Welsh Newspapers
Search 15 million Welsh newspaper articles
3 articles on this Page
EGWYDDORION AC ARIAN.
EGWYDDORION AC ARIAN. PAN y bydd arian o dan reolaeth, ac at Wasanaeth, egwyddorion iach a phur yn ^herthynasau uwchaf bywyd dyn y ovaent o fendith anmhrisiadwy. Y maent yn gyfryngau i wneyd daioni nas gellir ei fesur. Eithr o'r tu arall, y mae arian pan at alwad, ac at law, y dyn diegwyddor, y dyn hunanol ac uchel-geisiol, ac yn enwedig clymblaid o ddynion felly, yn felldith ar- swydol o drom ar y byd. Lie nad oes egwyddor dda, lie nad oes cymellion pur na syniadau moesol cywir ac uchel, lie nad Oes ffyddlondeb i gydwybod effro y mae arian y pethau mwyaf ofnadwy am lygru a phydru cymdeithas o bob peth. Y mae y profion o hyn bron mor amled a dail y coed. Gwyddom beth a wnaeth yr awdurdodau iuddewig yn Jerusalem: rhoddasant ddeg ar hugain o ddarnau i Judas Iscariot am fradychu gwaed gwirion—gwaed y Cym- Wynaswr mwyaf a webdd y byd erioed. pe "eb tdrych arno ond fel Dysgawdwr yn nig. Gwyddom iddynt roddi arian lawer J fihvyr nid yn unig am gyhoeddi celwydd a osodai ddynion gonest mewn perygl, ond am geisio cuddio ffaith o anfeidrol bwysig- *wydd i'r byd ei gwybod. Gwyddom i 'gang" anfad Rhodes gydag arian lygru Than fawr o'r wasg Seisnig, nes dwyn wiiamgylch ryfel poblogaidd, ond hollol Z, annghyfiawn a diesgus, yn erbyn Gwerin- lywodraethy Transvaal. Ac O y canlyn- ladau galaethus Ac y mae Llywodraeth Vn nwylaw dynion digydwybod yn "efnyddio eu gallu i godi arian i dalu am saethu dynion, a lladd eu gwragedd a'u Pjant mewn gwersyllfaoedd afiachus, yn ■^eheudir Affrica neu i roddi dognau i udosparthiadau o'r boblogaeth yn dal Jcldynt am eu gosod mewn swydd, ac i dalu roddi addysg Babyddol drwy orfodaeth 1 blant Annghydffurfwyr Protestanaidd CYIluu a Lloegr yn ormes a phla. Yr oedd fa.n"gang" o Doriaid yn yr Amwythig ond nid gonesfrwydd a defnyddias- ant yr arian i lwgr-wobrwyo yr etholwyr, F mwyn cadw llywodraeth .y dref yn DWylaw eu plaid. Y mae yr anwiredd wedi u ddadguddio, a chospwyd rhai beth byn- 0 cf 1 troseddwyr. Ac Y nae hyny yn iavvn. nd nid yw yn fwy na hidlo gwybedyn ewn cydmariaeth i'r camelod a" lyncodd y v ^v?draeth ° ymgyrch Dr. Jameson hyd y„ yrr hwn yn nglyn a'r rhyfel. Aeth v§nfenydd y Trefedigaethau i Ddeheu- VlL, Affrica. Yr oedd y peth r 0 hun yn—ymddangos yn bur dd^i? yn beth §alIasai llawer o dda CVn' ilaW ° ^ono* Ond, mal y nodasom ofn. "eddyw, tra yn gobeithio v goreu y gwaethaf. Y mae yn Neheudir ^edff°a Wyr a chanddynt fwy o arian nag rh^iga? Iuddewon Jerusalem yn nyddiau e°\VA a llawn cyn lleied o ^VnC a chydwybod oedd gan y rhai a Arian Y mae ganddvnt fwnglodd- y hi I 0nd y mae gwybedyn marw yn yr aiW enaint. 5 Rhaid v^rth lafur i gael dyn yn rhydd ac i'r lan. Y mae llafur v VU dgWyn rhy uchel, ac y mae y dyn du trm ei dir yn hytrach na myned i 61 ^a^ur ° dan y ddaear am y cyflog y rhai ar galon y mawrion arianog, duw y dividend," ei gynyg iddynl. i'r foP\es y mwngloddiau heb gael yr aur yddi0n A° y mae gan y miliwn" keth ngynllun.: nid adsefydlu caethwas- *'PVn n na^e' s*w.r •' Cynllun yn cymeryd Q dan §Wmpas i orfodi y Caffir i weithio ltleistrad^c?aearjjm-y cyflog y gwel y y S^vvrJ yn 61 roddl iddo' Y mae ^s§rifenyJ? yn adnab°d eu dyn. Adwaenant XVrthym y Trefedigaethau- Dywedwyd blefrf; ganwaith yn y papurau crefyddol fila\vn y rhyfel» fod y rhyfel yn gy- a? fod y Boers yn gorthrymu v %dd f°dd y bydd hi bellach ? A ?§hyfLn awddach i'r Caffir ddyoddef an- ar>er a g°rmes 0 dan gysgod ^ref vv- j*-am daw ^r- Chamberlain edi gwneyd rliyw ddaioni yn Ne Affrica, rhywbeth amgenach na dangos y t' C5 plyf yn ei gap, bydd-wel, bydd yn dda iawn genym. Ac y mae gan wneuthurwyr a gwerthwyr diod alcohol gyflawnder o arian, ond y mae prinder eu hegwyddorion yn fawr iawn. Addefa rhai o honynt mai eu politics yw eu masnach, a gellir chwan- egu am laweroedd o honynt mai dyna hefyd 11 y eu hegwyddorion a'u cydwybod. 0 gan- lyniad y mae eu harian yn barod i unrhyw beth y meddylient y manteisia y Fasnach oddiwrtho. Acymaedigon o dwrneiod a werthant eu tafod, a hyny o ymenydd sydd ganddynt, i'w gwasanaeth; ac am egwydd- or a chydwybod, y mae y rhai hyny, dru- ain, allan yn yr oerni. Ceir helaethrwydd o brufion o hyny yn yr wythnosau hyn. Y mae y hefyllfa yn bur ddifrifol. Y mae gwlad ag ynddi gyflawnder o arian gyda phrinder egwyddorion pur adaf mewn perygl anaelu. Y bobl a i aethant dros feddwl calon o gyfoeth, yn nyddiau y Salmydd, oeddynt yn chwed- leua yn ddrygionus am drawster, ac yn dywedyd yn uchel, nes eu bod yn gosod eu genau yn erbyn y nefoedd, ac yn gofyn mewn annghrediniaeth wawdlyd, Pa fodd y gwyr Duw ? A oes gwybodaeth gan y Goruchaf?" Ac yn y man, os cyll eg- wyddorion eu He, cyll arian hefyd eu gwerth. -101-
"YR HEN DREFN YN NEWID."
"YR HEN DREFN YN NEWID." Amser i fwrw i lazur, ac amser i adeiladu- Y Preg. YSGRIFENASOM ein Buddugoliaeth wyth- nos i heddyw gyda brys—gyda chyffroad o ddiolchgarwch llawen, ond o angen- rheidrwydd yn frysiog. Y boreu hwnw y daeth yr adroddiad am y Cyfarfod mawr yn y "Royal Aquarium" yn Llundain i law—y noson flaenorol y cynaliwyd ef. Wrth ddarllen yr adrodd- iadau mewn dau neu dri o'r dyddolion dyna a deimlasom-fod daioni ar ei enill fod Trefnyddiaeth Wesleyaidd wedi cael buddugoliaeth. Symudiad pwysig, cam mawr, beiddgar oedd ymgymeriad John VVesiey ag adeiladu capel yn City Road Llundain, bedair blynedd ar hugain cyn dechreuad y ganrif sydd newydd ein gadael. Beiddgar, ie! Y oedd John Wesley yn feiddgar. Yr oedd ganddo nod iawn, o i fiaen, a nerth addewidion Duw wrth gefn. Ni phetruswn ddyweyd fod yn gofyn mwy o feiddgarwch, mwy o wroldeb wedi ei gynyrchu gan welediad o'r anweledig, yn ofynol i adeiladu Capel City Road pan y gwnaed hyny,na "newid yr hen drefn yn Westminster y flwy- ddyn bresenol. Nid am ein bod yn cyfrif y gwaith eleni y fychan y dywedwn fel hyn: Y mae efe yn aruthrol fawr, ond yr oedd y llall yn fwy yn yr am- gylchiau a'r amser. Modd bynag, nid yw Trefnyddiaeth John Wesley heb feiddgarwch, nac heb allu i ymgymeryd ag anturiaeth fawr, a chyflawni gwaith mawr ddeuddeg mlyn- edd a chant wedi iddo fyned at ei wobr. Gwaith arwyddocaol iavvn oedd prynu yr Aquarium i'w thynu i lawr. Gwnaeth yr argraffydd gam a ni wythnos i heddyw. Efe a adawodd ddau air allan, a thrwy hyny rhoes ystyr hollol wahanol i'r hyn a fwriadem ei gyfleu. Efe a I roddodd, Nid yw y Royal Aquarium ei hun werth ei thynu i lawr" yn lie, "yn werth dim ond i'w thynu i lawr," Ond I ni waeth tcwi! Myn yr argraffydd ei ffordd ei hun, weithiau, ar draws pob rheswm a chysondeb, ac ni waeth heb ddyweyd yn deg wrtho, na'i fygwth chwaith. Eithr dyweyd yr oeddym fod tynu i lawr yr Aquarium," cartref » 'I gwagedd a gwaeth na hyny, i wneyd lie i gartref crefyddolla chanolfan cydgas- gliad o alluoedd i ddylanwadu nid yn 1 unig i sancteiddo Llundain, ond i gyfranu I at sancteiddiad a dyrchafiad y byd yn f arwyddocaol. Adnewyddwyd ein teim- ladau cyntaf pan y cawsom gyfleusdra i ddarllen adroddiad llawnach y Meth- odist Recorder." Llanwyd ein genau a chwerthin, a'n calon a hwyl canu, er nad oedd ein tafod yn gallu gwneyd hyny a llanwyd ein llygaid a dagrau melus llawenydd wrth weled arwyddion o'r hyn sydd eto i gael ei ddwyn yn mlaen. Y mae gan Wesleyaeth i dynu i lawr yn y byd yma. Dyna un o elfenau mawrion anianawd Cristionogaeth. Rhaid iddi gael tynu i lawr. Ni fyn hi heddwch gyda drwg, na chytundeb gyda llygred- igaeth. Rhaid iddi gael lie y drain i I gyfodi ffynidwydd, a lie y mieri i dyfu y myrtwydd. Ac wrth ddarllen araeth Mr. R. W. Perks fel cadeirydd y cyfar- fod yr oedd Wesleyaeth yn cymeryd meddiant gweithredol o hen safle y dygid yn mlaen ami bethau mor groes iddi, teimlem fod athrylith Crefydd yr Iesu yn y symudiad, ac fod Wesleyaeth yn gwneyd yr un peth eleni ag wnaeth hi yn Ynysoedd Fiji haner can mlynedd yn ol. Nid ydyw (ebai efe) ond peth cymwvs a phriodol fod yr Eglwys Drefnyddol, yr hon sydd yn cynnrychioli y cymuodeb Protestanaidd mwyaf yn y gwledydd y siaredir Seisonaeg, i roddi i lawr ar y | saile ardderchog hon Dy Eglwys, a i Neuadd Ganolog a fydd yn ganolfan j gwaith crefyddol, addysgol, a dyngarol, j mi a obeithiaf, am oesoedd a chened- laetbau eto i ddyfod. Pa Wesleyad, ie, pa Wesleyad Cymreig er bod heb unrhyw obaith o weled yr adeilad newydd, a all beidio a chydym- deimlo ag yspryd y geiriau a ddifynwyd! Ni wneir ond gweithio alian gynlluniau John Wesley, cymeryd pob mantais tuag at enill y byd i Grist. Ac a chyfaddef y gwir, yr ydym, fel Eglwys, hyd yma, ar ol yn Llundain. Y mae gan y Cyn- ulleidfaolwyr eu "Memorial Hall yno er's deugain mlynedd nid yn addurn yn unig, er ei bod yn addurn, ond yn gyfleusdra arbenig i wneyd gwaith. Ac wedi i ninau gael y fath safle, yr ydym yn cydiawenhau a Mr. Perks y bydd genym arni adeilad a fydd mewn pryd- ferthwch, mewn symlrwydd, mewn defnyddioldeb, ac mewn parhad yn arwyddlun o'r Eglwys a gynnrychiolir ganddi. Cyn hir bydd y Cymry Wes- leyaidd ieuainc y bydd ganddynt i fyned i Lundain yn gallu ymfalchio fod gan- ddynt hwythau hefyd gyfran mewn adeilad i wasanaeth grefyddol na raid cywilyddio o'i herwydd yn ymyl Myn- achlog Westminster. (toll—
ICYLCH DARLLEN Y !GWEINIDOG
CYLCH DARLLEN Y GWEINIDOG [GAN LLENFAB.] V. Heblaw y llyfrau ar dcluwinycldiaeth gyfun- debol a enwyd eisoes, megys Dorner, Pope, a Martenson, dylai y gweinidog feddu o leiaf un gwaith safonol ar bynciau neillduol mewn duwinyddiaeth. Cyhoeddwyd o, bryd i bryd weithiau arbenig ar un athrawiaethi, neu un pwnc duwinyddol gan ddynion a wnaéhant efryaiaeth nedllduol o'r materion hyny, ac yn- ddynt hwy ceir ymdriniaeth lawnach nag a geir mswn duwinyddiaeth gyfundebol. Efallai nad anfuddiol fyddai nodi y llyfrau a gyfrifir yn safonol ar y gwahanol faterion hyn. ]\Ti fwr- iedir i'r xhe-str fod yn hysbyddol. Cyfyngir y detholiad i'r gweithiau diweddaraf yn y Seis- onaeg, yn cynwys y rhai a gyfieithwyd i'r iaith hono. Wrth wneyd y cyfyngiad hwn, nid ydys ar un cyfrif yn dymuno dibrisio yr hen lyfrau. A.r rai o'r pynciau athrawiaethol erys rhai o'r gweithiau henafol yn eu gwerth o hyd, megys Athanasius ar yr Ymgnawdoliad ac ar y Drin- dod, Awstin ar Ddinas Duw, ac Auselm ar yr lawn. Gellir dyweyd yrun peth am y gweith- iau Seisnig hyn Hooker ar Ecclesiastical Polity,' John Howe ar y Living Temple,' John Owen, ar Berson a Gogoniant Crist, Cyfateb- iaeth Butler, ac, ar rai cyfrifon, gweithiau Paley. Y mae y llyfrau hyn wed cyraedd safle y clasuron.er's llawer dydd, ac ni ddaw unrhyw lyfr diweddar i gymeryd eu safle oddiarnynt. I Ond rhaid tynu y llinell yn rhywle, ac yn bresenol boddlonwn ar nodi y llyfrau diw-edd- ar, gan enwi y Thai pwysicaf yn gyntaf. Dech- reuwn gyda'r llyfrau ar y Prawiau Cristionogol. Y mae llenyddiaeth ddiweddar ar y pxawfau yn dra chyfoethog ac amrywiol. A chyrneryd: pob peth i ystyriaeth, efallai mai y goraf ar hyn o bryd ydyw 'Apologetics' Bruce (T. & T. Clark, 10s. 6c.). Amlyga. yr awdwr gydymdeimlad ag anhawsder meddyliol yr oes yn cu; ffurfiau mwyaf diweddar, a gwna ymgais' deg i'w cyfar- fod ar dir rhesymol. Y mae ei safle yn rhydd- frydig, ei ymdriniaeth yn eang, yn gryf, ac yn argyhoeddiadol. Llyfr rhagorol arall ydyw Bampton Lectures' Row am 1877, ar Chris- tian Evidences in relation to, Modern Thought.' Yn wahanol i Bruce, cyfynga Row ei sylw bron yn gyfangwbl i'r ffeithiau Cristionogol. Nid yw yn trafod cwestiynau yr uwchfeirniadaeth, nac yn cymeryd i mewn yr Hen Destament, ond gesyd ei holl nerth ar brofi fod hanes a dylanwad lesu Grist yn oruwchnaturicl. Ceir ganddo ymdriniaeith felstrolgar ar y gwyrthiau, ac (ar ddylanwad moesol yr Arglwydd lesu. At y ddau lyfr yma gellir enwi Modern Doubt a Christian Belief,' gan Christlieb (T. & T. Clark, 10s. 6c.) Mystery of God,' gan Vincent Tymms (Elliott Stock, 7s. 6c.); a 'Fundamen- tal Truths of Christianity,' gan Luthardt (T. & T. Clark, 6s.). Ar Athroniaeth Crefydd ni vvyr yr ysgrifen- ydd am gyfrol ragoracxi nag un John Caird, An Introduction to the Philosophy of Relig- ion' (Maclehose, 6s.). Pan gyhoedclwvd v gyf- rol hon dywedai T. H. Green, o Rydychain, mewn adolygiad ami, Gwaith adolygydd ydyw rhc-i rhyw syniad am y llyfr a adolygir ganddo naill ai trwy gyflwyno crynodeb o'i gynwysiad. neu trwy gasglu yr hyien mewn adranau deth- oledig byrion; ond nis gellir gwneyd hyn gyda'r liyfr hwn, oblegyd ni chaniata ei vm- resymiad i'w grynhoi, ac y mae ei gynwysiad yn hyfen i gyd. Hwn yw y llyfr gwerthfavv-r- ocaf o'i fath a ymddangosodd hyd yn hyn.' Perthyna. John Cai.rd i'r ysgol Hegelaidd, ac i'r sawl y mae delfrydiaeth yr ysgol hono yn meddu swyn a gwirionedd bydd y gyfrol hon yn drysor arosol. Po fwyaf y darllenir arni, mwyaf y tyfa yn ei mhaint a'l gwerth. Y mae llyfr diweddar Fairbairn, The Philosophy of the Christian Religion' (Hodd'er & Stoughton, 12s.), yn cymeryd maes eangach na Caird, ac yn. ymdrin yn fwy uniongyrchiol a'r Ymgnawd- oiiad a chynwys y Testament Newydd. Ar v cyfrif hwn, yn gystal ag ar gyfrif rhagoroldeb ,y ei gynwys, y mae yn werth i'w gael a'i ddar- llen yn ofalus. Llyfrau safonol eraill yn y doisparth hwn ydyw Martineau ar 'Study of Religion.' (Ox- ford Clarendon Press, 15s'.), Harris ar 'The Philosophical Basis of Theism (T. & T. Clark, 12s.), a Hutchison Stirling ar 'Philosophy and Theology' (T. & T. Clark, 9s.). Y mae'r gyfrol claf a enwyd yn dangos y gall un drin materion ,iathronyddo,l mewn dull dyddorol ac hyd yn nod yn ddoniol. Ymdrinia yr awdwr yn fwyaf arbenig a'r hyn a elwir yn dduwin- yddiaeth naturiol, lac edrydd adolygiad meis- trolgar a ffres ar y prawfau yn nghylch y bod o Dduw. Yn y pennodau olaf darostyngir Dar- win a Darwiniaeth o dan feirniadaeth lem. Awgryma y gyfrol hon y llyfrau hyny a ym- driniant a'r cwestiwn yn nghylch y bod o Dduw y llyfrau ar Theism.' Ar y mater hwn ceir 'Flint's Theism' (Blackwood, 7s. 6c.), yr hwn sydd yn gyflawn a galluog, yn nghycla Harris ar Self Revelation of God (T. & T. Clark, 12s.) a'r un awdwr ar God, the Creator and Lord of All' (T. & T. Clark, 12s.). Yn ei lyfr ar 'Anti-Theistic Theories' (Blackwood,, 10s. 6c.), y mae Dr. Flint yn parhau ar y pwnc trwy (I'w barhau ar t.d. 5.)