Welsh Newspapers
Search 15 million Welsh newspaper articles
4 articles on this Page
BRAD Y SEPOYS.
BRAD Y SEPOYS. [EFEIACHIAD 0 M. J. EEEYM.] PENOD XXV. Wedi hwylio i lawr yr afon am ychydig ddydd- au, gwelai y cwmni bychan, yn y bad, frigau y yrau, a'r temlau, a'r palasau yn Calcutta. Yr oedd y ddinas, ar y pryd hwnw, yn llawn o fraw yn nghylch y rhyfel yn Oude, a phwy bynag a ddelai yno o'r parth hwnw o India, byddai can- oedd yn ymwasgu ato i wybod helynt y gwrth- ryfcl. Ac o herwydd hyny, yr oedd yn anhawdd i'r cyfeillion fyned gam yn mlaen trwy'r heolydd, wedi eu cyrhaedd. I Wel,' ebe Taffi, 'mae" n debyg y bydd raid i ni gyd ymadacl â'n gilydd bellach; o herwydd fe ddysgwylir i ni'n tri, sef Pat, a Donald, a flnau, fyned i hysbysu y swyddogion ein bod ni yma; ac y mac yn fwy na thebyg y cawn era gyru i ryfela eto.' W 'Bydd yn ddrwg gan fy nghalon i ymadael a chwi, fy nghyfeillion gwrol,' ebe Jeffur. 'Rhaid ufuddhau tynged rhyfel," atebai y Cymro; 'ac nid oes mo'r help;' ond yr oedd yn amlwg fod y milwr glew yn teimlo i'r byw wrth feddwl canu'n iach. Nid oedd teimlad Donald mor brudd, o herwydd ei Jessie oedd ei bobpeth -of. Ond yr oedd Pat druan hrollIlefain. 'Meistr Jeffur,' ebe fe, 'a chwithau Miss Edwards, cym- rwch drugaredd ar fachgen tlawd, a gadewch i mi ZD fyn'd hefo chwi.' 'Gwyn fyd nad allem, Pat!' atebai Jeffur a Helen Edwards. 'W"l. ar y fan yma, mi ddiangaf gyda chwi, heb ofyn bw na be i undyn byw.' 'Na, na,' meddai Taffi, gan ysgwyd ei ben, 'ni wnaiff hyny mo'r tro, Pat. Paid gadael i neb byth ddweycl dy fod yn wrthgiliwr o'r fyddin, a thithau wedi gwel'd cymaint, a newydd ddveh- welyd o roi golchfa dda i'r Rwsiaid yn y Crimea, am yr hyn y cefaist dair medal a thri bar.' 'Gwir. Taffi.' 'Wel, rhaid i ti wneyd dy ddyledswydd, ynte.' Ocheneidiodd Pat. 'A phwy a wyr, Pat,' ebe Helen Edwards, 'na chawn gwrdd a'n gilydd eto, wedi i heddweh gael ei adferu i'r wlad hon.' Nis gallai Pat ateb, ond ceisiodd wneyd rhyw fath o swn, gan ddweyd fod pryf mawr wedi 'hedog i'w lygad, a gwneyd i'r dwr dclod allan o hono. 'Wel, boys,' ebe Taffi, Igadewch i ni fyn'd fel milwyr.' A dododd y tri eu harfau ar eu hys- gwyddau gan gychwyn tua'r aerfa; ond nid cyn i Highland Jessie daflu ei hun ar wddf Helen Edwards a Mrs Lloyd, ac i'r tair wylo yn hidl wrth ymadael a'u gilydd. Rhoddodd y ddwy chwacr gyfarwyddyd iddynt oil yn nghylch pa le v caent hyd iddynt drachefn. Aetli Jessie gyda Donald, gan gludo ei napsach, a phendcrfynu bod yn wraig i filwr. Yr oedd Calcutta yn llawn o filwyr, o herwydd fod adgyfnerthiad cryf newydd lanio o Loegr, a chydag anhawsder y gallai Jeffur, Helen, Mrs. Lloyd, a Sadi, gwas Jeffur, gcrddcd yr heolydd. ra yn cerdded, goreu gallent, tua lie yn y ddinas ag yr oedd y ddwy foneddiges yn gyfar- yydd ag ef, clywcnt drwst tabyrddau a cerddor- iaeth filwrol, a bu raid iddynt sefyll o'r naill ochr 1 adael i gatrawd fyned heibio; ac yna catrawd Yn ddisymwth, gwelwyd swyddog yn ~^pio ei farch, ac yn neidio o'r cyfrwy, gan ynf 'Annie! Annie! ai breuddwyd yw hyn, ^edd W^' a 711 eich gweled mewn gwir- f^^dd ^rs* Lloyd ddim ond amser i yngan Dodod/i ^Wr' ac 3™ llewygodd yn ei freichiau. erbyn h ^8"^wriad Lloyd—fel y gelwid ef 7 gatrawd yn nghofal j Major, ac aeth a'r cwmni i gyd i'w lety cf, 11c, yn mhen tuag awr, yr oeddynt oil wedi ymdawelu ac ym- orphwyso llawer. Gwrandawai yr Is-filwriad Lloyd, gyda dyddordeb mawr, ar Jeffur yn adrodd eu helyntion ar ol y gwasgariad disymwth a fu ar y cyfeillion. Wedi i Jeffur orphen yr hanes, dy- wedodd y swyddog, 'Fy anwyl gyfaill, ni fydd oes gyfan yn ormod i ddiolch i chwi am cich ffyddlondeb, a'ch gwroldeb, a'ch caredigrwydd. Nid oes genyf eiriau i draethu fy nheimladau.' 'A!' ebe Jeffur, gan gymeryd gafael yn Ilaw Helen Edwards; 'ai nid wyf am gael gwobr fawr ?' '0, ai fel yna mae hi'n bod, aie ? Wel, campus, meddaf fi. Dyma bleser yn wir. Mae genyf hawl, fel brawd-yn-nghyfraith i roddi Helen mewn priodas. Ond, Jeffur, esgusodwch fi,- rhaid i Helen gael ei phriodi yn deilwng o eneth yn proffesn Cristionogaeth.' Edrychai Jeffur yn ostyngedig, gwylaidd, a difrifol. Yna dywedodd, 'Wei, gyiail, yr wyf yn gobeithio cad fy nerbyn fel Cristion fy hunan. 0 Y mae addysgiadau yr angyles hon, yn nghyda'r golcuni a gefais wrth ddarllen ei Bibl, wedi cyf- newid fy marn a fy nheimlad, a hyderaf fy mod wedi cael cyfucwidiad calon. Mi a gyffcsaf fy hun yn Gristion heddyw, a mynaf fy medyddio i'r ffydd Gristionogol cyn ei phriodi.' Yr oedd y swyddog yn methu gwybod beth i'w ddweyd na'i wneyd gan lawenydd wrth glywed hyn. O'r diwcdd, dywedodd, 'Y mae genyf newydd i'w ddywedyd. Cewch hen gyfeillion anwyl i fod yn wyddfodol yn y bedydd ac yn y briodas. Awn i'w gweled yn fuan.' Yn ofer y coisia y boneddigosau berswadio y swyddog i ddywedyd. pwy oeddynt i gael cu n tn gweled. Aethant gydag ef i barth arall o'r dref. t) Curasant wrth ddrws palasdy. Arweiniwyd hwynt i ystafell ysblenydd, lie, er eu mawr syn- dod, y canfyddai Jeffur a'r boneddigesau, Hanni- bal Hawkins, a Coosar Hawldns, ei frawd, mewn urdd-wisgoedd milwrol. Yr oedd eu chwaer, Miss Hawkins, yno hefyd, yn nghyda boneddiges wedi ei gwisgo yn ardderchog, yr hon a gymerodd Colonel Hawkins gerfydd ci Z, llaw, gan ei thywys at y boneddigesau, a dywedyd, 'Fy ng^Taig!' 'Zeelook!' ebe pob un o honynt. Gwenodd Zcclook; ymgrymodd, ac yna cusan- odd Helen Edwards a Mrs Lloyd. Dyna lle'r oedd trwst tafodau wed'yn Adroddodd Col. Hawkins, a'r Is-filwriad Lloyd, bob yn ail, eu hclyntion hwythau, ar ol yr ym- adawiad a gofnodasom wythnosau yn ol-fel y buont yn crwydro trwy y wlad, gan ddyoddef newyn, ac ymladd a gelynion, hyd nes cyrhaedd Calcutta. Cyn gynted ag y dacthant yno, priod- odd Col. Hawkins yr eneth Indiaidd a achubasai ei fywyd, sef Zeelook. Yn mhen dcuddydd, cymerodd priodas ysblen- ydd le yn Eglwys Gacleiriol St. loan, Calcutta. Y briodfcrch oedd Helen Edwards, a'r priodfab, y gwrol Jeffur. Yr oedd cynulliad dirfawr o edrychwyr yn wyddfodol, a phawb yn cydnabod na welwyd erioed bar harddach a mwy dyddorgar yr olwg arnynt. # Dyma ein hanes wedi ei dcrfynu bellach. Mae Jeffur yn ei gartref mynyddig, gyda'i wraig deg. Y mae yr Is-filwriad Lloyd, gyda'r ddau frawd Hawkins, yn rhyfela, a Zcelook a Mrs. Lloyd yn aros yn Calcutta. Cafodd Taffi, Pat, a Donald, ddyrchafiad yn y fyddin, am eu gwroldeb a'u hymddygiad da. Bellach, cawn yr hyfrydwch o gynysgaeddu ein darllcnwyr a hanes dyddorol arall. DIWEDD.
[No title]
ESOOBAETH COLUMBIA.- Y mae yn wir erpob peth a ddywedwyd yn groes i hyny, fod y Parch George Hills, wedi cael ei benodi ar Esgobaeth Columbia Frydeinig ond nid yw yn debyg y caiff ei gysegru cyn mis Chwefror.
CONGL Y LLENOR.
CONGL Y LLENOR. Y GWIR YN ERBYN Y BYD.Yn Eisteddfod fawr Llangollen, yr oedd boneddwr o Sais, o'r enw Mr. Kenward, yr hwn addarllenodd yno Bryddest gamp- us o'i waith, sef4 Pryddest o Gydymdeimlad Sais a Chymrii: Bu rhai o'r Cymry mor anfoneddigaidd a'i rwystro i orphen ei darllen, heb wybod fod Mr. Kenward yn fardd enwog, ac yn gyfaill calon i Gym- ru a'i hiaith, a'i llenyddiaeth, a'i sefydliadau. Yr ydym newydd dderbyn anrheg o gopi argraffedig o'r Bryddest hono, yn nghyd a Pbryddest. fer arall a gy- fansoddwyd ar Llangollen, neu yr Eisteddfod yn hytrach, yn un llyfr destlus. Cafodd Mr. Kenward ei urddo yn fardd ar yr orsedd, ac y mae bellach i gael ei adnabod wrth yr enw barddol Eloynydd.' Dengys y Pryddestau ei fod yn fardd o'r iawn ryw. Ni theimlasom erioed yn falchach bod yn Gymro nag wrth ddarllen y llyfr hwn. < Nations, like plautasms, have haunted her And passed as vapors from the rising day Creed, custom, speech, opinion that confer On them a character, have died awaYWll To never forms of upgrowth and decay; But she has left alive her ancient fire Through Roman, haxon, Norman, English sway Oh cherish it, and it shall not expire Until her mountains feed earth's last great funeral pyre! ESTYN A BALDWIN.'—Y mae y lienor a'r bardd, Estyn, mewn dadl ag un Baldwin, yn nghylch balad Estyn ar faes Bosworth. Nis gwyddom pwy yw Baldwin, ond adwaenom Estyn, a gwyddom ei fod yn ysgolbaig a gwladgarwr enwog. Dichon ei fod yn rby wresog, a dyna'r achos, efallai, fod Baldwin yn priodoli iddo elyniaeth aty Saeson. Nid oeddym ni yn canfod yr awydd lleiaf o hyny yn ei Falad. Mae dadl befyd yn nghylch pa nifer o Gymry oedd yn ymiadd o dan lywyddiaeth Henry yn Mosworth. Dywed estyn fod ganddo 12,000. Y mae Rapin yn crybwyll mai 5,000 oedd ganddo; ond y mae Mor- gan yn cadarnbau yr hyn a ddywed Estyn. YR IAITH GYMRAEG.-Y mae Ab Ithel wedi medd- wl am drefnu cynllun i sefydlu cymdeithaso Feirdd, Derwyddon, ac Odyddion, er amddiffyn eu hawliou a'u hiawnderau fel Cymry; ac fel dechreuad, y mae yn galw ar y rhai a urddwyd yn Llangollen i gyduno ag ef i gynyg gwobr o £10 am y traethawd goreu ar y Moddion mwyaf ymarferol ac effeithiol i gadw'r laith Gymraeg lie y mae yn cael ei siarad, ac ad- enill iddi y terfynau a gollodd yn y Dywysogaetb. Yr byn a gynhyrfodd Ab Ithel i feddwl am hyn ydoedd gwaith Mr. Miller, yn Aberystwytb, yn siarad yn erbyn rhoddi benthyg Neuadd y dref i gyn- al cyfarfodydd Cymdeithas Lenyddol Aberystwytb, o berwydd ebe Mr. Miller-' Y byddai i'r fath gyfar- fodydd wneuthur mwy o ddrwg nag o les i'r Cymry, trwy eu symbylu i gadw'r Iaith Gymraeg yn lie y Saesonaeg.' Y fath haerllugrwydd Sais yn dyfod i Gymru—yn byw ar chwys gwynebau Cymru, ac yn gwrthwynebu i'r Cymry byny gael Neuadd tref Gymreig i gynal cyfarfodydd lleuyddol, rhag ofn iddynt fod yn foddion i gadw a chwrteithio iaith y Cymry!
[No title]
LLYTIIYRAU DIWEDDAR.-Mae y Penllythyrydd wedi rhoddi rhybudd fod argraffnodychwanegol i gael ei roddi ar bob llythyr diweddar o hyn allan; ni wna talu ceiniog y tro. Rhaid i'r anfonydd roddi yr argrafFnod ei hun ar y llythyr; ac os derbynia un- rliyw swyddog pertbynol i'r Liythyrdy geiniog yn lie yr argraffnod, bydd yn gosod ei hun yn agored i gael ei ddiswyddo. A ydyw Mr. Bright yn debyg o ddyfod rywbryd yn wleidyddwr ? Dyna oedd y cwestiwn a ddadleuid gan efrydwyr Cambridge y dydd o'r blaen. Purion pwnc i'r efrydwyr dysgedig hyny i'w ddadleu y tro nesaf, fyddai, A oedd Milton yn fardd. MARWOLAETH Y PROFFESWR W ALLACE.-Bu farw y Proffeswr Wallace, M.A., yn lied ddisymwth, yn ei dy ei hun, yn Stockwell, boreu dydd Llun diweddaf, yn 61 oed. Enwogodd y dyn dysgedig hwn ei hun yn fawr fel golygydd y Popular Educator, a llyfrau rhadlawn ereill a gyhoeddwyd gan Cassell. Yr oedd yn olygydd hefyd ar y Photographic Newt a'r Public Instructor.