Y Drych

Maurice White. Mab hynaf Myfanwy, merch Wm. Jones, crydd, Trawsfynydd, G. C., a p'herthyna.s i Mrs. E. T. Owen, Ken- more, N. Y. Mae y gwr ieuanc wedi ei eni yn y fyddin, gan fod ei dad, Sergeant White, yn ben teiliwr y Dor- chester Regiment. Aeth drosodd i Ffrainc gyda'r adran gyntaf o'r fyddin Brydeinig, ac y mae wedi gweled brwydo cajed. Saethwyd dau o geffyl- au yn farw oddi tano. Ei oedran yw 19.

COLUMBUS. 0. I Gan Thos. Roderick. Mehefin 12, 1916.—Mae Mrs. Johns, gweddw Dr. John R. Johns, ar ymwel- iad a llu o'i ffryndiau yn Columbus, ac mae Miss Elsie, ei merch, yr hon sydd yn efrydyddes mewn cerddoriaeth yn ngholeg Oberlin yn cyfarfod a'i mam yma. Cartrefant (gyda Mr. a Mrs. Roland George, 386 Lex. Ave. Maent yn cael amser ardderchog. Daniel B. Thomas, 730 Grove St., sydd wedi dychwelyd adref ar ol mwynhau ei hunan yn y Gymanfa a'r Home Coming yn Oak Hill. Da genyf hfsbysu fod merch fechan wedi ym- ddangos yn ei gartref; ei henw ydyw Edith Louise. Pan yr oedd Mrs. Evan Foster, 361 Cleveland Ave., gyda'i gorchwyl o goginio, aeth i oleuo y nwy yn y ffwrn, a ffrwydrodd y nwy gan losgi ei braich yn bur ddrwg. Ond yr oedd y shock i'w chyfansoddiad yn waeth na'r llosg- iad, ac nid yw wedi bod haner iach wedi hyny. Gobeithio y bydd iddi wella'n fuan. Bu Thomas Williams (Maes y Rhug) ar ymweliad a'i fab Bennie, perthynol i'r adran filwrol yn Washington, D. C., yr hwn, pan yn nglyn a'i waith a gaf- odd ei gicio gan geffyl yn ei gefn. Awd ag ef i'r ysbyty yn Wash., D. C., a rhoddwyd ei gorff mewn plaster cast am nad allai sefyll heb hyn. Wedi ychydig fisoedd, aeth dan lawfeddyg- iaeth, er gwneyd i ffwrdd a'r plaster cast o amgylch ei gorff, a thorodd y meddygon bisin o asgwrn ei goes tua nedair modfedd a'i grafftio ar asgwrn ei gefn yr hwn oedd wedi tori. Mae y meddygon yn dywedyd y gwnaiff wella, ac v bydd yn abl i fyned o gwm- pas heb y plaster cast o amgylch ei gorff. Mae hyn yn pery i ni synu wrth feddwl beth a all dyn ei wneyd. Fe fu eglwys y M. C. yn cydaddoli ag eglwys A. Wash. Ave., Sabboth, Medi 5, o herwydd absenoldeb y Parch. E. Edwin Jones, a llawer o'r gynull- eidfa, v rhai oedd wedi mynd i'r Gymanfa yn Oak Hill. ac fe bregethodd v Parch. Mr. Roberts yn hynod o dda foreu a hwyr. Cyfarfyddodd y Cambro W. C. T. U. vn nghartref Mr. a Mrs. W. O. Evans, Kellogg Ave., pryd y daeth yn nghyd lawer i fwynhau y gwled-doedd oedd wedi eu darparu ar eu cvfer. Yr oedd y cvfarfod yn llwyddiant hollol. Unwyd Elizabeth Breese, merch Mr. a Mrs. John S. Breese, 557 E. Spring St., mewn glan briodas a'r brawd ieu- anc. Edwin Davies, mab Mr. a Mrs. D. Davies, E. Spring St., v Parch. E. Edwin Jones yn gweinyddu. Eu cyf- eiriad ydyw 534 Oakwood Ave. Mae Orlando Bebb, mab Mr. a Mrs. W. J. Bebb, 1424 Eastwood Ave., wedi ei uno mewn glan briodas a Frances Savage, London, 0., yn nghartref y Parch. E. Edwin Jones, yr hwn oedd vn gweinyddu. Byddant yn cartrefu vn y cartref oedd wedi ei ddarparu iddynt ar Burt St. Cefais y fraint o ymweled a'r brawd Richard Jones, 82 N. 21st St. Brodor o Garno ydyw, a dangosodd y grand father's clock oedd efe wedi ei wneu- thur. Anfonodd i New York am yr awrlais a gosododd ef yn v ffram ar- ardderchog oedd wedi ei wneuthur i'w dal. Mae y gwaith coed a'r cerfio yn arddangosiad fod Mr. Jones yn feistr ar ei waith. ac yn gelfvddydwr o'r fath oreu. Bu yn gweithic yn siopau y Pennsylvania R. R. am dros 30 o flynyddau, ac mae yn awr wedi ym- neillduo ar bensiwn. Mae yr awrlais yn werth tua $500. Y brawd Thos. E. Bebb, 79 N. 21st St.. sydd yn bur wael ei iechyd yr wvthnosau diweddaf. Brodor ydyw o Garno. Mae wedi bod yn ddarllenwr cyson o'r "Drych" o'r dechreuad. ond erbyn hyn, nis gall ddarllen ddim o bono, o herwydd mae agos iawn yn ddall. Dyn hoff o'i lyfrau oedd Bebb, ac mae gando lvfrgell na ellir llawer o'i gwell yn ein dinas. Mae Humphrey Jones, 172 N. 17th St., wedi cael v contract i adeiladu un o'r capelau mwyaf yn ein dinas. Mae i fod yn geryg nadd i gyd. Mae Mr. Jones yn darllenwr cyson o'r "Drych." Y mae yntau hefyd yn dyfod o dref fawr Carno. sir Drefaldwyn. Esther Wheeller, merch Mr. a Mrs. O. J. Wheeler, 504 Linwood Ave., svdd wed! ymbriodi a D. Haydn Evans, Vendocia, 0.. mab Mr. a Mrs. Richard Evans (Dick 0.), Venedocia, O. Fe gymerodd y briodas le yn nghartref y briodasferch; y Parch. E. H. Johnson yn gweinyddu. Byddant cartrefu ar fferm yn Venedocia, O. Cyfarfyddodd y Dosbarth Beiblau yn nghartref newydd Mr. a Mrs. John Thomas Jones, 17 N. 18th St. Mr. Jones ydyw yr athraw, ac ar ol mynd dros y wers, arlwywyd y bwrdd a hufen rhewedig a theisenau, yr hyn a barodd syndod hollol i Mr. Jones. Caf- wyd amser difyr iawn hyd agos haner niys. Mrs. Mary Jane Stephens wedi mynd am seibiant i Topinabee, Mich. Mrs. John Pugh, 1474 E. Long St., wedi anafu ei hunan yn ddolurus drwy syrthio i lawr y grisiau: ond y mae yn gwella. Evan Foster, John S. Breese, Chalmers Jones a Mrs. W. H. Jones wedi dychwelyd ar ol bod yn angladd y diweddar John W. Jones, Venedocia, 0., yr hwn a fu farw yn sydyn iawn. Mrs. Richard Jones, 1386 Eastwood Ave., wedi bod ar ymweliad a'i merch, nriod Mr. Jones y llythyrgludydd yn Venedocia. Mae Mrs. Hammond, priod y Parch. John Hammond, M. A., Scranton, yn gwir deilyngu ein cydymdeimlad yn ei galar dwfn. Coilodd ei mam yn mis Ebrill: yn mis Mai yn colli ei morwvn, Mrs. Hamilton; yr hon oedd wedi bod gyda hwynt er pan yn Columbus, ac yr oedd fel un o'r teulu: ac yn ddiweddaf yn mis Mehefin yn colli ei thad anwyl, William W. Owen. Duw a fyddo yn gymorth iddi i ddal dan y gofid tnae hi yn myned drwyddo.

YMOFYNIAD AM WM. O. HUGHES. mab i'r diweddar Owen Hughes, gof, Gallt y. Foch, Llandinorwig, sir Gaernarfon. 0 her- wydd marwolaeth ei frawd John, bydd o fantais iddo ohebu a'r isod. Neu. os oes rhywun arall yn gwy- bod rhywbeth am dano, yn fyw neu farw, byddai gair oddiwrthynt yn dderbyniol. Cyfeirier-W. W. Griffith, Penlan, Buckingham Co., Va.

I AMRYWION O'R WASG. I Y Waredigaeth mewn Cynyrchiant. -Dywed,S,yr Richard Cooper, A. S., fod gwaredigaeth y wlad hon i raddau hel- aeth yn dybynu ar gynyrchiant. Mwy ogynyrch allan o bob dyn a phob peir- iant yw yr unig lwybr i fwy o fusnes yn marchnadoedd cystadleuol y byd. Addefir yn gyffredinol, meddai ef, fod llafur yn cynrychioli o 60 i 80 y cant ar bris pob nwydd o wasanaeth. Ar effeithiolrwydd llafur y dybyna'r pris, ac o ganlyniad, mewn llawer achos, werthiant uniongyrchol y cynyrch. Eto, nid ydym wedi astudio yr agwedd bwysig hon i'r broblem, sef y gost mewn cynyrchu. Yn ami gall y pris llafurol uchaf roddi y cynyrchiad rhataf; ond nid yw aneffeithiolrwydd fyth yn rhad. Gan hyny gadawer i ni wynebu'r safle erbyn yr adeg pan fo heddwch, pryd y bydd y ffatrioedd arf- au yn cau a'r gweithwyr o bob man yn dod adref yn ol.—Y "Dinesydd." Beirniadu'r Fyddin. Traddododd Mr. Churchill araeth yn Nhy'r Cyffred- in ar y gwastraff a'r diffyg yni y mae'r fyddin Brydeinig yn euog o hono, a fu'n agoriad llygaid ac yn destyn syn- dod i'r holl wlad. Dywedodd fod 250,000 o'n milwyr yn cael eu cadw i ddim ond gwasanaethu ar swyddog- ion y fyddin. Pan feddylir am y deddfu a fu i orfodi rhyw ddau can mil y credir y gellir eu cael etc o'r wlad ihon i ymuno a'r fyddin, ym- ddengys yn hynod o wrthun i feddwl fod byddin o ddau cant a haner o fil- oedd yn weision bach i'r swyddogion, sydd gan mwyaf yn dod o deuluoedd prndefigaidd y wlad. Dywedodd hefyd fod miliwn a haner o filwyr yn cael eu cadw yn y wlad hon, ac nad oes ond tua 900,000 wyneb yn wyneb a'r gelyn, a chymeryd holl feusydd y rhy- fel i gyfrif. Er fod Prydain Fawr a'r Iwerddon wedi codi byddin o dros bum miliwn, dangosodd mai ychydig iawn o drafferth a roddwyd genym i'r gelyn ihyd yn hyn, a dadleuai y dylid dangos llawer mwy o egni ac ymroddiad i ym- osod, yn hytrach na chadw cynifer yn segur. Y mae'r araeth hon yn sicr o hawlio sylw ac o iberi cyffro yn y gwer- syll. Mantais fawr yw i'r Llywodr- aeth gael beirniadaeth bwyllog gwyr a wyr yr hyn y siaradant yn ei gylch, a diau y gwna Mr. Churchill fwy o wasanaeth gwirioneddol i'w wlad, yn y Senedd, nag a wnelai ar faes y frwydr o dan yr amgylchiadau pre- s-en-ol.-Y "Seren." Adgof o'r Gorphenol.-Nid llawer o gestyll sydd genym ar wahan i'r hen weddillion Normanaidd. Defnyddiau syndod at gadernid geir ynddynt hwy fel rheol. Pwy na theimlodd fod syn- dod yn ei ddal pan yn Nghastell Conwy neu Caernarfo,n neu Lanstephan neu Gydweli neu Garreg Cennen a'u teby.g? A pheth iach yw syndod. Addola neb ont ryfedda efe. Ond yn y Coity y mae castell oedd yn dy yn lied ddiweddar, gallesid tybio. Yn mron cad allesid dodi to arno eto. Gellir olrhain ihanes hwn heb fynd yn mhell, bell yn ol, fel y deallwn. Rhyw fedd- yliau tebyg i'r hyn ddelai i ni oddeutu Cefn Ydfa oedd yn cael eu cynyrchu ynom rhwng parwydydd ysig Castell y Coity. Y mae yn lie eang, wrth gwrs, tra mai lie cymharol fychan yw Cef.n Ydfa o'r ochr arall. Meddwl am ramantau ac am drychinebau dystaw, am loddest ac am ofidiau, am bryderon ac am rwysg y bobl fu rhwng y muriau yr oeddis o hyd. "Mieri He bu mawr- edd," a "drain ac ysgall mall a'i medd" erbyn hyn. Pwy all ddycTimygu'r pethau wnaed ac a deimlwyd o genedl- aeth i genedlaeth yn y cestyll adfail yma? Bychan feddyliai eu-preswyl- wyr yr aethent heibio mor fuan; ac y darfyddai eu rhwysg fel barug. Y mae rhyw deimlad o ansicrwydd yn ein gorddiwes mewn lleoedd o'r fath hefyd. Ni wyddis dim byd yn sicr— pwy fu yno, na beth ddaeth o honynt. Gellir cael ambell i ddarn o stori heb gael yr un chwedl yn gyfan. Clywir enwi hwn ac arall. Cyfeirir at ambell i ramant, ond y mae'r dolenau ar goll a'r cysylltiadau wedi mynd. Yn rhy- fedd iawn, erys y bythynod o gylch y Castell o hyd, a rhai o honynt oedd yr un fath o hyd; gwellt yn eu toi hyd yn nod yn ei ddyddiau ef, mae'n debyg. Eithr y bOlbl a'r penaethiaid, pie maent hwy?—G. yn y "Tyst." Cenedlaetholi y Fasnach Feddwol.— Nid y lleiaf pwysig o'r holl gwestiynau dirwestol ydyw y cwestiwn o genedl- aetholi y fasnach feddwol. Flwyddyn yn ol, ar ol darllen dadleniadau Mr. Lloyd George. ar y modd y llesteiriai y fasnach ymdrechion y wlad i ddarparu ar gyfer y rhyfel, boddlawn fuaswn i'r Llywodraeth gymeryd y fasnach dros- odd pe diddyment hi ar unwaith, oblegid credwn, pe gellid drwy hyny, fyrhau amser y rhyfel, y gwnai dalu hyd yn nod mewn ystyr arianol heb son dim am y bywydau lawer fuasid wedi eu cadw. Ond mae genyf y gwrth- wynebiad cryfaf i'r Llywodraeth brynu y fasnach er mwyn ei chario yn mlaen. Mae y darllawyr a'r tafarnwyr yn hollol foddlawn i werthu i'r Llywodr- aeth (ar eu telerau eu hunain) ond y maent yn ddigon doeth i beidio dangos hyny yn rhy gyhoeddus. Gadawant i rai sydd yn cael eu hystyried yn ar- weinwyr dirwestol ymladd eu brwydri drostynt, a deuant hwythau allan o dro i dro i gefnogi gwaith y dynion hyn. Ond a ydym ni fel crefyddwyr a dir- westwyr yn barod i gymeryd rlhan a cljyfrifoldeb mewn cario y fasnach yni mlaen? Dywed Syr Thomas Whit- taker, A. S., un o bleidwyr cryfaf cen- edlaetholiad, y gwneid i ffwrdd ag o leiaf un ran o dair o'r trwyddedau ar unwaith pe gellid cenedlaetholi y fas- nach. Efallai, ond y mae hyny yn bur ameus. Mae agwedd y Llywodraeth at symudiadau a sefydliadau yn newid yn ol natur y berthynas rhyngddi a'r symudiadau neu y sefydliadau hyny. Fe welir hyn yn amlwg oddiwrth ei hagwedd bresenol at redegfeydd ceffyl- au. Yn ddiweddar, fe ddaeth i'w meddiant nifer o geffylau rhedeg, a'r wythnos ddiweddaf fe safodd Mr. Tennant i fyny yn y Senedd, ac mewn atebiad i gwestiwn un o'r aelodau, dy- wedodd, "nad oedd y Llywodraeth yn ystyried rhedegfeydd ceffylau fel "sport," ond fel moddion i helpu tuag at gario y rhyfel yn mlaen." Ond, a chaniatau y diddymid llawer o drwy- i ddedau ar unwaith, yr amcan gyda'r gweddill fyddai gwneyd y golled i fyny ar y rhai hyn a gwneyd elw yn ychwanegol. Dywedir wrthym fod y wlad yn derbyn swm mawr o arian oddiwrth y fasnach yn bresenol. Gwir, ond goddef y fasnach yr ydym er hyny. A ydym yn foddlawn i estyn efn nodd- ed drosti? A fyddai y drwg yn llai drwg am mai y llywodraeth fyddai yn gyfrifol am dano? A fyddai dyn meddw yn fwyparchus am ei fod wedi meddwi ar gwrw y Llywodraeth? A ddeuai elfen o wladgarwch i mewn i ddyoddefaint plant bach, am fod eu rhieni yn gwario eu iharian yn nhaf- arnau y Llywodraeth "er mwyn eu gwlad?" Fe gaem weled un o swydd- ogion y wladwraieth y tafarnwr, yn cynorthwyo dyn i feddwi a.swyddog arall i'r wladwriaeth, y barnwr, yn ei anfon i garchar am faeddu ei wraig ac esgeuluso ei blant. Na, nid o'r cyfeiriad yna y mae i ni waredigaeth oddiwrth y drwg.—R. H. Williams yn y "Goleuad."

SPRINGFIELD, ILL. Tra yn orweddog yn y gwely yn ys- byty ein dinas er's mis o amser yn awr, wedi bod trwy oruchwyliaeth y gylleli o herwydd stomach trouble, felly yn gorwedd ar fy nghefn, daeth I'm meddwl i anfon ychydig linellau i'r "Drych." Araf ydyw olwynion m'snach wedi bod yn y cylehoedd hyn er's amser maith, ac yn parhau yr un fel; prif gynaliaeth ein tref, sef y gweithfeydd glo yn dal yr un, fel rhai misoedd yn ol daeth y Peabody o Chi- cago i'r cylch gan brynu a chymeryd gafael mewn amryw o'r pyllau glo, a hyny er mawr niwed i'r cylch. Er hyny, y mae llawer o honynt wedi eu cau i fyny; rhai am byth, mae'n debyg, ac eraill efallai i gael eu hagor yn y gauaf, os y bydd prinder glo ainynt. Dyna fel y mae y gwyr arian- og yn y cylchoedd hyn, a rhaid yw i'r tlawd ddyoddef o dan yr holl amgylch- iadau. Prysured y dydd pan y gwelir ein gweithfeydd a'n shops a'n factor- ies allan o grafangau golud. Wel, rhyfedd fel y mae pethau yn symud yn mlaen. Y dydd o'r blaen, coilodd ein hen gyfaill, y cerddor a'r dadganwr melus, Daniel E. Morgan, ei ISarah fach, yr hon sydd yn un o'r sopranos goreu yn ein dinas; llais per- aidd, a phob amser yn canu gydag ysbryd y peth byw yn ei chaneuon, a bob amser yn barod i roddi ei gwasan- aeth yn rhad ac am ddim at bob achos da. Adnabyddid hi bob amser gan bawb fel Sarah Morgans, ond o hyn allan, coflwch bawb mai ei henw ydyw Mrs. Wm. C. Reesor, oblegid priododd a bachgen ieuanc addawol yn civil engineer gyda'r Chicago Dalton R. R. Cymerodd y ddau eu hadenydd priodas- ol gan gymeryd eu seibiant tua Chi- cago a dinasoedd eraill, a phan y deu- ant yn ol, gwnant eu cartref am beth amser gyda Mr. a Mrs. Morgans, 52!2 W. Monroe St., yn ein dinas. Llwydd- iant iddynt yw fy nymuniad. Yn y "Drych" am Mai y 18th, gwel- af Idris o'r Llwyn yn gofyn pa le y mae y bardd gwych M. A. Davies (Athrywyn). Da genyf weled Idris yn dod a'r mater i fyny, a da fydd genyf gael clywed rhywbeth yn ei gylch, oblegid gyda mi yr oedd wedi gwneyd ei gartref er pan fu farw ei anwyl briod, ac oddiwrthyf yr aeth i Gymru. Dichon y bydd y nodyn gan Idris o'r Llwyn yn foddion i lawer o'i hen gyfeillion gael gwybod pa le y ma,e. Fe glywais amser yn ol ei fod wedi ei g/laddu, ond nid wyf yn credu hyny ryw fodd. Dichon y bydd rhyw un o Porthcawl neu rywle arall a rydd wybod i ni trwy y "Drych" ,pa le y mae Morgan A. Davies (Athrywyn). Hefyd yn yr un rhifyn o'r "Drych," drwg oedd genyf weled gair gan y Parch. Theo. Davies yn hysbysu am farwolaeth Mrs. Lewis, anwyl briod y Parch. J. Gwrhyd Lewis, Tonyrefail, D. C. Unwydfi a'm diweddar briod, yr hon a gollais ddechreu y flwyddyn hon mewn glan briodas gan y Parch. J. G. Lewis yn ei breswylfod, pan oedd efe yn weinidog yn Wilkes-Barre, Pa.; felly trwy gyfrwng y "Drych," dy- munaf anfon fy nghydymdeimlad a'r bardd-bregethwr yn ei drallod o golli ei anwyl briod yn el hen ddyddlau. Yr Arglwydd yr hwn a fu nerth a noddfa iddo yn y gorphenol a fyddo eto iddo ef a'r teulu, ydyw fy nymun- iad o galon gynes tuag atynt yn eu galar.—R. R. Lloyd.

I Rhydd I Bob Meddwl el Farn ae I bob Barn el Llafar." V Critig. Cyflwynedig i Cadle: Y diddig Gritig geir eto-yn iawn- Annoeth ei grach-ddwrdio; Yn y "Drych" amlyga dro A llithriad ambell Athro. OWAIN MEIRION. 0 Drysor y Cof. Mri. Gol.: Ar gais rhai o ddarllen- wyr y "Drych" yr wyf yn bwriadu an- fon nifer o englynion hen a diweddar, pa rai a drysorais i'm cof. 0 bosibl fod rhai o honynt wedi ymddangos eis- oes yn y "Drych," ond nid yw hyny yn tynu oddiwrth eu gwerth. Mae tes- tynau yr englyndon yn amrywiol, a gan wahanol awdwyr. Os bydd gwall- au yn ymddangos yn rhai o honynt, cofied y critics mai oddiar y cof yr an- fonir hwynt, fel nad oes perffeith- rwydd i'w ddysgwyl yn mhob un. I ddechreu anfonaf y rhai canlynol i'r "Rhosyn": Yr harddaf yn yr ardd ferth—wyt rosyn Mewn trwsiad didrafferth; Briodfab y lili brydferth, Aroglydd baleh, Arglwydd y berth. Y rhosyn hardd trwy'r oesau—a'i gein- Yw gogondanj. blodau; (wedd Mae ei wrid yn mawrhau Llaw roddwr Uiw ei ruddiau. GLANOGWEN. "Beth sydd i mi yn y byd." Mri. Gol.: Gofyna John T. Jones, Chicago, paham y mae yr emyn uchod, os yn annghristionogol, wedi cael gafael mor gryf ar syniadau a theim- ladau y Cymry. Yn syml am fod yr1, emyn yn ateb i'w chwaeth, fel yr oeddynt yn bobl orthrymedig, anni- wylliedig, ac annghristionogol oleued- ig. Newidiant yn gyflym y blynydd- au hyn, o dan ddylanwad addysg. Nid gorthrymderau iau ddrwg ac iselder ysbryd olygai Crist yn yr adnod ddyfynasoch, ond y gorthrymderau barai i Paul a Silas ganu, ac nid "Beth sydd i mi yn y byd" oedd eu hemyn chwaith. "Cymerwoh gysur," meddai, "myfi a orchfygais y byd." Gallu i .ganu yn y nos rydd Cristionog- aeth gywir; ond gallu i gwyno a phlygu pen gafodd y Cymry dan iau y Saeson. L GABRIEL. Cadle a Critig. Mri. Gol.: ISynwn at sylwadau Cadle yn "Nrych" Mehefin 8, lie y dywedai "nad oedd yn llith Critig ond absenol- deb gallu rhesymol," ae yna a yn mlaen i ddweyd nad yw "yn teilyngu sylw pellach." Yr wyf wedi darllen "Pen-grwn" yn o sylwadau Critig ar "Pengrwn" yn o ofalus, ac yn teimlo ei fod yn cadw y "pen" a'r "crwn" gyda'u gilydd yn o ddoniol. Yr wyf finau yn teimlo na ellir gwa- hanu y ddau oddiwrth eu gilydd fel y gwna J. M. J. Dyweder a fyner mae'r "pen" yn "grwn" o hyd. Mi hoffwn i, fel un, weled Cadle yn cymeryd y pwnc i fyny a'i ymresymu yn fanwl, yn lie dwrdio Critig. Nid mor hawdd yw cyfarfod a'i ymresym- iadau. Hyderaf cawn Cadle i :gyn- orthwyo J. M. J., oblegid ni wnaeth yr Athro ei ochr yn ddigon clir. M. T. J. Pregethwyr y Ddwy Wlad. Mri. Gol.: Beth amser yn ol, cefais nodyn oddiwrth gyfaill i mi yn fy ngwahodd i fod yn y fan a'r fan, fod un o'r big guns o'r Hen Wlad i fod yno yn pregethu, a ffwrdd a fi, a chefais bregeth bur dda, a chymerais yr ham- dden i'w ddylyn i bedwar o wahanol leoedd, a chefais yr un bregeth bob tro. Trois adref dipyn yn siomedig, a chefais fy argyhoeddi fod perlau mor werthfawr wrth fy ymyl, ac ni aethym dros y ffens ar ol yr un big gun wedi hyny. Mae yn y wlad hon gystal pregeth- wyr ag sydd yn yr un wlad, ac oni fuasai yn ardderchog o beth gael cyn- adledd neu gymanfa fawr gyffredinol mewn rhyw ganolbwynt o'r wlad hon, un waith bob blwyddyn, a chaniatau rhoi enwadaeth o'r neilldu am dro, a galw cewri o bob enwad yn nghyd o bob cwr o'r wlad. Tybiaf y buasai hyn yn llawer gwell na rhyw eistedd- fodau sychion sydd yn fynych yn cymeryd lie. Mae yr America yn enwog am eu gweinidogion Cymreig. Beth anr Dr. Roberts, New York, a Dr. Roberts, Rome; a'r Parch. Morien Mon Hughes, a'r bardd-bregethwr Cynonfardd Ed- wards, D. D.; y Parch. John E. Jones, South Chicago, Ill.; Dr. John C. Jones; Parch. John Davies, Racine, Wis.; y Parch. H. O. Rowlands. D. D., a'r Parch. J. O. Parry, Cambria, Wis.; a'r Parch. Tegfryn Roberts, Randolph, Wis.? Yr ydwyf yn enwi y rhai uchod gan fy mod wedi bod yn gwrandaw arnynt vn traethu y genadwri, ac y maent oil fel udgorn arian; ac mi fuasai yn well genyf gerdded pum milldir o ffordd i wrando ar un o honynt na myned yn ar draws cae er gwrando ar Bili Dydd Sul! ELLIIS E. JONES. Sylwadan Deifiol. Mri. Gol.: Yr oedd yn flin gan fy ysbryd ddarllen yn "Nrych" y 4ydd o Fai, sylwadau deifiol Dr. Jonathan Ed- wards, Spokane, ar Dr. Daniel Wil- liams. Y mae'r Parchedig, o Stormi Lake; wedi bod mewn lleoedd enbydus yn ddiweddar. Do, fel yr Apostol, ym- laddodd gryn lawer ag "anifeiliaid Ephesus." Bu hefyd yn "ffau y llewod;" a dyma fe yn awr wedi ei daflu i'r "ffwrn dan," canys p'le arall "yr ymddengys y pechadur a'r annuw- iol?" Wn i ddim faint o wroldeb oedd ddigonol i broffwyd o safle Dr. Edwards grynhoi yn nghyd cyn medru o hono dyngedu ar faes y "Drych" ei frawd yn yr efengyl yn ddyn annuwiol. Nid oes a fynom a cheisio amddiffyn anffaeledigrwydd Dr. Daniel Williams, oblegid nid yw efe mwy na'r Parch. Jonathan Edwards yn anffaeledig. Ond a chaniatau i hr. Williams yn ei frwdfrydedd arfer ymadroddion dipyn yn eithafol am y Parohn. Abbott, • Finney a Beeeher, nid oedd hyny (yn fy marn i) yn cyfreithloni Dr. Ed- wards i'w ddyfarnu yn annuwiol. -,uw bia'r dial," Efe yw y Barnwr. Mae yn ameus genyf a fuasai Dr. Abbott yn cymeradwyo y dull a gym- erodd Dr. Edwards i'w amddiffyn. Anwybyddu ei feirniaid wna efe fel rheol. A beth bynag am ei syniadau, gesyd hwy allan yn null y boneddwr. "I always (meddai) endeavor to ex- press my faith in a form that would not be obnoxious to those who dissent- ed from it." Rhagorol o beth fyddai i ninau fabwysiadu yr un cynllun. A chwareu teg i Dr. Williams, y mae yn un o ohebwyr boneddigeiddiaf y "Drych," ac yn ddigon croendew i ddal ambell ergyd pan y delo o law un canolig ei dymer. CARNEDDWR. Cymro Arall Yno. Mri. Gol.: Gwelais yn y nodion yn y "Drych" diweddaf, gan Ifor o Chi- cago, mai Dr. John H. Evans yw r unig feddyg Cymraeg yn y ddinas hono. Mae Chicago yn lied fawr, ac y mae yn amlwg nad yw Ifor yn gwybod am bawb sydd yno. Yr wyf fi yn gwybod am Gymro arall sydd yn feddyg yn Chicago, sef Dr. T. J. Williams (Tommie Baoh) wedi ei eni yn yr Hen Wlad, a'i fagu yn Williamsburg, Iowa; wedi graddio yn yr Iowa State Uni- versity yn Iowa City; wedi bod yn ym- arfer am rai blynyddau yn Hiteman, Iowa, gyda graddau neillduol o lwydd- iant; wedi bod yn ol yn Edinburgh a Llundain am ddwy flynedd: ac wedi enill yr F. R. C. S. Yn bresenol, y mae yn athraw yn v North Western University ar gangen y llygad a'r glust, y trwyn a'r gwddf, ac wedi bod yno er's dwy flynedd. Mae Tom yn Gymro o waed a chalon ac iaith, a'i wraig yr un modd. Mae hefyd gan Tommie brivate office ar 29 Michigan Blvd., lie geill Ifor ei weled ar unrhyw brydnawn; ac os a yno ica groesaw Cymro. Gymry Chicago, ewch i weled ein Tommie bach ni. JAMES NICHOLAS. Cyfieithiad Puntan o "Love of Coun- try. Mri. Gol.: Boreu heddyw darllenais gyfleithiad Puntan o "Love of Coun- try." Mae Puntan wedi ysgrifenu cryn lawer ac yn lied feirniadol hefyd ar y "gelfyddyd o gyfieithu," ac yn wir mae ganddo olygiadau digon iach, ond rhyw fodd neu gilydd mae el 'attempt' y waith hon yn profi nad yw yn cydweled a'i olygiadau ei hun, neu y mae yn methu a'i carlo allan. Yr wyf wedi celsio eyficithu ei gyfieithiad vn ol i'r iaith pa un y mae y gwreidd- iol wedi ei ysgrifenu .gan Syr Walter Scott. Os caniata gofod y "Drych," rhoddaf linellau Puntan a'u adgyf- ieithiad bob yn ail linell fel rhyw 'analysis.' Anadlwyd dyn mor wladgar flin Was man breathed so patriotic tired Erioed na dd'wedodd wrtho'i hun Who never to himself did say "Dyma fy'n ngwlad-frodorawl wlad," "Here's my country—native coun- try, Heb galon ynddo'n llosgi'n fflam, v/ithout a heart within him burning into flame, Pan tua chartref rhydd ei gam When toward his home be gives his step 'Rol crwydro'n mhell o'i famaeth fad? After watidermg far from his good nurse? Os oes fath un, boert ef yn ddrych If such one be. be he a mark 0 ddinod ganiad beirddion gwych: Of noteless song bvinoets brave: Boed uchel urdd. a balch ei fri, Be he high honor, and proud his rank, 0 gvfoeth enfawr uwch na'r llu. Of riches immensely higher than the throng. Yr adyn drodd bohneth i'w hun The wretch turned everything to himself A roddodd iddo hunl-ar lun. That g-avehim selfish form. MewTi hvwvd coilodd frvn. oedd fawr, in life he lost that which was great, T nrirbIVQ" ddirrovg aeth i lawr To double con tern nt he went down T'r briddell atigas Ile y daeth To a mass of hateful earth—whence he came Heh sran na .nharch, na llvgad Haith! Without son?, no honor, nor damp eye! Nifl mov hawdd. Puntan. yw i wnevd •■•vfipitbiad n ddeil ddwr yn ol "stan- dard vr analysis" uchod. Yr eiddoch rt,(>wn good humor, Utica, N. Y. S. ap DEWI. Mri. Gol.: Dr. Daniel Williams a nnvwerlorln beth amser yn ol. pan yn trin Darwiniaeth, fod y wyddor Dduwinyddol yn bendant yn e.i her- byn, ac wele, y mae y Parch. D. M. Phillips yn ei lyfir, "Esboniad ar y Rhufeiniaid," yn meddianu prif eg- wyddorion Darwiniaeth i brofi ath- rawiaeth dduwinyddol, athrawia-eth sydd yn cael ei diystyru i'r man eithaf gan bob gwyddonvdd ac athronydd o fri, sef etholedigaeth. Gofyna Mr. Phillips, pan yn son am ddetholiad naturiol (natural selection) a goroesiad y cyfaddasaf (survival of the fittest), "Beth ydyw hyn ond etholedigiaeth mewn natur mewn gwedd neillduol? Dewisa natur allan, o blith lluaws, nifer o lysiau, anifeil- laid a dynion i fyw mewn ystyr anian- 01 yn barhaus, gan adael y Ileill i farw. Hon yw athrawiaeth Darwin ar y mater yma, ac nid oes modd i'w hameu. Etholedigaeth yw bod rhyw ffurfiau o fywyd naturiol yn goroesi y Ileill." "Dengys hyn," medd Mr. Phillips, "yn eglur fod gwyddoniaeth ddofn, sydd yn cael ei gweithio allan yn gyson. yn myned i brofi jll y modd cryfaf rai o'r athrawiaethau duwin- yddol y credid, ac y credir gan rai ei bod hi yn ddinystr iddynt." Un duw- inydd yn dweyd fod Darwiniaeth yn nrofi egwyddorion duwinyddol, a'r Hall fod y wyddor dduwinyddol yn hendant yn erbyn Darwiniaeth. 0, gysondeb. ti wyt em! Yn y lie nesaf, parthed Nietzsche, un o'r meddylwyr mwyaf gwireiddiol a welodd y byd erioed, athrawiaeth yr hwn sydd yn cael llawer o syw llenor- ion y dydd. dywed Leinad fod Nietz- sche yn ymffrostio y byddai ei athraw- iaeth yn chwalu sylfaenu olaf Cris- tionogaeth. Ond wed'yn Leinad, nid ■ oedd neb yn fwy effro na Nietzsche i'r ffaith fod y duwinydd a'i athrawiaeth niwliog ac ofergoelus yn prysur gyf- lawni hyn ei hunan. Yn ei waith clasurol, "Beyond Good and Evil," tarawodd Nietzsche ei drosol dan wadn egwyddorion duwinyddiaeth a thynodd hi yn bendramwnwgl i'r llawr. Ond eto, rhwystra rhagfarn a hunanoldeb rhai pobl i ddarllen dim, ond a gy,hoed,dir yn gefnogol i'w syn- iadau crefyddol hwy. Y mae yn hysbys i lawer fod y Cymry yn ystyried duwinyddiaeth fel y benaf o'r holl wybodaethau; felly o achos hyny mae llawer wedi cau eu hunain i fyny mewn ysbryd mynach- aidd, oddiwrth y byd o'u hamgylch, ac y maent trwy ,hyny yn crebachu eu meddyliau. Kropotkin, yr ysgrifenydd Rwsiaidd oedd y cyntaf i wneyd ymosodiad ar Ddarwiniaeth o safbwynt gymdeith- asol, meddai Leinad. Teisen heb ei throi yw hon. Oyngoraf ef i efrydu ychydig ar lyfr o waith Kropotkin, sef "Mutual Aid." Syniad cyfeiliornus eto yw, sef nad oedd y drychfeddwl mai cydweithred- iad ydyw prif fywyd masnach wedi ei awgrymu i feddwl cyfnod Darwin. A vw Leinad wedi clywed am Marx a En.gles? Beth am y llvfr o waith Her- bert Spencer. "Structural Sociology?" Ffeithiau ac nid tybiau sydd yn bwy- sig. DAVID GREY. Plas Gwyn a'i Gefnogwyr. Mri. Gol.: Rai wythnosau yn ol, an- fonais ychydig nodiadau i'r "Drych" vn manylu ar ddaliadau rhyfedd Plas Gwyn, ond mae'n amlwg y teimlai ar y pryd nas gallasai gyda chysondeb amddiffyn ei athrawiaeth anysgrythyr- ol, heb wadu o hono wirioneddau syml- af y gyfrol santaidd. Efallai mai y ffordd effeithiol fyddai gadael i Plas Gwyn a'i gefnogwyr fyned yn mlaen, a chredu fod yr eglwys wedi ei heg- wyddori mor gyflawn erbyn hyn, fel nad ysgogir hi gan bob awel dysgeid- iaeth. Gwir, fel y dywedais mewn ysgrif flaenorol, fod rhai pobl dyeithr i faes yr Ysgrythyrau yn edrych yn barhaus am ryw ddysgeidiaeth newydd, a gellir cael gan y cyfryw rai newid eu credo mor ami a newidiad y lleuad. Dangos- ais yn barod mai adgyfodi hen au ddysgeidiaeth wna Plas Gwyn, ond amlwg oddiwrth ei ysgrifau ei bod yn newydd iddo ef, ac i rai o'i ganlynwyr a'u gefnogwyr. Rhag y dichon fod yn mhlith darllenwyr y 'LDryoh" ddys- gyblion gwan, neb eu trwytho yn briodol yn ngwirioneddau y Gair, yn benaf o ddiffyg manteision, yr wyf yn cofnodi ychydig adnodau fydd yn fodd- ion iddynt fod yn fwy gwyliadwrus rhag derbyn pob heresl, ac i bwyso ffrwyth meddwl Plas Gwyn ac eraill yn ngoleuni y rhybuddion a geir am y cyfryw athrawon yn Nigair Duw: "Ymogelwch rhag gau broffwydi, y rhai a ddeuant atoch yn ngwisgoedd defald, ond oddi mewn, bleiddiaid rheibus ydynt hwy. A gau broffwydi lawer a godant, ac a dwyllant lawer, canys cyfyd gau-gristiau, a gau .broff- wydi, &c., hyd oni thwyllant, pe bydd- ai bosibl, ie, yr etholedigion. Eithr bu gau broffwydi hefyd yn mhlith y bobl, megys y bydd gau athrawon yn eich plith chwithau, y rhai yn ddirgel a ddygant i mewn heresiau dinystriol. Anwylyd, na chredwch bob ysbryd, eithr profwch yr yabrydion, ai o Dduw y maent, oblegid y mae gau broffwydi lawer wedi myned allan i'r byd. Hwynthwy, o'r byd y maent; am hyny llefarant am y byd, a'r byd a wrendy arnynt." Os derbynir dysgeidiaeth y cyfryw au- broffwydi a gau athrawon, byddwn gyfranog o'r unrhyw dynged ar a'i goddiweddant hwy: "A diafol, yr hwn oedd yn eu twyllo hwynt, a fwriwyd i'r llyn o dan a brwmstan, lie y mae y bwystfil a'r gau broffwydi a hwy a boenir ddydd a nos, yn oes oesoedd." Mae genyf fwy o barch i'r anffydd- iwr gonest nag sydd genyf i Plas Gwyn. Dyma ddysgawdwr honedig sydd yn cellwair a gwirioneddau ac egwyddorion amlycaf y Beibl. Dywed ei fod yn credu Gair Duw, ac yna ar amrantiad mae yn gwadu rhanau o hono. Gall y diafol ei hunan ddweyd yr un peth, ond caniatau iddo dynu ymaith o hono yr hyn nad yw gydnaws a'i deimlad a'i ddysgeidiaeth ef. Dyma y dysgawdwyr peryglusaf mewn bod heddyw, rhai yn cymeryd arnynt eu bod yn Gristionogion gyda'r unig am- can o gael gwell gwrandawiad i'w syniadau gwyllt a disail. Rhodder i mi ffydd yr hen Biwritaniaid. Gofynai bach-gen a ystyriai ei hun yn ddysgedig i'w hen fam uniaith: "A ydych chwi yn credu fod Jonah wedi ei lyncu gan forfil, ac yn mhen dyddiau, iddo gael ei fwrw yn fyw ar dir sych?" Atebodd yr hen fam, gref a disigl ei ffydd, ei bod yn credu. Chwarddodd y bachgen yn wawdus, pryd yr ychwanegodd yr hen chwaer Pe buasai fy Meibl yn dweyd fod Jonah wedi llyncu y morfil, buaswn yn ei gredu heb ameuaeth." Un o ddosbarth dysgawdwr o fath Plas Gwyn ydoedd y gwr ieuanc uch- od, mae'n sicr, wedi derbyn cymaint o addysg fel yr oedd yn credu ei fod ef yn meddu ar y gallu a'r awdurdod i roddi barn derfynol a phendant ar un- rhyw gwestiwn, pa mor ddyrys bynag yw; gwr yn meddu ar reswm nad rhaid iddo wrth awdurod uwch. "Eithr dyn anianol nid yw yn der- byn y pethau sydd o ysbryd Duw, canys ffolineb ydynt ganddo ef; ac nis gall eu gwybod, oblegid yn ysbrydol y bernir hwynt." Hoffwn gael golwg ar Feibl Plas Gwyn a'i ganlynwyr. Ofnwyf y gellir ei argraffu ar ddwsini o ddalenau. Mae gau athrawon eraill nad ydynt yn barod i dderbyn heresi y doethawr Plas Gwyn, a dywed y rhai hyny yr un modd, eu bod yn credu yn Ngair Duw, ond iddynt hwythau gael eu ffordd i esbonio rhanau o hono yn ngoleuni yr hyn gredir ganddynt. Os caniateir i'r gau athrawon eu cais, yna ni bydd dim yn aros o'r gyfrol santaidd, ond yn unig y clawr. Wrth derfynu yr wyf unwaith. eto yn rhoddi gofyniad neu ddau i Plas Gwyn, ac os na etvb efe dichon fod yn mhlith rhai o'i ddysgyblion a wna hyny: A ydych yn credu i Grist gael ei demtio gan diafol? A demtiwyd Ef gan ryw fod gwirioneddol a phersonol, ynte gan egwyddor ddrwg yn unig y temtiwyd Ef? Os chwant, tuedd neu egwyddor ddrwg, yna yn mhwy yr oedd hono yn preswylio? A ydych yn cydnabod nas gall yr egwyddor ddrwg hon fod yn ddrwg moesol ynddi ei hun. heb ei bod yn bodoli mewn cvsvlltiad a sefvllfa neu weithrediad rhyw •weithredydd cvfrifol? Ai wrth ddan- soddiant (abstraction) yn unig y dy- wedai ein Harglwydd Tesu Grist ar yr amgylchiad hwn "Na themtia yr Ar- glwydd dy Duw," ynte a oedd yn anerch person gwirioneddol? ¡ I MOELWYN