Y Genedl Gymreig

CAN DDESORIFLADOL. I At foren oer yn Tachwedd Cychwynais am ryw daith o bellder anarferol Trwy'r niwl a'r tywydd llaith; Dros fryn a phant ymdeithiwn Yn iiota ao yn hyf, -04 Tra'r gwynt yn rhuo'n enbyd, Yn ddychryn gan mor gryf. Wrth deithio mewn enbydrwydl Trwy wyllt, anhygyrch le, Fe welwn rhyw olygfa Addurnol, megys tre'; Pryd bya y niwl ddiflanai I groth yr anwel ondd, A'r dreflan oil ymloewai Dan haul belydrau'r dydd. Wrth syllu yn edmygol, A clayflym gamru'n mlaen, QythaTddaia y dref ddedwydd, Yn ddiogel heb un chwaen Canfvddwn rhyw anwyldeb Yn ngwedd y trelwyr mid, Na welais yn flaenorol Mewn uurhyw dref na gwlad. 'Roedd yno adeiladau- Rhai gwycbion iawn a hardd; Masnachdai cywrain hefyd, Nee dotio Ilygaid bardd: Xlawn ydoedd o amiywiaeth At holl aDgeuion dyn, A phawb a golwg ddedwydd Yn llnwn mwynhau eu bun. Bum yno'n aros adyddiau, Gan fyn'd o 10 i le, A Bylwi yn bar fanwl At bobpeth yn y Fe deimlwn fod tawelwch Yn Uawn deyrnaaLLa lion, A'r dref yn llwyr heddycho), Fel ncfocdd bach, o'r bron. Ki cheid ymladdau milain Ar hyd heolydd hon 'Roedd pavib yn byw mewn heddwen Heb un dymheatlog fron; Ni welid gwraig allwylaf A'i pblact mown dwfn gri, Yn ddrych o wir drueni, Ond pawb mewn parch a bri. Un diwrnod mewn cywieinrwydd l'it Ilys yr aethym 1, Oan ddyagwyl c]jwedjfci/ti) Rhal am fol ar eu sjiri; Ond ni cheid av/grym felly Gan iaeb o fewn Y Ile: 'Doedd ynu ddim i'w drafod Ond man faterion tre'. Ni cheid circharan yno Na tLbdai nii oedd un, liRC angen am wnllgofdy I reddi neb rhyw d iyn "Boedd yno hardd addoldai Yn prydferth bnw'r lie, A glanwaith d,ti'r t:igolion Yn addurn i'r fath dre'. Ni cheid heddgoidwaid yno Yn byw ar ilrethi'r wlad, Na mab yn codi t("fysg Gan fwrdro'i anwyl dad; NJ wtli(I tad anwylaf Na mam o dyner fron Yn colli mewn gwallgofrwydcJ, Kcs ila,cl4 cu p'cnt.ullaa. J Mae'r gwr a'r wraig mewn heddwch A'r plant o gylch y tan, Heb elfen o anghydfod Yn melus ceinio cin: Rhyw atlun o ddedwyddwch Yn mhob rhyw deulu sydd O r oriel fawr drag'wyddol Fwyahoir gan deulu t ffydd. Ni phoenidy trlgolion Gan anniweirdeb hy' By'. heidio yu ein Ilysoedd Mewn gwir gymeriad du 'Roedd sobiwydd yn teyrnasu, Diweirdeb gydag ef, A phob rhyw rinwedd arall U ffrwythau pur y net. 'Rwy'n synu mewn myfyrdod Uwchben y darlun hardd- Maa'm mynwes yn dromlwythog Am ddehongliadau'r bardd." Mae'r eweetiwa ya ddyddorol A llawn o aabri byw; Myrdd mwy godidog ateb Mai Net heb Daiarn yw. 'Rwyf o angerddol ysbryd Yn dwys anadlttlla bur At or-edd wen y Duwdod Trwy'r Gwr a'r hoelion dur, Am wal 'd pjb tref heb dafarn, A'r gwledydd oll i Ryd Yn gadliru mewn gwlr sobiwydd 0 afael gwanc y byd. I Nebo, L'anllyfni. Ioan Giak Dclyk.

Pob barddonlReth i'r Omedl i'w chyfeirio fel ya --I Eiflonydd Carnarvon. Fel hysbysiadau y cyhoeddir anerchiadau bardd- onol ar vr achlysur o eueaigaeth, priodas, marw- «Ueth, &c. Am delerau, ymofyner i'r Oynoedd- WTT.

PRIODAS I T Cadben Roberta, Chwilog, a Mies Catherine Jones, Uan-ybi, Pwllheli. Y Crsawdwr caredi?—cMvnododl Yn Elen, mai chwitliij; I naws dyn ei osod o, Yn fan houo, i fyw'n unig. O! mor hoff y fremiai'r ha' ,—yn yr ardd, 0 dan el wrid cynta*, Arno!—ond nid digon da Er hyn oedd i'r hen Adda. Eithr I in, i dirion drri-el e, s-' en, Giiiodd asen heini', Ac fe ddaeth, pan (rafodd hi, Nefoedd lin ilw foddloni. A'r hanes, byth er hyny,-yw, nad oes Neb, na dim, wna i fyny Le gwreigan hoew!an,—a hy' Ydyw'r gwawdiwr a'i gwedy. Y Cadben lawen chwedlenodd-fi bun, A'i th3n bfir a'i swynodd Ei mirain drem arno drodd Dan, a'i enaid enynodd. Llawer glin rian fu'n iho'i—curog wen 1'r j:r, ond, heb wyrdroi, Ei ddiball serch oedd heibio I bob un at lihywuu yn troi. Tra ym merw trwm mopedd.-tra hwyliai Trwy helynt tymhestloed 1, Yn ei fron, tan fawr )iioedd, Tynu llun Rhywun yr oedd. A hi, 'n yiaweled meWTJ miloedd-o ddedwydd Freuddwydion yr ydoedd Nofio, mewn swyn fel Nefoedd, Trwy bilu a Rhywun yr oedd. Ooron pob ceinion canaid-iddo fo Oedd y fun fendigaid; Ac i lanw gwagle'i enaid, Cael iddo'i hun Rhywun oedd raid. A'r ddan, beddyw,—0 mor ddyddan !—yn Y llw wnaed, Set allan [Ilong I f6r byd; a chyda chan,—Ffawd fyddo Yn llywio hono a'i 1law ei hunan, Uynlleiflad. Pkdrogwtson. I

LLINELIAU .A Marllenwyd yn nghyfarfod cyflwyniad tysteb i IIrT. O. Jones, athraw Vsgol y Bwrdd, Aber- Ilefeni, ar el ymadawiad i Athrofa Aberystwyth. Dymunol yw gweled cynifer, Fan yma, yn awr wedi cWldd, I dalu gwarogaeth i'r athraw 8,'n myned o'r ardal i ftwrdd; Gwaith ofer yw d'weyd ei ragorlon- Mae'r pethau a geir yn y gôd, A chynhes deimladau pob oalon, Yn dyation i brofi ei glod. Oherwydd ei fyned ef ymaith Bydd coiled yn (I liau'a y lie, A tbeimlir ihyw chwifchdod a hitaoth Gan lawer am dano efe; Ond er fod yr athraw defnyddiol A siriol yn 'madael o'n cwm, Kid ydyw'n ymadaet i'r fjnwent— r Rhyw Imadael fel hwnw sy'n drwm! Ond gobaith sy'n tystio, yn hysbys, Fod eto hir oes iddo fo, A chredwa, yn eithaf hydeius, Daw atom yu anil i ro'i tro A boed i RsgUmiaeth garcdig Ei arwain, wr astud, yn mlaea I iachus dwr u-hel Gwybodaeth 8y' a'i gyfoeth yn haen ar ol hacll. 'Na chaffed yr athraw byth deimlo Un awel yn chwytbu yn groea Droa fryndir oer Siomiant i wywo PlanigloQ gobeithion ei oes Ond boed iddo gael ei goroni Gandduwies Anrhydedd a Ffawd, A blodau cysuron f'o 'n tarddu Hyd randir dyfodol y brawd. Ap Malbwvn. I

CYLOllWiL LENYDDOL NEFIN. NADOLIG 1883. GAS I PARCH J. OADFAN DAVIES, I.I. GWROLDEB XOBBOL." Derbyulwyd deuddeg o draethodau ary^ test/n hwn est yr eiddo "B A., Mias, Alpl, ia,P, Ieuan," Un a fu yn Nevin," II Elias," "Alpha," "Athanasiue" "Anthropoa." "Mulhun m Parvo Dyfal," "Gabeithiol," ac "Edsayiet." Tx-Traethkwd byr iawn-rhy fyr i wneyd dim byd tebyg i gytlawnder & r awdwr na t testyn. Oredwn na wnaetb. ymdrech-na tliynodd gynllun, a- na roddold allau ei nerth. Y m8e 1 modd 1r Tscrifeaodd yr yohy Jig a yegrifenodd yn pen I ni feddwl y gallasai gyfansoddi traethawd gwych. Nid ydym yn caeiyn y traethawd hwn ddigon 0 arbenigrwydd y testyn. Dywedir yma lawer o bothau am wroldeb moesol, a phen. tyrir nifer luosog o'r rhiuweddau Ciistionogol yn nghyd, pa rai y dywedir sydd yn ei wueyd l fyny. Taa diwedd y tcaethawl dywedir:Kid ydym wedi crybwyll ond y nesaf l ddim am hunan-ym- wadiad-y penderfyuollwydd arwrol sydd yn hanfod-il i'r gwroldeb aydd genym mewn llaw." Gwir bob gair!,Ac aid yw "Morale" wedi cymeryd y safle a allasail yn y gystadleuaeth hon, oheiwydd hyny, ?' .?K-TtMthawdUed synwyrol yw eiddo "Ap Ieuan," heb llawer o frychauj na llawer o ragoriaethaa amlwg. Traethawd gwych, mor bell ag y Mae yn mytied; ond y mae yn rhy fyr l allu trafod y testyu mor hyspyddol ag amryw o'r gyd- ymgeiawyr. Fel sreill yn y gystadleuaeth hon, ymddengys yn ia wrth ei gymhaiu ag ereill nag wrth ei feirniadu ar wahan. Un afa yn Nefyn.-Traethailrd cyffredm. Nid oe3 liawer o frychau yn yr yegrifen, ao mdyw y rhai y sylwasom amynt ond c^mharol ddibwys, Piin y ciedwn fod ei enghreiphtiau o wroldeb moesol bob amser yn hapus. Nid ydym yn yetyried fod hydyn nod ymdrechion eguul yn ffrwytli gwroldeb moesol, tra na f o ona hunan- ddyrchaflad, mewn modd anthydeddus neu beidio, o flaen Hyead yr ymdrechydd. Nid oea yn y traethawd ddim t'n temtia i aros uwch ei Den na, i dda, Ilea yr ail walth. Elias.—Dawn gaa "Elias" lawer o sylwadau da; ond dwg bobpath bron i mewn. Nid yw rn Cldigon cryno i ragori. Ymddeugya nad oea gan yr awdwr "allu i wrthod" dim a ymgynygii, mogya ar ddamwain, i'w aylw; a chawn felly lawer o barthynasau pall iawn, os nad pethau anmherthyn- asol i'w destyn yn y traethawd. Alpha.—Mae y modd y daw ar gwrol-ddyn moesol i sylw, ac y dengye nad yw y milwr ar faes cad yr uohaf ar dir gwroldeb, yn dda. Prin iawn y mae yr engfereiplxtia'i o ddyfalbarhad a iioda hwn eto i gyd yn dangos gwroldeb moesol. Er fod yma lawer o bathau lied wych ya y cyfausoddiad hwn, eto trymaiad ydyw ar y cyfan, Be y mae llawer rhyngddi) a bod i fyny a goreaon y gystadleu. aeth. .Atl,,n,,iu,I)engya y traethawd hwa ol brys raawr—brychau lawer mewn silloblaeth. a'r cyffel- yb. Defnyddia ormod o eiriau estronol, ac esgeul- usi briod-ddull y Glmraeg mar bell neaysgrifenu "gwerthfawr lyfrau," a brawddegan cyffelyb. Cyflwyna i'n sylw, yn ei brif raniadau, egwyddor- ion a phersonau, heb gymaint o drefa ag a ddy. munasem. Anthropos.—Ysgrifenydd trefnus a chywir ar y cyfan. Mae ei syiwadau yn synwyrol a da, ond braidd yn farwaidd. Nid yw yn gafael ynom, fel ag i wneyd ail ddarllen y traethawd yn bleser. Multum in Parvo.—le. Ond er fod yma lawer o sylwadau da iawn mewn ychydig o le, nid oes yma ddigon i bwyso cymaint a rhai traethodau yn y gystadleuaeth hon. Nid yw i fyny a rhai sydd yma o ran trefn, Dywed beta yw gwroldeb moesol, a desgrifl* y gwrol-ddyn o'i gyferbynu a'r Uwfr, yndda. Oawn rhai rhanau o'r cyfanaoddiad yn ymddangos yn gyinypplyd,agwead ambellfrawdd- eg i feeur yn llac. mae wedi et ysgfifena yn rhagorol. mae to a rhanau goren y tr, ethawd hwn yn ein baddhau yn fawr. tfsgrifena yn lied gywir. Y mae ei ddarnodiadau o foesoldeb a gwroldeb yn wasgarog, ao weithiau yn anghywir. Dywed fod moeaoldeb yn niweidiol i wir grefydd -mae dynioa moesel, yn y cyfredin, yn ddynion diailenedig, ac oherwydd hyn, maent yn niwaid i grefydd," eb efe Eto sonia" am grefydd at yr hon y mae gwir foesoldeb yn seiliedig." 0 ddiffyg egluto ei feddwl yn llawn yn yr hyn a ysgriiena, goilynga i mewn, fel y nodasom, ambell frawddeg dra chondemniadwy. Tra nad yw pob dyn a alwn yn ddyn moesol 11 yn grefyddol, eto, amlwg yw tod y manwl-y gwir gretyddol yn "ddyn moesol" yn ystyr oraf y gair. Gobeithiol. -Mae traethawd 'Gobeithiol' yndwyn mesur helaeth o ol dyfalwch. Mae weii ei ddos- ranu yn drelnus a'i yegrifenu yn weddol gywir. Y mae yn draethawd cryno, ayml, ymarferol, a llawn. Buasai yn dda genym allu eetyn rhywbeth i awdwr y traethawd Jtwn, ac amryw o'r rhai a reatraaoin yn agosaf ato, heblaw canmoliasth. Ond gan nad oes ond un wobr, nid oes genym yn aros ond nodi allan y goraf. .Ess,Tyist.-Traethawd gwir alluog. Cawn yma iaith sernl, beraidd, gyflawn, ac, weithiau, gref. Mae yma syniadau dyfnion a newyddion, a ctan mwyaf, yn dwyn noi augen athrylith wir. Nid yw ei ymddangoaiad allanol yn ein taraw mor ffafrlol, ond cynwysa beth wmbreth o aur dan lwcb. Dyma "Saul" y gystadleuaeth ragorol hon: efe yw yr uchaf o'i yagwydd i fyny. Y maeyn "eneiniog" athrylith. Gwobrwywoh ef a braich eatynedig. "TRKFX" (CYFINGEDIO I FERCHED). I Meddylied y gynulleidfa ata ein sefyllfa Goddefed ein hen gyfeillion yn Nefyn i ni erfyn am eu cydymdeimlad dyfuaf. Wple saith o chwiorydd doniol yn dyweyd y 'drefn' wrth- ym ar unwaith Y mie y pwyllgor yn garedig wedi ein cynysgaeddu a moddion effeithiol i ddys- tewi y ddoniolaf ohonynt: ond beth am y chwoch f Y boneddigesau a antariasant i ddyweyd y drefn" ydynt "Eunice," Morfydd," Sabrina, Dieuw," Jaue," Bessi," ac Eya." .Na,iice.-Traethawd Ilawn o wallau. Dechreu- asom eu nodi, ond amser a ballasii. Dymuool fyddai i'r awdures ymgydnabyddu a gramadeg cyn eyfansoddi eto-dyna y gwir gonest, ac os gwna, nid oes arnom ofn na theimla yn ddiolchgar am ein cynghor ryw ddydd. Morfyid.—Traethawd difrif a dwys, yn dangos mesur dymunol o ymdeimlad merch o'i dyled- awydd. Ond nid yw hwn yn ddigon cryf i ragori fel cyfanaoddiad. Suirina —Traethawd gweddol. oynwysa lawer o sylwa lau ymarferol da; ac o ddilyn yr awgrym- iadau, gwna "Sabrina" ei hun a'i theulu yn drofnus a dedwydd. Dienw.—Oyfansoddiad gwastad, yn ymdrin yn benat a "threfn" parth pethau cyfEredin bywyd Nid oes yma ddim yn ueillduol i'w gau. mol na dim neillduol i'w feio. Jane.-Traethawd gwych iawn. Maeynerbyn diffodd y tymherau. Nid pethau i'w diffodd, ond i'w trefnu ydyw y tymherau-mae eieieu idd- ynt weithiau flagIR fel tua Llundain dros- y gwir- ionedd." Dyna farn Jaae. Mae yr awdures am i bobl briodi, a byw yn deuluoedd, ao nid fel adar gwylltion heb ofal nyth yn ;7 byd arnylt. 11 Nis gall y bai hwo fod ar y merched, ond y mae oil yr ochr arall." Chwareu teg i "Jane" am wneyd cyfaddcfiad mor onest. Bessi -Nodedig o ddoniol. Mue ysgrifbiu hon yu myu'd fel tafod morch. "Nid trefnus," modd hi, "jd/w gTaled y te, y øiwgr, y coffl, y lacb, r, j yr olew gwallt, y powdr daanedd, a r enaint er llyfnhau y croan, ar yi un astell yn y cv pbwrdd. Ao nid peth hardd at amlen cyhoeddiad crefyddol ydyw gweled hysbyaiadau am Hymnau Ann Griffithi, Fills Jones Tremadog, Taith y Pererin, (Bunyan), Almanac Roberts Caergyii, Qainme Bitters Gwilym EVAns, Pngethau Daniil Rowlands, Potted Yarmouth Bloaters, Geiriadur Ysgrythyrol, &o." Gwir bob gair; a dylai y thai y perthyn iddynt wrando ac ystyried, o fachgen da y wang hyd y 11.01. mwyaf anffaeledig. Traethawd pwi- pasol iawn, fel y gwelir, yw yt eiddo < essi j" a chawn ganddi aylwadau hapus ar bethau oyflredin bywyd. Eva.—Defnyddia hon rai ymadroddion gwerin- aidd yn y rhanau mwyaf ymarferol o'i thraethawd. Ond ar y cyfan, mae yr iaith yn brlodol. Hwn yw y traethawd meithaf, llawnaf, trefnussf, a goraf yn mhob ystyr yn y gyatadleuaeth. I'n bryd ni y mae hwn yn teilyngu y wobr. [Cyhoeddir y gweddill yn ein nesaf.—Gol].

I CHARLES DICKENS. LOafodd yr yegrif ddyddorus a gaulyn ei darllen geibron Qymfleithas Lenyddol y Tabernacl, Ban- gor, gan Bir E. Myrddin Jones. Yr ydym gyda phleser yn ei chyiiwyno i sylw ac yetyriaeth ein darllenwyr Uengarol, gan gredu y teimlant yn ddiolchgar am y tath grynhodeb dettlus o hanes y nofelydd, yn nghyda'r feirniadaeth ehangfrydig ar ei amrywiol weithiau, a'r gwasauaeth aidderchog a gyilawnodd fel awdwr. Derbynied Mr Jones ein diolch am ei hanfon.—Gol.] Nis gwn a ydyw yn acgenrheidiol ai peidib gwneyu uurhyw ymduiheurad am Odewia testyn lei Charles Dickons, y nofelydd, i geisio gwneuthur ychydig syiwadau arno, mewn cyfaifod sydi, i raidau, yn dwyn cysylltiad ag Ybgol Sabbothol y He hwn. Gwu yn dda ddigon tod llawer o bobl ragorol i'w cael yma a thraw a edrychant ar awduron o fath Dickeua fel perthynasau agos i Dywysog y Fagddu Fawr, a'u gweithiau yn adim amgen na gwenwyn marwol i foesoldeb a chrefydd. Gyda'udwylaw yn mhleth ar eu mynwes, troant ou llygaid tua'r net mown holy horror wrth feddwl am bechaduriaid mor ysgeler a David Copper- field," ac Oliver Twist," tra y darllenant ltug- chwedlau doniol Mr Daniel Oneii, ar ddalenau uniawngred y Drysorfa, gyda bendith a bias angerdaol. Soniwch withynt am ffraethebioa ysmala y wag "Sam Weller,"ahwy a'ch traddodant yn ddiseremuai i ditan, ond ni phetrusant gyd- ymddyaoan a chwi hyd orian man 1 boreu, am driciau direidus Wil Bryan" ai gymdeithiou. Y Drejian, ei ihobl, a i thethau, a'r Tri Brawi a'u Teuluuecld, sydd gysegredig yn eu golwg, ond Martin thuzzhwhit, a Dombcy and Sonaesgymunir ganddynt. I ba beth y geliir priodoli yr anghyson- deb dybryd hwn y mae yn anhawdd penaeilytu. Fod llawer o ffug-chwedlau iael eu chwaeth, a niweidiol eu dylanwad, wedi ymddangos o bryd i bryd drwy y wasg nis geliir yn rheayinol wadu, a dichon y clyry y ifaith hon gyfrif i raddau am y gwrthwynebiad cyndyn a'r adgasrwydd dwtn a arddangosir gan lawer o ddynion da at y math yma o lenyddiaeta. Ond prin yr wyf yn meddwl eu bodyn djg condemnio flug-ahwedlau yn gyfan. gwbl am tod rhai o honynt a'u tuedd i aomnuro y chwaeth a llygru y meddwL Ai nid oes llawer o lyfrau ar bob cailgen o lenyddiaetl1 o'r bron yn heigio drwy'r argraphwasg a'u tuedd uniongyrchol at arwain y neb a'u darlleno i gyfeiliorni mewn barn a buchedd P Ond ai cyflawn collfarnu yr oil, am fod rhai yn beryglus i'w darllen? Cymerer esboniadaeth Feiblaidvi, er enghraipht. Pwy yii ei iawn bwyll a waharddai i neb a ewyllyaiai efrydu esboniadau meiua Jamea Hughes neu Mathew Henry ar lyfrau Jflosea, oblegidlod y sceptic Esgob- yddol Dr Colenso yn ei esboniad yn amheu dilys- iwydd y llyfrau hyn, neu yr ysgolhaig Ysgotaidd Robeitson Smith yn eu llym feirniadu ? Felly dywedaf flnau, mai lfolineb hollol yw ymwrthoda cliynyrch maes ffrwythlawn ffiug-chwedleuaeth am fod ambell asgellen wyllt yu tytu arno. bit fynwn ar unrhyw gyfrif an eg fy nghytoedion ieuainc i ddarllen pob math o ttug-chwedlau a argymhellir i'w sylw. Gwaredernirhagyolpentjydreadfullso" —y," sensational novels" a adylit&ut dtwy'r waag, oanys ni ddeilliaw dita daioni o ddarllen ysbwrial peryglus o'r fath, eithr yn hytrach iirfawr niwed. Gan fy mod yn crd. y peichyn i flug-chwedlau ddylanwad aruthrol er dnrg neu or da, ao fod y darlleniad ohonynt yn lied debyg o barhau tra darllen mewn arteriad, a llenyddiaeth mewn bod- ymddengys i mi mai ein dyledswydd amlwg ydyw ceisio dyrcliafu thwaeth ein pobl ieuainc o batthed iddynt, a chyfeirio sylw ein gilydd at y rhai hyny nad oes amheuaeth am burdeb y gwetsi a ddyegir drwyddynt. Ac i'r dosbaith yna y perthyn eiudo y nofelydd poblogaidd Charles Dickens. Yn awr, os byddweh garidiced a chymeryd y syiwadau gwsarog yna fel math o rag ymadrodd, ceisiaf wneuthur ychydig nod- iadau mwy uniongyrchol ar y teetya. Ganwyd Charles Dickens yn Landport, get Poitses, yn y fiwyddyn 1812. Yr oedd ei dad ar y pryd yn ytgrifenydd yn Swyddfa y Llynges, yn Mhoitsmoutb, ond fe'i galwyd i Lundain pan nad oedd ei fab bychin namyn dwy flwydd oad, a dwy flynedd wedi hyn ymsetydlodd yn Chatham, lie y preswyliodd gyda'l Idetilu o'r .flwyddyn 1816 ujd 1821. Mewn ysgol ddyddiol yn y dref hono, a gedwid gan uti William Giles, y cafodd Dickens ieuanceiwreiddioynalienaugwybodaeth. Dysg. odd ddarllen, ysgrifenu, a chyiansoddi mor gyflym, lei y coleddai ei athraw syniadau uchel am ei alluoedd, a phrophwydai ddyfodol dysglaer iddo, os caffai fyw. Tymhor hapus yn hanes teulu Dickeus ydeedd adeg eu haroaiad yn Chatham, ond buan y dirwynodd i fyny, canys hwy a symudastint i Luudain drachefn, ac yma heibulon a phrofedigaethau ydoodd than eu phiol hwy. Er yn gymeriad nodedig o serchog a charedig, 1m- ddengys na wyddai tad Dickens nemawr ddim am gynildeb a darbodaeth, ao oblegid hyn syrthiai yn dra mynych i gyfyngderau arianol. Tra yr ydoedd ei dad, tua'r adeg hon, wedi ei garcharu am ddyled rhwng muriau moelian carchar y Maishal- sea, gwelld Dickens ieuanc, yn faohgen bychau deng mlwydd oed, ya ceisio enill ei fywioiiaeth drwy glydio labels at Wren a Warren's blacking pots, yn Hungerforu Stairs, nid neppell o'r He y naif goisaf Charing Cross yn bresenol. Edrychai yn ol ar yr adeg yma yn ei hanes-pryd yr oedd wedi ei adael yn tashgeu bychan unig a aiamddidyn, at drugaredd temtasiynau aneirif y Brif-ddinaa— gydag adgoflon chwerwj a balchder archolledig. "But," meddai flynyddoedd arolhyn, gan gyfeirio at y tymhor adfyaus hwa o'i fywjd, But for the mercy of God I might easily have become, for any care that was taken of me, a little robber, or a little vagabond." Gwelir feliy ei fod yn gwybod trwy brofiad o'i ft.byd beth oedd:" bwyta bara gofidiiiu," ae nid rhytedd, gan hyny, fod ei galon yn curo'n gynhes o gydymdeimlad at y tlawd a'r angenog, a'i law bob amser yn ago red i gynoithtfyo pawb oedd mewn cyfyogder. Ond nid eymeriad a tidigalonai yn wyncb anhawsderau ydoedd yr eiddo Dickens. Na Mynai ymladd brwydr bywyd" gyda gwroldeb a plxeuderfyu. led hyd nes caffael ohono lwyr fuddugoliaeth. "I fyny bo'r nod oedd el atwyddait ef, ac ni orphwyeai yn daw el nes ei gyrhaedd. lr o dd ynddo ysbryd rhy falch, ae uchelgais thy ddychaf- edV, i ymdryb.ieddu n hir yn mhlith y blacking pots, ac felly cawn ef yn nesaf yn ffarwelio a hwy, a ttirwy rlw ffawd dda yn cael myned i'r Wellington Houae Academy i berffeithio eiaddysp. Wedi treulio dwy neu dair blyr.edd yn yr yagol honol cafodd ei gyflogi fel clerk gydag un o gyfrelthwyy y Gray's Ian, lie y dlleth i gj syllttad agos a'r "Goppys" a'r "Joblings" hymy a ddesgrifir mor daoniol ganddo wedi hya. ODd nid oodd modd i'widycbymyg bywiog gael ei dis all" a fleithiau eye I n llysoedd y gyfraith, ao y mae mewn caniyniad, yn ymadael o'u cynteddceid mown llwyr ddiflasdod, ac yn ymaflyd mewn gor- chwyl sydd yn llawer mwy eydna -a a'i chwaeth a'i dueddiadau. Ar ol bod am oddeutu tair blyn- edd yn ohebydd Seneddol i'r Morning Herald, y mae yn cael ei apwyntio yn y flwyddyn 1831 fel un o repol t ng sluff y Morning Chronicle, y newydd- iadur Rhyddfrydig enwog ac adnabyddus iawn y pryd hyny, yr hwn oedd o dan olygiaeth Mr John Black. Y mae yn awr, am y tro cyntaf yn ei hanes,yn caelfyflausdra rhagoiol i roddi ei allu a'i yai angerddol ar lawn waith. G/da brwdfryd. edd nodweddiadol, y mae yn ymdaflu enaid a chorph ilw clyredigaeth newydd, ac afreldiol dy- weyd ei fod yn ei chyflawni er boddlonrwydd llawn ei gyflogwyr. Nid ceid crlleusderau teithio y pryd hyn,cyn i'r meitch tin" ddeclireu carlamu drwy'r wlad, end diffygiol aeinhwylixf3 ddigon, ac oblegid hyn byddai gohebwvr anturiaethua y new- yddiaduron yn agored isyithio i broiedigaethau a pheryglon teitbiol yn feunyddiol, ac felly Dickens. Mewn ciniaw cyhoeddus o wyr y wasg flynyddo. dd ar 01 hya-yn wir ychydig cyn ei farwolaeth— dyma fel y darhtntai et brotiad pan yn ohebydd y Chronicle :-1 have often transcribed for the printer from my short-hand notes important public i speeches in which the strictest accuracy was re- quired, and a mistake in which would have been to a young man severely compromising writing on the palm of my hand, by the light of a dark lantern, in a post-chaiss and four, galloping through a wild country, and through the dead of the night, at the then surprising rate of fifteen milee an hour. I have worn my knees bl writing on them on the old back row of the old gallery of the old House of Commons; and I have worn my feet by standing to write in a preposter- ous pen in the old Honse of Lords, whsre we used to be harled together like so many sheep kjpt in waiting, say, until the woolsack might want re- atufflag. Returning home from excited political meetiDgs in the country to the waiting press in London, I do verily believe I have been upset In almost every description of vehicle known in this country. I have been in my time belated on miry by-roads, towards the small hours, forty or fifty milcf from London, inwheelless carriage, with ex- hausted horses and drunken postboys, and have got back in time for publication, to be received with never forgotten compliments by the late Mr Black, coming in tho broadest of Scotch, from the broad- est of hearts I ever knew." Gwelir oddi wrth y desgriflad yna gyda pha fath yni a brwdfrydedd yr ymaflai yn el ddyledswyddau, ac y caisiai eu Ilauw, ac yn ddiddadl dyna ydoedd un o brif ddlrgelion ei fywyd. Tra yn ligwasan aeth y Morning Chronicls y mae atngylcUiad yn dygwydd sydd yn rhoddi cyfeiriad newsdd i gwra ei fywyd, er nas gwyddai efe hyny ar y pryd. Un noswaith yn mis Rhagfyr, 1833, gwelid Dickens, yn fachgen 21 oed (fe 1 llawer ysgrifenydd icurme o'i flatn ac or ei ol), gyda theimladau cy- mysglyd o obaith 110 ofn yn ei fedd- iannu, yn bwrw ffrwythei ysgrifbin i lythyrgell y Monthly Magazine, a chyn nemawr o amser y mae yr awdwr ieuanc, gyda dagrau o la;v- enydd a balchder yn gwlychu ei ruddiau, yn cael yr hyfrydwch o weled ei gyntaf. anedig llenyddol yn ymdlangoa mewn argrapb. Enw yr ysgrif, yr hon, gyda llaw, sydd yn llawn o'r humour chwar- eus hwnw sydd yn goglais cym&int ar ei ddarllen- wyr yn ei hoil weithiau ydocdd, "A Dinner at Pop- lar Walk." Yn gweled ei ymgais gyntaf yn llwyddo tnhwnt i'w ddysgwyliadau, cawn ef yn ysgrifenu cyfres 0 "sketches" o'r un nod;vedd i'r un cyhooddiad, a pharhad ohonynt i'r Eoenipg Chronuls,'tk'T rhai hyn w di eu cydgasglu ydynt y Sketchts by Boz hyny a fu yn foddion i greu cyf. nod newydd yn hanes bywyd eu hawdwr, yr hwn a aaaein yn luan yn un o ysgrnenwyr mwyaf poblogaidd y wlad. Gwerthodd hawlfraint y <?<<:?M fe? hyn am y swm o 150p, ond fel prawf ?i,mwa,l". poblogrwydd, gellir dyweyd ddarfod iddo cyn hit ar ol eu cyhoeddiad .roddi mwy na 2COOp am gael y copyrijht ohonynt yn ol i'w fedd- iaut. Dyma efe yn awr yn rhodio ar brif-ffordd llwyddiant, a'r wlad yn dechreu tain gwarogaeth i'w athrylith, Be yn gorfcd teimlo oddi wrth ei dylanwad. Oldeutayradegymaymae Y PICKWICK p.u>ebs yn gwneyd eu hymddangoaiad, ond cymaintydoedd I llwyddiant y Sketches by Btr., fel yr amheuai llawer allu yr awdwr i gynyichu dim cyfartal i'r rhai hyny; ac o ganlyuiad nid oeddynt at y cyntif yn enill y sylw a deilyngent. Ond wedi i'r wlad ddyfod ya alluog i iawn-brisio eu teilyngdod,y mao yr awdwr yn caal ei ddyrchafa i boa picacl an- rhydedd a chlod ar unwaith. Ac nid rhyfedd byny, canya y mae y Tickicid; Popirs yn Hawn elfenau poblogrwydd, wedi eu cyfleu yn yr arddall fwyaf deuiadol. Ceir ynddynt gyfuniad hapus o'r difyrus a'r adeiladol. Os yw neb yn dyoddef oddi wrth iselder ysbryd, darllen pannod o Pikicick- a'i llwyr wella ar fyrder, oblegid y mae yn anmhosibl i'r pruddglwyf drigo yn hir o dan yr un grong- lwyd a'r digrifol Ssm Weller." Os yw chwerthin calonog a ditalais yn ieehyd i gorph ac ysbryd dyn, fel yr honir yn fynych, yna y mae Charles Dickens yn cyflawn deilyngu ein diolchgarwch I gwresocaf am y cymhorth rhagorol a roddodd i hyny drwy gyffwng y Pickwick Papers. Yn ebtwydd ar 01 i Piektcick ddyfod o'r waeg y mae "OlIVBR TWIST" I yn gwneyd ei ymddangosiad. Tjpyn yn wahanol i'w lyfr diweddaf, y mae yr awdwr yn y ffuj- chwedl gyffrous hon yn rhoddi cipdrem ar oshr dywell y darlun. Desgrifli fywyd traenus ysgub- ion cymdeithas y Brif-ddinas mewn Uiwiau ofn- adwy o gryf. Er mwyn gweled a'i lygaid ei hun eu gwir sefyllfa, arferai Dickens, yn nghwmni un o'r heddgeidwaid, dalu ymweliadau personol mynych a'r carn-ladron a'r_yspeilwyr penaf yn eu ffauau jn mharthau iselaf Llundain. a cheir ffiwyth yr ymweliadau hyny yn Oliver Twist. Ni ddychymygodd,ae ni ddaeth i galou neb,fod y fath annuwioldeb ac anwareidd-dra echryslon yn ffynu yn eu plit/¡ hyd nes codwydcwry lien gan Di ikans. Darlunia gyflwr sorod cymdeithas fel y mae, yn ei wir liwiau, ac nid fel y tybiai rhai ei fod. Yn wahanol i rai o'i gyfoeswyr enwog, nid yw Liekens byth yn gwneyd arM o yapeilydd pen.ffordd-yn gwyn-gaichu beddau y meirw, ac felly geliir yn ddiogel ddarllen Oliver Taist, canys nid oes berygl i neb geisio efelychu carn-ladroncreulon fel "Bill Sykea" a "Fagun" pan y caffont eu portreadu yn ei Iliwiau priodol. Cyn bod y rhifyn olaf o Oliver Tuiit wedi ei gwblhau, y mae y rhan gyntaf o Nicholas Nicklcby yn ymddangos. Yr oedd Dickens y rryd hyn, fel yn wir bob atnser, yn llawn prysur- deb, a'i alluoedd dysglaer ar lawn waith. Tra wrth y gorchwyl o gyfansoddi y Ilyfrau uchod yr oedd yn olygydd i Bsntl y's Miscellany, i'r hwn gy"hg'awn 11 yagrifenodd luawa o erthyglau galluog. Prif amcan Nicholas ?t?'?? yn ddi- g.1l.. g;d dd dynoethi y moddion Bnnynol o gyf- ranu addysg a fabwysiedid yn y dyddiau hyny yn ysgolion y wlad, ao yn arbenig felly yn Yorkshire. Cyn dechreu ysgrifeuu ei lyfr y maa yr awdwr, yn oleiarfer, yn ymwelel yn bersonol a'r mamu hyny a fwriadai ddesgriflo, Be yn gwaeuthur ym- chwiliad manwl a goueat i'w sefyllfa. 0 dan yr enw swnfawr Dotheóo¡¡9 Hall, y mae Dickeua yn fflmgellu ysgolfeistri swydd York oeddynt wedi dyfod yn enwog am eu creulondeb drwy'r holi wiad-ya ddiarbed, ae y mae yr adyn uu-llygeid- iog "Mr Squeers," prif. athraw creulonyr ysgol, a'i holl epil brwnt ya gwingo'n ofnadwy o dan y wialen. Fel prawf fod ei saethau blaeullym wedi cyrhaedd y nOd, geUir dyweyd fod amryw o ysgol- feistriaid Yoiksuire, yn eu cynddaredd, ya bygwth erlyn Dickens ger bron y llY8 gwiadol am gabl- draetb, a thrwy hyny yn cydnabod fod tebygol- rwydd yn narlun hagr "Mr Squeers" i'r eiddynt hwy. Ondynoferybygy thient ac y gvalent,oblegid yr oedd y bobl erbyn hyn yn dyfod yn mlacn ya Iluoedd i dystiolaethu fod y oyhuddgwyn difrifol a ddygid i'w herbyn wedi ei sylfaenu ar fCeithieu cadyra a diysgog. Yn wir, dywed Dickens, yn ei ragytnidrodd i'w lyfr, nad oedd Dotheboys Hat, a'r creulonderau erchyll a gyflawnid yno, nimyu cysgod egwau o lawer o ysgoliou cyffelyb drwy'r wlaJ, y gwyddai efe yn bersonol am danynt. Yn nechrou y flwyddyn 18,10, wrth ganfod ei ym. drechion yn llwyddo cymaint, y mae Dickens, gyda llawn hyder yn ei alluoedd, yu caal ei air.. gymhell i ddwyn allan gylchgrawn wythnosol dar. luuiadol, yn dwyn yr enw Master Humphrey s dock, ac yn y cyhoeddiad hwn yr agotwyd yr Old Curiosity Shop, i ac yma hefyd y gwelodd Bit-i; aby Rudge oleum dydd am y tro cyntaf. Ceir mwy o'r tycer a'r teimladwy yn OLD CURIOSIXr SHOP" nag odid unrhyw un 0 gynyrchfoa lluosog yr awdwr. Geneth ieuanc, ddiniwed, a rhinweddv!, yr hon a eHw yn L?tte Nell," ydyw prif wrth- ddrych y chwedl. Desgfiila fywyd pto edigaethus yr anwyl a'r ffyddlcn enetu fach, o'r aje» y cY8ai drwy uni.?twydd y noa yn ystoriy yr 6'? Curiosity Shop, a'i phererindolau helbulu3 wedi hyny hyd ei marwoketh, yn y fath fodd, tatawiadol, fel nms geliir peidio cydymdeimi> i'r byw a hi yu ei t!iral!odiou. Dywed'r nad ousodid ddim yn hdl gylch lleavdjia-tli Selshig yn rlu.;ori ar the å..t/¡ of LittU N'M a ^"ir dynerweh a dwfn dclm'ad-yn wir, rha d fed holl galon Dickens yn y gorchwyl cyn byth y gallasai dynu y fath ddarlun prydferth. Ond nid mewn intense pathos yn unig y ihagora y chwedl hou, canys ynddi hi y ceir un o'r humourists mwyaf gwreiddiol a greodd Dickens erioed, Bet "Dick lSwiveller,,—ua o'i cymeiiadau rhyfedd byay, nas gellinhywfodd peidio:eu hom,er gwøethsf cugwell- di iau.'ar gyliif eu donioldeb digrifol a'u natur dda. Ynddi hi hefyd y ceir cipdrem ar fywyd ac atfer- ion difyrwyr y bobl yn mherionau y showmen crwj drol ysmalm "Colin,{a "Shrt," (l'w orphen yn ein naif.)

Y DIWEDDAR MR ROBERT PARRF, CEUNANT. PREGETH ANOHLADDOL. I Nos Iau, yn nghapal Ceunant, traddodwyd pregeth anghUddol i'r gwr da uchod gan y Parch Edward Roborts. Dechreuwyd y gwasauaeth gan y Parch W. T. Jones, Rhyd-bach (Ealli gynt), yna traddodwyd y bregeth a ganlyn:- Act. xiii. 36—' Dafydd, wedi iddo wasanaethu ei genedlaeth ei hun drwy ewyllys Duw, a hunodd, ac a ddodwyd at ei dadau.' Y mae pregeth anghladdol yn beth newydd b/aidd i ni yn y Ceunant. Ond y mae y lhai sydd yn hyddysg mewn haaesiaeth eglwysig yn gwj IJJd ei tod yu beth atferedig; ac y mae genym lawer o beth tebyg iawn i hyn yn y Beibl, a hyny yn cael ei wneuthur braidd i bob math o gymer. iadau, Y mae yn ddrwg genyf fod rhyw ystyriaethau sydd yn ymgymhell i fy meddwl mor anaddfed ac annhrefnus genyf; y mae hyny o amser byr a gefais i barotoi wedi cael ei yepelio yn fawr gan ryw bethau ereill a'm cyfarfu, a fy meddwl inau yn barod yn brofedigaethus a diafael. Ond yr yf yn teimlo ei bod yn fraint i mi gael dangos fy ochr a fy nhe'mlad, ac i geisio gwneuthur hyn oreu y gallwyf. Y mae adnodau ereill w&di bod yn ymgymnoll i fy meddwl fel testyn, yn enwe;lig adnou yn yr Hob, xiii. 7—' Meddyliwch am eich blaenniaid, y rhai a draethasant ichwi air Duw; ffydl [bywyd] y thai dilynweh, gan yetyried diwedd eu hymar- weddiad hwynt,' neu fynediad allan eu hymar. weddiad hwynt. Y mae y gair yna hefyd yn briodol iawn i ni sylwi arno yn yr amgylchiad preseuol. Fel yr oedd hi yn ddyletfswydd ar yr Hebreaid feddwl am eu blaeuoriaid, slf y thai fu yn arwain, yn blaenori yn yr eglwls yu eu hamser hwy (fe ddichon) y rhai y bu iddynt gael y fraint o wrando arnynt, oad oeddynt yn awr wedi myned at eu gwobr; felly y mae yn ddyledawydci arnom ninau hefyd feddwl am ein blaenoiiaid fu yma-Robert Williams, Hugh Griffith, William Thomas, Thomas Griffith, y ddau Thomas Jones, ac yn olaf yn awr Rcbert Parry. Meddyliwch am danynt i'w hefelychu yn eu rhinweddau a'u rhagoxiaethau. 'Ffydd y rhai [bywyd y rhai] dilynweh,' gan adael heibio eu diffygiou. Nia oedd hyn yn un rhwyetr i'r Hebreaid y pryd hwnw, nac i ninau yn awr, feddwl am hen ftaea- oriaid y genedl Iuddewig yn yr oescedd gynt —Abraham, Isaac, a Jacob, Dafydd, yn nghyda llawer ereill. Y mae yn ddyledswydd arnom feddwl am y blaenoriaid hyn hefyd er ceisio eu hefelyehu yn eu rhagoriaethau, a gochel eu di. tfygion. I hyn, yn un peth, y rhoddwyd eu hanes i ni yn y Beibl. Yn awr, fel rhan 0'0 dyledawydd, ni a geisiwn, fel am Dafydd, feddwl befyd am ein hauwylfrawd ymadawedig, y rhai sydd mewn rhyw bethau yn tebygu i'w gilydd. 'Dafydd wedt iddo wasanaethu ei genedlaeth ei hun drwy «wyilys Dnw,' &c, neu, fel ar ymyl y ddalen, wedi iddo yu ei oes ei hun wasanaethu Duw.' A gadael allan gysylltial y geiriau hyn a'r ymadioddiou cylchynol, yn sghydag amcan yr Apostol yn eu dwyn i mewn yma, y mae y geiriau wrthynt eu hunain yn ein harwain i sylwi ar hanes Dafydd. Gallai fod o lea a bendith i ni pa daliem ein hun ain a'n hamgylchiadau presenol yn deg yn wyneb yr hanes a rydd y Beibl i ni am Dafydd. "FeymddengyanadoeddDafydd panyn ieu- anc ond bachgen lied gyffredin, fel y dywedir. Ganwyd ef yn Bethlehem Judah. Mab Jesse. Yr oedd yn fachgen gwridgoch, giandeg, a hardd, ond yr oedd bechgyn ereill lawn mor hardded ag yntau: ni fuasai dyn yn meddwl cymaint ohono a llawer un o ran ei ymddangosiad allanol; canys dywedir yn yr hanes mai nid fel yr edrych dyn yr edrych Duw.' Yr oedd Saul yn fwy goiygus gwr na Dafyddo ran ei ymddangosiad i ddynion. Nid oedd teulu Jesse yn enwog ychwaith, na Bethlehem ond bechan 'yn mhlith miloedd Judah.' Dafydd hefyd oedd yr ieuengaf o'i frodyr. Nid oedd ein hanwyl frawd Robeit Parry ond bacbgen cyffrediu ar lawer golwg. Ptin y bU6sai dyn yn meddwl am dano pan yu fachgen fod dim ydado mwy ?na rbywun araU.- Mab i H?nry a M?ry Jones, Bryn-ffynnon, yr ieuengaf 0 chwech o blant. Yn ardal y Ceunant y ganwyd ac y mag- wyd ef. Un fechan (o'r rhai lleiaf) yn m, sg mil- oedd (ardaloedd) Adon, "Onder mai Dafydd ydoedd yr ieuengaf o'i frodyr, eto yr Arglwydd a ddywedoda wrtb Samuel, 'Eneinia ef i fod yn frenin ar Israel. Dyma efe.' Yr oedd Duw a'i lygaid ar Dafydd pan yu facbgen deunaw oed, i fod yn offeryn yn cllaw i wneuthur gwaith mawr i'w osod mewn lie pysîg. Yr ydym yn tybied ynom ein hunaiu fod Duw a'i lygaid ar ein hanwyl frawd hefyd, er paa yn fachgen, i'w osad mawn lie pvyyeig i wneuthur gwaith mawr drwyddo. Bydded fod genym gred yn Rhaglaniaeth Duw. Pwy oud DuwallaHlli wneyd y fath waith ag a wnael yn ardaloedd Arfon amser yn ol dUfY y fath offerys ? Nid oedd y dyn leuauc wedi dysgu cerdded yn arfau Saul. Nid oedd wedi dysgu fawr o fan- ners,' fel y dywedir, nag yn ddysgedig, ond yn ddarllenwr mawr. Gweithiwr cyffcedin ydoedd, ond yr oedd ganddo ffon daft a cheryg llyfnion, a nerth meddwl a phwyll, a'rhunan-fsddiant mwyaf nodadig yn mysg dynion i osod el law ar waith i daflu careg yn dêg i dalcen y cawr, a thori ei ben a'i gladdyf ei hun, i wasauiethu ewyllys Duw, neu 'i wasanaethu ei gened'.aeth ei hun drwy ewyllys Dnw.' Credaf ei fod ef oi hunan yn gwybod yn eithaf da mai Duw yn unig a allasai ei gyfarwyddo a'i amddiffyn yn yr amgylthiadau y bu ynddynt; a thaeriawn, debygem ni, ydoedd ei weddi ar y pryd, fel yr ydym yn cofi> yn dda. A'i hoff benill ydoedd, '0 Arglwydd Dduw rhag- luniaeth ac iachawdwriaeth dyn, Tydi 81'n Ilyw. odraethu y byd a'r net dyhun,' &c.; a'r hymn arall ar ei hoi a fyddai ganddo yn fynych ar ol hyny ydoedd, Rhøg:un!aoth fawr y nef, mor rhyfedd yw,' &c. Wel, meddyliwch am eich blaenoriaid. Credn mai Duw ydyw 111wodraeth. wr mawr y byd; gwyliwn ei ddigio, ymostyngwn iddo, a dysgwyliwn wrtho. Dewisedig Duw yd. oedd Dafydd, a dewisedig dynion oedd Saul. Duw oedd y goreu am ddewia o ddigon. Aeth Dafydd i fyny a Saul i lawr. Peth mawr a fyddai i ni ddewis o hyd yr un ffordd a Duw. Ym- ofyn yn ddifrifol o hyd, Pwy ydyw dewisod'g Duw gyda phob peth, yn wladol a chrefyddol, yua dewia yr un ffordd ag Ef. Dyna fydd yn Hwyddiannus yn y diwedd bob amser. Gwell a fyddai i ni adael i Ddllw ddewis ein hamgylch- iadau i nt, a threfnu lie ein preswylfod; gwyliwn ddewis dim yn y byd yn groes iddo Ef,ar ua cyfrif. Din yn ol ewyllys Daw ydoedd Dafydd, yn wladot a chrefyddol; ac un edifeiriol iawn ydoedd, os gwelai iddo fethu a bod felly. Bu yn dda iawn i Dafydd gael Nathan yprophwydac ereill i'w ar gyhoeddi a'i gyfarwyddo. Fe ddichon y bn yn dda gan ain hauwyl frawd gee! hyny hefyd. Pa fodd bynaj, aufynych y byddai yn ymddangos i ni yn teimlo oddi wrth ddim byd yn fwy na phan y byddai yn gwrando ar genadoa Duw yn piegethu iddo. Yr oedd ef yn wrandawr da. Gwrandawai ar bob uu, hen ac ieuanc, mawr a bach, braidd ya hollol yr un fath: yn astud, yn gOiUB, ac yn ddeallus; a mynych y gwelid y dsgrau yn ltenwi ei lygaid. YVel, 'm ddyliwch am eich. blaeuor- iaii,' i'w bfefelychu yn eu rhinweddau. Yr oedd cymeriad Dafydd a chymeriad ein hanwyl frawd yn tehygu i'w gilydd mewa llawer o bethau. Ai crefyddw,: o'i febyd oedd Dafydd P felly yntau. Ai un yraroddgar a ffyddlawn gyda'i orchwyl oedd Dafydd P felly yntau. A osododd y bugail Dafydd urddas a: y swydd ? felly yntau gosododd urddis ar fod yn chwarelwr. At un lkfurus am ddysg a gwybodaeth oedd Dafydd? felly yntau. Ai un awyddui am addysgu ereill oedd Dafydd ? felly yntau. Ai g&rodalent oedd Dafydd? fellgyntau. Ai ymo-odvii nerthol, di-droi yn ol, oedd Dafydd P felly yutau. Ai g\Vr haelionus oedd Dafydd? felly yutiiu. A! ;z Ilet,-gar, tosturiol, a chymwynas- gar oedd Dafydd? felly yntau. A oedd colliadau yn Dafydd? felly yntal. Ond gwjr mawr mewn gwedai ac ymostyngiad ge'bmn umv oeid yd?.t. Ai un gofalus am achfa yr Ar?twydd jedd Ddfydd: I fct?yhtau. A oeM yn mryd Dafydd adeiladu ty i'r Afglwyddi ? felly yntau: ond ni chafcdd y naiil M', Hall mo hyny-dim ond adgyweirio ychydig ar yr heu a guMd y ddau. Ai huno Ryda'i dadnu wnacth D"tydd P Yr ydym yn gobeithio yn dav?-o mal huna s wnaeth yntau befyd; nid marw, oLd huno yn yr Iesu. Gair prydferth yw hwn. Huoo yn eaw yr Iosu, mewn profits o'i enw. Nid puth dlbwys yw hyny. Y mae tcyrnas y tywyltwch \n edrych ar hyn yn bwysig. I Hyn a wnallt i chwi, er mwyn fy cnw i.' Y mae yr Iesu yn edrych ar hyn yn bwysig. I-Niwadaistfyciiw., Ulmo dau oi fane-, R'fda'í lyddm. Rhoddi tystiolaeth i'r byd fod jr Iesu ya we:th ei arddel, fod ei wirbuadd, achos, a'i deyruas yn wcrth eu hamddiffyD. 'Parod wyf tl hefyd,' meddtii yr Apostol Paul, 1 farw yn Jerusalem er mwyn yr Arglwydd lesu, Huno ya ei heddwcb, yn ei gyfiawnder, dan at. wydd y gwaed. Nid oes gau hyiiy yn awr ddim damnedigaeth i'r thai sydd yn Aghriet Iesu.' c Pwy yw yr hwn sydd ya damli,, ?' Yn yr Iesu yn unig y mae diogelwca rhag y ddainneaigaeth, • Efe yw'r iawn.' 4 Efe yw'r uoddla.' iiowcti i'r amddiffynta gyda brya, y mae y nos ya dyfod. Ffowch. Hnne yn ei gymdeithas uefol, aan gysgoct y pren afalau, a'i ffrwy th yn felus i'n genau. Cael uaynediad helaeth i mewn i'r trigfanau nefol olieiwydd y maa huno yn nrwyudo cael ad. newyddiad-deffto, a chyfodi mewu nerth, cyfodi mewa gogoniant. Wei, bydded i ni, gan hynl. 'yst/tied.' Ystytied ootId Kid eu hymax- weddiad yn u:ig, oud dU-eid eu hymarweddiad hwynt; myncdidU ailan, diaogfa, diwedd, I gaa ,styzied;1 gan sylwi yu fanwi, gan edrych ya graffus, cymeryd i fyny y diwedd i gyd oil, arwoacL draw. Yr ydyca wedi bod yu sylwi tod liaw Duw, debygem ni, i'w gweled yn bur amlwg yn my wyd ein hanwyl frawd, yn ei gymeryd yn ulterj n yn ei law i wneuthur gwaith mawr. Yr ydym yn tybied ein bod yn gweled llaw Duw yu y ditctdd ylma Lefjd. Unú yr ydym ya methu deall ya glir, o iawer, pa foad y mae pethau. yn bod yn y diwedd yma. lr ydym yn cwettiyno llawer beth ydoedd yr amcan yn ei gymeryd ef yn awr, ar adeg mcr bwysig yu yr axaaioeda byu,- yn dd n In l-gbuucl ei certh, a pliump Oblant oychaiu ganddo eisieu eu magu. Y mae y diwedd yn ngJýu a Dafydd yn fwy amlwg i ni o lawer iawn. Utryddcin mai dinystx alaethus a ddaeth i rai yn ymadaw:ad Datydd. Beth fydd i ni yn avir ? A tea lhywbcth yn byn yn debyg o fod In ddinystr? 1 bwy, rybed ? Ddiwn ni syiwi yn ddylal, gyfeillio., I edrych a welwn ni law fawr Duw yn gweitui-i; y mae hi yn sier o fod yma. Nid yw yn mheil. 0, ua allwa roddi 'mhwys ar ei arddcichcg law.' Gyda golwg ar ein hanwyl trawd yn bersonol, y mae petnau'r diwedd yn fwy clir. Cafodd huno hebgtielond ychydig iawn o gystndd. Y mae syruudiad llaw Duw yma yn arwyudo fod eisieu i uinau fod jn barod, au yu atwyado Lod ymalawcr o drugaredd. Y mac yn sicr o loa, Li drugarecd Ef sydd ar ei holl weittiiedoedd.1 Myned drwy'r glyn rhag blaen, huno gartref, huu, ganol dyad, tmno heb f)nect dan gwmv:c.i. i'lclcawnnad ocdU o gymeriaci llygreaig yn y fatli le." 11.

Anhwyldbkau y G wi DP.—Pcen a sychder, gcglae lie ancsLivfythdcr, yn acnoei pesnch ac yn niweida y llais. At yr anhwyldetau 11111 dtfnyadir Epp's lHyctJrine Jujubee, ineigyttyrddiaa i'r chwar- enau, y foment y cynhyrflr hw,, nt, i tugno, y mai y Glyccrine yn gweithredu YI1 hyuod eiteitliiol er lachad. Gwenhir el yn unig mewn blychau 7ic a Is lic, wedi eu tarwyddo •• James Epps & vjo., Homoeopathic Chemists, London."—Llythyr a dderbymwyd: 15 oneaaigicn.—Ujddai yn ddy- ddoroi genych, efaiiai, w/uod fy mod, ar ol prawf helaeth o'r Glyccrine Jujubes, wedi caul allan en bod o Itidd lienlaucl (gyda cbyuorthwy meddygol neu heb hyny) mewn pru ah08 d?( n o anhwyldcrau y gwddi. Y maent yn clirio ac yn meddalhau y Uais.-— Yr eiddoch yu ifyddlawn, Gokdox Holkes, L.K.C.P.E Senior I'hyaiciau ct tie Municipal Throat and Ear Infliillary," alt. Advice TO MomtKS!—Are you broken in yoar rest by a Sici child enaeritg with the paino: catting teeth? uj at once to a chemist and get a buttle of Mrs. W'inslow'S SovTbinc SYRUP, It will relieve the poor KbSurcr immed ately. It is p-rtectly harmless and pleasant to taste, it producer natuial quiet sleep, by relieving the child fiorn pair, anct the Ilk;la cheruo wakes "as aright as a button," It socthes the child, it softens the gams, ulhy- all pjin, relievea wind, deguiates the bowels, anl iu tho best Unown remedy for dy_entery -md dmrrlce&, whether arising irem teetbing oi' other cao^es. Mis. W'inslow's ticolking Syrnp ia ltt. ¡ueMd:e 1lr; hOlnfo, SfPp= battle. i'LOMLiNE!—FOB THE TEETH AND BREATH.— A few drojis of the liquid Floriline sprinkled on a wet tooth-bi-ubii jirodnces a pleasant lather, which thoroughly cltanses the tceih frcai all paraaitea or irnpunlicfl, hare ens the gums, prevents tartar, ttopa decoy, gives to the teeth" peculiar pearly-whiteness, and a delightful iragranea to the breath. It removes all unpleasant odour arising from decayed teeth or tobacco smoke. TllO Fragrant i- -or.Une," being composed n part oi honey and tweet herbs, is delicious to the taste, and the gr.aic-Sj toilet discovery tho age. Prieu tld, of ail chemists und Perfumers. Wholesale depot removed to is3, x -rnugdon Road Londo. AuoGL Ddymbxol Glcd Aeecanct Cbaceojt ATDANNEDD (CbaCEOFT SAaECi.Vllr i-OOTH fASXE), —D*w y daanedd, drwy udelnyddio y Daintlwcft. Persawr hwn ym wynion, c-jfi^n, a chuboiedy fel iiori. Medda arogl djymuucl, a g^aiau iitaai i ,ycuud y ceo crestenaida a orcnuciaia d.taUUlll t 0" rta thelu-sylw tfyiad-yy i'w cadw yu laandith. Ar w.i th gan bob I'eryllydd pria yr uu. lfmofynv;ch am dlarpar- uetn Cracrott. ">ULUWLH¡E LOTION," sei bylif at iachau ^NawvLDbiKAU Y CnOEN drwy gyLaLwysiad allanol. Byinndir pob tarauiad croena,.vi 0" bron yn mhea ychyaig etdicidian drwy ddetuyduiud "Snlpholille," m gwelir hwy yn wywo ar lyrder, byd yn nod pe byddeat, i bob ymadingosiad, yu atleadyginiaethol, Plorynod cyffrediu, ejenni, creitniaa, llynoroJ, cen, a garwedd, er blino y dyoediefwyr aai ttynyddoadd, a chan nad pa mor ddwtll y bydioat, wedi gwreidiio, a lwyr ddiflanant o flies iffeithioldeb SaipLolime," yr hWIl a uroicidia danynt. Dinystria y maa bryfaid a achosint y tarUaiadju anolygus.. pcoenas hyn, a phar i'r crjen ya tiieicbmd ymildaD^ -a yn gJir, iachus a naturioi. liwertair golohdrwcu o 'Salpholine" gan bob fc'ieryllydd o'r broa. Pris y pot^laa. 2; 9J, Meddyginiaeth AT Tn IAU, SEF" Taeaxccm" A PonoPHYixiN."—Kni:la y cyinytgedd hnlifol IIwn II gysjlltir o wreiddiau yn mtdda pnededdau jachaol ilatr feanyddioi y. ngu^rht j ac ya raddol cymir le blue pill a cniomrl tel mtddyginiaeth at gam- dreuiiad, y gen, a phob ahechyd a d .ruda odjiwrth grynhoud annatariol gwaed i'r iaa, arnydd ddiganisyn- to, o fodolaath y cy fry w jdy w poeu ùa" yr ysgwyddan, curyn y peu, syrthni; ciffyg arenwaeth at twyd. tafod rhychog, bias aunymunol ar y genau Jl1 y borcu, pen- ysgafnder anhwylaob yr ystymog, ac ymdeimlad o lesgedd cyffredinol. lJwg yr iau llegaea i weithreda yn briodol, dylanwada yn arafaidd ar y coluddion, a ckju 24 awr adtera y ciyo.detydd i fwynhad o gyflawB Iechyd a chysar. Geliir rhoddi yuadiricdteth ynddo fel mftddyginiaeth o'r fath i diogclar. Ni pharotvir yr hylif hwn, o'r Taraxacum" a" Podophyllin." ond gan J, PiiPPEB ynuuig jn y Bedford Laboratory Llundiin a gwehr eieaw ar bob potel. Dyl.d ta;6 sylw arbenig i hyn. NERTH CORPHOROL YX EinELAETIlBWrDD.—Cymyag- ydd fferyliol Pepper o Quinine a liaura sydd feddygia. iaeth ddigyffwi.yb at gryfhau y giau a'r cyhyrau, cy- northwyo im-n-dreniad bwyd, lU-ni yr ysbrydoadd, udfern iectyii, ddblygn a dsyn i weithrediad j galluoedd gieuog, cyfoethsgi y gwaed, cynyrchu chwant at fwyd, ymlid ymiith syrthni iseUer yshryd, a nerthu y pair:annin trealiadol. Y mae hefyd yn feddyginiaeth effeithiol at boeu yn y giau, diffyg treuliad, y dwymyu, anhwyideiau y r':C!t, aflechydon nychlyii, tneddiadau molnwyrog, Arc. lJrwy ddefn- ydjio "Pepper's Tonij "fe gryfheir pcb rhan o'r corph wchlymir y galluoedd mtddyiiol, a cheir adferiaj buan a gyllawu iechyd. Pris y potolao, ya oyuwys32 ddognau, 4a Call. Ar werth gau Fie-yii.v/r yn mhob mun, Gwelir^enff J. f Eri'iisarnju'. 011, tioiynwcham Pepper's' Tonic. A CAitD.—i'o ALL WHO ARE aorrsBiNij FEOX. the errora and lii:oreti,Q of youth, norvoaa weakasf, ■arlty decay, low ot manhood, Ao., 1 will aeada recis that will euro YOtl, FR-K OF CHAKCH5. This groat remedy was discovered by a missioaary in South America. Send. wæ-addreggd envelops to tae Aly josEPH T. INMAN Station D„ New York. TALUABU DISCOVERT FOR THB HAIR.—If TOOT hair is turning grey or white, or faIling off, use "The Mexican Hair Benewer," for it 11:111 positively restore m tvry mm Grey or While hair to its original colour, without leaving the åi8grecable e.ell of mOl' "Restorcrs." It makes the baircharminglj beautifuL u well as promoting the growth of the hair on bald spots, where the glands are not decayed. Ask your Chemist for "Tnn MEXICAN HAIR KEXEWER," gold by Chemists and Perfumers everywhere at 3a. 6d. per Bottle. -Wholesale depot removed to 83, Farringdoa load, London. THROAT ArpscTiotrg A1':D I'O.P.81tX!AIl RtJ fering from irritation of the thrcrt and hoarsened) will be agreeably eurprised at the almost immedw relief 0,?rded by the we of Brown't Bronchial "'oches." These famous loznfi are now sold b most respectable ??h,?mit. in I:u c:mntry at Is. I F- per box. People troubled v.ith a "hacking coug • slight cold," or bronchial affections, cannot tr1 them too loon, as similar troubles, if allowed to pro- press, result in serious I'ulmaway and Asthmatic affeo- tioni. See that the woida Brown's Bronchial Troche*" are cn the Government Stamp arcund each box.. Prepared by JOHN 1. Ehown A So"s, Boston, U,e. European l, epot nmond to il. ya42sdo 9064 LontV^. IS EHTOMATTSM CFHABr.K ? Yes, if you taM WOODCOCK'S RHEUMATIC MIXTCHK. Speedily enrea Rheumatic Pains in th.Li.b?-, Rheumatic Pains mtheHead,' Rheumatic Pains in the Joints, Liimhapo,Sciatica, Rheuiratio Gout, Rheumatic Swelling nnd Stiffness; in fact,every phase CS Rheumatism • no nvitter how acute or long standing, Hi never f?iN. OBSERVE-This 18 not a quaes: remed 7 wa^ ,?ted to nre everything, but g?..i.. SPECIFIC FOR RHEUMATISM only. Sold by aU .di?i.. vendors at. 11. 00" 2s, 9J" 48, 6<1, sn,\lIs" or Post f,,ee for 23, 3i, or M etamiis. The lis 6ize Paid to F??e.t Uanway Station it, lis. 3d. F.O. Older or Stamp., from Cmi D. WOODCO«,J ONE SOX OF CLARKE'S B41 PILLS is wnriruiteil to cni'onll UiRC'li:»rpcsi'roni lb'? L v;;»ary Orjrans, ill ciiiici' ;^o:c or iircvel, and rdns in tho Rack. Guamn ?,d from Mercnry Sold in Boxes, 48 ad. oach, by all Chemists nnd Patent Mcdicino Vendors thronffhont tho World: or sent to any n,ldres8 for sixty etfmiiW by the Makers, Tnt hixcoLN AXDMic!.A>*dCO">*TIE» DRUG Company, Lincoln. 'Wholesale 1\ ¡;nts, Cuctir gjjs, LO¡¡\lOJl. ¡u¡1l1Ùl the Whelms Ii.

EISTEDDFOD LLANGYNOG, NADOLIG 183,1 BEOD-AEOHAPH Y DlWBDDAB MR CADWALADR JONES, TY'N* II YUKON YDD. Stn,—Caniatewch i mi ychydlg ofod i unioni cam a wnaed, drwy amryfubedd, Ag un o'r ymgeis- wyr ar y testyu uchod. Yr oeddwn yr un amser yn beimiadu lluawa o englynion at gyfarfod atall, a dygwyddodd i mi yn ddiarwybod anfon englyn. ion o eiddo Dagrau'r Berwyn I gyda yr englyn- ion hyuy; ao ni welodd yr ysgrifenydd hwnw hwytt i'w hanfon i mi hyd ar ol y Nadolig. Felly ni chaed beiiniadaeth ar y rhai hyn gyda r cyfan- soddiadau ereill yn Llaugynog. Y mae yn wir ddrwg genyf i'r petn duygwydd; ond wele yr euglynion a'r sjlwatau a wnaethwn araynt pe buhsent dan sylw ar unwaith a'r lleiil:— Dyn hyf, siriol, cryf mewn crefydd—gVvr Gwir onest amaethydd; [uniawn Tra'r Eiith yn rhedeg yn rhyda 'E gluair ei fawr glodydd. Dan wenau lor yn gorwedd-ar waelod Oer wely y dyinfedd; Ef eto a'i myn yn wya wedd, 0 i dywod yn y diwedd." -])a!ll'au'r Berwyn. Y mae vr englynion yn ddifai o raIl cynghanedd, ond nid oes ynddynt ddim byd Leillduol i gyfeirio ato fel rhagoriaetti. Y mae yr englyn olllt mor gymhwys i tod ar fedd unrhyw ddyn da ag ar fedd Mr Oadwaladr Jones. TIa yr oedd cymeriad y gwithddrych mor llawn o ragoriaethau nodwedd- iadol, dyagwyliasid cyfeiriad at un neu ychwaneg ohonynt yn mhob un o'r englynion. Bllllllem) Do ihoddi "Dagrau'r Berwyn" yn bedw erydd yn y gyatadleuaetn.—Yr eiddoch, &c., I E. Da\ie«, Tiefiiw.