Welsh Newspapers
Search 15 million Welsh newspaper articles
16 articles on this Page
.-'" GWRHYD,
GWRHYD, ^Jynaliwyd eisteddfod yn nghapel Anni- Ibynol y lie nchod dydd Sadwrn, Awst ISSain. Llywyddwyd yn ddeheuig gan J. HBees, Yaw., Penydderi Terrace. Beirniad jrCanu, y Cyfansoddiadau, &c., oeid Eos Wyn, A.C., Alltwen. Aethpwyd trwy y Trhaglen ganlynol :—Unawd i Alto, I Dos i'th iellj a gweddia;' goreu, T. Jones, Waungurwen. Adrodd I Peryglon y Glowr;l #ydfuddugol, O. Jones, Craohlwyn, a J. Hughes, Cefnbrynbrain. Traethawd ar Anwiredd;' goreu, B. T. Bees, Waungur- Uen, a T. Rogers, Ynysmeadwy. Solo iHftuor, I Dacw Gymru yn y golwg;' eyd. laddegol, D. Jones, Crachlwyn, a J. Morris, Wannguxwen. Deuawd, 'Hen deimladau scenes;' goreu, D. Jones a'i gyfaill. Ped- HMurawd, I Cenwoh glyohau'r nefoedd;' |5oreu, Mr. D. Jones a'i gyfelllion. Unawd a treble, De'wch adref, fy nhadgoreu, Ufes H. Davies (Eos Llynfell). Araeth ar I 3p 1 Htistyngwrgoren, Mr, J. Williams, *9wrhyd, Canu 'Hiraeth' ganbarti heb 2ed dan ddeg o rifgoren, parti y Gwrhyd. 'Shriawd, 0 na bawn yn serengoren, Z. Jones, Crachlwyn, a'i gyfeillion. Pen- tDion i'r I Wraig Anfoddoggoren, I. Jones jfQwerinwr), Ynysmeudwy. Adrodd 1 Mwy *ydd eto i ganlynoydfuddugol, L. Wil- laans, Bhydyfro, a J. Davies, Ddolgam. TGaawd i fats, I Pinaol Anrbydeddgoren, 3M Jones, Crachlwyn. Prif ddarn, I Addol- :iaa j' y goren, a thra theilwng o'r wobr, 4Mdd 06r Undebol Rbydyfro a'r Gwrhyd, « £ an srwe'niadD Jones, Crachlwyn. Cafwyd oyfarfod dyddorol, y cynulliad yn ada, a pbob peth yn myned yn mlaen yn itteddaidd a threfnus. Da genym waled fed eaftJ ao ymdreoh yn oael en harddangosyn 3r parthau hyn gyda golwg ar ddiwyllio aeoaddyliau y fed leuacc sydd yn codi, a ihrefnu iddynt gyflensderaa i ymarfer en 4haiau yc gyhoeddus. Bu cyfarfod cyffelyb gna ddiwectdar yn Rhydyfro, dwy filldir "bddiyma. Eos Wyn, A.C., oedd y beirniad -Ar yr oil yno hefyd, a llawen iawn genym weled, ar ol blynyddau o gystudd caled, "Wedi gwella i'r graddau fel y mae yn allcog ;i)m gwasanpethu mewn oyfarfodydd o'r mtux hwn, ac nid gwaith hawdd yw cael •«fi gymwysach, Y mae efe hefyd yn cadw jfosbarthiadan egwyddori yn y ddan nod. yn awr yn gyson, atheg yw dweyd mai of ddysgyblion ef ydynt y gorenon yn ly -T Mhontardawe, Alltwen, a'r amgylchoedd. fIhn nad ydyw efe eto ond gwanaidd ei iechyd,, dylem. fel oerddorion, beirdd, a Jlnaorion, wneud ein rhan tnag at ei gynorth Vv" yn mhob medd dichonadwy. Y mae do ddwy anthem hynod o dlos a ohan- Uwy newydd ddyfod allan o'r wasg yn ^ftdiant y Tonic Sol-ffa. Y mae y ddwy ar p nn oopi, ao i'w cael am y pris hynod 8el o geiniog y copi. Yn awr, ganwyr a 41pgarwyr Cymru lAn gwlad y gAn, os Vdych am wneud tipyn o ddaiom i nn sydd ei wir deilyngn, anfonwoh ato wrth yr V^eiiu&u am y copiau ceiniog uchod. Ei gyfeiriad yw Mr. Eos Wyn, A.C., Alltwen, Jteatardawe, Swansea—GOH.
3PFYNON RINWEDDOL YN MAESTEG.
3PFYNON RINWEDDOL YN MAESTEG. Dydd Sadwrn diweddaf, Awst 23ain, Calais ymweliad a'r lie uchod, er treulio jytihydig ddyddiau gyda rhai o'm perthyn- *sau. Weai cyrhaedd yno tna dan o'r fglach, a chael y tylwyth oU yn iaoh, y ..b oyntaf braidd a glywais oedd fod *Bth oyntaf braidd a glywais oedd fod ^ffynon rinweddol, tebyg o ran arogl a bias « hon sydd yn Llanwrtyd, wedi ei dargan- Mod yno ar dir fferm olr euw Cwrtymwnws, 4M3 ax waelod I Pitch Johnson,' fel ei gelwir, yn y dyfnder o 60 i 100 troedfedd. Saif y WJyfryw I Batch' ar y dehau wrth ddyfod i |yny y Cwm, tua haner milltir yn uwoh i %ny na gorsaf y rheilffordd, o'r hwn le y t wedi oodi cyn yma ganoedd lawer o Ban.' Darganfyddwyd y ffynon gan rhyw Ttachgynaoh oeddent yn ymdrochi mewn 3lyn mewn rhan arall o'r Patch.' Boren wtydd Snl, tua chwech o'r gloch, cyfeiriais fy nghamran tnag yno, er profi ei dyfroedd. Jtfaia bedwar glasiad o hono, ao y mae bias jvlphur yn gryf arno, a'i arogl i raddaa yn ^(tthyfryd, er ei fod can loywed a'r gwin, a 4than oered a'r ia. Y mae y He wedi dyfod fn gyvchfa pobloedd lawer y dyddian di Tweddaf hyn. Yr oedd yno boren y Snl ganoedd lawer o ddynion leuainc, canol oed, aa hen bob!. Clywais rai yn dweyd en bod IV&di yfed deuddeg glasiad o hono yn ystod eu harosiad wrth y ffynon. Glywais hefyd -.1 yn dweyd ei fod wedi gwnend lies iddynt, ao yr oedd ereill a adwaenwn yn 4" yn dweyd ei fod wedi eu gyru yn sAI fiawD. Er hyny, y mae y path yn deilwng <t<ytw yr awdurdodan, a deallwyf fod cyf- -n o'r dwfr wedi ei anfon i Dr. Morgans, -Abeutawe, er ei archwilio. Dichon y cawn %ir eto o banes y ffynon hon ar y DARIAN ,*an rai o ysgrifecwyr gallnog y Llwyni, y ■Jiiai a allant rhoddi ei hanes yn fwy oyflawn 4k, chryno na ft. Chwi, wyr y Llwyni, dowoh yn Hon l brofi rhin y ffynon non, <3ewch ynddi les, 'rwy'n oredu'n siwr, Ond para'n ffyddlon at ei dw'r. JLlanMwnlet. O. B. GRIFFITHS.
TREFORRIS.
TREFORRIS. Nos laa diweddaf, oawsom gyngherdd Itfdderchog iawn yn y lie nchod gan y "orfudd Glan Tawe Glee Party, yr hwn Kydd yn bwiiadu cystadl yn Eisteddfod ADAwt L'erpwl. Pwy bynag a glywodd y igferti y noson hono, yr ydym yn Bier iddo jgael gwledd, o herwydd nid ydym yn cofio a ni glywed oystal oann erioed o'r blaen 3&c oedd y solo ringers i gyd yn aelodan o'r SMurti, ao yr oeddynt oil yn cann yn ar- 4derchog. Nis gallwn osod ein hysgrifell ihsibio heb wnend yohydig nodiadau ar un baritones oedd yn canu yno, sef Mr David Hnghes. Canodd ddwy solo, sef -Lo, Sir Page,' a'r 'Ystorm,' ac yr oeddym jjpa ystyried y datganittd yn fendigedig. Y gan Mr Hnghes y llais mwyaf rich, a wedi i wrteithio a'i gaboli yn dda Dz Parr/. Yr ydym yn dra sicr, oa *?dd iddo ddal yn mlaen am yohydig flyn yddau, na fydd yn ail i neb sydd yn fyw. ^ynghorwn bawb i fynu ei glywed, ao i *oddi pob cynoxthwy iddo.—ALCAHWE.
-WAUNARLWYDD.
WAUNARLWYDD. t mae genym y gorohwyl gatarus o jgofnodi marwolaeth y chw&er hynaws a ««Lwyd Mary Jones, anwyl briod Daniel T ^o&es, o'r lie hwn, yr hon a hunodd yn yr 4opu Awat 20fed, ar ol, dyoddef blynydd -CMd o gystaddiaa blinion, y rhai a'i ^gWeithiodd i'r profiad uohel hwnw oeiddo'r ^poetol, 1 Byw i mi yw Crist, a ma>w sydd *lw.' Anwyl frodyr a chwiorydd crefyddol. "Qofiwoh mai prydlondeb a ddygodd y chwaer u*1 i'r profiad gwerthfawr hwn. Cafodd '"•ww o'r ysgrythyr en gwirio yn ei dull hi S deithio i'r oyfarfodydd ar hyd y ddwy nyaedd ddiweddaf o'i bywyd. Yr oedd .gwendia ei ohorff a byrdra ei hanadl yn ei Hgtafodi i orphwys yn ami ar hyd y ffordd er yohwanega ei oerth—' Ant o nerth i nerth, ayd oni ymddangoso pob on ger bron Duw ::P Sion' tY dydd Gweaer oanlynol, ymgasglodd rfa luosog i hebrwng ei than farwol i dy hir gartref yn mynwent oapel yr Anni- touwyr, gan adael ei hanwyl briod a'i wamddifaid yn ngofal yr Hwn sydd yn abl «Vw cadw.— CIFAILL.
DOWLAIS.
DOWLAIS. Da genyf gael ar ddeall fod y Morlais Choral Society yn dyfod yn y blaen mor dda erbyn eisteddfod L'erpwl, ac yn cael y fath gefnogaetb. Y mae rhai o brif gordd- orion Cymru eisoes wedi talu ymweiiad & hwynt, megys Mrs W..tbs Hnghes, yr hon sydd yn gwneud pobpeth yn ei galln er per- ffeithio y c6r erbyn yr wyi fawt; ac hefyd, y mae yr enwog Eos Morl&is wedi bod yn eu trainio hwynt amryw weitl iau, ao wedi gwneud 11awer o les iddynt, Y mae cael cynorthwy critics fel y rhai hyn yn help mawr i'r arweinydd. Y mae y cor wedi sicrhau gwasanaeth amryw gantorion clai megys Gwynalaw, Eos Cynon, &o. Felly, nid c6r o Ddowlais ydyw i gyd, ond rhai o Aberdar hefyd. Gan hyny, yr ydwyf yn gobeithio y gwna y c6r eu goreu i gofio y pethau sydd wedi eu traeihu wrthynt, fel ybyddant yn dyfod gartref yn fuddugol. iaethus; ac os felly y bydd, y mae clod Did bychan yn ddyledus i Mfs Watts Eughes ac Eos Morlais am en gwasanaeth.—CYFAILL.
..GWAHODDIAD
GWAHODDIAD I Eisteddfod Bethlehem, Pentyrch, yr hon a gynelir Modi yr 8fed, 1884. Ton, So early in the Morning." Doed meibion hoff Morganwg lan Sy'n hoffi teithi lies a chan I 'Steddfod Bethle'm, 'r hon y sydd I'w chynal Medi'r wythfed ddydd. De'weh bewb i-'Steddfod Bethle'm, De'wch bawb i 'Steddfod Betble'm, De'woh bawb i 'Steddfod Bethle'm, Cewch yno wir fwyahad. Mae'r pwyllgor wedi parotoi, Heb draul na thrafferth wedi 'sgoi, I wnenthnr pawb a ddaw i'w gwyl I deimlo'i hun mewc r;rffaith hwyl. De'wch bawb i 'Steddfod Bethle'm, &c. Yno bydd Gwronfab lion, Yn Uawn arabedd ger eich bron, Yn arwain yr Eisteddfod fawr, Heb beri owmwl ar ei gwawr. De'wch bawb i 'Steddfod Bethle'm, &c. Fe gaiff y beirdd yn ddiwahan, Yn nghyda y llenoiion glan, Eu pwyso'n gywir a dilen Gan ein TawelfryD o'r Groes Wen. De'woh bawb i 'Steddfod Bethle'm, &c. Caiff y cantorion, lewion In, x Eo mesnr oil gan wr o fri, Sef D. Jerkins sydd heb fraw Yn gwneud cyfiawnder or bob llaw. De'woh bawb i'Steddfod Bethle'm, &c. Yn yr hwyr bydd cyngherdd fawr, Pan fyddo so: dysglac'ia'u gwawr Sy'n perthyn i'r carddorol fyd Yn gwasanaethu yno'n nghyd. De'weh bawb i 'Steddfod Bethle'm, &c: Per Linos Cenydd rvdd ei ohAn, Nes byddo'r dorf i gyd ar d&n; Ac eos gain y Garth rylldrvent, Nes byddo 'i lais yn llecwi'r tent. De'wch bawb i 'Stoddfod Bethle'm, &c. D. Jenkins fydd-fel bydd pob pryd— Yn rhoi boddlonrwydd hd gyd; Felly gwna ein Howells non A'r alto gwych Trecosias John. De'woh bawb i'Steddfod Bethle'm, &c. Y seindorf bres chwareua'n glyd, Nes ein gwefreiddio oil i gyd; Gan hyny, de'wch yn facia a mawr, I 'Steddfod Bethle'm gyda'r wawr. De'wch bawbi 'Steddfod Bethle'm, &c. Gwaelodygarth. GOMER THCIIAS.
iSart>t>oniact&.
iSart>t>oniact&. Oyfeiried ein cyfeillion y Beirdd eu hoi Gyfansoddiadau Barddonol yn y modd ac i'r oyfeiriad canlycol:— THOS. WILLIAMS (Brynfab). Hendre Farm, Treforest, Pontypridd.
[No title]
Teimlai un yn ei Gystudd.—Mae y penillion hyn yn rhai llithrig a theimlaawy, a diau eu bod yn portreadu profiad yr awdwr. Cofied yr awdwr nad yw trvcm a pun yn odli. Thoughts of Home.—Swyno' iawn, end nid yw y penill olaf cystil a'r lleill. Yr Ehedydd.-Nid oes dim o nodwedd wych yn syniadau yr englyn, heblaw fod y llineli flaenaf yn wallus mewn oynghan- edd. Dinystr Dinasoedd y Owastadedd.—Llinellau gwychion iawn ar y cyfan. Darllena y penillion yn well heb y rhagymadrodd. Nid yw gair ganddo yn briodol yn y bed. waredd linell. Arfer wallus yw ei ddefn- yddio am gydag ef. Nid yw y llinellau hirion sydd genych mewn man neu ddau yn gymeradwy Trecb Jwo na soil os na fydd i'r cysodydd dori rbai o honynt wrth en cael i'r golofn. Cofied ein cyfeillion mai pethau hyllior. iawn yw llinellau rhy hirion wedi eu torfynyglu i'w cael i fewn rywfodd. Y Owmwl.—Lied wych. Gasometer, Etholiad.-Rhy ddiafael, ac yn wir, nid ydynt yn deiiweg o'u hawdwr. Prydferthwch.—Mae y syniadau yn rhy ane»lur yn y penillion hyn i ni allu gweled eu prydferthwch. Hefyd, rhaid eich dwrdio yn enbyd am sillgolli ar ddechreu llinellau, ao am esgeuluso atal- nodi. Mae genym dd gon o waith heb ymgymeryd ag atalnodi dros feirdd diog- lyd. Ymweliad yr Ymherodres, cfc.-Rby rydd- iaethol, yn wir, gyfaill. Mae adroddiad syml o ffaith yn fwy blasus nag odlau sychlyd fel hyn. Gcleuni.- Y mae yr awdl hon yn rhy faith at ein pwrpas ni. Mae ynddi lawer o ddarnau tlytsion. Yn wir, yr ydych yn canu yn well o lawer yn y caethfesurau nag ydych yn y mesurau rhyddion. Mae yn yr awdl hon amryw wallau cynghan- eddol. Pa le mae y gynghanfedd yn y llineli ganlynol:— Ond o'r dirith dryblith ar darawiad." Cewoh yr awdl yn ol ond anfon am daui. Y Dderwen,-Nid yw y cywydd hwn agos oystal a rhai darnau sydd wedi dyfod o dan eich llaw. Cymerwcb ato eto, a ohabolwch ef. Byddwch yn of alus fod yr ansoddeiriau yn briodol, a gochelwoh rhag pentyru gormod o honynt yn yr un llineli. Hefyd, gochelwch ail-adrodd yr un syniadau, a pheidiwoh arfer geiriau anarfaredig hyd y byddo yn bosibl. Y Olyehau.—CAn gynwysfawr a barddonol. Taflwch y pwn oddiar gefn yr awen a gadewch i ni gael olywed oddiwrthych yn amlach. i'r Swyddfa:—Alaw Defynog, Ap Llewelyn, Myfyrfab, Å. Tywi Thomas, a T. J. T.
CYDYMDEIMLAD.
CYDYMDEIMLAD. 01 gydymdeimlad byw, pwy all ddesgrifio Gwerthfawredd dy rinweddau ami di? A oes un pwyntil wedi ei Innio eto All draethuln Ilwyr y meddwl ynot sy' ? Oes tafod all fynegu'r all o'r ystyr, Sy'n gynwysedig yn dy enw gwiw, Neu rywbeth a all gyrhaedd gwraidd dy natur, A rhoi darluniad o dy galon friw ? 01 gydymdeimlad hardd, nid oes fynega Elfenau'th urddas ar dy ddystaw sedd; Rhyw ddwndwr gwag, disylwedd, ydyw geiriau, I osod allan nerth dy swynol wedd. Dystawrwydd aragylohyna dy breswylfan, Er oddifewn rhyw storm angherddol fy dd, A fifrydlif o hyawdledd ddeua allan, Yn Dghwmni'r deigryn gloyw ar y rudd. 01 gydymdeimlad pur y fam llawn cariad, Pan chwytha awel ar ei phlentyn mâd, Rhyw ddolur blin nes gwelwi ei iachaidd dremiad, A chymyl duon uwch ei ben mewn brad; 01 fratbiad erch i fron y fam yw gweled Ei bychan dan arteithiau poenus gur, Uchenaid drom sydd fwy na ellir Bynied Esgyoa o i mynwes lawn o gariad pur. 01 gydymdeimlad anwyl a gynyrchir A blin, amddifad blentyn tlawd ei wedd, 0 amgylch &'n grwydredig a digysur, A'i welw drem fel adlewyrchiad bedd; Llais cydymdeimlad gwir a aflonyddodd, Agorodd lawer drws i'r truam syn, A doeth drefniadau heirddwiw a ddarparodd, Er noddi'n glyd la o'r anwyliaid hyn. 01 gydymdeimlad gwiw, wyt mor gysurol I flin, ddryliiedig fron dan lawer croes, Pereiddio'r chwerw mae dy wedd hyfrydol, Pob baich sydd ysgafn, lleddfa 'rwyt bob loes Planhigyn cariad meidrol, ymddyrchafa, Nes perarogli'n hyfryd dros y byd, Hardd belydr heulwen cariad, ymddysgleiria A gwasgar dduon gymyl draw o hyd. Par gariad Crist, a'r cydymdeimlad hwnw, Parffeitbiaf byth drwy groadigaeth Duw: Yn gadael net dros rai a haeddant farw, A marw ei Hun fel oaffom nicau fyw; Ar orsedd nef yn awr mao'n cydymdeimlo A'r llesgaf un o'r tenia a? y llawr, Gorcbfygoddef-gorchfrgwnninan trwyddo Cawn seinio bythol glod i'w enw mawr. Cwmparo. LL. PHILLIPS.
Y FYNWENT.
Y FYNWENT. Y Fynwent fawr I gwna daflu rhyw olenni Trwy'r caddng tew sydd uwch dy ben yn orogi, Cysgodion angeu sy'n gorchnddio'th wyneb, A'th feddau megys dorau trag'wyddoldeb; Pruddglwyfus wyt I er hyny'n gysegredig, Rhyweurlwch santaidd ydyw'th fangreunig, Lie huna'r hen ao ieuanc; tlawd a bonedd- Yn ddiwahaniaeth y maent yma'n gydwedd. Yn mraioh unigedd yr ymlwybraf weithiau Trwy'r niwl prnddhaol sy'n gordoi'th gy. ffiniau, Dystawrwydddyeitbr sydd yn llawn o gyffro, Ao anadl angau yn cyniwair trwyddo; A'r beddau ar bob llaw "u dwfn hyawdledd Rybuddiant am y farn 1 01 syniad rhyfedd t Nes taro y celiweirus i fadandod, Wrth adsain erch y frawddeg, • O! bydd barod.' Y Fynwent dawel! Ah! fendigaid enw I Hwn ydyw'r syniad hoff am gartre'r meirw, Er fod ystormydd hiraeth weithiau'n chwythu, A chorwynt ofn trwy'th oror yn taranu, Mi dybiaf glywed trwst dynesiad angel Yn troedio'th oror gyda'r hwyrol awel, Gan drwsio'i edyn olaer uwch bedd rhyw Gristion, Fu gynt yn dlawd-sy' heddyw gwisgo'r goron. Y Fynwent dristl beth sydd tucefn i'th geudod ? Hwn ydyw'r syniad erch sy'n creu mndan. dod. Pabam na ddenai rhywun 'nol o'th oror, Neu lef o'u hoi yn treiddio trwy'th agendor? Ti ydyw porthladd prndd y byd amserol, Lie yr ymfuda'r byd am y trag'wyddol, A braidd na chlywaf tra'n clustfeinio weithiau Hen donau y 'Mor Marw' 'n golchi'th lanaa. Orwancus wyt, heb geulan i dy ddigon, I Moes' yw dy Ief-difesur yw'th waelodion, Ond gwelaf draw o gopa ffydd arsyllfaj Ddiwedd ar dy wane—ddiwedd ar dy draba; Pan gwawria Sadwrn amser uwch dyweryd, Dy feddau y pryd hyn fydd yn agoryd, A'r waredigol dorf yn uchel seinio I Gogoniant mwy,' mae angeu wedi'i goncro
CRIST GER BRON PILAT.
CRIST GER BRON PILAT. o I 'r nef t pa beth a welaf draw ? Yn nghanol twr o filwyr, Yn cael ei arwain mor ddifraw I uchaf lys Rhnfeinwyr ? Ai lleidr yw ? neu lofrudd blin Heb obaith am ddiangfa ? 0 na, etifedd 16n yw'r dyn Sy'n cael ei drin fel yna. Ac O! 'r fath ryfyg welaf 'nawr, Both ? Pilat ar ei seddfa Yn barnu'r Hwn wnaeth net a llawr, 0 I drahaus ddyn, arswyda 1 Tydi abwydyn gwael dilun Yn pwyso bfid anfeidrol 1 Ystyria! deffro I gwel dy hun Cyn rhoddi barn gondemniol. Paid gwrando ar au-dystion erch Na Uefain orooh Iuddewon, Oblegyd Hwn yw gwrthddrych serch A Phriod bawddgar Seion: Os mud ac addfwyn oara fod Wrth ddyodde't holl waradwydd, 01 Pilat, clyw, mae dydd yn d'od Pan ddeffry Ei lidiawgrwydd. Gan hyny diosg Ef yn glau O'r goron ddrain annhirion, A'r wisg o wawd sydd am ei gnawd Osodaist di 'run creulon; Ond Ow 1 'rwyt bellach wedi'i roi Yn nwylaw gwaedlyd ddynion, Y rhai a'i gyrant heb ymdroi, I gario'r groes a'r hoelion. Fforest Fach. D. T. EVANS.
PRYDLONDEB.
PRYDLONDEB. Tua'r wyl at yr alwad,—0 brysiwn Gan brieio pob mudiad, Mesurwn bob amc eriad I'w le ei hun yn y wlad.
Y DDEILEN.
Y DDEILEN. Wyrdd ddeilen hardd, ysblenydd-sy'n Sidanwaith tra chelfydd; [denu Diniwaid fywyd newydd, I wres haf yn agor sydd.
,. j:.,' Y CRYDD.I'
j: Y CRYDD. Gwr yw a gawn yn gwyr i gyd,—eistedd Yn wastad trwy 'i fywyd; Ei forthwyl mewn hwyl o hyd, Ddwys gura'n ddiseguryd. Fe wnia A'i fynawyd,—o'i eistedd Estyn iawer gwrhyd; Ei edeu'n Lardd dyn o hyd, Dan wasgu gwadn ei esgid. Ystradgynlais. DANIEL JONES.
YFORY.
YFORY. Bhyw gyfnod o'r dyfodol—yw 'fory Dry'n fwriad presenol; Adre' 'nawr e dry yn ol I ffiniau y gorphenol. AB DAFYDD. ■i
Advertising
I Cymru L&n, Gwlad y Gân.' NEUADD DDIRWESTOL, TREDEGAR. BYDDED hysbya y oynelir trydydd -D Eisteddfod Gerdaorol Flynyddol yn y neuadd" eang uchod dydd lau (Nadolig), Rhagfyr 25ain, 1884, o dan nawdd prif fapnaohwyr a boneddwyr yr ardal. Prif ddarn corawl—I'r c6r, ddim dan 120 o rif, a gano yn oren Ye Nations offer to the Lord.' o'r Lobgesang (Mendelssohn), Novello's Edition, gwobr 20 gini, a dwy gini i'r arweinydd. I'r oor, heb fod dan 40 mewn rhif ao o'r un gynulleidfa, a gano yn oreu I Their Sound ia gone out" (HandeD, o'r Messiah, gwobr i8, a 10s i'r arweinydd. Cadeirydd y pwyllgor,—Mr. R. Jarman, Overman, Tredegar. Trysorydd,—Mr. J. Richards, Draper, Tredegar. Ceir enwau y beimiaid mewn rhifynau dyfodol o'r DARIAN. Bydd y program yn barod yn fnan, ac i'w gael am y pris arferol. Dros y pwyllgor,—R. T. DAVIES, Ysg., Dukestown Schools, Tredegar, Mon. EISTEDDFOD FLYNYDDOL Oapel Seion, Llanelli, Dydd Nadolig, Rhag. 25ain, 1884. Llywydd, a beirnind y farwnad a'r adrodd- iad: Dr. Morgan (Llaurwg). Arweinydd: Parch. E. Edmncds, Abertrwe. Beirniad y bands: G. D'Artenay, Ysw., Cyfarthfa. Beirniad y gerddoriaeth: Dd. Bowen, Ysw., Abercarn. Y PBIF DESTYNAU. I'r odr a gano yn oreu 4 We never will bow dotvn' (Handel), gwobr £15. I'r a gano yn oreu Mai' (J. Thomas), gwobr -65. I'r Brats Band a chwareuo yn oreu 1Hallelujah Chorus' (Handel), gwobr .£7. I'r Fife Band a chwareuo yn oreu Harlech' a 1 Llwyn Onn,' gwobr XI IOE;. I'r parti o wrywod, ddim dan 16 na thros 20 mewn rhif, a gano yn oreu 1 Little Church' (Becker), gwobr £ 2. Am y farwnad oreu i'r diweddar David Evans, merchant, gwobr XI. Y program yn barod. ao i'w gael gan yr vsgrifanyddion,-WM. H*. MORGAN, West End, a DAVID RICHARDS, 5, Columbia Road. FERNDALE FERNDALE! "DYDDED hysbys i drigoJion y He uohod -L> a'r cylchoedd fod THOMAS MORRIS. Stonecutter, Ao., yn barod i ymgymeryd A gwneud Ceryg Beddau rbeadstones) yn rhad ac yn y modd mwyaf destlus. Y mae llawer wedi eu gwneud yn barod. Pob math o geryg, megys Marble, Gra. nite. &o. Prisoedd a manylion i'w oael gan T. Morria. drwa nesaf i M. Morris, Builder, &o., Ferndale. AT DRIGOLION Cwmtawe, Glandwr, Treboeth A'R CYLCHOEDD. TYYMTJNA W. GRIFFITHS, GLYDACH, eich cydnabod yn ddiolchgar am eich oefnogaeth iddo yn ystod y blynyddoedd a aethant heibio, ac yn dymuno am barhad o'r unrhyw yn ei anturiaeth newydd. Gwerthir ganddo yn bresenol, peirianau gwnio, peirianau golchi, pianos, harmoniums, &o., ar yr hire system am prieoedd isel a thelerau rhad. Cofiwch y cy!eiriad,—W. GRIFFITHS, Clydach. C E R D DO R O L Y MAE MISS MARIAN PRICE, R A.M., Mezzo-Soprano, Gartref am dymhor nen ddan, ac felly yn agored i dderbyn engagements i gann mewn oratorios, eisteddfodau, cyngherddau, &o. Cyfeirier,-MisB Marian Price, R.A.M., Dowlais. FERNDALE. CYNELIR EISTEDDFOD yn y lie uchod dydd Llun, Tachwedd 17eg, 1884. I'r odr, heb fod o dan 60 o rif, a gano yn oreu Gloria,' o'r Twelfth Mass (Mozart), gwobr £ 14—h.y., .612 i'r cor, a X2 i'r ar. weinydd. I'r parti o wrywod, heb fod o dan 20 o rif, a gano yn oreu I Nos G&n' (G. Gwent), gwobr £ 5 10s.—h y., X5 i'r parti, a 10s. i'r arweinydd. I'r cor o blant, heb fod o dan 30 o rif, a gano yn oreu Anthem yr Angylion,' Cym. raag neu Saesneg, yn Cerddor y Tonic Sol- fia, rhif 15fed, gwobr XI 10s.—h.y., £1 58. i'r cor, a 5s. i'r arweinydd. Caniateir 8 mewn oed i'w cynoithwyo. Solo Tenor—' Then shall the Righteous shine forth,' o'r Elijah, gwobr 15s. I'r Drum and Fife Band, heb fod o dan 16 o rif, a chwareuo yn oreu Silver Threads amongst the Gold,' a 'Little Maggie May,' gwobr.£2. I'w cael gan Rivier a Hawkes, Llundain. Llywydd y dydd L. Davis, Ysw., Bryn. derwen House, Ferndale. Arweinydd :—Mr. W. Thomas, Manager, Ferndale. Beirniad y ganiadaethDr. Frost, Caer- dydd. Bwrniad yr adroddiadau, &o.:—Paroh. J. Jones, Nazareth, BlaenlleoLiau. Beirnirid y gelfyddydwaith :—Mias Davis a Miss Anne Davis, Brynderwen House, Ferndale. Aooompanist :-Mrs. Frost, Caerdydd. Cynelir cyngherdd fawreddog yn yr bwyr, pryd y gwasanaethir gan rai o brif gantor- ion yr ardaloedd. Gellir cael y program (pris lo., trwy y post, lie.) a'r holl fanylion ar fyr gan yr yagrlfenydd,-M. DYER, 35, Oak Street, Ferndale. I Goreu arf a darf detfytg, I wr f'o doeth yw arf dysg.' PYMTHEGFED EISTEDDFOD FLYNYDDOL CARMEL, TBEHEKBEKT. CYNELIR YR EISTEDDFOD uchod dydd Iau (Nadolig), Rhagfyr 25ain, 884, yn y Neuadd Gyhoeddus. Llywydd,—Mr. E. H. Davies, Pentre. Beirniad y ganiadaeth,—Mr. R. Rees (Eos Morlais), Abertawe. Beirniad y rhyddiaeth, y farddoniaeth, &c.Mr. T. Williams (Brynfab), Treforest. Cyfeilydd,-Mr. D. O. Jones. Treherbert. I'r o6r, heb fod dan 60 mewn nifer, a gano yn oreu Molwch yr Arglwydd,' gan Mr. J. Thomas, Llanwrtyd, gwobr J £ 18, a 42 i'r arweinydd. Traethawd, Dadblygiad, I gwobr £1 10s. I'r Brass (neu Brass a Reed) Band a chwareuo yn oreu yr Overture I Will 0' the Wisp,' by H. Round, musio by R. de Lacy, gwobr X5; ail wobr..£2. Ceir pob many lion pellach ar y program, i'w gael gan yr ysgrifenydo, trwy y post, am Ho.—THOMAS THOMAS, 71, Bute Street, Treherbert, Pontypridd, MOEIAH, TREBOETH. J)YMUNA yr Eglwyø uchod hysbysu trigolion Glandwr, ErrnhyfrJd, Abertawe, a'r cylchoedd, eu bod wedi agcr mynwent yn ymyl y capel uchod, lie y gellir cla>idu ar y telerau mwyaf rhesymol. Am y manyl'on. vmofyEer a'r aelodau neu Rev. W. Dd. JENKINS, Treboeth House, Treboetbu Swansea. G WELLIANT J)IFFAEL Nid oes a'zn yn fwy adionol y tywydd poeth preseuol nac ychydig o BELBNI COM- POUND TUDOR WILLIAMS. Nid yw defnydd- iad parbana yn gwanyohu y oyfansoddiad, ond y maent yn effeithiol i gadw ieohyd a hoenusrwydfj, a byny trwy buro y gwaea a chadw gweitbrediad yr ysgyfaint yn rheolaidd. GwellhAnt poen pen, diffyg trenliad, a'r boll anhwylderau a achosir trwy hyny. Rbodder un prawf arnynt. Ar werth gan yr hall fierylIwyr am Is. ltc. y blwcb. -7- MAN Mi. Bronwen M. Thomaf Yn agored i dderbyn Engagements fel Con. trslto mewn oyngerddau, &0. Cyfejriad,—Forth, Rhondda Valley. RHYBUDDI XT MAB GWILYM THOMAS yn agozed i dderbyn engagement* fel Basswt ■ beirniad oanu. Ei gyfeiriad hyd hysbys wydd pellach, ydyw Porth, Pontypridd. QUEENSLAND- MAE y Llywodraeth yn bresenol yn anfon ±TJ. gweïtbwyr i'r wlad uchod am X8 yr un, mewn agerlongau a wnant y fordaith o fewn chwech wythnos. Nid oes dim i'w dalu yn ol ar ol oyrhaedd yno, ao nid oes neb yn rhwyxnedig am foment, ond pawb mor rhydd vno ag ydynt yma. Am fanyl- ion peHach acfoner at Morien, Ashgrove, Trefforest Am ddwy stamp, enfyn hanes y wlad a Map o honi gyda'r post. YR ADRODDIADUR CBEFYDDOL, TO OYNWYS Dadleuon, Ymddyddanion, Areithiau, Barddoniaeth, &c. Pris Swllt. I'w gael gan yr awdwr, Rev, H. Harries, Treasury House, St. David's. Pembrokeshire. NOTICE. THE ROCK FREEHOLD LAND SO OIETY. receiving monthly and other subscriptions, require local secretaries in all districts unrepresented. Apply to Mr B. Burges. Aberavon, or Heaa OfQoe at Finsbury Circus, London, 1Y gwir 3m erbyn y byd.' • Calon wrth galon.' Trydedd Eisteddfod Flynyddol BRYNHYPR-YD, Cape] y Bedyddwyr, Treharris. CYNELIR EISTEDDFOD Fawreddog yn y lie uchod dydd Nadolig, Rhagfyr 25ain, 1884. Y prif ddarn—I'r ddim o dan 80 o rif, agano yc oreu Teyrnasoedd y Ddaear,' gan J. A Lloyd, gwobr .e20, a chadair hardd i'r arweinydd fuddugol. Beirniad y gerddoriaethMr. M. 0. Jones, Treberbert. Beirniad y oyfansoddiadau a'r adrodd:— T. J. Evans, Ysw., Bargoed House, Tre harris. Ceir y maBylion mewn rhifynau dyfodol o'r DARIAN T. DREW (Y Dryw), Treharris, R.S.O., Glam. All Eisteddfod Gadeiriol GYMRODOBION TREDEGAR. CYNELI R YR EISTEDDFOD uohod yn Neuadd Ddirwestol Tredegar, dydd LIuD, Taebwedd 3ydd, 1884, Beirniad y gerddoriaetb,-Dr. J. Parry, Musical College of Wales, Beirniad y tarddoniaeth,-Paroh. E. Bees (Dyfed), Cathays, Oaerdydd. Arwekycd,—Mr, T. L. Davies, Tredegar. Cyfeilydd.—Mr. G. G. Golding, Tredegar. Trysorydd,- Mr. R. Edwards, Builder, Tredegar. Cadeirydd y pwyllgor,—Mr. E. Daviea (Gwentwyson), Sirhowy. Ysgn,,— Iari. J. Evans, A.C., a W. W. Hogan, Coffee Tavern Chambers, Tredegar. I'r c6r. beb fod o dan 120 mewn nifer.a gano yn oicu 1 Mor fawr yw y dyfnder' (' 0 great is the depth '), Mendelssohn, gwobr £30, a t2 i'r arweinydd. I'r c6r, hteb fod o dan 60 na throB 80 mewn mfrr a gano yn oreu I lesu, fy Mhrynwr' ('Saw ye my Saviour'), D. Jenkins, Mus. Bac.. gwobr £7, a J31 i'r arweinydd. Am yr awdl oreu ar Y Gymanfa' ('The Assembly'). heb fod dros 500 o linellan, gwobr £8 8s., a ohadair dderw hardd gwerth X2 2s. Yn yr hwyr cynelir cyngherdd fawreddog, pryd y bydd yr enwogion canlynol yn cy- meryd rhan Soprano, Miss Mary Davies, Llundain; Contralto, Madam Martha Har- ris, Llundain; Tenor, Eos Morlais, Aber- tawe; Baseo, Dr. J. Parry. Y mae y program yn barod, ao i'w gael am y pris arferol oddiwrth yr ysgrifenydd- ion CANADA I'R CYMBY. Newydd ei gvhoeddi, ao i'w gael yn rhad I ao am ddim, ond anfon am dano, I Llawl"vf:" yr Ymfudwr Cymreig 1 Canada, Manitoba, a'r North West Territories. Dylai pjvwb sydd yn bwriadu ymfudo anfon am v Siyfr hwn yn ddioed, er cael yr holl fanyhm am y fordaith, y cludiad ey- northwyol. y ffermydd o 160 erwau a roddir L yn rhad, bnH fanylion am ansawdd y wlad a'i chynvrnhiou toreithiog, &o., &c. I'w gael oi»d anfon at The Canadian Government Agent, 15, Water-st., Liverpool. ~PUMET> EISTEDDFOD FLYN. YDDOL CASTELLNEDD. pYNELIh YR EISTEDDFOD uchod Llun y P&8C. 1885. Cynygir UiWY o wobrwyon nag yn yr nn o'r Eisteddfod". u blaenorol. Ceir manylion pellach IDWO rhifynau dyfodol, JENKIN ROSSER, ) PHILIP THOMAS Y gwir yn erbyn y byd.' Gureu arf, arf dysg.' LL VVYN'"YPI.A. T)YDDELl iiysbys y oynelir Eisteddfod -L* yn y uchod yr haf nesaf dan cawdd prif fontii- i 4101. y genedl, pryd y rhoddir gwobr o £ 100 am y prif ddarn oorawl, ao iC20 a ohautur am yr Awdl neu y Bryddebt oreu. Ceir pob manylion ar fyrder. J. R. JONES, Ysg.pro. tem. MISS S. C. MORRIS, M.C.W IIJTJINOS Y DYFFRYN), Winner or the Vocal Scholarship at the Mns cai College of Wales, Is open for engagements as Soprano in Miscellaneous Concerts and Oratories, Address: -9, Picton Place, Maestegg 0 "T BETHLEHEM, PENTTBCH. CYNELIR EISTEDDFOD Fawreddog mewn pabell, eang yn agos i'r capel uchod dydd Llun Medi 8fed, 1884, pryd y gwobrwyir y buddugol &r y gwahanol des. tynau. BeimiaidCerddoriaeth, D. Jeckins, Ysw,, Mus. Baa., Cantab.; bai'ddoTiiaeth a rhyddiaeth, Paroh. C. Tawelfsyn Thomas, Groeswen. Prif ddarn—I'r ddim dan 60 mewn nifer, a gano yn oreu 1 0 Father whose Almighty Power,' gwobr jEIO lOs., a t2 2s. i'r arweinydd. I'r parti o feibion, diHzn dan 16 mewn nifer, a gano yn oreu Mighty Conqueror,' gwobr £3. Am y Bryddest oreu, ddim dros 100 llineli, ar y Sarff Bres,' gwobr £ 1 lOs. Am y Farwnad oreu i'r rweddar Mrs. Mary Watkins, Lan Farm, LlaniUiyd Faer- dref, gwobr £1 Is. Manylion ga-n Mr. T. Watkins Gwaelodygarth. Am y Traethawd goreu ar Drlar^anfydd- iacau gwyddonol yr ugain mlyiaedd di- weddaf,' gwobr J01 10s. Y mae y program yn barod, pris trwy y post, l jc. yr un. Tiics. WATKINS, Ysg. Gob., Taffs Well. CAERSALEM, YSTALYF3RA. CYNELIR EISTEDDFOD yn y lie uchod dydd Sadwrn. Medi 20fed. 1884. Arweinydd, a beimiad y cyfanaeddiadan, Cadifor, Ynysmeudwy. Beirniad y gerddoriaeth, Mr. Dan Davies, A.C., Dowlais. Prif ddarn corawl- -I'r c6r, heb fod o dan 60 mewn nifer, a gano yn oreu 0 Father, whose Almighty Power,' gwobr .£10, a .£1 i'r arweinydd. I'r Drum and Fife Band a chwareuo yn oreu 'See the Conquering Hero or. :es,' gwobr £2. a baton i'r arweinydd. Program yn barod yn fuan am y pris arferol, i'w gael gan yr ysgrifenyddion.- Wm. Davies, Clee Terrace, Ress Gabe, Olel Smiths' Arms, Ystalyfera. MAESTBO. PYMTHEGFED EISTEDDFOD PLYNYDDOD TABERNACL, MAESTEG. BYDDED hysbys y oynelir yr Eisteddfod uchod yn Neuadd y Dref, dydd Nadolig, Rhagfyr 25ain, 1884. Beirniad y gerddoriaeth,—Mr, Thomas Davies. Ebbw Vale. Ceir y manylion mewn rhifynan dyfodol o'r DARIAN. Dros y pwyllgor, MB. HENBY JCSKPH, Ysg. 56, Station Street, Maesteg. BILOH, MAESTEG. DYDD NADOLIG NES.i:\F, OYNELIR Eisteddfod Fawreddog Yn nglyn a'r capel uchod. YMHOLIAD A M THOMAS EYANS, coV.irr, gynt o'r Taibach Clywsom ei fed tua Chwm c Rhondda; byddai gair yn ei gylcli vn dder. byniol iawn gan William Hopkins, 15, Dafen Row, New Dock, Llanelli. YSGOLDY BBYTANAIDD, CWM- AMMAN SIR GABE. pYNELIB EISTEDDFOD yn ylie uchod dydd Sadwrn, Hydref lleg, 1384. I'r cor, ddim dan 40 mewn rhif, a gano yn oreu 'Y Gwlithyn,' gan Alaw Ddn, gwobr .£6. I'r oOr, ddim dan SO mewn ::1i!, a gano yn oreu 'Y Wenynen,' gan Alaw Ddn, gwobr .£2. Am y Traethawd diragfain goreu Jar • Y gwabaniaeth sydd rhwng RhyddZ^ydiaeth a Cheidwadaetb, gwobr £1. Am y Bryddest Farwnadol r-en i'r di. weddar Miss Betty Lewis, CwmgarwRoad» Brynaman, gwobr (rhodd) 11 Is. Beirniad y oana-Eos DAR; amrywiaeth, WATCYN WYN, Amanford, R.S.O. Ycg.,—Morgan Lewis, near Salutation Cwmaman. AT YMFUDWYR. JAMES REES, Passenger Agent for all linos, 14, St. Paul's Square, Liverpool, Late with Cymro Gwyllt. A LL information given and lowest prices for pabsage per SteatuOio to all Amer- ican Ports, and Railway Faxes; slao to aU Australian Ports. All passes sent from America attended to as usual. Charges moderate, Free Store for Luggage. Write before you leave ycur homes for all particulars, which will be to passengers' advantage in doing &o. J. Rees personally attends So all passen- gers' welfare. My long experience affords me to know passengers' wants, and secura g<;od berths in all Steamers. P.S.—This house is in a most pleasant place for quietness and comfcrt. If you wish to be homely and treated fairt As the thousands that have been undec my care, And I hope to act the samo again if spared, Then write and come to Bees, 14, St. Paul's Square. Enquire at Ekc-dda.-R. L.PHILLIPS, Griffin Inn, Pentre. Note the above address. NEWYDD^TBWYS I A WYBI T)YMUNA JAMES HAMER, Argraffydd a Llyfrwerthydd, Llanidloes, bysbyso i'r cyhoedd ei fed wedi pzync yr oil o stoa y diweddar John Pryse, o'r lie uohod, a'i fed yn awr yn penderfynu gwerthu hyd ddiwedd Gorphenaf y Hyfrati canlynol am brisiau gostyngol, am arian parod yn unig I Llyfryddiaeth y Cymry,' ychydig g jpiau, mewi llian, 10s.; yn rhanau, 6s. 'Drych y Prif Oesoedd,' Oymraeg a Saasoneg, llian, Is. 9c.; papyr, Is. •Twm Shon Catti.' Cymraeg a Saesoaeg, llian, 1b. 90« 'Caru, Priodi, a Byw,' Cymraeg a fiaesoneg, 4k Bardd Cwsg,' gan EUis Wynne, 4gc, 'Ancient Welsh PoetrY,' gsn Ieuazi Prydydd Bir t llian, 5s. •Tales and Sketches 0? Wales,' gan Wilkini, 5s. 6c. < Judge Jehnes on Dissent in Wales,' lUm4 4l, 9ch papyr, 28. 60. 1 Life of Alexander the Great,' llrar} 2a, The Poetry of Wales,' gan Jenkirs, ilian, 1.. 91.¡ papyr, 10c. < "Welsh Interpreter,' fic. T. E. JONES, TOBACCO MANUFACTUBEB: ABERAVON, PORT TALBOT, AND AT No. 2, TERMINUS BUILDINGS, MILL LAlQ, CARDIFF. The Tobacco manufactered at his Faa. tory is the best and cheapest in the market* Y mae Tybaco Mr T. E. Jonas, Aberavoni wedi ei brofi yn ddiamheuol y Tybaoe gorea yn y wlad.