Y Gwyliedydd

Y WASG. Y Gcninen: Cylchgrawn Chwarterol Cenedlaeth- ol. Rhif 1; Cyfrol XXI. Pris Is. Caernar- fon: Cwmni y Wasg Genedlaethol. Nid bob amser y byddwn yn darllen yr vsgyif gyntaf mewn cyhoeddiad cyfnodol yn gyntaf. Ond dyma y rtiodd y bu gyda'r rhifyn hwn o'r Geninen.' Teimlem wrth d'darllen ysgrif gyntaf y rhifyn am Hydref y dylasai gael ei hateb. Ac wedi i ni weled ar glawr y rhifyn hwn fod Dewi Mon wedi ysgrilenu ar destyn. ysgrif gyntaf Ceninen' Hydref, rhaid oedd: i ni ddechreu yn y pen darllen yr ysgrif flaen. af yn gyntaf. Y testyn yw Cymru Gyfan, Cymru Sydd, a Chymru Grefyddol.' Mal yna y dewisodd y Parchedig W. Williams, Ty Ddewi, ysgrifenu testyn ei erthygl a' ymddan.g. osodd yn Hydref. Y mae: geiriad y testyn braidd yn od, a'r ysgrif yn bur ddibwynt. Ar yr un pryd, v mae ynddi honiadau y buasai hwyrach yn anfanteisiol gadael iddynt bastio fel arian da. A dyddorol yw sylwi ar y modd! y mae y Prifathraw Rowlands yn dwyn ysgrif y Canon Parchedig i brawf. Nid ymryson. er mwyn ymryson y mae y Prifathraw. Yn mhob man y gall efe gytuno a'r Canon y mae efe yn. ) gwneyd hyny, ac yn ei ganmol ar bob cyfleus:- dra. Nid da gan y Canon 'yspryd plaid,' ac nid gwell gan y Prifathraw ef. Ond y mae eisiau deffinio termau. Noda Mr. Rowlands fod Mr. Williams yn cymeryd yn ganiataol mai yr un peth yw yspryd, plaid ag enwadaeth, yn yr ystyr o fodolaeth gwahanol enwadau. Ac yn ddiau y mae hyny yn goflaid go fawr i'w chymeryd heb brofi hawl iddi. A gwaeth fyth oedd i'r Canon ddefnyddio difyniadau i am- canion hollol wahanol i amcan ac ystyr yr ysgrifenwyr. Y mae hyny yn beth tebyg. iawn i obtaining money under false pretences.' Haeddodd y Canon y gospedigaeth a roddodd Mr. Rowlands arno—colli ff3'dd yn ei degwch fel dadieuwr. A ch}'fiawnder llym, ond C3'f- iawilder digwestiwn ag ef yn dangosi iddo, mai y gwna Mr. Rowlands, mai dysgrifiad o eg- lwys yn yr un cyflwr yn hollol ag Eglwys Loegr yn y dyddiau hyn yw yr un. y cwyna Paul o'i herwydd yn 1 Cor. iii, 3, 4; ac yn mhellach yn mlaen, trwy adgofio beth oedd Cymru Grefyddol' yn yr ad'eg yr oedd, hi yn Gymru G}'fan' yn ol delfryd Canon Williams —' pan nad oedd yr un enwad Ymneilldiuol i aflonyddu ar ei heddwch nac i ddenu anfodd- loniaid i adael eu corlanau.' Ac y mae y Prifathraw1 yn anrheithio: syniad, Mr. Williams am addasrwydd yr Eglwys i gyfuno a chyf- anu Cymru,' trwy brofi ei bod 'w;rth wraid,d pob annghvdfod gwladol a chrefyddol sydd yn chwerwi ein bywyd cenedla,ethti. Dangpsir ei bod felly am ei bod yn wrth-Brotestanaidd, ac am ei bod mewn cysylltiad a'r Wladwriaeth. :31al y nodasom dri mis yn ol, y mae Canon Williams yn ysgrifenu, yn eithaf di-dramgwydd; and- dengys Dewi Mon yn bur eglur nad yw efe yn deall y sefyllfa pan yn cynllunio i gyfanu. Cymru ar yr amod fod yr Annghyd- nurfwyr yn cydnabod uwchafiaeth yr Eglwys trwy gymuno ynddi deirgwaith, yn y flwyddyn. Diolchwn i'r Prifathraw am ei ysgrif. Byddai yn dda i bob Annghydfiurfiwr-a phawb arall a ddarllenodd ysgrif Canon Wiiliams-ei dar- llen yn ofalus. Ysgrifena Dr. Llugwy Owen 'Air am Ey- wodraetheg' mewn Elythyr Rhydd [difyr a doniol] at y ('Tolygydd.' Llywodraetheg ydvw G'wyddor Llywodraeth. Olrheinia. y Dr. ei tharddiad a'i dadblygiad, a'i chynwys, ac ar- gymella bobl ieuainc. i'w hefrydu mewn ffordd hynod o ddyddorol, ac nid yw ei fod weithiau yn nesau at fod vn haner chwareus. yn ei gwneyd yn llai felly. Pa un bynag a gydwelir a phob sylw yn yr ysgrif ai peidio, nis gellir ei darllen yn feddylgar heb tantais mewn mwy nag un cyfeiriad. Yr ydym yn .cydweled a llawer iawn o syl- wadau yr ysgrifenydd ar 'Feirniadaeth Eis- teddfodol,' end y mae ei fodd o ysgrifenu. yn annheilwng. Y mae ei sylwadau sarhaus am y beirniad fel un 'y mae ei groen yru chwyddo gan falchder a hunanfoddiant' mor anmher- thynasol i wir feirniadaeth ar Feirniadaeth a'r sylwadau a gondemnir ganddo yn yr arweiniad' i'r feirniadaeth ar y pryddestau ar Williams, Pantycetyn. A phaham, wrth feirniadu beirn- iadaeth, yr oedd arno eisiau dyweyd 'dim. yn anmharchus' am y beirniad ? Nid rhyfedd i'r ysgrifenydd osod gorchudd ffugenw ,rhwngi ei wyneb a'r cyhoedd. Pan y caw11. feirniadaeth ar Feirniadaeth, gadawn ei chael y11, deg a difrifol. it.) Y mae Y C3'mro mewn lie annheb3'g', Plwvf genedigol fy mam,' Fy ymweliad; cyn- taf a" Llundain' (gan yr Hybarch D. Griffith, Bethel), a Bro fy maboed' yn ysgrifau dydd- orol a blasus. 'Tant Cenedlgarol' S3'dd gan y Parch. Charles Davies, Caerdydd-tant na chyffyrddir ag ef bob dydd, ond un. y mae ang- en am ei daraw. Testyn yr ymholiad yw, Pa beth sydd yn peryglu llwyddiant neu yn dar- estwng cen-edl ? Ysgrifena, Mr. Davies fel gwyliedydd gonest, gan roddi rhybuddxon dif- rifol y mae gwir alwad am danynt yn y dydd- iau presenol. Pemiod fer, on a un yn addaw dysg a dyddordeb yn y gyfres, yw un y Proffes- wr E. Anwyl ar Hanes, Llenyddiaeth Cymru o Dudur Aled hyd Edmund Prys. Yn y_'Geoxii- en,' o bob man, y trown ein gwyneb i edrych am ysgrifan o'r natur yma. Y maent yr un lliw a hi; ac y mae Mr. Anwyl* yn wr cyfar- wydd. Cyfyd Mr. D. R. Jones, Blaenau Ffes- tiniog, yn ei Drem i'r Gwyllgwestiynau teil- wng o ystyriaeth. Swynir ni bob amser gan Islwyn ac y mae yr ysgrif arno Fel Bardd,' yn y rhifyn hwn, yn gwney.d hyny. Traetha Mr. Eilir "Evans ei farn (os barn hefyd) mor llithrig ag y cyhoedda Cheap John' ei nwyd-d- au. Credwn fod ysgrifenydd y sylwadau ar Goreu. Awen, (rwirionedd' yn berchen, athry- lith, ac hwyrach y daw efe yn—gallach fel yr heneiddia, ac i weled nas gall emyn fod heb dduwinyddiaeth—nid duzvinyddiaeth, nid: hwnw ddim vn y byd. Ni ddaethami eto trwy yr boll ysgrifau rhydd- iaethol, ac nid ysgrifenasOim air am yr helaeth- rwydd o farddoniaeth sydd yn y rhifyn. Eithr rhaid i ni derfynu, gyda dywedyd nas gwyddotm- pa fodd y gall Cymro fyw heb y 'Geninen.' Fulpud Cymru. Bala: Davies ac Evans. lc. Y mae yn rhifyn Ionawr o'r cyhoeddiad rhagorol hwn ddarlun cywir a da o'r Parch. S. T. Jones, o'r dref hon, gyda phregeth gy- foethog o'i eiddo ar 'Er mwyn lesu, 1 (2 Cor. iv, 5). Y mae swyn yn y testyn, ac y mae y rhesymau a. rydd y pregethwr dtos Hunan- gyflwyniad i Grist," a'r Manteision a ddeillxant c hyny, yn deg ac enillgar. Pregeth. faethlon i'r Cristion, ac un apeliadol iawn at y rhai na roddasant eu hun,ain i'r Ieslu. Ac y mae yn y rhifyn hwn ysgrif arall a'i gwna yn werthfawr iawn: 'Prif Angen Cymru,' gan y diweddar Wir Barchedig Ddeon Howell. Y mae y prudd- ddyddordeb, erbyn hyn, a berthyn i r ysgrif yn rhoddi ami lawer o werth, ond y miae iddi I werth mwy na hyny. Y mae Pulpud Ionawr yn werth ei bris lawer gwaith drcsodd. Drw-g genym i ni'fethu galw sylw ato yn nghynt. F Cylchgronau CylchdcitTiiol. Y mae gan y rhai hyn eu lie a'u gwiasanaeth. gartref, ac nis gallant amgen na rhoddi dydd- ordeb) i. rai o'r tu allan. Derbyniasomi Gylch- grawn cylchdaith Coedpoeth, Caernarfon, a Phorthmadoig. Cawsom ddyddordeb ynddynt, ac yr ydym yn dymuno diolch am danynt.

Mae'n_ Wir Dyga Miloedd o Ddyoddefwyr iwrth Aak hwylderau y <&waed a'r Croen Dystiolaeth. ddiolchgar i Deilyngdod ;oe I I HUGHES' Blood PILLS FEL MEDDYGINIAETH CYFLYM, EFFEITHIOL, A SICt, Ni welais i ddim tebyg i HUGHES'S BLOOD PILLS at GLEFYDAU Y GWAED, CROEN, CYLLA, AFU, a'r ARENAU. I gywiro pob afreoleidd-dra yn natur cyfan- soddiad y Gwaed ac a all gynyrchu cynifer o't Anhwylderau gresynol sydd yn blino pob dosbarth. A Gwnant Hyny!! Symttdant bob sylwedd niweidiol a Gwen- wynig o'r Gwaed. Cyffroant a chynyrchani Egni, a Chryfhant yr holl gyfansoddiad, a Bywiocant bob rhan tu-fewnol o'r corff. Y mae profiad cyffredinol yn cadarnhau EFFEITHIAU WYDD DIGYMAR Y Gwaed Feddyginiaeth Bydenwog hon ex symud a llwyr wella bob amser DIFFYG TRAUL, POEN PEN, BILIOUS. NESS, AFU DRWG, CORFFRWYMEDD, GWYNTCHWYDD, GWALL-DREULIAD dyspepsia), CLEFYDAU Y CROEN, A TARDDIADAU Y CNAWD, PENDDYNOD. ECZEMA, SCURVY, Y BLAST (Erysipelas), PILES, FITS, NERVES GWAN, ISELDER YSPRYD, ARENAU DIOGLYD, POEJi CEFN (Lumbago), Y GWYNEGON (Rheu- matism), &c., &c. I FENYWOD.— Y mae HUGHES'S BLOOD PILLS yr mwyaf effeithiol er symud pob achos o'r An- hwylderau sydd dueddol i'r rhyw, yn Hen ao Ieuainc. A gellir bob amser ddibynu arnynt.. Treiwch Hwynt. Gwellhad sydd Sicr SYLWER.—Nid oes dim yn ddidwyll a chywir heb Y Trade Mark, sef llun calon ar bob blwch fel yma. Gofynwch am HUGH BLOOD PILLS, a mynwch weled llun y galon arnynt. Gochelwch rhag cael eich twyllo. I Ar werth gan bob Chemist a gwerthwj* Patent Medicine am Is. lic., 2s. 9c., 4s. 6c, Neu danfoner eu gwerth mewn P.O. nea Stamps at y gwneuthurwr- JACOB HUGHES, Manufacturing Chemist, Penarth. Ar werth yn America gan R. D. William*, Chemist, Plymouth, Penn. -801- GOMER'S BALM ELI AT BOB CLWYF. BALM a iacha Glwyfau ar 35 Traed, Cluniau, Pen, Gwddf, Erysipelas^ Manau Llidiog a Digroenedd, Cornwydon Crawnllyd, Coesau Drwg. GO?'ER'S BALM a iacha Fronau a Phen Bronau Dolurus, Traed Chvr/sedig, Tor- iadau Allan, Crach yn Mhenau a Gwyn- ebau Plant, Llygriadau a Llosgiadau ya mhob rhan o'r Corff. GOMER'S BALM a iacha Ddwylaw Toriadol, Llygaid ac Amrantau Dolurus, Crafn, Scurvy, Gwynegon, Cymaxau Poenut, Chwyddiad, Tarwden, Malaethau, &c. Y mae GOMER'S BALM ya hynod effeitb- iol at bob math o Glefydau allanol y Corff, Rhodder prawf arno. Ar werth gan bob Chemist a gwertliwy* Pat.nt Medicine am Is. lie. y blwch, neu danfoner eu gwerth mewn Stamps neu P.O.

am fod Arglwjrdd Milner wedi en twyllo yn, nglyn a Chyhoeddiad yr Arlywydd Kruger am Renti ac Arian Echwyn ? I Eu twyllo ? Arglwydd Milner eu twyllo ? Do, yn ddiddadl. Gadawodd i bawb feddwl fod Cyhoeddiad Kruger ar y mater pwysig hwn mewn grym hyd nes, cr syndod pawb ac adfail 1 lawer, y rhoddwyd barn yn ei erbyn gan y Llys Uchaf, tuia deufis, yn ol. Ond yn mha Ie y mae twyll Arglwydd Mil- ner ? Gadael i bawb feddwl fod y Cyhoeddiad mewn grym am nad oedd! ef wedi ei symud o Ey-fr y Deddfau, fel y gwnaeth a nifer fawr o ddeddfau a chyhoeddiadau eraill. Ni symud- Wj-d y Cyhoeddiad1 hwn. Yn hytrach, dylwn ddyweyd, y cadarnhawyd ef trwy beidio ei sy- mud. O-q oedd ameuaeth, dylksai Arglwydd JIilner fod wedi ymgyngori a gwr y gyfraith a fu wrth ei benelin am. fisoedd cyn y Llys Echaf. Twyllwyd y bobl, ac nid' ganddynt eu hunain, oblegyd nid oedd y gyfraith yn eu gofal mewn un modd yn y byd. Os nad; gan Arglwydd Milner, nid oedd yn gwybod ei fus- nPS. A dyna wyth mil o bobl yn gofyn i chwi eu gwrando ar y mater trwy eu dirprwyaeth, Ran gredu fod eu cwyn yn gyfreithlon fel y mae eu dyoddef yn sylweddol, ac mai i wrando ar rai felly y daethoch yma, a pha beth y dy- wedas!OiC.h wrthynt trwy eich ysgrifenydd ? '[1. Chamberlain has duly received and read your memorial, but he regrets to say that in view of the heavy demands upon his time he cannot make any appointment for a personal interview with your Committee.' Yn wirion- cdd i, yn ngolwg y peth fel mater o fusnes, yr Wyf yn synu atoch chwi. Yr ydych yn rhoddi cyHLeusdra i'r gelyn gablu, ac nid cyfeillion i chwi ydyw pawb o'r blaid y perthynwch iddi gartref. Xi waeth genyf i am hyny. Peth arall: dirgelaidd oedd eich ymddydd- anion y crybwyllwyd yn eu cylch, a chwi yw sylfaenydd y Genadwraeth. Gyhoeddus—' Sut mae Mrs. Kruger -Home Rule' i Johannes- burg, ac -felly yn y blaen. PetlI arall a fuoch chwi yn siarad a phobl gyffredin, pobl nad Ydynt yn gwisgo hetiau sidan a dillad hwyrol ? Ie, gwn beth yr ydych yn ei feddwl: yr ydych Yn. gadael i mi siarad a chwi. Ond nid wyf fi )"11 cynnrychioli neb ond myfi fy hunan. Ac nid wyf finau fel y Caliph Haroun. AlIas- chid gynt. Nac ydych ond dyna yr unig ffordd i gyf- lawni yr hyn a benodasoch i chwi eich hunan 1 W gynawni. Yr ydych yn addef mai methiant yw eich clyfodiad i Ddeheudir Affrica. Llwy- ddasoch hyd yn hyn i wneyd yr hyn yr oedd- Jch, yn ei feddwl wneyd, ond nid yr hyn y ^ywedasoch, ac yr addawsoch ei wneyd. y, i-i 1ach i chwi, Mr. Chamberlain Hnv Sion IFAN. got-