Y Cymro

Y Sefyllfa yn Rwsia. ;an yn dechreu ein cronici wythnosol y tro hwn y mae newyddion o;r lath fwyaf difrifol wedi cyrraedd o Rwsia, ac yrydym y dyddiau hyn yn byw dan gysgodiion rhai, 00 gymylau tywyliaf y rhyfel o'r 'cychwyn.' Hyd. yma y m:e'r newyddion o Petrograd yn rhy brin inni ,a, $I allu penderfynu gyd'a dim sicrwydd both sydd yn^mynd' ymlaen yno, na pha b^i}dis^wyl\ yn y brif ddinas nac yn y wlad fawr anffodus. yr hyn syddi wedi el anfon allan* i'r byd:, y ttí;ae'r Maximaliaid, neu'r Sosiallaid eithafol syd dan arweiniad Lenin, wedi llwyddb i ddwyn oddiamgylch gwymp y Llywodraeth, ac wedi eymryd meddiant o Petrograd, a'u bod yn cy- hoeddi proclamasiwn yn datgan fod cadoediad i'w.drefnti yn ddioed, er sicrhau heddwch cyf- iawii a democrafcaidd, ac fod y tilr i?w feddiannu a'i rannu i'r werin. Rhaid cofio mai adroddiad Lei&n a'i. gwmni yw hwn; ac y gall fod yn dra hagfcrog a chamarwemiol am y wir- sefyllfa hyd ynoed ym Mheti-ograd, ac yn enwedig yn Rwsia y tuallan, i'r brifddinas. Gail foci y Maximal- iaid'. wedi llwyddo i gymryd meddiant o'r Swydd- fey{ld pellebroi, nis -carnal eiri neb arall anfon unrf|yw newyddion d-'u "safbwynt eu hunain;. Rhaid aros am wybodaeth beilach hyd nes y dat&lygu'r sefyllfa; ond ofer ceisio celu fod yr b arwydd ion yn gwneud yn glir fod Rwsia yng ngha.noI yr argyfwng mwyaf difrifol y bu ynddo o'r cychwyn, ac nad oes neb la wyr pa mor fawr a pll-gyrhaeddol a fydd y canlyniadau. •

Yr Efteithiau Cyffredinol. J Be bynnag fydd y canlyniadau yn Rwsia ei liun, yr hyn sydd yn anesmwytho ac yn braw- ychu'T galon yw effeithiau yehwlldroadnewydd hwn ar y rhyfel yn gyffredinol. Mae'n ddigon hysbys fod yr anawsierau a'r tryblith ofnadwy yn. R Wisia yn ffrwyth ynidrechion mall Germani yn fwy na dim arall. Heb hvri, bnasai caric trwodij y fath chwilfdroad sydyn a chyflawn, a hynny yng nghanol rhyfel cyffredinol yn orchest fawr at anoddiawni. Ond mwy na dyblir yr anawsterau yn Rwsia, gan ystrywiau a chyn- 'lwynion Germanii i dynnu dan sylfeinii pob und'ebi:'a chydweithrediadl rhwng y pleidiau afrifed'yn y wlad,—yr oil obonynt wedi dyfo-d yn sydvn o ganol nos gorthrwm ii ganol dydd rhyddiø', a'u llygaid wedi eu dallu gan y ffnvd ddisglair o oleuni fel nas gallent weld na barnv r dim. yn ei liw ei hun. Gael y We'riniaeth fawr yn ddfJlua. diymadferth i gymryd unrhyw ran beilach yn y rhyfel oedd nod mawr Germani a'r hyQL syd'd yn frawychus yn y newyddion hvi <' yw ei bod yn ymddangos. heddyw feli pe bai ar fin llwyddo yn ei chenhadaeth gythreulig. Wrth gly gwrs, gwel Germani gyfle newydd' yn narostyng- iad Rwsia i osgoi ei gorchfygiad yn y rhyfel; os nad i "sicrhau buddugoliaeth fawr a diamheuol. Y mae eisoes wediman,teisio ar anallu Rwsia; ac wedi anfon ei lluoedd -i oresgyn yr Eidal. Pe y llwyddai i gael Rwsia i ddytfodt ii heddwch ar wahan i'r Cynghreiriaid, gallai anfon byddin- oedd cryfion i'r Balkans ar y naill! law, ac i Ffrainc a Fflanders ar y llaw arall; a:c y mae'n amlwg nad yw Hindienburg wedicolli ei ffydd y gall ddarostwng a gorchfygu ei elynion yn y gwahanol rannauhyn o'r maes, a. sicrhau pen prarfaf y ffo 11 i law Germani pan y deuir i drafod cwestiwn heddwch.

■v —«♦- iMetkiant Kerensky. Un o'r newyddion yn y.pap-ui-au ddydd GWeaker oedd fod Keren-sky,,) I'rifweinidog, ar ffo; a bod amryw o aelodau'r Llywodraeth wedi eu eymryd i'r ddalla. Hysbysid yn gyn- nar ar yr wythnos fod y Llyw J ineih a'r Maxi- maliaid wedi dechreu ymladd am yr oruchaf- iaeth, a bod y Llywodraeth wedi cyhoeddi Pwyl-lgor Milwro-1 y Maximaliaid yn anghyfreith- Ion. Ond mae'n amlwg fod Lenin yn barod g y d,i gynllwynion; a'i: fod wedi trefnu i gael' gwas&naeth adran o'r Llynges i orchfygu'r Llywodraeth, ac i gymrydi yr awenau i'w law. Ar yi;cychwyn yr oedd disgwyliadau uchel: wedi eu cjKli am ailu a dylanwad Kerensky i ddwyn' RwstgL yn ddiangol trwy greigiau'r chwildro-ad.; n •Ond'.er ys cryn ams-er beilach,-Syr oedd vfydd pawb yn Kerensky wedi ei gwanhau yn fawr. Ni fy-nnem geisio pasitv barn, derfyaiol arno ond yr argraff gyffredinol erbyn hyn ydyw ei fod yn llawer llai, 4 gwanach dyn nag y eredidei fod. Gwnaeth ymdrech gawraidd i, lywio'r llestr trwy"K, Ile.oe-cl(T yg a chan fod y peryglon yn anniinadwy fwy ac anhawddach nag. y gallai neb o'r tuallan farnu, mae beirniad'aeth ar ei fethiantau yn fhv.ym o gynnwys llawer o gam- tY I feirniadaeth. Fodd bynnag, pwy sydd na theimlodd at y pryd ei fod wedi camgymeryd yn ddifrifol vn achos Korniloff. Mor 7'bell ag y gellid-baruu'r sefyllfa o'r tuallan, chwaraeodd ran1 dyn bychan. a- gwan yn- y cyfwng; hyrrinw; ac os nad ydym yn cyfeiliorni yn fawr, cynliun Korniloff y piyd hwnnw, pe y caw sal, ei gario allan, oedd v ffordd effeithiolaf i didelio" a'r' sefyllfa., ac i wneud y trychineb presennol yn amhosibl.

--+- Y Filitir Olaf. Dengys hyn oil fod blwyddyn oliaf y rhyfel i brofl hwyrach y galetaf a'r ffyrnicaf o flynydd- oedd arswydus yr Armagedon fawr. Yr ydym wedi bod trwy amI, i ddiwrnod 'tywyll er y Sul bythgo-fiaduy a dreuliasom yn adeg brwydr Mons; a.c er tywylled y gorwelion heddyw, dylem gofio fed y gwaethaf wedi et osgoi ar lu o'r croesffyrdd duo.n a diobaith y buom arnynt o'r dydd' hwnnw hyd yni awr, a bod Germani wedi ei siomi yn ei hamcanion eithaf dro ar ol tro. Llwyddodd i sarnu Belgilúm ond meth- odd' gymryd Paris. Carneddiodd' Ypres, a'r cylch, ond ni ddaeth byth i borthladdoedt1 Ffrainc ar y Sianel. Goresgynodd Serbia, Montenegro^a Rwmania; ond ni ddarostyn^tKld y Balkans. Metn dd gymryd Verdun, er eiymdrech ofnad- wv ae y mae'ii, me-thu heddywdldal ei gafael yn y rhannau a enillodd ar y cychwyn o 'dir Ffrainc a Belgium. Os y digwydd y gwaethaf t, gnvy yn Rwsia, caiff nerth newydd i daro yn yr holl ieoedd hyn, ac yn Itali; a diameu y gallwn ddis- gwvl cyfnod o lwyddliaint adnewyddol ar ei harfau mewn mwy nag un cyfeiriiad. O'ndi dyliem gofio fod y byd bron yn gyfan yn ymladd yn erbyn Germani heddyw. Yn ffodus, h'efyd, ntae'rgaea,fü'.n<bilaen; ac nis gaTT Germani obeithio. gwneud llawrer yn y rhan fwyaf o'r meusydd nes y daw']" gwanwyn. A chyda'r gwanwyn, daw lluoedd a nerthAmeriea i'r maes i gyfarfod a chyfnerthion Germani o'r .,(Iwyra,i,,n os y try Rwsia allain yn fethiant.

— Y !Pa,n-#ernians a Heddwch. Un o bwynti'au mawr y pasifiistiaid yn y wlad hon yw dyhead Germani am heddwch, a chywirdeb ei datganiadau ar y cwestiwn. Caf- wyd dadl ddyddorol ac awgrymiadol amo yn Nhy'r Cyffredin ddechreu'r wythnos; ond prof- odd y dda.dl a'r bleirllais fod ymwyafrif mawr yn y Ty, fell yn y wlad, yn unfarn a Mr. Balfour a Mr. Asquith, na ddaeth yr amser eto i roi dim ymddiried yn natganiadau Germani o'i hawydd a.'i dymuniad am heddwch. Cofir fod) y blaid Sosialaidd a chvmedrol yn y Reichstag wedi cyhuddo'r Llywodraeth o ganiatau i'r Pan- Germans ledaenu eu syniadau ymysgy milwyr; ac yn ystod yr wythnos y mae un o gylch- lythyrau'r dosbarth hwn wedi cyrraedd y wasg Seisnig. GweHr oddiwrthü, fod dadl chwerw yn mynd ymlaen yn Germani rhwng y rhai a, gymer- ant ÖIwggymedmlar y sefyllfa a'r militariaid eithaf ol sy'n benderfyiioli o geisio dyfod allan o'r rhyfel yn orchfygwyr ac 6 f ainteisio ar y rhyfel i ddiogelu dyfodol Germani ac i sicrhau ei huwehalfiaeth. Dylanwad y blaid filwriaeth- us hon a ddygodd oddiamgylch gwymp Beth- mann-Hollweg a, Michaellis, ac sydd yn bygwth cwymp Hertling, y Canghellor newydd. Diau y bydd i.'rllwyddiantynyr Eidal. a'r rhagolwg am lwyddilanit yn Rwsia. gadarnhau breichiau y militaria-id, gwancus hyn, a chynorthwyo eu hymgyrch i htid-,ddienu'r milwyr ii fodloni i ym- ladd am oruchaiftaeth ifafriol i Germani. Mae'r ymgais ynddi ei hun y-ni profi fod y milit- ariaid.yn ymwybodol o'r angen am i bopeth gael ei wneud i atal y bobl a'r fyddin rhag mynnu rhoi pen ar y rhyfer a d'erbyu telerau y Cyng- hreiriaid.

»i, Y Suddlongau alr 1wor. Cafwyd yr wythnos oreu ar y mor a, gafwyd gj cychwyn ymgyrch fawr y suddlongau; a y ni gan y newydd am siuldiad un o 11 wiblongau'r gelyn: a nifer o'i fin lestri yn y Cattegat. Nid oes unrhyw dd'yfais derfynol ZD wedi ei chael i roi pen ar berygl y suddlongau (-)ncl v rnae'ii imlw,Lr fod digon o foddQœ1\arilddi-: ffynol wed'i ei sicrhau i osod: terfyn effeithiol ar ;j obaith Gennani yng ngallu'r suddlongau i'n newynnu a,c i'n cl ar ein gliniau i erfyn am i heddwch. Ar yr un pryd, nis gellir fforddio anwybyddu'r pexygl. Deil Germani i adeiladu ■; suddlongau gyda chyflymder cynhyddol; a j rhaid am y gochelgarwch a'r wyliadwriaeth fan- WY vlaf i gyfarfod a'r perygl. Nis gellir disgwyl symud ymaitlr yn llwyr y perygl am fod yi ddyfais ddieflig wedi ei pherffeithio i'r faill raddiau; ond y mae poh wythnos yn ein dwyn yn nes i oruchafiaeth ar y cynllwyn a fwriadwyd i i'n lllwgu. Y gwir yw fod' y sefyllfa yn Ger- 9 mani ac Awstria yn llawer mwyi difrifol nag ydyw ym Mhrydain, er gwaetha'r ffaith ein bod yn dibyninu cymaint am ein cynhaliaeth ar y mor. Rhaid am ddarbodaeth a chynhildeb, nid yn unig, nac yn gymaint, oherwydd dinistr y suddlongau, ondaherwydd prinder gyflenwad y pyd.

3 :"i -i- Trychineb Itali. •- < Hyd yr adeg yr ysgrifennwn nid oes newydd- 1 ion da, i'w hadrodid am y sefyllfa yi-i yr Eidal. Deil y gelyn i bwyso ymlaen ac i, orfodi Cadorna i encilio o'r naiUafon i'r llail. Disgwylid y gellid gwneud gwrthsafiad effeithiol ar y Taglia- j mento; ond y mae'r gelyn eisoes yn; cyhoeddi ej "fod wedi cyrraedd yr afon Livenza, yr afon rhwng y Tagliamento- a"r Piave. Deil yr Ital- laid i gilio yn ol; a'r unig gysur yw eu bod yn llwyddo- i wneud hynny mewn trefn. Encilio y maent, ac nid ffoi blitli-drafflith; ac nid peth bychan yw hynny dan yr amgylchiadau. Hys- bysir eisoes fod milwyr Prydain: a Ffrainc wedi croesi'r terfyn a chyrraedd Itali; ac y mae Prif- weinidogion Ptydain a Ffrainc wedi cyfarfod mewn Cyngor ag arweinwyr yr feidal yn y wlad honno ei hun er ystyrried y sefyllfa. Nis, gwyddom ymha le y bwriedir tgwneudr;gwrthsaf- iad; and y mae'n amlwg fod gwrthsafiad pen- dant i'w wneud -cyn i'r gelyn oresgyn gwastad- edd Lombardy a chyrraedd y mor. Disgwyliai Germani rannu'r Eidal yn fwy nag erioed trwy'r rhuthr hwn; ond y mae'n amlwg erbyn hyn fod y perygl newydd wedi uno'r pleidiau a'u gwneud .yn benderfynol o ymladd dlros ryddid; ac anni- byniaeth eu gwlad. Yn ol y newyddion di- weddaraf dywed y newyddion o Itali eu bod wedi gallu gwrthsefyll ymosodiadau'r gelyn yn j1 ystod y Saboth, ond edrydd brys-negesau Ger- mani eu bod hwy wedi gwneud rhuthr a rhwystro i'r Italiaid gilio i fyny Dyffryn y Piave. Hon- ant fod wedi eymryd 14,000 yn ychwaneg o garcharorion, a'u bod wedi cyrraedd Feltre, gorsaf reilffordid ganolog fydd o fantais iddynt. Ond gwell gennym goelio yr adroddiad o Itali.

-—■»>*■' Yr Ymladd yn Fflanders. Dydd Mawrth eniilodd Syr Douglas Haig {uddugoliaeth bwysig trwy feddiannu pentref Passchenidaele, un o,r prif drumau ar y llinell i'r dwyrain. i Ypres. Yn awr y mae ein byddin i wedi cyrraedd y tir uchaf, a daw llinell y gelyn at drugaredd ein gynnau, a gwaith bychan sy'n aros i'w chlirio o'r llechweddau i'r gwastadedd. Yr ydym eisoes wedi awgrymu'r posibilrwydd- i'r hyn sy'n digwydd yn. Itali a Rwsia wneud yn bosibl i Germani ddwyn nerthoedd newyddion rr rhan yma o'r maes; ond y mae'n rhy gynnar i ddarogan hynny. Mae byddin Germani yn, Ffrainc a Fflanders wedi ei darostwng a' gorch- fygu, a rhaid cofiomai cuddio'r ffaith; honno yw un o brif arncaniiotn y cynliwyn yn. erbyn ? Itali. Wedi inni ysgrifenlnu am y sefyllfa, yn, Rwsia, y mae newyddion pellach wedi cyrraedd,- sydd yn awgrymu nad yw Lenin wedi -gwi)eij.d: Kerensky yn ddiymadferth. YII -diyr