddymu byrbwylldra yn mhob cylch. Er fad y tan yn Avasanaet hgar iaAvn, and o daifiyg gwyliadAvriaeth fe dry yn ddinystr ofnadAvy.. Alewn oes werinol y mae egllion ftllefh"o-- edig, ac o dcLiil'yg mewn gochel, truant y egnion i lanw pob mynvves a braw, fel yn hanes y cliAvyldroad Ffrengig-. Pwy sydd yn fwy cyfaddas i llrwyno ac arwain yr egnion hyn na'r dynion hyny sydd ag ofn DuNil yn eu inymves, a ffydd ddiysgog yn y Crist. Oniti Ef yw vr itwn etyb '=' lioll ofynion cymdeitbasol yr (hlil yn ei hereon, ef y mae'r allvvedd i agorddorau hoB ddirgelion bywyd? Dyma. Alpha ac Omega bywyd. ■ Os cefnu a lluaAvs ar yr eglwys, gwahoddAvn Grist i'n plith, ac yn fuan g'AWHVN yr {t,ddoldai yn Haw)}. Deallwn Grist yn ei berthynas a in'wyd yr ocsau, oblegid Ero yw oyflenwwl =ingen. PAVV o Dluw a brofodd V nerth- oedd traigywyddol y diwygiad DIA-veddaf, fekidiay pryd IVAVIIAV didyohinygai am ddydcl- iaiu cyiielyb i'r rhai hyn. Neb yn sicr. Nid peth dieithr vw hyn, os feiiir trcm ar hanes y byd. Mae 11a wer yn beio ar y diAvygxad diweddaf; ereill yn hiraethu am y cyfryw, fel pe bai yn bosibl symud cynydd y byd yn ol deg' o radclau. Both bynag oedd dilfygion y cliAvygiAAT, yn sicr fod paAvb o honom yn chAA-enychu y cyf'ryw o tlaeu y dyddiau oer a difater pre«enol. Havwld oedd gweddio y pryd. IIWIIAV; hyfryd oedd molianu; a gnvaith bendigedig oedd pregethu. Y cyfryw feiant ar y dyddiau hyny deimlant leiaf oddiwrtli y marAveidd- dra presenol. Os oes "Cynics" mewn eg- hvys, dyma y cyfryw. Byr oedd cyfnod y gAvers crefycldol y pryd hwnw amser presenol. Nid oes dim fel gwaith i fyrbau amser. Y mae poh nos yn bir, ond byr yw'r dydd os yn 11awn gwaith. Yr oedd gan y bobl ga!on i AA-eithio y pryd hwnw. ond och y presenol. Llaesir dwyiaw y gorcu heddyw o herAvydd diffyg* oydymdeimlad. Onid hit yw y nos? Pa le y mae y gweledydd hwnAv ddaAV a gobaith yn fyw i'n mynAves? Tydi. wyliodydd dring i fyny i'r uchelion ac edrych draAv a oes arwyddion yn mlaen- ion y Ava-AVr; a nyni a adneAvyddwn ein. g;oba,ith a'tt hyder, rhag, i'r byd drachef'n ymlonyddu i gwsg o anobaith. Creir pob cyfnod gan amryAviol egnion. Nac ofned neb chwilio i fewn. i'r egnion fu'n achos creadigol o'r cyfnod presenol. Wrth ddeall y cyfryw gellir |c,Tmiiwyso Wrth ddeall y cyfryw gellir cymliAvyso y physigAvriaeth er en syinud. Dau allu mawir ffurfl,ad cymeriad pob cymdeithas yw dy- ianAvad yr nnigolyn ar gymdeithas, a chym- deithas ar yr unigolyn. Nid iacli unrhyAAr gymdeithas pan y mae'r gymdleitbas yn myned i golli yn yr unigolyn. Hyn ar- arwieinia i despotism.' Nid iach unrhyw gymdeithas chwaith lie mae'r unigolyn yn myned i gto-lli yn y. gymdeithas. Ar- weinia. hwy: i stagnacy' yn hanes cym- deitha.s. Faint bynag o. wynder geir yn mhraphwydoliaetha.ii Socialiaeth (a chan- iatau y dalv yn ffurf syhveddol ar fywyd cvmdeithasol) y dydd y dia w fe beidia cynydd. Er fod yr allanol yn allu cryf, yn ffurfiad cymeriad cymdeithas, unigolyn, a'r eghvys Gristionogol, os nad yw dy- lanwad personol y dyn ei Iran yn gryfach .:=::=: 'R'r&. na I cyj I'VAV, yn L iian y cyll of ei hunan- iaetb. Brwydr fa AW yw yr un hono rhwng byd a'r eghvys. Rhwng cydAvybod a deddf. Llwydda yr eglwys weithiau i giodi delfryd- au y byd, mild brydiau eraill fe hvydda y byd i fateroli ymdreehion yr eghvys. Hyn- YIna sydd AA>edi cymeryd lie yii y cyfnod presenol. Paidysir egnion ysbrydol yr eg- lAvys. Y mae pawl) bron yu ddieithriad yn faterolwyr, Os Had yn liollol mewn cred yr yd.0n yn. ddiddiad( mewn ynuirech. Faint bynag o. gred sydd genym yn yr ys- brydol, trysori ar y ddaear y g welir pa.wl) a clruain o. sefydJiadau crefyddol ein gAvlad mewn oes faferol fel hon sydd yn ddibynol hollol am eiii bodolaeth ar roddioii ewyll- ysgur dynion. Enw yn unig yw charitable Institution, ac nid gal 1 uoedd rnoesol yn mywyd y genedl. Gellir cry-hoi y cwbl elHE ddweyd am yr oes lion i un gair-.Materol. DaHiu.eb ysbrydoi wedi dyfod"i'ii rban. 0 angenrlieidrwydd fe syrth pob oes i'r i'aterol- Laeth ddyfnat pan y cyll oj "grip" vn yr ysbrydol. Amheuae(;b y.Av tad "malcroliaeth yn ei boll Avedd;a;u, a phlant materoliaeth YWI i iKlividuali-sin.' a 'nihilists,' &c. C>alluoe!(.l]d diuystriol yw y rhai hyn. Faint o allu yvv y pulpud yn mywytl cymdeithas? Golid calon yw cydnabocl nad hWIil yw y giallu cryfaf. Golygfa drist ywr edrych ar y miloedd yn oael eu tynu ran cb ware uon, cliwareilai, a choeg-chwedlau; tra, yr anwybyddir y Beibl, y ° cysegr, a'r bregeth. Wrth amharchu un o'r rhai hyn dioddefa y tri yr un petl^ Cyfyd y diffyg o gydnabod salle y pregothwr, ac-owerth- fawrogiad^ o'i negos o'r diystyrwch roddir i'r BeibI fel Llyfr "isbryidoAedig. Pan roddir y lie prioidol i'r Beibl, yn. mywyd dynion, fe fegir cymeriadau gAVrol fiel y" Pi writan- iaid, ac fe ddaw cyfiawnder i o-artrefu- yn myvvyd cymcleithas. llawlia pob proph- wyd ddaw atom oddiAvrth DdjuAv, ac yn enw ei DtliiAv. y gw i ainlawiad mwyaf astud. G-wisged yr Arghvydd ei Aveisioin a than sanctaidd fel y deb y pulpud yr hyn fu yn hanes ein g-wlad; y gallu penaf yn ffurfiad ei bywyd tetiluol, moesol, a chynideithasol. -0-