Y Dydd

v 0 OROR A. vVERYDD M* GOL,- Rhan o For Werydd yw y crwnlyn hallt aydd yn y golwg ar derfynau o tair air Gymreig, sel Morgilfach Aberteifi. Nis gwn paham y gel- wir y fan at enw Aberteifi; bu lsai lawn raor briodol ei alw ar enw Abermaw, Aberdyfi, ac Aberystwyth. 1'r h-nesydd a'r hwn sydd hoff o draddodi'd, cysyilfir y morvamc hwn a thraddodiadau hynafol,megys gwaredigaetb Tal- ieain, pan yn faban o'r cwrwgl ar y gored gyfer- byn åg Aberdyfi, gyda y "darn odliadol a rodd- odd allan i Elphin ab Gwyddno,—ei fod ef yn fwv o werth na'e pysgod a ddeiid bob nawn Cvlanmai, y rhai a brisid yn werth £ 100. '0 foroedd ac o fynydd, Y daw Duw a da i ddedwydd.' Y mae yn atalwg mai hen chwedl yw hon am Talimn—Mythology—gan Ld yDerwyddon yn dal travs-?ytweddiad. Hen draddodiad arall tra dyddorol, pa. un by nag ai ffaith ai ffvig yw, ddarfod i Seithionyn feddw adatd yn ei freci y d/frddorau yn agored, fel y rhuthrodd y gor- llif droaGautre'rgwafclod,y gwastadedd y dywed id a gynwysai un ddinasdref ar bymtheg gyffel- yb i Gaerlleon-ar-Wyag. Gwrthwyriebr y traddodiad hwn eto, ism y rheswm nad allai y parthle gynwys cynifer a hynpo Faesdrefi, a bo I yr iianesydd Ptolemy yn rhoddi hanes y 1 >rgilfach yn debyg fel y ceir hi yn bresenol, yu y chweched ganrif. Nid allai ua bu y gor- lifiai rhywbryd fel y bu ar yr Iseldiroedd (Nether auds), ond y mae yn rhyfedd na oheid allan i bicrwydd pa un ai mnr o adeilad dynol yute craig yn rhedeg ar draws y môr ydyw Barn Bad rig a Sam y B<vch. Pan y daw yr etifedd- iaeth hono i'm rhan, a chyflawnder o gregyn heddwch, parafi long ymchwiliadol a thansudd- iaeth hono I'm rhan, a chyflawnder o gregyn heddwch, parafi long ymchwiliadol a thansudd- wyr i gael allan y dirgdwch. Gwelir o'r lan y mor yn tori ar y Saruau. Buont yn f gl i ami lestr anffodus; a byth ni anghofiaf vr olygfa ar y lrong odidog, Balcbuer y Mor (Pride of the SoJa) ar dan. Diwrnod hyfryd ar draeth Abermsw oedd Dydd Calan elai i, er fod yr ymwelwyr fel adar ymfudol wedi cilio i'w lie eu hunain. Mi a'i rhodiais am tildiroedd, ni welais i yn fy mywy i yr un traeth tebyg iddo, yn ei hyd a'i led, a thlysni y golygfeydd ihamantus ac amrywiol. Yr oedd cyfarfod blynyddol yr Annibynwyr yn Abermaw eleni yn cael ei nodweddu â. phreg- ethiad nerthol a dylanwadol gan y Parchedigion Owen, Glandvir; Jer kins, Le'rpwl; a Rowlands, Bethesda. Meddylddrych hapus, mi "gredaf, yw trculio y dydd cyntaf o'r flwyddyn mewn mawl a gweddi a phregethiad o'r efengyl am Waredwr y byd. Deallaf fod Eisteddfod Meirion wedi bod yn llwyddianus eleni eto, yn yr hyn y wyf yn dymuno dangoa boddhtd. Llawerawi ddyddan a brawdol a dreuliais gyda'r Pwyilgor yn ystod y deng mlyuedd diweddd. Unarbymtheg oedd yn ymgeisio eleni am y gadsir, pan yr oedd 22 ddwy flynedd neu dair yn ol. N id oodd fod onid un yn ymgeisio am daui y lynedd yn profi gwaeledd oa fhagoroldeb y testun, mwy na bod neb yn ymgeisio am y wobr hael o 20 punt am y traethawd ir y dyn a'r duwiiiydd mawr Dr. iidwaids. Tyn y bryddest fwy i', maes, ond nid yw hi yn nghredo'r Eisteddfod Geneulaethol. Rigina,61, a rheffyn pen b" wd y gelwid hi gan amrai feirdd; a sut y canodd yr Arch; derwydd Clwydfardd? 'Pur ddistadl yw'o Pryddestau.' Ond ni ddylid sarhau y bryddest. Y mae iddi ei lie priodol yn yr Eisteddfod Genedlaethol, a'r nn faint o wobr, ond cedwir hi o gylch cyfrin y gadair. Ceir braidd bob bardd yn arfer y mesur rhydd yn achlysurol. Y pwnc mawr yw cael b^rddoniaeth, pa fesur bynag. Credaf fod yn anhawdd i neb btidio boudlon i feirniddaeth deg a diduedd ar y gadair y tro h wn, ond felly y bn er pan wyf yn cofio. Nis gwn am un bardd, a byd yn nod ptif-fardd, na bu yn anfoddloni, oddigeith Hiraethog, Da pe symudid v 'bwgan brain' hwr. o'n mysg. Dywed un ysgrifenydd yn y 'Geniaen' ei fod ef yn gwybod am gystadl- euaethau y deng mlynedd ar hugain diweddaf, nawyddai ef am gymsint ag un achlysur y gwnatd cam a neb. Yr oedd yn ddywenydd genyf weled fod fy hen gyfaill carindlawn ac awenyddol John Jones, T/'nybraich, wedi yniil y gadair yn Machynlleth, y Calan. BHchgen dihunan a diwenwyn yw Ty'nybraicb, ac nn o'r beirdd goreu mewn dillyudar ac unaliaeth mater. Nid yw ei fod heb ei alw i feirniadu yn y put eis- teddfodau yn brawf nai oea ynddo lawn gy- mhwysder i hyny. Pe juaeai yn 'fardd-bregeth- wr' buasai yn fwy poblogaidd vu ngolwg rhyw ddosbarth mympwyol, ac anrhydeddus yw i un ragori yn y ddwy gangen, ac nid mewn enw yn unig. Wele ddau iLtinibynwr wedi cael cadair y Calan, a rhaid mai bardd o'r :add flaenaf yw y gwr a ynillodd gadair Ffestiniog y Nadolig, a chHduit- Dolge l iu y Calan. Gwjlir mai tlysni a thynerwch a nodwerkiai y pryddestau ar "Ilyf- lafm Bdthlehem, ac nJdnerth ae arucheledd. Gweled y dydd o'r blaeu hanes trengholiad ar gorff hen wr tlawd o'r tloty, pan yr oedd tystiolaeth fod y trugarogion a elwir Gwaicheid- waid wedi atal g>vydrdid o ilwrw-y rhodd arferol gyda chiniaw y Nfdolig i hen bobl. Dywedodd y tnmgholydd nad oedd rail myjed yn mhellach ar y dystiolaetb, fod y Titotaliaid yn myned yn eithafol; ft, d arferind cymedrol o ddiod fel cynhyrfydd (stimulant) yu augen- rheidiol. Ei fod ef yn brofiadol o ychydig o ddiod gynhyrfiol yn gymhorth i'r galon weith- redu, ac y gallai fod yr hen wr wedi marw mewn canlyniad i fwytapryd trwm, heo wlybwr i'w dreulio. Ond, atolwg, Mr Trengholydd, y mae tu arall i'r ddalen,ac y mae braidd awydd aroaf finau bregethn tipyn ar yr ochr gyferbyn- byniol. Credaf fi, Syr, fod mil o ddiotwyr yn marw am bob un t'irwestwr. Ceir di^on, a gormod o ffeithiau yn ein hymyl ni yu Nghymru i ategu y ddamcaniaeth hon. Nos Sul yo ddi weddar, i«, nos dydd yr A.giwydd, aeth 4 dyn mewn cwch ar dneddau Mon—Mam Cymru, o danddylanwad ale )hol,i gesio am ragor o ddiod- ycii syfrdanol, a'rdiwedd fu iddynt fethu rheol eiddio y cwch, yr hwn a ddryliiodd ar sarnau, ac iddynt hwythau gael dyfrilyd fedd anamser- ol! Gadawodd un 10 o blant amddifaid ar ei ol, a'r llall 9, a beth a wyddom ni, Gymry, am drueui aj iysgelerderau nythleoedd aSanLluo- daiu, Manceiuiou, a Le'rpwl] Os bu en. ed angen cyfraith onodol, cyfraith i werthu y diod- yud hyn o fewn terfynau a ddylid gap!. S)y- wedai Mr Trevelyan yn Nghaernarfon kJad oedd yr un tafarndy o fewn 30 o filldiroedd i'w ystad. ef. Yagrifenir llawer y dyddiau hyn am fyrhad oriau llafur i 8 awr. Beth day wed llafurwvr tlodion a weithiant un awr ai bymtheg y dydd ar adegau yr hatl 1. I.

OFNI TERFVSG CYFFREDINOL YN CRETE. Dywed gohebydd y 'Daily News' yn Nghaer- cystenyn fod Crete yn achos ptyder eithafol i'r Porte. A. mae pob peth yn yr ynys mewn dyryswch. Y ma3 swyddogion Tyr >aidd heb eu tal, ac yi cweryla â'ü gilydd. Ofnir y bydd gytodiad cyffredinol yn y mis ne«af, mor fuaa ag y byf-di'r eira doddi ar y mynyddoedd. Y mae y Tyiciaid yn gwneud pob lJuotoadllu i roddi y tferfysg i liwr.

Anfonodd Mr Edison 'phonograph doll' i ferch diwedcar Dywysog Coronog Awstria. Y mae yn adrodd,yn mhlifch pethau eraiil,ddarnau o farddouiaeth.

COLOFN FARDDOL 'Y DYDD. AT OLYGYDD 'Y DYDD.' Barchus Syr, f Fel un o dderbynwyr cyson a rheolaidd y DYDII o ) gych W Yllidd cyntaf hyd yn awr, bydd- af bob amser yn cyuaeryd ceyn ddyddordeb yn ei gynwysiad, yn enwedig ei brif ertbyglau a'i farddoniweth. Bu ynwyf awydd lawer gwaith yn ystod y blynyddau a basiodd i adolygu ei gynyrchion barddonol yn wythnosol, yn y dyb- iaeth y gallasai adolygiadau teg a didderbyn- wyneb fod o fantais i feudd ieuainc y DYDD i fyned rhagddynt hyd lethrau Parnassus. (jwelsom^ o dro i dro yn eich colofnau rai yn ceisio gyda'r gorchwyl o adolygu, ond oblegid defnyddio gormod o bupur a halen, yn tyuu y frawdoliaeth yn eu penau, ac wedi hyny yn rhoddi y gorchwyl i fyny. Am danaf fy hun, nid wyf yu bersonol adnabyddus oiid ag un neu ddau o r beirdd a arferant gyfoethogi colofnau y DYDo & u oynyrchi. In, -am y rhelyw maent yn bertfaith ddyeithr i mi; fel y gwelir nad dim personol a all fy symbylu i ganmol nac achwyn ar gynyrchion yr nn o honynt. Os bernwch cbwi a'ch darllenwjr y buasai adolygiadau byrion felly yn aderbyniol a chymeradwy, buasai yn bleser genyf, 08 ceit, hWJI a hamdden, eu hyggrifenu, gan hyderu y gallant ddifyru y beirdd, os nad eraill o'r dar- llenwyr. Bydd i'm henw fod yn anghyhoedd am y tro i bawb ond i chwi, Mr Go! a digon yw hyny, gan yr adwaenwch chwi ni yn d..a. Yr eiidoch yn Ilengar, B. B. D. [Uydd yn bleser genym wneud lie i adolygiadau ein cyfaill awenyddol.—G.]

AT Y BEIRDD-PWY YW YR AWDWR? Syr, Diolchaf am fodfedd neu ddwy o ofod y DvDj) i gyfeirio ymholiad neu ddau at y beirdd, ueu rywrai sydd mewn mantais i wybod. Dyma ydynt-Pwy yw awdwr y lluieilau a ganlynp Yn mha le y gellir cael gafael ar gymheiriaid y llinellau a ddyfynir isod?— 'Yr adgof byw am dano heddyw sydd Fel anadl haf ar doriad gwawr y dydd, Yn cludo peraroglau: gwlad yr hedd I loui'n hysbryd prudd ar fin ei fedd.' 'Fe lanwodd ef ei dy i feddwl byw A phethau gwerthfawr melua eiriau D^ttw.' 'Ymwisgodd yn arfogaeth Brenin Hedd, t' Ni fedrodd dim ond angeu ddwyn ei gledd.' ? 'Ca'dd hedd yn etifeddiaeth yn y gwaed, A 'stormydd dafear ol! o dan ei cfiraed; 'Roedd ffydd a gobaith uwch ei wely ef Yn gweini arno gydag engyl nef. A theimldi law trugaredd y pryd hyn Y n dal ei enaid ofnus yn y glyn; Yn hef y flwyddyn, pan oedd anian fwyn Fel boneddigesdeg yt, llawn o awyn, Gadawodd ef y llawr gan \^yro'i ben Am haf tragwyddol yh y nefoedd wen.' ;)It 'Ymburai'i galon fel y gwynai'i ben.' 'Yr mangrehofl y difyn chwareu gynt Cei huno'u dawel 'wI Jlafnrus hynt.' # Bydd llawe heblaw eioh gohebydd yn wir ddiolchgar i unihyw un o'ch d^rllenwyr a rydd i ni wybodaeth ir fyrder o'r hyn a geiaiwn. "^ANCOlIAIf.