Baner ac Amserau Cymru

TAIR F F A I T II Y TAIR ffaith sydd genym i gyfeirio atynt ya yr ertliygl hon ydynt;—(l) Y Llywodr- aeth yn ildio ar bwngc yr arddangosiad yn Hyde Park i wrthwynebu Mesur Addysg L'undaia dydd Sadwrn nesaf; (2) Cyn- nadledd Hynyddol y Rhyddfrydwyr yn Scarborough; (3) Yr etholiad yn Preston, a'i gwersi. Ni a/a cymmerwn y naill ar ol y llall. Pan ofynwyd i Fwrdd y Gweith- feydd am gael codi deuddeg o Iwyfanau yn y Pare i areithio oddi arnynt, dywedwyd yn bendant. ar ran y Llywodraeth, na chaniateid i ddim chwaneg na chwech i gael eu codi. Ond ni fynai hyrwyddwyr yr arddangosiad "foddloni i hyn. Yn. y fan gwnaed trefniadau i alw sylw Tv y Cyff- j odin at y peth. fel rhywbeth gwaeth na clmntachrwydd. Pan ddeallodd y 1 bwrdd am y bwriad hwn, ofnodd y ca,nlyniadau; ae heb ymdroi anfonodcl air yn hysbysu fod y deuddeg llwyfan i gael eu canial^U gyda phob rhwyddineb. 1 Gan nad oedd gan y uwrdd ddim moddion i beri iddo feddwl y byddai y cyfarfod yn un at ben ig o fawr, c'lwe llwyfan yn unig a nodwyd,' ydoedd yr esgus a roddid dros y cyfyngiad cyntaf. Pa beth a barodd i'r bwrdd feddwl mai cyfarfod bychan ydoedd i fod, pan oedd yr hyrwyddwyr eu hunain yn gofyn am ddeuddeg o Iwyfanau, carera gael gwybod. Ai gofyn i'r Prifweinidog am ei ddyfaliad ei am nifer y bobl a fyddai yn debyg o d-iyfod a wnaeth y bwrdd 1 Ai ynte ym- gynghori & Syr "WILLIAM ANSON, fel is- lywydd y Cynghor Addysg. a wnaeth, ac yntau yn ymgyngliori a rhai o aelcdau Un- debol y Nis gwyddom. Hyn yn unig a wyddom, set, fod y bwrdd wedi newid ei feddwl yn sydyn am faint y cwrdd. Yn wyneh y wybodaeth bellach sydd wedi ei dwyn i'r bwrdd, rhoddir yn awr ganiatad i godi y deuddeg llwyfan y gofynir am dan- ynt,' ydyw y newydd' diweddaraf. Pob peth yn dda mor bell ag y mae cyfleusderau y cyfarfod yn myned. Ar yr tin pryd, yr ydys yn cael yn y digwyddiad enghraifffc o'r modd y carai ein Llywodraeth Dorïaidd bresennol ymyryd yn annheg a rhyddid llafar, a thaflu rhwystrau ar ffordd cyfar- fodydd cyhoeddus a font yn cael eu cynnal i wrthdystio yn erbyn el gormes a'i hang- hyfiawnder hi. Hi a welodd mewn pryd mai nid diogel a fyddai dal yn gyndyn at ei gwaharddiad yn yr amgylclnad hwn; ond beth am y dyfodol ? Pa ddiogelwch sydd genym na bydd hi yn tailu atfcalfeydd ar ffordd cyfarfodydd annymunol ganddi yn yr amser a ddaw 1 A dyweyd y lleiaf, yr ydym yn canfod ei 'throed fforchog' yn awr. Nid oes dim wedi ei brofi yn fwy eg'lur, yn ystod y tair blynedd diweddaf, na'l' ffaith fod ein rhyddid (yr hwn a bryn- wyd i ni a gwaed ein cyndadau) i draethu barn gyhoeddus ar faterion cyhoeddus mewn perygl o dan y rheolaeth Donaidd bresen- noL Ond rhaid cadw gwyliadwriaeth yr un mor fanwl arni yn y dyfodol etto. Yr oedd cyfarfodydd blynyddol Oynghrair Conedlaethol v Rhyddfrydwyr yn Scarbor- ough, ar y dydciau Iau a Gwener diweddaf, yn arddaagosiad diledryw o nerth a hoen- usrwydd y blaid. Cafwyd o'r gadair gan Mr. AUGUSTINE BIRRELL anerohiad nas gallai lai na pheri i bawb a wrandawent arr.o ofidio am na byddai Ty y OyffreJin, hefyd, yn cael manteisio ar synwyr cryf a thalent ddisglaer y g*, r hwn. Mewn doethineb ddiamrnheuol y rhcddodd efe y f&th bwys- lais arbenig ar ein materion ni ein hunain yn y dyddiau presennol. Pa mor bwysig bynag, neu ddyddorol, y gall pyngciau ein gwladweiniaeth dram or fod, aunhrac thol bwysicach, a mwy gwir ddyddorol yn y fargen, ydyw ein hachosion cartrefoL Gan nad pa 'beth sydd eisieu ei wneyd ar hyd glanau wdrgUfach Persia, Yr ydym mewn angen am wneyd peth&u rceitiach o fewn y Deyrnas Gyfunol ei bun. Gyda Mr, BIRRBLL fe greda pob dyn ystyrbwyll—o'r tu allan i gylch y Llywodraeth ei hun—nad ydyw codi. arian, a'u gwastraffu i foddhau anturiaethwyr anesmwyth ac anni wan yn mhellafoadd y ddaear yn ddyledswydd mor arbenig ag ydyw rhoddi pob gewyn ar waith i godi myrddiynau gweithwyr y deyrnas i fod yn sobr, dealIus, a dedwydd. Os ydym yn can ein hunain allan rhag cael ein galw yn I ymherodrolwyr' wrth ddyweyd hyn, nid ydym yn rhuso. Ond ar yr un pryd, yr ydym hefyd yn can ein hunain allan rhag ca.el ein rhestru gyda'r weinyddiaeth nad oes iddi hyfrydwch mewn dim yn fwy na thorryn. yglu addysg effeithiol yr oes sy'n codi/ ac yn cefnogi tafarnwyr a thafarnau o her- wydd y gefaogaeth hunangar a gaiff hi ganddynfc. A pha obaith am Iwyddo a ddichon y wlad hono ei feddu ag y mae ei Llywodraeth yn gosid ei haddysg o dan reolaeth yr offeiriadaeth, a'i heddynadaeth o dan draed y darllawr a'r distyllwr 1 Ni ddywedodd Mr. LLOYD-GSORGE hanner gair yn rhy gryf yn y gynnadledd prydnawn dydd Iau pan yn dyweyd mai yr hyn oedd efe yn ei ofni £ e! perygl mwyaf y deyrnas hon yn y dyddiau presennol ydoedd ei hon yn y dyddiau presennol ydoedd ei gweled yn disgyn mor iseled ag Yspaen lo clan olwyniou cerbyd buddugoliaethus yr offeiriadaeth Ychydig flynyddoedd yn 01, buasem ein hunain yn barod i edrych ar hwn fel dyvV"odiad eithafol.' Hoddyw, nid oes ynddo ddim yn eithafol, ysywaetb. Mewn gair, ac mewn gwirionedd. y mae wedi dyfod erbyn hyn yu. berygl mawr, ac enbydrwydd presennol. Yr hyn a wnaed yn eglur yn nghynnadleddau Scarborough, modd bynag, oedd fod y blaid Ryddfrydig yn fyw i'r perygl hwn, ac i'w dyledswyddau ei hun yn ei wyneb. Y mgasglasai hufen goreu y blaid yuo o bob sir trwy Gymru a Lloegr; a thrwy yr oil o'r gweithrediadau treiddiai yr ysbryd mwyaf rhagorol. Ys- bryd undeb ydoedd hefyd. Yr ydys wedi eaoill buddngoliaethau pwysig o fewn y misoedd diweddaf. A gwnaethom hyny heb a,berthu dim ar ein hegwyddorion. Yn ei araeth odidog yn y cyfarfod hwyrol dye wedodd Syr HENRY OAMPBSLL-BANNERMAN mai yr oil yr ymdrechai efe ei wneyd, fel arweinydd, ydoedd cadw blaen y ilong yn yr iawn gyfeiriad—yr hen gyfeiriad, hefyd. Llwyddodd. Bydd y liwyddiant yn fwy fyth yn y man, Yr ydym yn awr yn dyfod at ein trydedd ffaith. Ni chafwyd ail argraphiad o Wool- wich yn Preston. Disgwyliodd ychydig o ra,i brwdfrydig hyny, Ond ni freuddwyd- iodd y rhai craff ddim o'r fath a,m drellan ag sydd wedi ei gormesu gan Dormeth, Eg- lwysyddiaeth, a'r Bab aeth am genedlaethau. Y syndod mawr ydoedd gallu tynu dros ddwy 111 i lawr ar hen fwyafrif y gwrth- wynebwyr. Rhydd y tabl bychan hwn olwg dda ar y gwaith da a wnaed ar fwyaf- rif Tona.eth :— 1895. 4,147 1900. 4,110 1903. 2,149 0 tfodd Mr. HODGE, yr ymgeisydd Llafur, fwy o 1,666 o bleidleisiau dydd Iau diw- eddaf nag a gafodd Mr. KIUR HAHDlE (yr aelod presennol dros Eerthyr Tydfil), yn 1900. Yr hyn a dynwyd i lawr yn glir ar y mwyafrif Toriaidd ydyw 2,061. Ar yr uii pryd, rhaid addef na wnaed cystal gwaith ag yn 1892, pan y tynwyd ef i Iawr i 1,888. Yn hawdd y gellir gofyn pa ham na wnaed yn Preston yr hyn a wnaed yn Woolwich ? I Yr atteb i hyn yw, nid Woolwich ydyw Preston. Pan roddom bob peth ynghyd, da iawn ydoedd hanneru y mwyafrif yn y fath nythle i egwyddorion eyfeiliornus. Yn y He cyntaf, daeth y frwydr yn hollol annisgwyliadwy, trwy farwolaeth ddisyfyd Mr. IIANBURY, ilywydd Bwrdd Amaeth- yddiaeth. Cofier, drachefn, nad oes, o bossibl, un dref fawr trwy y deyrnas ag y mae y Ddeddf Addysg yn effeithio 11 ai ami na Preston. Mae cyfartaledd mwy o'i phoblogaeth yn Babyddion nag odid dref hefyd. ZD Ni chymmerodd erioed ei bendithio a Bwrdd Ysgol. At hyn cbwaneger y fl'aith fod y Llywodraeth, cyn yr etholiad, wedi tynu yr hyn yr achwynai y gweithwyr yn ei erbyn ymaith, nid amgen y dreth ar fara. Neu, o'r hyn lleiaf, wedi dadgan ei bwriad i wneyd hyny, er fod clymblaid gref o Donsdd, o dan arweiniad y Mri. CHAPLIN a LOWTHER, yn ceisio ei rhvystro. Ni byddai o gwbl yn syn gan lawer pe llwydd- ent, yn enwedig gan fod yr hen ganghellydd, Syr MICHAEL HICKS BEACH, wedi dyfod yn 01 i'r Ty o bwrpas i gynnorthwyo y gwrth- wynebwyr. Un o 1 organ au' y Weinydd- iaeth a ddywed mai yr hyn a wrta Mr. BALFOUR yw ceisio 'plesio pawb, trwy gadw y doll ar fara, a'i thynu oddi ar y gwenith. Ond, a allai Canghellydd newydd y Trysorlys ddioddef hyn heb ymddiswy-Mo ? Nis gatlai swyddwr yn meddu parch iddo ei bun ddioddef y fath sarhad arno. Os parhe r i gadw y doll ar fara y dyn tlawd, tra yn ei thynu oddi ar y gwenith, er mwyn y rnelinyddion, ni bydd gan weithwyr y deyrnas ddim i deimlo yn ddiolchgar i' w Llywodraeth am dano., Modd bynag, nid ydym yn gweled fod haties yr etholiad diweddaf hwn yn dysgu unrhyw wers wa- hanol i'r etholiadau eraill. Gwir mai Tori a aeth i mewn; ond, nid heb i'r sedd gael ei siglo hyd i'w sylfaeni Ag eithrio fod ei phleidlais yn y Ty yn sicr o Preston etto fel yn y blynyddoedd a sethant heibio, nis gall y Weinyddiaeth ymffrostio dim. Ac wrth edrych yn mlaen i'r dyfodol, nid oes ganddi ddim ond achos oini. Oymmylau bygythiol sydd yn ei hawyrgyich. Nid ydyw ei phi aid hi ei hun yn un imo iyn j ffyddlawn iddi. Hi a edliwiodd lawer i'r j Rhyddfrydwyr am eu hymraniadau, Yn rhwydd y gallem dafllu yr edliwiaeth yn ol pe mynem Yr ydym ni yn awr yn un a chyttun. Ei ffyddloniaid goreu hi yn yr amser a aeth heibio ydynt yn en hogofeydd, ac yn gwylio am adeg gyfleus i ymosod arni. A phwy a fedr ddyweyd teimlad pa sawl Tori a ddywedid gan Dori uchei yn y blaid pan yn sylwi wrth Ryddfrydwr y dydd o'r b' Pa bryd yr ydych chwi yn myned i droi ein Llywodraeth druenus ni allan o'i swydd V Y wlad, drachefn, a ddyhea am gyfnewidiad, Ryw fodd y mae pawb--hyd yn oed y Toriaid eu hunain-wedi Ilwyr alaru a diflasu ar yr ormes bresennol. A chwestiwn tra arwyddocaol yw yr un a ofynir yn dra mynych yn y dyddiau hyn: Pa ham y mae Ysgrifenydd y Trefedigaeth- au mor ddisfcaw yn y TJT, Lt0 mor fynych allan o hono ? Hyd yn oed pan ymosodir waethaf ar y Llywodraeth ni ddywed ef air mewn amddiSyniad iddi.

CF I Y PLAN T. Y SWYDDOGION meddygol trwy yr oil o Sir Gaerhirfryn ydynt, yn y dyddiau hyn, yn cyhoeddi eu hadroddiadau blynyddol; ac yn yr oil o honynt gwneir cyfeiriadau dif- rifol at yr aberth mawr a chyffrediool sydd yn cael ei wneyd bob hlwyddyn ar fywydau plant bychain yn yr oH o'r ardaloedd hyny ag y mae eu gorchwylion yn y gweithfaoedd yn cymmeryd y marnau ymaith o'u tai yn ystod y dydd, gan adael y rhai bach heb ofal priodol am danynt. Dr. GREENWOOD, 0 Blackburn, a ddywed fod llawer o famau, yn enwedig yn yr ardaloedd llaw-weithfaol, yn ddychrynllyd o anwybodus ynghylch pa fw yd iw roddi i'w babanod, ac am eifenau cyntaf iechyd Awgryma efe fod Oynghor y Dref yn cynnyg gwobrwyon i rai am ddangos eu bod wedi meistroli egwyddorion y materion hyn; hyny yw, i'r genethod I hynaf yn yr ysgolion elfenoJ. Byddai yn bossibl gwneyd hyn yn beth unffurf a rheolaidd trwy yr hoil wlad o dan y ddeddf newydd. Yn Burnley, hefyd, galwodd. y Parch. R. M. JULIAN sylw at yr un petb. Dfwedodd ef y dybi pawb deimlo cy wilydd pan gofient nad oedd 226 o bob mil o biant oedd yn cael eu geni yn y dref hono byth yn cyrhaedd eu blwydd oed. Priodasau > hwng cyplau rhy ieuaingc, a syniad isel am fraint a dyledswydd mam, meddai efe, ydynt, mewn rhan, yr achosion o hyn. Nid yn swydd Gaerhirfryn. yn unig y mae y mawr ddrwg annaele hwn yn bod, yr ydym yn ofni. Nid yn ardaloedd y ffactris a'r melinau mawrion; yn mhob man, i fesur mwy neu lai, lie y mae liiaws wedi cydym. gasglu i fyw. Ceir Ori y Plant o Lundain, Liverpool, Manchester, a dinas- oedd poblog eraill, yn llawn ciin gt'yfed, os nad cryfach. Ac yn ninasoedd mawrion Ewrop—Paris, Berlin, a Vienna, er eng- hrailft-y mae y waedd yn ofnadwy. Diau mai dyma un o'r cyfeiriadau ag y bydd yn rhaid i bob gwlad wareiddiedig ddeddfu yn ddiymdroi ynddo.

c POLISI' NEWYDD. YR ydym yn awr yn gwybod pa ham y mae Ysgrifenydd y Ttefedigaethau mor ddistaw, a pha ham yr esgeuluaa efe i'r fath raddau i roddi ei bresennoldeb yn nghyfarfodydd Ty y CyiTredin i gynnorthwyo nac amddi- ffyn y Llywodraeth, er mor annifeiriol ei helbalon ac amlwg ei gwendid. Aeth i Birmingham nos Weaor; ac yn ngbanol ei bob! eglurodd yr noil ddirgelwch sydd wedi peri y fath benbleth i g.ynnifer. A dyma yr holl esboniad, heb ddim mwy na dim I lai:—Y mae efe wedi bod yn Ne yr Ail", ig Yno 6angwyd ei syniadau wrth edrych ar a thramwy dros wastadeddau diderfyn y Transvaal, a'r gyn-Dalaeth Rydd. Pyngciau mawrion yr smherodmeth-nid man fater- ion cartrefol—-sydd o hyn all an i lanw ei fryd. Y mae cwestiynau bychain Ileol, plwyfol, yn mron, addysg yr oes sydd yn codi; sobreiddio myrddiynau gwerin y wladwriaeth, a'r anghyfiawnuer o roddi iawn i dafarnwyr hvd yn oed gwaddoli ysgolion y parsoniaid a'r offeiriaid Pabaidd ar draul yr Anghydffurfwyr y magwyd ef yn eu plith, ac y bu unwaith yn ymffrostio cael bod yn un o honynt; cyliidoedd cenedl- aethol y wladwriaeth, heb son am ddiwyg- iadau yn ein cyfundrefn dirol nac Ymreol- aeth i'r Ynys Werdd, llawer Hai i'r pedair teyrnas—y nue y pethau hyn yn burion i w eidydd fel y Prifweinidog, na bu erioed oddi cartref; ond, iddo ef, sydd ( wedi bod ar led, ac wedi gwel'd y byd,' y maent yn annhr aeth ad wy gulion Mewn eangder yn unig y gall efe dabernacbi mwyach. Nid dyn Birmingham, na g^rr Prydain, eithr Pendragon ymherodraeth yw ac a fydd efe o hyn i maes Er ei fod ef yn awr. fel y Salmydd, 'yn trigo mewn eangder,' y mae yn wir ddrwg genym nad yw efe etto yn gwbl bapus. A pha ham nad ydyw a briodolir ganddo, yn yr araeth nos Wener, i'r ffaith nad yw y trefedigaethau y mae efe er's saith neu wyth I mlynedd yn benllywydd arnyut yn gweith- I redu yn hollo! gyfunwedd a'r cyfarwyddiad- au—' e&ng,' b'd siwr—a ddyry efe iddynt. Nid Ds yr Affrig yn unig sydd heb fod wrth ei fodd. Y mae Canada ac Awstralia yn 'camblesio' yn llawn cystal. Fel I vmher- odrolwr llydan/ goiid i'w gal on fawr yw fod yr ymherodraeth, yn ei gwahanol ranau dros y cyfanfyd, yn lie dangos arwyd itOn lelbsio yn nes-aes,' yn dangos arwyddion drygargoelus ymbelihau. Dyma un o'r I pethau cyntaf, debygem, y sylwodd arnynt ar ol dychwelyd; ac i ddyn wedi 'ymeaiigu.' j nis gallwa ddychymygu am brofedigaeth j fwy. Aeth mor bell a dadguddio ei gyf. rinach i'w gymmydogion. Os na bydd cwestiynau mawrion masnach a thrafnid iaeth yn cael ea panderfynu allan o law, 4 nid wyf fi, fel un,' meddai, 8 yn credu y gall undeb yr ymherodraeth barhau.' Ac os collwn ni undeb yr ymherodraeth,' pa beth a fydd genym yn a;os gwerth son am dano 1 Dim s IciiABaD—y gogoniant a ymadawodd l' Ac yn y cywair lleddf hwn yr oedd efe ar hyd yr araeth. Ai dyma y cywair i fod ynddo wrth ddadleu polisi newydd f Nid dan y pruddglwyf, pa mor eang bynag ei syniadau yw y dyn i arwain gwlad nac oes i ben pinacl. Y mae prudd- glwyfni ynddo ei hun yn arwydd, nid o eangder, eithr o gulni. I Pot-isi newydd' a ddywedasom ni, ai e '1 Gyda Haw, pa sawl polisi nowydd ydym wedi ei gael gan y gwr o Firmingham' yn ystod yr ugain mlynedd diweddaf ? Beth yw fiigiwr yr olaf hon ar y rhifres faith 1 Yn wyneb hyn, pa beth sydd Fw wneyd ? Y mae gan y gwr a fa oddi cartref ei atteb yn barod. I Fy mholisi fi '-nid yw yn son hanner gair am y Llywodraeth y mae efe yn aelod b'aenllaw ynddi, ac y cavasai fod yn ben arni-I fy mholisi fi yw peidio gor- fodogi y trefedigaethau—fedrwn ni ddim— ond eu cyfarfod yn mhob peth a wneir ganddynt.' Nid eu gyru oddi wrthym; eu tynu atom. Ac os bydd raid. y mae efe yn foddlawn gwneyd aberth. Ië, aberth go fawr hefyd. Y mae yn foddlawn hyd yn oed i osod ein gogoniant-Masnach Rydd— ar yr aHor. DiSyndolliaeth svdd yn y trefedigaethau. Y mae a.wdwr y polisi newydd' yn foddlawn cael diffyndolliaeth yn yr Hen Wlad hefyd, er mwyn atdynu y trefedigaethau. Bu adeg pan edrychid ar Mr, CHAMBERLAIN fel un o golofnau Mas- nach Rydd. Erbyn heddyw y mae efe I yn trigo mewn eangderac am hyny, y mae'n debyg, Diffyndolliaeth sydd yn y polisi.' Undeb yr ymherodraeth' sydd yn galw am dorfynyglu ein cyfundrefn fasnachol, medd efe. Yn y modd mwyaf dibetrus y dywed- wn ninnau, er na fooni erioed yn Ne yr Affrig, nad ydyw I Undeb yr ymherodraeth yn gofyn nac yn galw am unrhyw aberth o'r fath. Gwell genym gredu Mr. JOHN MORLEY ganwaith ar fater fel hwn— ac ar bob mater arall, hefyd, o ran hyny. A'r aberth hwn nis gwneir. Bydd yn well gan y wladwriaeth hebgor gwasanaeth Mr. CHAMBERLAIN a'i eangder' na'i wneyd. Elfen chwerw yn yr araeth hon, a fydd yn debyg o bellhau Canada ac Awstralia. a threfedigaetb.au eraill, pan ddarllenir hi ynddynt, yw y condemniad tostlym a roddai yr areithydd annoeth arnynt am beidio cyfranu, fel y tybia efe y dylent, at gosta s yr ymherodraeth. Y mae Canada, yn enwedig, yn bechadurus o esgeulus yn ei chyfraniadau i'r amcan hwn. Nid yw Awstralia, chwaith, yn nemawr gwell. Wrth gwrs, y mae braidd yn fuan i ddyweyd dim am Dde yr Affrig. Ond, dyna, ai yn yr ysbryd chwerw hwn y mae trin ein trefedigaethau ? A pha ryfedd eu bod yn hwyrfrydig i dalu treuliau antur- iaethau na ofynwyd mo'u barn yn eu JIun- iaethiad ? I derfynu, nid yw polisi? newydd eangder yn debyg o gael dyfnder, gwreiddio, na dwyn S'rwyth Yr unig ddaioni a welwn ni ynddi ydyw ei bod yn cadw ei hawdwr allan o'r Ty, ac yn amddi- fadu Llywodraeth ddrygionus o'r cynnorth- wy i wneyd chwaneg o ddrygau,

ADNODAU ANGHYWIR YN ol arwyd.lion yr amseroadd presonnol, nis gall fod hanner adcodan y Beibi yn wir. Y mae yn rhaid fod gan es^obion ac offeiriaid yr Eglwys Safydledig Feibl tra gwahanol i'r hwn* a arferir yn gySredin. Er enghraiflt, dyna adnod o eiddo Paul :— Cauys arfau ein milwriaefch ni nid ydyot ,ys r I gaawdol, ond nerthol trwy D.!uw i fwrw cestyll i'r llawr.' Yn ol csedo swyddogion yr Eglwys (gan gyfeirio at yr arweithiadau degymol), dyIasai foci fel hyn Uanys arfau ein milwr- iaeth ni ydynt gnawdol, a nerthol trwy arwerth- wyr, plismyn, bei'iiid, a phrif ddybirod y wlad, i fwrw cyfiawnder, gwirionedd, a chrefydd i'r llawr.' Dyma aduod arall :—' Fob un mQgys y mae yc rhagarfaethu yn ei galon, felly rhodded canys rhoddwr llaweu y mae Duw yn ei garu Dyiasai fod fel hyn :—' Pob un ni chwecnyeho yn ei galon i dalu y degwm, a orfodir i vrneyd byny, pa un ai yn llaweu neu yn drist y gwuelo canys cyflawn-daliad y mae Eglwys Loegr yn ei hawlio.' Dyma adnod arall Megys yr ysgrifenwyd, efo a wasgarodd rhoddodd i'r tlodion ei gyfiawnder ef sydd yn aros yn dragYVlydcL' llhywbeth fel hyn y dyiasai fod :—'Megys yr ysgrifenwyd, hi (yr Eglwys) a gna o ld y cwbl i'w Uogell ei hun oymmerodd oddiar y tioclion ei gormes sydd yu aros yn dragywydd.' Dyma adnod arall Canys ni allwn ni ddira yn erbyn y gwirionedd, ond dros y gwiriotiedd. Canys llaweu ydym pan fyddom ni yn weiniaid, a chwithau yo gryfion. A hyn, hefyd, yr ydym yn ei ddymuno sef, eich perffeithrwydd chwi.' Fel byn y dyiasai gael ei darllen Canys ni allwu ni ddim yn erbyu y dreth addysg, ond dros y dreth addysg. Canys llaweo ydym pan cly y byddom ni yu gryfion, a chwitbau yn wein- iaid a byn hefyd yr ydym yn ei ddymuno sef, oich diuystr chwi.' Dyma adnod at-all yn Llyfr J»b :—' Yr ychain oedd yn aredig, a'r asynod oedd yn pori got liaw iddynt.' Gwua hon y tro gydag ychydig o chwanegiad :—' Yr ychain Ymueillduoi oedd yn aredig, a'r asynod Eglwysig oedd yn pori ger llaw iddyiit, Dyma adnod arall:—* O b!egid nid yw ein hymdrech ni yn erbyu gwaed a chuawd, ond yn erbyn tywysogaethau, yn erbyn awdurdodau, yu erbyn bydol lywiawdwyr tywvllwch y byd hwn, yn erbyn drygau ysbrydol yu y nefolion leoedd.' Rhywbeth fel hyn y dyiasai fod Canys nid yw e10 hymdrech ni yn erbyn cydraddoldeb crefyddol yn unig, ond, hefyd, yn erbyn Dad- gyssylltiad Radicaliaeth, yn erbyn drygau din- ystriol g« £ r y capeli yn uchelioa leoedd sectydd- iaeth.' Dyma adnod arall :I A Phedr a'r apostolioa a attebasant ac a ddywedasant, Rhaid yw ufuddhau i Dduw yu fwy nag i ddyniou.' Dylasai fed fel hyn Yr esgobion a atteb- asant ac a ddywedasant, Rhaid yw ufuddhau i Uchel-Eglwyswyr a Phabyddion yn fwy nag i lais y gwirionedd.' a Dyma adnod arall ag y gf.dawn hi yn iionvdd fel y mae ;—1 Eghvysi eraill a ysbeiliais, gan gymmeryd cyflog ganddynt hwy i'cb gwasan- aethu chwi.' Dyma adnod a rail:—! Y ddaear a roddes efe i feibion dynioa.' Fel hyn y dyiasai fod ;—< Y ddaear a roddes efe i dywysogion ac arglwyddi,' Ond i ba ddy ben y gwnawn ymbelaethu. Y mae yu iliaid mai nid yr un Beibl sydd gan Eglwyswyr ac Ymneilldawyr, ouid ê ni fnasent yn gweithredu mor groes ixv hegwyddorion. Dywed yr apostol fel hyn OiWYS. pan oeddym gyda chwi, hyn a orchymvnasoai i cliwi, Os byddai neb ru fynai welthio, na ehai Íívyta chwaith.' Ond arferiad yr Eglwys ydyw, mai y rhai a woithiaut leiaf ydynt yn cael y til goreu. A oes ucrhyw reswm fod dyuion na sangaut balmant yr Eglwys, na chredant athrawiaethaU yr Eglwys, ac na pharchaut reolau yr Egltsys, yn cael eu gorfodi i gyfrauu tuag st ei chynual- iaeth Dylai y fath eglwys a hon gywilyddio hyd t-t ei sodlau. Rhoddion ewyllysgar mae y wir Eglwys wedi eu cael erioed. Buasaj yn ffiaidd ganddi fyued i'r corlanau, i'r bsudai, i'r yscablau, i'r ydlanau, ac i'r caeiu, a myoed ymaith â meddiaacau dynioa eraill, er rhoddi cynnaliaeth iddi. 1 Dy bobl fyddant'ewyUysgar yn nydd dy ne;tb.' Y m?.e yn rhaid nad vw yr adnod yua yn Meibl yr Eglwyswyr. Ni ^yr crefydd am or-odaeth mwy rag a wyddai asyn Balsam am Llanfair Talhaiarn. Ac yr ydym yn llafurio, gan weithio §,'n dwylaw ein hunain. Pan y'n difenwir. yr ydym yn bendithio pan y'n herlidir, yr ydym yn ei ddioddef.' Nid yw yr adnod hen chwaith yn eu Beibl hwy, J Gwyddant yn iawn am yr un gaalynol1 Y gelyn a ddywedodd, mi a erlidiaf, mi a oddi- weddaf, mi a t-auaf yr ail eaf fy ngwynfvd arnynt tyaaf fy i Jn t C:f} fy ilaw" hwynt.' Dyma adnod ag y carwn yn fawr i'r Anrhyd- eddus Arthur Bilfour fi darlleu yn fa r. Gwnewch i eradifel y dymunech i eraill wuoyd i chwi.' Neu ynf.e lion, Dygweh feiehiau e:ch gilydd, ac felly oyflawnwch gyfraith Crist.' Dyma un gym no h wysiadol iav. n i'r Anrbydeddus Joseph Chamberlain Eithr yr hwu sydd yn cashau ei frawd, yn y tywyllwch y mae, ac yn y tywyliwch y mae yu rhodio au ni wyr i ba. Ie y mae yn myaed, o biegiu mae y tywyllwch wedi dallu ei lygaid ef.' 0/ Dyma adnod gyfaddas i'r Ymoeillduwyr i ofyu i esgob Rochester, yr hwn a 1uniodd y Mesur Addypg Pa bechod a wnaetbom i'th erbyn di, neu yu erbyn dy weision, neu yu erbyn dy bobl, p in y'n rhod<iasocb yu y carcharoy V Gwnai hon, befyd, led mawr i bob Tori (pe yn cael ei chario allan i weithrediad), Beriiweh fara gywir gwrnewch drugaredd a iho&tari bob un j'w frawd. Ac na orthryoiwch y weddw a'r amddifad, y dyeithr a'r aughenotr,' Y gwir am dani jW, y mae mwyafrif senedd- wyr Prydaiu Fawr wedi yrnddwyn yn ystod y saith mlynedd diweddaf fel pe na bae Beibl mewn boaolaetb. Cariwyd rbyfel ofnadwy yn mlaen am dair blynedd yn N eheubalth Aitrica, ac nid oedd bono yn fawr o compliment i Shon Ben Tarw. Daeth oddi yno gyda chroea ei ddannedd yn unig. A tbyma ni yn awr yn ngbanol rhy fel cartrefol ynghylch y Mesur Addysg.' Ond, parotoer yr udgyrn, gorfoledded y dyffrynoedd, caned y bryniau, a ilaweayched yr yuysoedd. y mae gorthrwm i gael ergyd marwol ar y pwngc hwu, ynghyd & phob pwngo arall. Yo V hos y mae chwip gormes, cadwyn- au caethiwed, a chorpws gorfodaeth i fod. Ond, y mae rhyddid i ddriugo y mynyddoedd, i lywodraethu ar y gw«sfcadedd, i nODo touau, i gatiu Salmau yn y corwynt, ac i eistedd ar orsedd y cyfanfyd. I D. OLIVER EDWARDS.

MR, LLOYD-GEORGE, A. S} YN EDINBURGH. Nos Sadwrn cynnaiiwyd dathliad blynyddol Dydd Gwyl Gladstone gan Gyaideithas yr Vegotiaid yn Neuadd SVúod, Edinburgh. Liyw?ddid gan Mr. Thomas Shaw, A.S. Mr. Lloyd George, yr hwn a dderbyniwyd gyda chymmemdwyaeth mawr, a ddywedodd, pan ddyehwelodd Mr. ChamberJain adref o Ddeheudir A Africa, ei fod yn cael ei longyf- alch a'r vmadroddion hyny, .bee the conquermg hero comesoad beth cedd efe wedi ei g-mgero ? Yr oedd wedi cael ei gongcro gan yr Iuddevron, o blegid na chanhtfid i Ddeheudir Affrica gael ei ilywojiaethu fer-yiti -ii. ar I Mesur Addysg, dywedodd Mr. Lloyd George fo l a idysg y pianf, yn ymaifer-. i, wedi cael ei drosglwyddo drosodd trwy y gyfraith i un sect o glerigwyr. Yr oedd yr athraw yn cael ei ben- Lodi o henvydd ei greda, crefydd d.>sfcarth y fha orfreintiau. Yr tiyn oedd gran y c efigwvr ei eisieu ydoedd, nawddogasth, cyfoeth, a galla. Yr oedd yn fater o bwysigrwydd maiwr i'r bob'. y Golycal i r b ,hi y gwahania-jth rhwng myced i'r yo)drtclifa fawr am fodolaeili ey.Ia liafn due nr-niog neu fidog di-fin. Nis gall y dyn tlawd fforddto bod yn annysaedig. Yr hyn oedd an ddynt hwy ei eisieu ydcedd egwI, ddorion mawr. ion Gladstone. Pan yr oedd efe (y siaradwr) yn ieuengach, y gair mawr ydoedd egwyddor.' Ni cheid plaid Ryddfrydtg byth nes y caw iai yr hen egwyddor ei adfer i'r flrynt. Dyni fawr- edd gwirsoaeddol Giadstoae. y galln bywydol oedd yn ymgodi oddi wrta frwdfrydedd (cym. uc^el]. Cafodd y penderfyniad eanlynol ei basio yn unfrydol wedi hyny :— k'od v liii,n o Ysgot aid Ieuaingc, cynnuliedig ar Ddydd Gladstone, yn diolch yn galouog i Mr. Uny) George am ei araeth, at- am ei amddiffyniid o'r egwyddorion hyny o Ryddtrydiaeih Gladitonaidd, pa rai yr efe wedj dadleu mor ragorol o'u plaid yn y bJyn" yddoedd diweddaf; achyda pha rai yr oedd go" beitbioa goreu y blaid Ryddtrydig weui cael eu rhwymo. Yn ushellacli, dadgana y cyfarfod ei ddisg«.*y 1 ad diysgog fod bbddhad mewn darpar- iaetixau miiw ol, ac esgeulusuod o antiunion mawr, a'r gofynim am ddiwygiadcy mtieuhasol yn tynu tua'r terfyn, sc yn iiongyfarcii y rhag- olwg i'r wlad, ar ddyddiad buan, i'ael ei dwyn o ddwy?aw y Llywodraeth wa&traffus ac aufearus bresennol.'

Pan gyhuddwyd gwraig o feddwdod yn Black- burn gofynwyd i'r faingc ardoangos tyReiwcb, gan fod y gyltuddedig yn hIll i bedwar ar hugain o blant, tri o ba rai a laddwyd yn rhyfel y Bvvriaid. Cafodd eirhyddhau. Yn ystod y flwyddyn ddiweddaf cofrestrwyd 942,822 o enedigaethau, 261,385 o briodasau," a 537,480 o farwolaethau, yn Lioegr a Chymru. Yr oedd y genedigaethau yn y cytarfcaledd o 480,619 o feibion, a 460,203 o ferched.