Y Genedl Gymreig

T RHYFEL. Gan fod ywewyddion pwysig a ddaeth i law boreu ddydd LIlli yn tier o ddylanwadu mwy na dim a gymerodd le yn ystod yr holl ryfel ar gysylltiadau y gwrthbleidiau J'u gilydd ac ag Ewrop, ystyriwn mai ofer fyddai cofnodt dim a gymerodd le rhwng ein rhifyn diweddaf a'r hyn a bellebrwyd ddydd Llun. Credwn mai o'r agwedd newydd hon ar bethau y rhaid edrych bellach. Gan hyny, ni a ddilynwn y pellebron a gredwn svdd vn fwvaf credadwv. Y RWSIAID YN ADRIANOPLE. BUCHAREST, Nos Sul, 8 o'r gloch. Yn ol y newyddion a dderbyniwyd yma, y mae y Rwsiaid yn awr mewn meddiant o Adrianople, wedi enill y llwyddiant yma heb golli un bywyd. Dywedir, cyn gynted ag yr ymadawodd y Tyrcod o'r lie, gan y gwyddent nas gallent ei ddal yn ngwyneb yr ymosodiad oedd ar gael ei wneyd, fod y Rwsiaid wedi myned i mewn heb saethu un er 'd. Yrtyrir yn debygol y bydd i'r Cadfridog Gourko frys zyn mlaeu i Gallipoli. Edrycha pawb yn y lle hwn gyda'r dyddordeb dyfnaf ar ba beth a WIla Lloegr yn y cyfwng pre- senol. Credir yma fod yr Arch-Dduc Nicholas eisoes wedi cyrhaedd Adrianople. I Y FFOEDIGION TYRCAIDI). CAERGYSTBNYN, 8 olr gloch Nos Sul. Y mae ffoedigion yn ymddylifo i Gaergystenyn. Y mae'r dioddefaint oddiwith yr oerni yn angerdd- ol. Y mae'r eira yn Nghaergystenyn dros droed- fedd o ddyfnder, a pharha yr eira i ddisgyn yn ddibaid. I ADFYD Y FFOEDIGION. c. I SYRA, jjyaa oui. Y mae cythrudd cyffredinol trwy holl Bulgaria Ddeheuol a Roumelia. Daw y ffoedigion yn dyrfa- oedd brysiog yn mlaen rhag dynesiad y milwyr Rwsiaidd. Dilynir hwynt gan lawer o r Bulgar- iaid n'r Groegiaid, oherwydd fod y milwyr afreol- aidd, megys y Circassiaid, yn distrywio pob peth ar eu cyfer, ac yn cyflawni y gweithredoedd mwyaf erchyll ac ellyllig. Dywedir fod y Tcrch, un o ryfel-longau ei Mawr- hydi yn Bourgas, wedi cymeryd mil o ffoedigion ar ei bwrdd, y rhai a ffoisant ati oddiar ffordd y Circassiaid. Yr oedd y swyddogion Tyrcaidd wedi rhedeg i ffwrdd, ae y mae y dref yn cael ei gwarchae gan for-filwyr Prydeinig. Cadarnheir hyn gan y ffaithffod tugboat wedi cyrhaedd yma boreii heddyw fod wyth gant o bersonau, Groeg. iaid gan mwyaf, wedi eu llofruddio gan y Circass- iaid yn Caverna. ANFODDOGRWYDD YN NGHAERGYS- I TENYN. Y mae anfoddogrwydd mawr a chyfEredmol yn ffynu yn erbyn y Llywodraeth, a dvmuniad am heddwoh yn cryfhau bob dydd ac yn mhlith pob dosbarth. Y mae agos i bawb yn beio'l' Llywodr- aeth am wrthod derbyn y cynygion a wnaed iddi yn IOllawr y flwyddyn ddiweddaf gan y Gynad- ledd; ond efallai mai y rhai sydd yn grwgnach yn awr ydyw y dosbarth oedd yn bygwth y Llywodr- aeth os buasai yn ymostwng un iota i neb y pryd hwnw. VIENNA, Nos Sul. Pellebyr o Gaercystenyn a ddywed fod cyffro aruthrol yn cynyddu yn y ddinas hono. Y mae hron yn anmhosibl cael lie i'r ffoedigion sydd yn dylifo i mewn. Y mae yn amheus a all y milwyr o Adrianople gyrhaedd Cacrcystcnyn mewn pryd i amddiffyn y lle. Darfu iddynt osod yr adeiladau cyhoeddus a'r holl ystorfeydd ar din cyn ymadael o Adrianople. AMDDTPFYNIAD CAERCYSTENYN. I GAERCYSTENYN, Ion. 20, 9.45 y nos. Cyhoeddir dadganiad swyddogol hoddyw i'r perwyl fod Twrci, er gwaethaf y ewbl, yn medd- iannit moddion o hunanamddiffyniad. Y mae y fyddin o dan lywyddiaeth Suleiman Pasha yn gyf- ansoddedig o adranau o Fuad, Osman, Kouri, Sabit, a Rejeb Pashas, ao y maent yn ffurfio byddmoedd grymas, y rhai grynhoir yn Drama, ar ochr ddeheuol y rheilffordd i Adrianople. Tn ychwanegol at y rhai hyn, y maebyddin gref gan Eyoub Pasha, yr hon sydd yn ymwersyllu nid nepell o Adrianople. Rhoddir Uywyddiaeth y fyddin a osodir ar hyd Uinell amddiffyniad Caer- gystenyn yn nwjlaw Ahmed Mukhtar Pasha. 8KOBELEFF A STRUKOFF. I Ymddengys fod y ddau gadfridog egniol hyn wedi cyflawni gwrhydri mawr. Ar ol bi-wydr galed gyda thrigolion arfog Hermanli, cymerwyd v lie gan y Dragoons Rwsiaidd ar yr 16eg cyfisol. Lladdwyd dau ddragoon a chlwyfwyd wyth. Y mae cymeriad pybyr Trenova a Hermanli yn ddyledus i egni y Cadfridog Strukoff, i'r hwn yr ymddiriedodd y Cadfridog Skobeleff lywyddiaeth blaenadran ei fyddin. Y mae adran y Cadfridog Skobeleff wedi ym- gynghreiddio yn Hermanli, ar ol ymdeithio 12 o verts mewn 49 o oriau, a chroesi'r Balkanau Bychain heb ddioddef nemawr oddiwrth yr oerni lludded. Y NEGESWYR TYRCAIDD YN HERMANLI. Y PENCADLYS RWSIAIDI), HEZANKIK, Ionawr 18. Cyrhaeddwyd Hermanli ar yr 17eg cyfisol gan y Nceswyr Tyrcaidd, Sernex Pasha, Namyk Pasha, Nefnab Pasha, ac Osman Pasha. Trwy orchymyn yr Archdduc Nicholas derbyniwyd hwynt gydag anrhydeddiadau milwrol, gan gael eu gosgorddio i Hezanlik gyda rhwysg, a disgwylid y byddai iddvnt evrliaedd yno erbyn prydnawn y 19eg. AMDDIFFYNIAD GAN YR "AGENCE I RUSSE. ST. PETERSBURG, Ion 1\1. Y mae yr Agence RU8se am brydnawn heddyw yn protestio yn rymus yn erbyn ensyniadau rhai newyddiaduron fod y ffaith nad oedd y pencad- lywyddion Rwsiaidd wedi derbyn cyfarwyddiadau yn profi bwriad cyfrinachol ar ran y Llywodraeth Rwsiaidd i oedi cydgyfarfyddiad y negesyddion am heddwch. Dengys yr Agence nas gallai y cadoediad gael ei drafod yn gynt, wrth ystyried nad oedd y cenhadon Tyrcaidd, oherwydd anhawsdra i deithio, wedi cyrhaedd Kesanlik ar yr adeg pan y danfon. wvd y bryslythyr diweddaf oddiymo. Fe ycliwan- egir fod y Llywodraeth Rwsiaidd yn ddiffuant awyddus am wneyd heddweh, ond yr oedd gwaith y Porte yn awgryrnu i'r byddinoedd Tyrcaidd fod cadoediad wedi ei ardystio, yn profi yr amcan dichellgar ar ran y Porte o greu yn Ewrop ddrwg- dybiaeth yn nghylch diffuantrwydd Rwsia, ac yn dangos yn mhellach nad yw y Porte, wrth ofyn am gadoediad, yn amcanu at ddiogelu heddweh, ond yn unig sicrhau cyfleusdra i ail-ddechreu a pharhau y rhyfel. EFFAITH ARAETH Y FRENHINES AR Y I RWSIAID. Dydd Gwener diweddaf ydoedd y Dygwyl Epiphani Rwsiaidd, yr hwn a gedwir fel dydd o wvl cyffredinol, ac o ganlyniad ychydig o newydd- iaduron a gyhoeddir ar y dydd hwnw. Y mae yr vchydi" a gyhoeddwyd yn cynwys sylwadau ar araeth y Frenhines, yr hon a ystyriant hwy, ar y cvfan, yn foddhaol, gan edrych arni yn ngoleuni math ogytundeb o "hwda i ti a moes iminau" rhwng v ddwy blaid wrthwynebus yn y Cyfrin- gynghor Prydeinig. Modd bynag, y mae y paragraph sydd yn cyfeirio at y posibilrwydd o apelio am arian yn y man, yn cael ci ystyried gan v papyrau Rwsiaidd fel moddion i galonogi y Tyrciaid i wrtlisefyll yr hawliau Rwsiaidd, modd y gallo hi-Twrci-ar ol hyn, arddangos Rwsia fel yn anfoddlon i wneyd heddwch. Y RWSIAID YN PHILIPPOPOLIS. I ST. PETERSIIVRG, lonawr 20fed. Derbyniwyd pellebyr swyddogol maith yma heddyw, yn cynwys mauylion meddianiad Phil- ippopolis gan y Rwsiaid, a'r gweithrediadau milwrol blacnorol i gymeriad y lie. Dywed hefyd fod y Rwsiaid, ar yr 16eg. wedi cymeryd Sliwno, gan ychwanegu fod y ffaith ddarfod i Suleiman Pasha, wrth encilio, orchymyn i losgi a distrywio pob dim, wedi ettel ei chfidarnhau tu hwnt i bob amheuaeth. Llosgwyd mwy na haner Tatar- Bazardjck ae anrheithiwyd yr holl le, tra y gwnaed y pentrefi rhwng Tatar-Bazardjck a Philippopolis yn anghyfanedd. Llwyr anrheithiwyd pentref Bwlgaraidd Sliwllo, ond aeth y Rwssiaid r Philip- popolis mewn pryd i achub y ddinas. I GWRTHRYFEL YN- THESSALY. ATHEX, lonawr 19eg. Torodd gwrthryfel allan yn Thessaly. Y mae 500 o wrthryfelwyr wedi- ymgyndll haner y ffordd rhwng pentrefi Vizitza a Penacotes, ger Volos, a chymerasant feddiant o nifer o arfau rhyfel. Ffodd y Tyrciaid, gan ymlochesu yn ughaerfa Volo. Daeth dau gant o deuluoedd Cristionogol yn ffoaduriaid i'r ddinas hon heddyw. Cychwyn- odd wyth gant o fllwyr Tyrcaidd o Larissa i ym- osod ar y gwrthryfelwyr. Bu'r Cyfringynghor yn eWtedd am amser maith heddyw. Y mae'r gvn-thryfel yii Thessaly yn ymledu, ac y mae rhengau y gwrthryfelwyr yn cael au ehwyddo gan Thessaliaid a breswylient yn Nhir Groeg. Ymladdant o dan y faner Roegaidd, a derbyniwyd hwynt gyda brwdfrydedd yn amryw o'r pentrefi Tliessalaidd. Torodd gwrthryfel hefyd mewn amryw leoedd yn Macedonia. CYFLWR ERZEROUM. SYRA, Dydd bul. Gohebydd arbenig y Daily News a ysgrifena fel y canlyn o Syra:- Y mae Erzeroum o'r diwedd wedi cael ei llwyr ali thrwyadl amgylchynu. Ar y 4vdd, darfu i lu grymus o wyr meirch gymeryd meddiant 0 bentref IDidge M ffordd Trebizond, deuddeng milltir o Erzeroum, ac felly yn cwblhau yr unig ddolen goll yn nghadwyn y gwarchae o amgylch ogylch y dref. Afreidiol ydyw eich hÿsbysu fod y pellebyr wedi ei dori. Y mae Mehemet Pasha yn darpar ym- osodiad mawr o Erzeroum, gyda'r bwriad o dori ei ffordd trwodd ac ailagor cymundeb 4'i gydfilwyr. Nid oes ganddo y gobaith lleiaf am lwyddiant. Nid oes gan neb yr ymddiried lleiaf yn y Muchir newydd, Ismail Pasha, yr hwn sydd yn llywyddu yn Erzeroum. Y mae eira hyd at benau'r gliniau yn y wlad o amgylch, ac y mae'r oerni yn ofnadwy. Y mae celaneddau y mulod a'r ceffylau a wasgerir o gwmpas yn attynu lluoedd o fleiddiaid a llwynogod i'r ardaloedd hyn, ol traed y rhai a tranfvddir yn mhob cyfeiriad. Y GWRTHRYFEL YN CRETE. I ATHEN, Ion. Y mae Ty'r Cynrychiolwyr Cretaidd wedi danfon Monk Parthenis Kelaide i Rwsia gyda'r pwrpas o gyflwyno anerchiad i'r Czar, i'w longyfarch ar y buddugoliaethau a enillodd ei fyddinoedd, ac i erfyn ar ei Fawrhydi i beidio anghofio Crete pan adferir heddweh. Danfonwyd copi o'r ddeiseb hon i Mr Sabouron, y gweinidog Rwsiaidd yn Athen. Diolchodd y cynrychiolwyr hefyd i'r Tywysog Ypsilanti am,y gwasanaeth a wnaeth efei Crete. CYTRAFODION AM HEDDWCH. ST. PETERSBURG, Ion. ai. Nid oes y "ail lelaf i'r haeriadau a gyhoeddwyd mewn P.il"u tramor, sef fod yr Archddu& Nicholas rli h,?wlio oddiar y Pqrte i ganiatau i ddim ond llongau rhyfel Rwsiaidd yn unig for- dwyo trwy y Dardanelles. Ni cheisiwyd y fath beth o gwbl. VIENNA, Ion. 21 (Gyda'r Nos). Cyhoedda y Political Correspondence yr hysbys- rwydd a ganlyn, dyddiedig Gaercystenyn, dydd Sul:— "Derbyniwyd y LlysgenhadOn Tyrcaidd yn Hermanii, ar y 18fed cyfisol, gan y Cadfridog Rwsiaidd Strogonoff. Erchir hwynt i ohebu a'r Porte trwy y pellebyr am gyfarwyddiau pellach os digwydd i'r telerau Rwsiaidd fod yn rhy galed. Y mae y dybiaeth yn enill tir ae yn cryfhau bob dydd fod agwedd fygythiol dumewnol yr Ymher. odraeth Ottomanaidd, yn enwedig yn Nghaercys- tenyn, yn rhwym o orfodi y Porte i brynu heddweh am unrhyw bris. Y mae tua 300,000 o bobl yn fEoi i Gaercystenyn." CAERCYSTENYN, Ion. 21, Prydnawn. Pellebrodd y Llysgenhadon Tyrcaidd eu bod neithiwr wedi cyrhaedd Kezanlik. i dderbyn- iwyd unrhyw newyddion yn nghylch cytrafodion am cradoediad. HAWLIAU RWSIA. Gohebydd y Daily Teleqraph a ddywed mai a ganlyn ydyw swm a sylwedd y cyfarwyddiadau a roddwyd i'r Llysgenhadon Tyrcaidd:- Gallant gwneyd Batoum yn borthladd rhydd; ail-drefniad y torfynau i gael eu gwneyd agos gan belled a Kars; amddiffynfeydd caerog Kars ac Erzeroum i gael eu distrywio, a phob un o'r ddau le i gael eu troi i fod yn drefi Tyrcaidd agored. Y program canlynol i gael ei osod gerbron cynadledd o'r GalluoeddBulgaria i ymestyn yn ddaear- yddol gan belled a'r Balkanau Roumania i fod yn annibynol; y culfor i gael ei agor i longau rhyfel pob gwlad yn ddiwahaniaeth; terfyn helynt Servia a Montenegro i gael ei ohiiio hyd ncgeseuon diweddarach.. Y mae dyryswch wedi cyfodi eisoes yn y cytrafodion, oherwydd fod Rwsia yn hawlio ar fod i Adrianople gael ei chynwys yil Bulgaria, w y bydd i hyny gael ei gynyg mewn cynadledd; ac hefyd, fod y culfor i gael ei agor i longau rhyfel Rwsia a Thwrci yn unig, a llongau rhyfel gwled- ydd eraill i barhau yn ol y trefniadau blaenorol. Ychwanegir fod Rwsia yn hawlio meddiant o Batoum gydag ychwanegiad mawr at ei chyfflniau Asiaidd. Pellebyr i'r Morntng Post a ddywed fod Awstria yu wrthwynebol i agoryd mordwyaeth y Dardan- elles i lyngesoedd tramor, ond fod y Llywodraeth Germanaidd yn dal opiniwn gwahanol, er yn pro- ffesu nad oes ganddi hi unrhyw ddyddordeb per- sonol vn v mater. MEDDIANIAD ADRIANOPLE. I CAERCYSTENYN, Ion. 21. Y Consul Awstriaidd yn Adrianople a bellebrodd ddoe fod y dref mewn cwbl dawelwch. Bryslythyr a dderbyniwyd brydnawn heddyw a ddywed fod y Rwsiaid wedTmyned i mewn trwy byrth y ddinas. Neiihiwr y darfu i'r Ilu Rwsiaidcl, cynwysedig o ddeuddeg bataliwn o wyr traed a dwy gatrawd o wvr rneiach fyned i mewn i Adrianople. GWARCHAE AD WIDDIN. I BUCHAREST, Ion. 21. Y mae y milwyr Roumanaidd we ii cymeryd meddiant o dref Florentine, ar y Danube, ac felly wedi llwyddo i lwyr amgy lchynu caerfa Widdin. Ddoe, rhoddwyd cyfiegrfa Belgradschik, yn Wid- din, ar dan gan y tanbeleniad Roumanaidd. MANION Y RHYFEL. I Y mae perchenogion y Daily News newydd anrhegu Mr Archibald Forbes, eu gohebyddenwog, a'r swm o 2000p yn dysteb o'l wasanaeth gwerth- fawr fel gohebydd rhyfel. Hysbysrwydd swyddogol o Belgrade a ddywed fod y Serviaid wedi ailgymeryd Kurshumli, a'u bod wedi cael yno gyrph 24 o filwyr a dau swyddog Serviaidd, y rhai oedd wedi cael eu crogi gan y Tyrciaid. Mr Layard a bellebra at y Farwnes Burdett- Coute: Y mae'r cyfyngder yma (Caereystenyn) vn ddirfawr, a lluoedd o ffoedigion mewn angea am ymborth beunyddiol. Pe gallem ddanfon yn ebrwydd gwerth lOOOp o rice, byddai yn dra def- nyddiol. Y Morning Post a ddywed fod Suleiman Pasha, gyda bvdciin o 50,000 wedi cyrhaedd Drama, ac felly nad vw ond ychydig bellxler o'r mor, ac y gall ei gyrhaedd yn hawdd, un ai yn Nghulfor Coutessy neu Douyn Kavala, a bale y gallai ddan- fon ei wyr yn hawdd i Gaercystenyn neu Galli- ^° Dywed y Times ar sail dda fod Brenhines Lloegr wedi anfon llythyr at y Czar i gyfryngu ar ran y Twrc, acigrefu am ataliad y rhyfel. Ychwanegir fod v Ilythyr wedi peri argraph annymunsl iawn ya St. Petersburg.

Dygwyd y newydd i amaethwr Gwyddelig unwaith fod ei ferch hynaf wedi rhoddi genedig- aeth i blentyn, pan y llefodd:—" Wel, bedad, dyma fi'n daid; hyny yw, yr wyf yn daid neu yn nain-wn i ddim pa un ai mab neu ferch sydd ganddi." Y PJIYSYGWR.—Rhvw physygwr arferai ymgyn-, ddèiriogi yn anferthol pan glywai bobl yn lladd ar feddygon; ae mewn atebiad i'r cyfryw achwynion, dywedodd uiiwaith- Mi roddaf Mr i'r rhai oil y bu'm yu gweini iddynt, allu profi ddarfod i mi un amser ddangos anwybodaeth nac esgeulusdra tuag atynt." "Hawdd i chwi wneuthur hyny," ebai rhyw bertyn oedd yn eiglywed; "canys chwi a wyddoch yn dda nad ydyw dynion meirw yn achwyn ar neb!"

Itoittou c'r gcbfirltir. Claddwyd 4w?3 gant o be. ?uuau >n Icrthyr y I ystod y mis diedduf. D n mil aiu ydyw Edward Francis, Casncwvdt. Nos Fawrth iwc(ldaf, ymoaododd ur ei «ni gan guro ei phen gyda heiyrn tan. Yr om;,l Ity. yn groes i'r gyfraith; dygwyd ef ger bron yi ynadon; ae yn awr y mae'n edifarhau yn nghtu- chary sir, lie yr erys am fis. Ffyna cyfyngder mawr yn Pentre Rhoudda, ac y mae myfyrwyr Coleg y Bala wedi anfon tanys- grifiadau at gync rtliwyo y newynog a'r angeuus yno. Hysbysir nad oes unrhyw ttalraetn enwaaoi yn cael ei ddangos yn Merthyr yn nglyn a'r cee. nau cawl, y rhai a arolygir gan yr Ef Griffiths. Nid oes dim llai na chant o blant Pabyddion yn cael eu digoni ohonynt bob dydd. "Plant Rebecca a'u gweithredoedd" ydoedd un o'r pynciau a gymerwyd i ystyriaeth yn llys chwarterol sir Faesyfed, mewn canlyniad i sylw o eiddo Mr Lloyd. Yn ystod y ddau fis diweddaf, y mae cymydogaethau Llandriudon, Penybont, a Rhaiadr, wedi eu blino gan heidiau o ddynion yn cario rhyw fath o arfau, ac wedi duo eu hwynebau, yn myned o gwmpas y wlad yn y nos, ae yn lladd yr eogiaid (salmons) yn yr afonydd. Yr oecd Bwrdd Diogeliad yr afon Guy, yr hwn a gyfarfu yn Henffordd y dydd o'r blaen, wedi dymuno arno ef ddwyn y mater o flaen y llys, o herwydd, yn ol adroddiad gwyliedyddion yr afon, yr oedd y gyfraith, yn ddiamheuol, yn cael ei thori yn rhanau uchaf y sir. Nid oedd y bwrdd yn dymuno tafiu y sir i draul, ond yr oeddynt yn foddlawn i dalu eu hunain am ehwaueg o wylwyr ar yr afon, yn ol y ddeddf seneddol; a gobeithiai efe y cyd- synient a'r cynyg. Cariwyd cynygiad Mr Lloyd oedd gyda deuddeg o bleidleisiau yn erbyn un. Y mae Mr Edmund Davies wedi gorfod rhoddi ei le ar fwrdd lleol Penarth i fyny, o herwydd ei fod yn ymadael o'r ardal. Y mae Cynghor Trefol Caerdydd wedi mabwys- iadu deiseb i'r seneddyu erbyn pob trosedd yn erbyn, neu wriad oddi wrth, yr anmhleidgarwch ag y mae ei". llywodraeth wedi ei ddilyn hyd yma. Y pechod parod i amgylchu byrddan ysgol, gaU- em dybied, ydyw gwario gormod o arian y treth- dalwyr mewn adeiladu ysgoldai costfawr. Da genym ddeall nad yw bwrdd ysgol Llandilo, Taly- bont, yn perthyn i'r dosbarth hwn. Yn ddiweddar, bu y Bamivr Falconer, o Lys y Man-ddyledion, yn traddodi darlith yn Usk ar "Fywyd Erasmus." Uchel ganmolir gwaith y darlithydd. Ymladdwyd brwydr boliticaidd yn Nghyngor Trefol Casnewydd yr wythnos ddiweddaf, a buddugoliaethodd y Rhyddfrydwyr. Ar ol ym- driniaeth faith, mabwysiadwyd penderfyniadl'yn ffafr anmhleidgarwch yn mherthynas i Gwestiwn y Dwyrain. Ceisiodd yr adran o'r Toriaid basio gwelliant yn ffafr cefnogi y Llywodraeth, ond collwyd y cynygiad. Ydyddo'rblaen, cynhaliwyd cyfarfod cyhoeddus yn Nghastellnedd gyda'r amean o wrthdystio yn eibyn i'r wlad hon gymeryd rhan yn y rhyfel yn y Dwyra'n, ond yr oedd yr elfen gynhyrfus a thryst- iog y fath yno fel y methwyd dyfod i un pender- fyniad. Cymerodd damwain ddifrifol iawn le yn Nglofa Dwilast, Penclawdd, foreu ddydd Gwener di- weddaf. Ymddengys fod glowr o'r enw John Morris, a thri o weithwyr eraill, yn disgyn i lawr mewn tram. Pan oddeutu deugain llath o ragorfa, torodd y rhaff, a disgvnodd y tram i'r gwaelod, dyinder o tua 200 0 latheni- Maluriwyd Morris yn ddyclirynllyd, eithr fel y mae'n rhyfedd dyweyd, diangodd y gweddill heb pnaf o gwbl. Bu Eliza Curtis, gweddw, 46 mlwydd oed, yn byw yn Heol Picton, Cae-draw, farw yn dra sydyn yn Merthyr boreu ddydd Gwener diweddaf. Clef-yd y galon ydoedd ei hafiechyd. Y dydd o'r blaen, curodd David Griffith, Cas- newydd, ei geffyl, am yr hyn y gorfu iddo dalu dirwy o ddwy bunt a'r costau. Dydd Gwener, dygwyd Timothy Cokeley (15), James Collin (16), a John Kelley (15), ger bron ynadon Caerdydd, am dori i mewn i fasnachdy Mr George Hopkins, a lladrata swm o arian oddi- yno. Er yn ieuainc, yr oedd Collins a Kelley yn hen droseddwyr. Traddodwyd hwy i sefyll eu prawf. Nid yw ofergoeliaeth eto wedi cael ei lwyr symud o'n plith. Dydd Gwener diweddaf, dygwyd gwraig briod ger bron ynadon Caerdydd, ar y cyhuddiad o "ddyweyd ffortiwn," neubender- fynu "tynged" y ffyliaid hyny a ddeuai i ymofyn am ei gwasanaeth. Ar un diwrnod, bu cymaint a 37 o ferched ieuainc, rhai parchus iawn, yn nhy y ddewin wraig hon, yn cael eu twyllo a'u hud- ddenu ganddi. Cyrhaeddodd y son am dani i glustiau yr heddgeidwaid, a phan gymerwyd hi i'r ddalfa, dywedir fod ganddi ddigonedd o fusnes ar law. Aufonwyd hi gan yr ynadon i dreulio pedwar diwrnod ar ddeg yn ngharehar y sir. ESOOB TYDDEWI A'R PARCH C. MORGAN.-Y mae fleer St. Mair, Abertawe, wedi bod yn cy- meryd rhan gyda gweinidogion Ymneillduol mewn cyfarfodydd gweddi undebol yn Sefydliad Crist- ionogol y Gwyr Ieuainc, a phenderfynwyd ar fod i'r ficer gymeryd llywyddiaeth cyfarfod gweddi mewn capel Ymneillduol, tra yr arweiniai y Parch T. Owen (B) gyfarfodcyffelyb ynyr Ysgol Wladwr- iaethol. Cwynodd rhai Eglwyswyr wrth yr Esgob, fod Ymneillduwyr yn defnyddio buddiannau Eglwysig, ac ysgrifenodd yr Esgob lythyr i wa- hardd y cyfryw. Gohebydd o Gaerdydd a bellebra yn mheEach,-Fe wnaed y gwaharddiad gan Esgob Ty Ddewi yn erbyn y Parch C. Morgan i roddi ei bresenoldeb mewn gwasanaeth mewn capel Ymneillduol, ac yn erbyn defnyddiad yr Y sgol Wladwriaethol at gynhal cyfarfodydd gweddiau undebol, dan yr argraph y byddai y ficer a gweinidog y Bedyddwyr yn "pregethu o fewn yr adeilad, oblegid byddai hyny yn doriad disgyblaeth eglwysig." Pan ganfyddodd ei Arglwyddiaeth ei fod wedi ei Mwyllo gan ei oheb- ydd, pellebrodd i dynu yn ol y gwaharddiad, ond oherwydd oediad y qyfryw dyma ydoedd yr achos o'r camgymeriad.

CANU YN Y NOS.—Dkrwyddai fod Rhys Davies (Rhys goes bren), a gweinidog parchus, ar daith bregethwrol, yn Ngogledd Cymru gyda'u gilydd; ac un noswaith yri v gwely, torai'r hen Rhys allan i ganu yr hen bsnill hwnw- "Mae miloedd o rai aflan Yn 'mofyn am y gwaed." Canai yr hen Wr drosodd a throsodd, nes oedd y ty yn diaspedain, a dihunodd ei gydymaith gan y ,swn, ac yn ddisymwth a ofynodd yn ei hurtweh, "Pa le y maent, Rhys P" "Edrych dan y blanced," meddai yr hen Rhys, gan olygu y chwain a'i poenai.

Œ JlnuTIiau lltnrtig.- l.losgwyd signal box yn nghymydogaeth gorsaf • icilffordd Llanduduo yr wythnos ddiweddaf. (7"hel inmolir y wledd ragorola roddwyd gan. Mil i-rkd a Mrs Wyatt, Porthdiuorwig, i wragedd. i pl¡Ja, rai cannoedd o weithwyr yn Mhorth- .i uwig. Y mae'r Mary Keasener, perthynol i Borthmadog, ar goll, ae ofnir am ei diogelweh. Yr oedd ym rhwym o Lerpwl i Borthmadog gvda llwvth » \Venith, gyda y cadben a'i fachgen bychun. ar v bwrdd. Mwynhaodd meirch filwyr sir Ddinbych wledd. fawreddog yn y Castle Hotel, Rhuthyn, ) r wyth- nos ddiweddaf. Ymddiddan lied gynhes, a braidd yn Doeta hefyd, a gafwyd yn nghyfarfod diweddaf Bwrdd. Dirprwywyr Llandudno. Cyfeiriodd un o'r aelodaa at y priodoldeb o leihau nifer y cynrychiolwyr, er sicrhau mwy o waith a Uai o siarad dibwrpas. Yr wythnos ddiweddaf torodd Mr Samuel Hol- land, A.S., eigysylltiadfel meistr a llech-chwarel- wyr Ffestiniog, achynhaliwyd cyfarfod brwdfrydig- dros ben er dangos teimladau da tuajato ar yr achlysur. Mewn cyfarfod eyloeddus a gynhaliwyd yn Mrymbo y dydd o'r blaen, penderfynwyd mai doethach ydyw i Loegr ItlOS yn ganolig yn ystod y rhyfel presenol, ac anfonwyd y cyfryw fain i Arglwydd Derby. Bwriada Corphoraeth Conwy fabwysiadu mes- urau er sicrhau trosglwyddiad y gweithfeydd dwfr a nwy, ond y mae'r prisiau a ofynir am danynt gan y cwmniau yn uchel anarferol. Dydd Mawrth, yr wythnos ddiweddaf, cynhal- iodd Dr. Hunter Hughes, drengholiad ar gorph geneth fach Robert Roberts, chwarelwr, Pen- morfa, ger Tremadog, yr hon a gyfarfyddodd a'i marwolaeth ar y Sadwrn blaenorol, o dan yr amgylchiadau gofidus a ganlyn:—Ymddengys i'r fam fyned y diwrnod hwnw i Borthmadog, gan adael y plant yn y ty. Tra yr oedd yr hynaf allan yn ymofyn dwfr, daeth dillad y drancedig i gyffyrddiad a'r tan, a llosgwyd hi i farwolaeth. Dychwelwydrheithfam o "farwolaeth ddamwein- iol." Rhoddodd un o wardeiniad Eglwys St. Mair, Kirkdale, wledd fiasus i 120 o hen bobl yr ardal, yn amrywio mewn oedran o 65 i 83. Gorfu i Richard Edwards, canwyllwr, Wydd- grag, dalu yn Iled ddrud-20s a'r costau-am gymeryd ychydig laseidiau yn ormod o gwrw, a angos ei hun yn y cyflwr o feddwdod yn neuadd y farchnad. Gresyn oedd i Samuel Angof, mwnwr o Gemyw, a weithia yn nghymydogaeth Llanrwst, gymeryd tro i dir Angof, a thra yno anghoflo mai gwell fdyw cymeryd ychydig na gormod o ddiod Syr John Heidden. Cafwyd ef wedi anghoflo ei hun mewn meddwdod; dygwyd ef gerbron yr ynadon ddydd Llun, ac adgofiwd iddo mai yr un yw cyfraith y tir yn Llanrwst a Chernyw, a wrth ei ddirwyoi 5s a'r costau, cynghorwyd ef i beidio anghofio yn y dyfodol. Y dydd o'r bIaen, cymerodd John Griffith, gwas y Parcia, Mon, chwech u faip yn ei boced adref, a chan mai eiddo ei feistr oeddynt, yr oedd hyny yn drosedd yn Ilygad y gyfraith. Pan gymerwyd ef i'r ddalfa, addefodd mai ei amcan ydoedd eu berwi gydag ychydig datws. Modi bynag, cyhuddwyd ef o ladrata chwe' meipen, ae anfonwyd ef 1 garchar Beaumaris am saith diwrnod. Ymddengys mai, ychydig iawn o groesaw a- roddir i grwydriaid dyeithrol yn Nghonwy. Yr wythnos ddiweddaf, aeth un o'r giwaid hyn i ym- ofyn llety yn y tlotty. Gan ei fod yn feddw ar y pryd, a awm 0 arian yn ei feddiant, rhoddwyd ef yn ngofal tyner Moelwynfab, yr hwn a'i lletyodd MngheUgorsafyrheddgeidwaid. Erbyn hyn, y mae'n byw o'r newydd yn nharchar y sir, lie yr erys am bedwar diwrnod ar ddeg. Y mae Samuel Hughes, Llanasa, yn y ddalfa ar y cyhuddiad o ladrata drws a ffram o dy, eiddo Mr Bates, A.S., CastellGvm. Dydd Iau diweddaf, penodwyd y Parch W. Dickson, curad, Wrecsam, i gymeryd gofal o fywoliaeth Berse ger y dref hono. Deallwn fod Mr Roberts, y Castell, Dinbych, wedi cerfio model o gof-golofn Dr Pierce allan o gore. Uchel ganmolir y gwaith. Bwriedir agor ystafell goffi a cocoa yn Ffestiniog. Y mae pwyllgor wedi cael ei ddewis i gario y gwaith allan. Tra anaml y clywir am gorau Cymreig yn gwahodd eu cyfeillion i ddawnsfa. Pa fodd bynag am hyny, cynhaliwyd y ddawnsfa longyfarchiadol yr wythnos ddiweddaf gan aelodau "Glee and Madrigal Society," Caergybi, a daeth lluaws o'u cyfeillion a'u hedmygwyr yn nghyd. Cwynir yn fawr oblegid marwolaeth annisgwyl- iadwy Mrs Richardson, Aberhirnant, Meirionydd, yr hyn a gymerodd le ychydig ddyddiau yn ol. Collodd tlodion yr ardal gymwynaswraig haelionus a charedig. Fel yr oedd gweithiwr yn myned at ei waith un boreu yr wythnos ddiweddaf dros fynydd heb fod neppell o Bwllheli, ymosodwyd arno gan grwydryn mileinig. Hyderir y bydd i awdurdodau y gyfraith ei ddal yn lied fuaR. Ychydig ddyddiau ynol, canfyddwyd agerlong mewn cyfyngder oddeutu deuddeg milltir i'r de orllewin o Gaergybi, ae arwyddion amlwg ei bod wedi ei hanalluogi. Chwythai yn galed iawn ar y piyd. Pben Watkins ydoedd enw y dyn ieuanc a gyfarfyddodd a damwain angeuol yn siafft rhif 1, Dolyddelen, ychydig ddyddiau yn ol. Wedi darllen yr adroddiad torcalonus yn y Gcnedl, casglwyd oddeutu saith bunt at gynorthwyo y dioddefwyr yn y Deheudir yn mhlith enwadau crefyddol yn ardal Penmachno a'r cvlchoedd. Ychydig ddyddiau yn ol, aeth plentyn bychan. Mr Humphrey Evans, Gwempistiol, i gymydog- aeth glanau afon Ty Hen, ger y Bala, & chwympodd i mewn. Cipiwyd ef yn uniongyrchol gan y cenllif, ac wrth gwrs bu foddi. Yr wythnos ddiweddaf canfyddwyd corph y plentyn colledig wedi cydio mewn manwydd ar Ian yr afon, mewn dol berthynol i fferm Mr H. Davies, Branas Uchaf. "Marwolaeth ddamweiniol ydoedd y penderfyn- iad y daethpwyd iddo yn y trengholiad a gynal- iwyd o flaen Mr J. Jones Williams. Ym nghyfarfod diweddaf Cymdeithas Amaeth- yddol Nant Conwy, hysbyswyd maiswm y gweddill mewn llaw ydoedd 180p. Etholwyd Mr Joseph Evans, Maenan, yn llywydd am y fiwyddyn ddyfodol, a Mr Richard Jones, Dolgan House, Capel Curig, yn is-Iywydd. Bwriada y gymdeithas gynhal arddangosfa o stalwyni yn Nghonwy ar y 26ain o Fawrth nesaf. Y maeCymro o'r enw Wm. Henry Griffiths yn y ddalfa yn Wolverhampton ar y eyhuddiad o geisio lladd ei gariad, sef Elizabeth Beeston. Hysbysir am "farwolaeth" Ariandy Cynilo Dinbych, yn 30 mlwydd oed. Trysorydd yr ariandy ydoedd Mr Hughes, Ystrad, i'r hwn y dychwelwyd pleidlais wreseg o ddiolchgarwch. Daeth yr Anrhydeddus William Bagot, mab hynaf Arglwydd Bagot, i'w oed dydd Sadwrn diweddaf, a chan fod yr olaf yn meddianu eidao yn Bont uchel. ger Ruthin, dathlwyd yr amgylchiad gan drigolion y gymydogaeth gyda llawenydd anarferol. Hysbysir fod yr Anrhydeddus Douglas Pennant, A.S., yn ei Ie" yn Nhy y Cyffredin ar yr ach- lysur o agoriad y Senedd. Gobeithio yr erys yno. Am daraw Thomas Pierce, masnachwr g11, gorfu i Evan Jones, moulder yn y foundry yno dalu dwy bunt a'r costau. Bu John Jones, ysgyfarnogwr, Bodedern, mor anffodus a myned i dir y Milwriad Hughes i herw- hela, am yr hyn y gorchymynodd j uadon y Valley, Caergybi, iddo dalu 10s a'r costau. Y mae cangen o Gymdeithas Ddirwestol Eglwys Loegr wedi cael ei sefydlu yn Llallelwy. RKODDION HAEMONVS GAN ARGLWYDD RAGLAW MON.-Y mae yr Anrhyd. W. O. Sanley, Rhaglaw Mon, wedi chwanegu ei rodd o 750p i lOOOptuagat Glafdy y Morwyr yn Nghaergybi, a rhodd o 500p at Gartref y Morwyr-dau sefydliad a gyfodwyd bron yn llwyr drwy liaelfrydedd teulu Stanley. YR YKOAIS AT LOFRUDDIAETH YN Y DREJ- NBWYDD.—Dygwyd Edward Harding a William Jones, y rhai a gymerwyd i fyny ar y cyhuddiad o geisio llofruddio John Swain, yn nghoed Rhydy- felin, ger y Drefnewydd, o flaen yr Ynad, ddydd Sadwrn diweddaf, a gohiriwyd eu hach is am wyth. diwrnod eto.

Amtrita. Dygwyddodd ifrwydriad,dychrynllyd yn Strafft Stanton, tua milldir o Wilkesbarre, Pa, ar y 18fed oRagfyr, drwy vr hyn yr anafwyd y personau canlynolJohn T. Griffiths, arolygwr tumewnol; Lewis S. Jones, boss yn nglofa yr Empire; Richard Roderick, boss; y tri yn Gymry, ac wedi eu llosgi yn eu dwylaw a'u gwynebau. Gwnaed dinystr mawr yn nhymydogaeth y ffrwydriad. Yr oedd archwilwyr y glofeydd yn myned trwodd ar y pryd, a thaflwyd hwy i lawr; eithr diangasant yn ddianaf. Hysbysa y Drych am lonawr 3ydd, am tarwol- aeth Mrs Mary Roberts Harrison, merch Mr J. E. Roberts, Utica, ac yn yr un rhifyn ceir hysbysiad am ei phriodas. Deallwn fod Llenorion Wisconsin am gael Eisteddfod eto y Nadolignesaf, yn Racine-a bydd hono yn un "gadeiriol. Testyn y gadair fydd Dinystyr dinasoedd y gwastfodedd;" a thestyn y prif draethawd-" Manteision y Gorllewin fel lie i'r Cymru ymsefydlu." Hysbysir ni fod y Parch E. C. Evans wedi derbyn galwad oddiwrth eglwysi Shenandoah, Pottsville, Minersville a St. Clair, ac yn lied debyg o'u hateb yn gadarnhaol. Deallwn fod y Parch James Jarrett wedi cael gwahoddiad oddiwrth eglwys Brcsbyteraidd Seisnig Turin, N.Y., i'w gwasanaethu, mewn undeb a'r eglwysi Cymreig sydd eisoes dan ei ofal. Nid ydyw eto wedi rhoddi atebiad penderfynol.