Y Dydd

J h A. FRANKLIN REES, WYDDGRUG, YN NAW OED. Yn ngwanwyn cyfyng einioes-O! Arthur Ymwrthod a drygfoes; x* I ti boed blwyddi heb loes, i Digynh wrf fyd a gweaoes. O naw oed, gwych hynoda—dy fywyd, I'r Gair Dwyfol cloddia; u I dsrfyn daw dy yrfa, "•1<» Yn union deg, bydd ddyu da. ALAKCH ALUN.

CYFLWYNEDIG I Mr. a Mrs. Jones, Caeaethgen, ger Sunatih, Maldwyn. ER prydferthed y blodeuyn, Gwywa i'r U&wr, asyrth elddai!, Felly'r plentyn siriol, hawddgai;, Yn y^pridd y mae ei sail, Profwyd hyny'n chwerw i chwithau, Yn symudiad eich Ann fwyn, Nid oes dim atalia angau, Dano plyga pawb fel brwyn. Un o'r rhai hawddgaraf ydoedd, Z Unig ferch ei hanwyl fam, Gofal tyner fu am dani, Ac ni chafodd unrhyw gam; Rhoddwyd iddilr acidysg, oreu, **Hithau'n blentyn mwyn a ffraeth; Ond cyn cyrhaedd chwe' mlwydd oedir»xi, 3 Er pob gofal, gwy wo wnaeth. Hoff o'r Ysgoi Ian Sabbathol, (l à Ydoedd eich anwylaf ferchj" •' Ac ar ddysgu gair y bywyd •• Y gosodai fwya'i serch; .-t-jw,, Adrodd ei hadoodau byddai, u- I'r gyfeillach yn ddifeth, KWw T Ond y benaf ydoedd hdno, "Crist yn bob peth, ya mhob peth." Hono oedd ei hadnod anwyl, Yn ei chystudd blin bob dydd, Crist yn bob peth, Criat y, mhob peth, Ynddo ef yr oedd ei ffiydd; Megys plentyn gwaeddai arno, Iesu aawyl, meudia fi, Yntau'n d(ioeth, a'r ffoeddl oedd oreu, „ A wrandawodd ar ei chri. Am ei thad YMglyMa"' Loh'ariad, Dada, d'wedai, 'B'le 'rwy'n myn'd? Deuwch gyda fi fy Nbada, Byddwch i mi'n ffyddlon 1friod;" "Dof ty mhlentyn, dof," medi yotau, "Dof mor bell y gallaf fi, Ond yn nhdnau afon angau, Iesu a'th gynal yn y Hi." Chwi rieni y Nghaeaethgen, Coflwch hyn, ni challwyd Ann, Cael ei galw ga'dd i'r Neioedd, Ni bydd eto by thy n wan; I" Bvth ni ddauai, pe ca'i ddeWig,.L, Atocheto yn ei hoi; Ca'dd ei derbyn gan yr Iesa, i i I fwyuhau ei gynes gol. 1 I t Penmain. ( ..ti};. ;"1"

1 vch biaenoroi yn ymwregysu i'w waith—yn' I hogi ei bladur.' Nid oedd y poblogrwydd cenhedlaethol disymwth hwn a enillasai mor ieuanc, yn destyn y fath syndod i neb ag iddo ef ei hun. Mae y Duw yr ydwyf yn ymdrechu ei wasanaethu yn fy neall. Rhaid i mi addef nad ydwyf yn deall fy hun. Yr ydwyf yn greaiur rhyfedd-yni itior ddior- phwys wedi ei uno a gwendid mor fawrl Os enillodd warogaeth ei gydgenedl yn gynym- ach nag eraill, a swm dirfawr o hunanaberth- iad ac iechyd personol y prynodd ef." Yr oedd ymlyniad pobl Tredegar yn fawr wrtho, fel y dangosir yn glir iawn yma, a thelir iddynt y cyfryw deyrnged o glod gan y cofiantydd, ag a haeddai eu iiytuddygiadau j teilwng a charuaidd. Yn y benod olaf ond un, rhoddir hanes am Ieuan fel Golygydd y "Principality" a'r "Standard of Freedom," ac am ei arosiad yn Llundain, ei ail briodas, ac hefyd, marwol- aeth ei fam. Mae y cyfeiriadau a wneir at yramgylchiad olaf a enwasom, ao at ymddang-- osiad a theimladau Ieuan ar ddydd ei chladd edigaeth, yn ddyddorol a thoddedig iawn. Fel y dyneswn at ddiwedd y llyfr, y mae ein dyddordeb ynddo yn cynyddu fwy fwy gyda phob brawddeg. Yr olaf o'r penodau yw yr hynotaf a mwyaf darllenadwy o gwbl. Ar c] cyeiiio at ddyfodiad Ieuan i Gaerdydd i dreulio gweddill ei ddyddiau, cawn olwg arno yn ymgysegru o hyn allan i lenyddiaeth Gymreig-ei. lafur gyda'r "Gymraes" a'r Adolygydd,—ei gystadleuon a'i fuddugoliaeth- au, yn Rhuddlan, Tremadog, a Wnau eraill, -dadl f wr y Bryddest a'r Awdi; ei erthygl- au Seisnig ar yr Eglwys yn Nghymru,—ei 9 a lesgedd a'i ingoedd oorfforol,-ei gyfansodd- Wau olaf,—ei farwolaeth,—ac yn ddiweddaf oil, gaiar Cymru. Ar ei ol anmhosibl darllen y benod,hon heb deimlo yr edmygedd dyfnaf yn yr olwg ar yni ac ymroddiad rhyfeddol y dynj yn nghiyda galar trwm hyd ddagrau, yn Qerwydd ei gystudd blin, a'i farwolaeth ^Uamserol. Mae y desgrifiadau a ddyrydd -J&r. Eees o orchestion llenyddol Ieuan yn ystod blwyddyn derfynol ei fywyd, yn gynwysfawr a da; a'i gyfeiriadau at dyner of ai, a hunanaberthiad riiyfeddol ei hawddgar- briod, yn arddangos medr a thynerwcb o'r DtiwyatV Morberaiddatboddiadol hefyd yw y darluniad a roddir o fynediad y dawnus drwy y glyn du, y buasai ef yn ymdroi 0tldeutu ei enau cyhyd! "Gorfodesid ef luawso weithiau cyn hyn i wneud ei hun yn Wlol sicr fod 'y Graig,' y wir GRAia ddwyf- 01, ddisigl, ganddo dan ei draed, ac fod ei draed yntau yn degarni, heb un tywodyn o hunangyfiawnder rhyngddynt a hi. Ni buasai e, ysbryd teimlacjol erioed mor dawel ya ystormydd bywyd ag ydoedd yn awr yr ystorm fawr dertynol marwilaeth. Dyoddef- odd arteithiau corfforol llymion y dyddiau cyn ei ymadawiad. Tua dau o'r gloch boreu Chwefror 23ain, ehedai y trtgianydd nefan- f4dig i'w fro enedigol ei hun, mor ddystaw a dirgelaidd, heb gymaint ag un bangfa nac ochenaid, fe1 mai braidd y gallai y rhai a'i gwylient siorhau pa fynyd yr ymadawsai-yn 31 mlwydd a 5 mis oed." Bydd yn beth i ryfeddn yn fawr ato, os na roddir i'r Cofiant gwerthfawr hwn, dderbyniad 0'1.' fath helaethat drwy bobrhan o Gymru. haddurnir a darlun a ystyrir yn ddarlun da o'r gwrthddrych ar un adeg o'i oes; ac ychwanegir llawer at ei ddyddordeb hefyd drwy yr adolygiad cynwysfawr ar ei Gymerad Lafur, a barotq wyd gan y Parch. "\y. W'illiams Abercarn. Pan gofiom am enwog- tllpydd leuan" Gwynedd fel gweinidog, Bardd £ »lenor, ac at iawredd ei ymdrechion o blaid ^irwest, Ymneillduaeth, anrhydedd ei wlad, phob rhinwedd cyhoeddus, yr ydys yn teimlo y dylai y cofiant hwn am daoo, fyned wrth y mitoedd. Mae yn llyfr rhad a thlws iawn,—y papur, yr arg raff waith, a phob peth yn odidog. Os gadewir i Mr. Rees wedi ei holl lafar fod yn golledwr ohei wydd yrrgymer- yd a dwyn allan y Cofiant, megys y clywsom iddi fod i gryn fesur gyda golwg ar y "Gweithiau," yna cystal fyddai tewi a son am anrhydedd na gwladgarwch yn N ghymrn byth ond hyny. Ljedaener y Llyfr. Gellir ei gael yn un gyfrol, am 2s mewn amlen, neu am 2s 6c mewn llian hardd. Y fath drysor mewn ty a fydd llyfr fel hwn, eibyn y delo yn "hirnos gauaf," ac y mae hyn bron yn ymyl unwaith, eto. Penoder ar ryw frawd Ieuanc o lenor neu fardd yn mhob cymydog- aeth i'w gynyg i sylw heb golli amser. Os na ddeuai y mynydd at Mahomet, beth oedd i'w wneud, ond fod i Mahomet fyned at y mynydd? 0 berwydd gormod gwyleidd-dra neu ddifaterwch, dichon na ddaw ond ychydig o'r bobl ieuainc i ymofyn am dano, ond eler a'r llyfr arnynt, a dyweder, Cofiant Ieuan Gwynedd yw hwn, a bwy a'i prynant yn awchus. Defftoed Meirionydd i anrhydeddu coffadwriaeth ei mab athrylithfawr hwn i ddechreu, yna, nid hir y bydd i Dr degar, Llundain, a Chaerdydd, fod yn segur, a bydd hyny yn rhywbeth mawr tuag at sicrhau i'r anturiaeth hon, wedi yr holl bryderon, deifyn- iad gogoneddus. Parai hyn i galon y Weddw lawenychu, a theimlai y coflantydd llafurfawr ei fod wedi ei lawn foddloni, hyd yn nod pe j na chaffai hamdden na chyfle i wneud dim j byd tebyg byth eto. -r-