Y Genedl Gymreig

NODION O'R RHYL I Yn nghanol helyation y Nadolig bu i Beti yma gymeryd wythnos o holidays, ac lelly gorfu iddi adael ei llith yn Dgbadw hyd yr wythnos hon, gan feddwl fod yr holl gonedl eisieu cael rhan o'r Gencdl i adrodd eu hanes ar ddlwedd y flwyddyn ddiweddaf, gan feddwl, mai'n debyg, y byddai eu llith hwy yn cael Bylw gan yr hell wlad, ac yn ddigon naturiol, yn ol barn Beti yma. Beth bynag am hyny, bu i Beti yma ar ei hw;thno8o holidn^s daro with un o'r angylaid Iu ar y ddaear yma, meddai hi," a'r pet? Flaid lu ddywedodd o wrthi oedd—fod pregethwr ieuanc wedi codi yn Nyffryn Clwyd yma y dyddiau diweddaf eg sydd yu rboddi arwyddion lied amlwg i'w wrandawyr el fod wedi d'od i'r byd i bregethu yr Efengyl i'r bobl. Wel, medda Beti wrtha 1, mae pregethu, John, yn beth cyffredin iawn, ond, y mae pregethu yr Efengyl ya brin iawn 8e mi oedd yu dda lawn gen i glywed fod xhyw un yn codi j'r amean mawr o biegethu yr Efengyl. Mae y peth mawr vmal ag y mae y byd yn y fath angen ohono yn brin lawn. Mae o yn gweatiwn mawr gen i, John, a ydyw ei hanner nhw wedi en galw i'r gwaith. Os ydynt wedi eu galw, y cwestiwn mawr arall ydyw, Pwy a'u galwodd P Mae arnai ofn y bydd gan y Wyntyll dipyn o waith i wneyd gyda llawer ohonun nhw, ac y bydd Meurig a'i faen llifo ya bryaur iawn yn y dyfodol. Wyddoat ti be, Beti, yr wyt ti yn myn'd yn mlaen ar y mwya' efo'r pregethu yma; midynt di lot o bJbol ddJolol iawn yn'dy ben, os na edrychi di ati hi; John, y machgen i, gad iddynt dd'od i'r caaes, yn y maes mae medi, wel di. Mi wnawn ni gadw tipyn o gyfarfod holi arnyn' nhw, a mi gei di wel'd pa mor union- gyrchol neu auuniongyrchol y gwna nhw atob." Rhyw edrych yn lied flat y mae hi yn ystafell Reynolds bach. Mi ddaru y M.C.A ryw gychwyn yn lied booth, and y mae nhw wedi oeri ynbarod. "Pitibefyd,"meidaBetiyma; "ond felly mae hi gyda llawer o bethau yn y dref yma, welwch ch'i, John; 'rydwy' yn coflo amser gwyllt iawn ar rat cymieithasau da iawn, yn y marn l-dene y Rcc\b'.<iid, i lawr yr aeth y clwb eobor hwnw. Yroeddrhywunneuraiobersonau yn myn'd drwy yr atian oedd llawer diwyd a gonest yn eu hel iddynt, ac o dipyn.i beth chwal- wyd y dodrefn. Ba yma news-room arddcrchog, ond i lawr a hono. Ba yma gymdeithas i ddadleu (Mating society), ond y mae hono yn mhlith y pethau a tn, Blue Ribbon Arny-cymdeithas dda yw hono; y mae eto yn para, ae y mae yn dda i lawer ei bod, ohcrwydd y mae iddi amcan da, ond cwynir fod Acan yn ei gwersylloedd hi mewn amryw tanau yn Nghymru. Mao Beti yma o'r farn fod ar y cyfryw eisieu llawer i'w cymhwyso hyd yn nod i fod ya aelodau teilwog o'r Army hon. Cicio'r bel, a chlcio eu gilydd yn iby ami, sydd JU myn'd a hi yn y Rhvl yma. Bu i giciwrs y Bhyl yma, ddydd Sadwm diweddaf, guro rhyw giciwrs mawr o Loegr oedd wedi curo cictwrs mawr Manchester. Ai gweddus, yn marn y Oenedl, yw fod Eglwyswyr ac Ymneillduwyr yn rho'i y fath gefnogaeth i'r cyfryw bath? Beth bynag all eu barn d, y mBe barn wahanol iawn can BETI A V.

I YR YSGREPAN- [GAN JOHN BROWN.] "HuN-,kw-GoFiAxT Buys LEVIS."—Llawen- ydd calon i mi ydyw gweled fod yr ysgrifenydd medrus Mr Daniel Owen, Wyddgrug, wedi ymgymeryd a chyhoeddi y drydedd r.uw o "Hunan-goR?nt" dyddorol "Rhya Lewis, I gweinidog Bethel," yn y Vryaorja amy nwydd- yn hon. Ceir y bennod gyntaf ohono yn y rhifyn presenol (Ionawr). Yn ychwanegol at y characters ag yr ydym bellacb mor gydna- byddus i hwy, megys "Abel Hughes, y diacon a'r masnachwr; "Wit Bryan, y bach- gen tafod-lym, direidus, ond llawn o iiatur dda," &o., y mae dan gymeriad newydd yn cael eu cjrflwyno" i'r darllenydd, nid amgen Miss Hughes," yr hon a seth yn hen ferch am "resymau neillduol," a "Jones," yr assistant. Y mae y portread ohono ef, yn fy marn i, yn un o'r rhai mwyaf vivid a dynodd yr awdwr er's tro. Mewn rhai pethau plr i ni fofio am y "lienor try Ian" Mr John Aelod I. Gyda Haw, y mae Mr Owen yn Rwydd- iannus bob amser pan y mae "toiliwr" neu ddilledydd yn eistedd am ddarlun ganddo! Y mae'r "olygfa" yn y bennod dan sylw yn agor yn Siop y Gomel," masnachdy parchua Abel Hughes; y cymerisdau ydynt Jones, yr assistant; Miss Hughes, Wil Bryan, a Rhys (y prentis). Bellach, credaf fy mod wedi dyweyd digon i roddi y darllenydd mewn safle briodol i ddeall y dyfyniadau a ganlyn "SlOP Y GOUNEL: MASNACKYDP HEN FFAS- iww.-Fel y dy wedaia.cadwai Abel Hughes y defn- yddiau goreu, a myoai elw ihesymol arnynt. Ni byddai yn eu gor-ganmol, lie ni oetyngai ddimai yn eu pris as os na lyddai y cwsmer yn eu hoffl, anogai ef ar bob cyfrif eu gadael yn Uonydd. Ni chlywais ef srioed yn cymeryd ei lw fod y nwydd hwn lieu arall yn werth mwy nag a otynai am dano. Nid oedd celwyddau yn bethau mor gy- fftedin mewn masnach y dyddiau hydy fel ag i osod angen ar ddyn i fyned ar ei lw. Ctedaf Boa wariodd Abel Hughes ddimai erioed am hysbysiadau; yr uuig wasanaeth a ofynodd efe oddi at law yr at- grapbwasg oedd bill htuds. Yr oedd ffeacstr y siop yn fechan. a'r gwydrau yn ddamau oddeutll troed- fadd ysgw r, canys niJ oedd plate glass yn Sasiynol y pryd hwnw. Hyny a wiagid ar y ffanestr gallesid yn hawdd ei wneyd mewn awr o amser; a rhyw lunwaith yn y pymthegnoa yr oedd hyny yn angen- rheidiol. Byddai y siop yn lied dywyll. hyd ya nod ar guol dydd goleu, ac arogl moleskin, cotton cord, a velveteen mor dew yndlli fely tybiwn y gal!- wn ei dori i f1 s'swrn. Pjn ddeuai cwsmer i meWD, y peth eyntaf a wnal Abel a fyddai estyn cadair iddo,a dechreu ymgomio.Adyna lle byddai y cwsmer am banner awr-weithiau awr, nen ych. waneg na hyny. Ond yn gyfiredin prynai barsel gwerthfawr.a diweddai y rhan fynychaf drwy fyned- i'r t,y i gael paced o dê," neu" darned o ginio." Ychydig fasnach wneid at ol machlud haul; ao er lod gas yn y siop, ni oleuid ond un jet— rhyw beth i ddaagos nad oedd y siop yu gauedig. Ychydig waith cadw llyfrau a fyddai yn). Gwas- anaethai un llyfr, yr hwa oedd hir a chill, fel day-book and ledger," a phan fyddai cwsmer yn tala ei gyfrif, nid oedd eisieu ond rhoddi croes ar y llyfr o flaen ei lygaid i wneyd I ffwrdd alr angen am "receipt." Nid oedd dim yu null dygiadyn mlaen y fasnach naallesid yn hawdd gredu fod Noab cyn y Diluw yn ei ader,08 bu ele yn cadw aiop. ABEL GYFIAWJJ SIOPWYB :y DYDDIAU HYN.- Pa beth a ddaethai ohono pe buasai efe yn calw siop y dyddiau hyn ? Ie, y dyddiau hyn-pn y mae pobl yn bustachu am gwsmeiiaid ryw fiordd -nid ywo bwys pa ffordd-pan y maeenill cysmer —enill ariau, yn ngolwg ambell un yn gymaint pwys a thragwyddoldeb, a thiagwyddolaeb heb fod o fwy pwys na llathen o "grey calico Yn y dyddiau hyny nid oedd y gadwen wedi ci thori oddi ar wddf rhaib. Yr oedd masnachwyr yn cadw o fewn ffloiau eu masnach eu hunain, ao yn byw yn gymydogol, ao heb geisio gwrthwerthu eu gilydd a thori gyddfau eu gilydd. Nid oedd gan- ddynt uchelgais am wneyd ymddangosiad, na got- awydd am daflu eu cymydogion i'r [cysgod. Os gallent enill eefyllfa a'n diogeJai rhag pryder-os gallent fod dipyn yn glyd arnynt," neu fod ganddynt dipyn mewn hen hosan," teimlent yn ddigonol. Ac nid oedd dim yn ymddangosiad allanol y rhai oeddynt wedi cyrhaedd y sefyllfa hapus hon i'w gwahaniaethu oddi with y rhai nad oeddynt felly. Fwnc i'w gredu ac nid i'w am- gyffied oedd fod Hwn a-hwn yn gyfoethog. An- fynych hefyd y gwelid neb yn gwneyd arddangos- ial o lawnder, ac yn mhen ychydig ddyddiau yn tori i fyny yn glee, gan adael ei ofynwyr i dynu gwep hir am eu ffolineb yn ei gredu. A mwy an- fynych y gwelid neb at ol twyllo ei gymydogion a'u hyspeilio o'u heiddo-ïe, twyllo ac yspeilio yr wyf yn ei ddyweyd, nid methu, er ceieio, byw yn onebt-antynych, meddaf, y gwelid y cytryw yn cerdded yn benuchel yn y dref, yn Uenwi swyddau cyhoeddus, as yn ymddangos mewn gwellsefyllta nag y buont erioed, nac ychwaith yn torsythu yn y eet fawr nac yn y pulpud. Ysywaeth, nid hollol ddveithr ydyw pethau felly yn y dyddiau hyn. Enter JOKES, ASSISTANT ABEL HUGHES.—Dyn bychan lliprynaidd oedd Jones, ac yn peri i un feddwl fod ahagluniaeth wedi bwriaduiddo ddyfod yn deiliwr neu yn drwsiwr umbrellas. Yroedd gan- ddo doraeth o wallt ar ei ben, a phob blewyn yn gorwedd i lawr ac yn ymddangos yr un hyd fel pwys o ganwyllau. Yr oedd el ben wedi yspeilio ei gernau a'u gadael yn hollol ddiflew; ond er mWYD dynodi ei ryw, yr oedd Natur wedi myned allan o'r fiordd a phlanu tusw bychan ar ei êa, a chaniatau i yehydig flew dyfu yma ac aow ar ei wefus uchaf, tebyg i'r rhai a welii ar wefus gwrach oedranus a blinderog. NEFOBBD RVFEDD."—Ei hofE gyflwr oedd bod o olwg pawb, a eefyll tuol i pile o frethynau fel cof-golofn o'r gauaf, a'i draed yn troi allan fel traed bwrdd crwn, a'i freichiau yn hongian fel breichiau dol, a chan gau ac agor ei lygaid fel cath o flsen tan, a meddwl am ddim a gwneyd dim. Dyna oedd ei nefoedd. HAEELLUBBWYDD JONE3.-Ao eto yr oedd gan Jones, ia, Jones, y cheek i briodi gwraig! ac am ddim a glywals, bu y ddau yn byw yn hapus ac yn ddigon call i baldio chwanegu dim at y boblogaeth, oblegid dywedasai Abel Hughes fod un Jones yn ddigon yn y byd, a chiedodd Jones ef yn hyn fel yn mhob peth arall. Yr oedd gwraig Jones yn diynes fawr gorphol a gwridgaeh, a phan gyd- gerddent, ni ddywedaf eu bod yn ymddangos fel bllwch a llo, canys byddai hyny yn archwaeth isel ynof fel yegiifenydd; ond dywedaf hyn, yr ed- rychai Jones wrth el hochr felliQlj provider, neu I fod yn fwy chwaethus, yr oedd Jones yn dal yr un berthynas a'i wraig, o ran maint, ag y mae y eweh a'r llong. BARN WIL BRYAN AM ylt "BSN eR IFANC. — 'Dydi peth felly ddim yn true to future, wyddost. 'Drycha di ar y gath fechan a'r gath fawr; mae'r gath fawr yn llonydd, ac yn earach yn sal, a'r gath fechan yn noidio ac yn tumblo, ao yn trio dal 1 cb.ynffon 'tun fath a bydai hi ddim yn g%U. Ne ldrycha ar y gaaeg a'r ebol, mi weli yr hen gaseg- pan fydd hi ddim yn gweithio—yn sefyll ar ganol y cae heb symnl am allan o bob hyd yn y byd, heblaw ysgwyd tipyn ar ei phen pan fydd y pryfed yn dwad ar ei chlustiau hi, ac y mae hi yn edrach mor ddigalon fel byddai hi yn meddwl am el diw- edd yn y bircdy, a mi dyngat weithie bod lhi yn cysgu at 'i thraed. Oad watch, di'r ebol: fel .y mac o yn praocio o gumpas l'i bea yn y gwynt, ae yn codi'r gynffon ac yn cicio at dd'm byd, ac os bydd rhwfun yn pasio ar hyd y ffJrdd mi rediff i'w ganlyn o ar hyd y gwrych hefo'i Hebe Hehe! 'run fath a bydae o isio gweled pobpeth, achos y mae'r byd yn uewydd i'r ebol ac i'r gath fechan, wydiost. Wel, 'ran fath yn uniGulJefo hen bobol a phobl ifinc. Er fod dy faa bob amser yn fy hymbygio i yn frightful, 'roeddwa i yn meddwl cymin o honi a neb byw- mi gymera' fy liw, end am iddi dy gadw di, fel 'roeid hi, fel bydaso t! mewn cas cloc, 'doedd dim rheawm ) n hyny, 'doedd o ddim yn true to nature. FilS" waeth i ti wisgo cap nos, ne' wisgo a leggi/ts a hot beaver, a dy yru di bob dydd Sadwm at William y barbwr i gael dy ehaflo na chym'yd yr iioll wythnos, fel 'roedd hi, i dy stare],li a dy smwddio di erbyn y Sul. 'Not true to nature, Rhys; at least, that's Will Bryan's way of putting it. OWRRS Y "TAPOD CAN WIL BRYAI;Byddat Wil wrth ei fodd pan gaffai wahoddiad i Siop y Gomel; yn wir, byddai yn "stwftlo ei hun," chwedl yntau, pan ddeallai fod Abel oddi cartref. Ei amcan oadd cael yohydig ddigrifwch hefo'r "genius," fel y galwai efe Jones. Yr codd fy ngwc'y yu fychan a chul, a chofus Renyt y dy- wedai Miss Hashes un tto wrth Wil, Wel, Wil. liani, ydach chi am gysgu yma heno ? Wn i ddim S11t yr ,ùaeh e1:l'i'eh tri yn gallu myned i mewn i'r gwaly bychau yna," so ebe Wil, Yn tpleniii, Miss Hughes; Rbys un oohr, a flnau 'rochr arall, a Jones yn y canol fel tongue sangua/fe." Y chi d iyle f)d yn y canol, William. 03 ydach ch'i am fod fel <cngM< «Mt<g?," ebo Miss Hughes. Ch'i bia nene, Miss Hughes," ebe Wil, ond yn ol eich p!an ch'i, mi fydde'r tongue yn fwy na'r bara. Beth bynag a ddyweder am y Drysorfa fel cy- hoeddiad, na ddyweder ei bod yn ddof a di- afael tra y bydd y fath ysgrifau a'r uchod yn ymddangos ynidi. Nis gwn yn awr am ddim ag y mae iddo gynifer o wir edmygwyr a'r hunan-gofiant meistrolgar uchod. Yr wyf yn credu mai yr awdwr hwn ydyw y tebycaf yn ei ysbryd, ei allu, a'i ddullwedd i Charles Dickens yn mysg holl ysgrifenwyr Cymrù. Hyn ar air a chydwybod. • » c Dywedir i mi mai ton gynulleidfaol dda ydyw Buiith," yr hon a ymddengys yn y Llusern am y mis hwn, Nid rhyfedd, ei haw?? Liusern Mr David JenMM. Rbodder prawf arni. Drwg genyf ddeall fod ambell gynulleidfa yn ein gwlad mor Geidwadol fel na fynant ganu ton, beth bynag fyddo ei rhagoriaethau, os na fydd wedi ymddangoa yn llyfr leuan Gwyllt, Pob parch i'r caggliad rhagorol hwnw; ond culni digymysg ydyw ymdynghedu i beidio defnyddio unrbyw don os na bydd wedi ei ohorphorol yn hwnw. Beth a ddywed gwyr fel Eryr Eryri a Mr W. J,|Williams, Caernarfon, am ymddygiad o'r fath P Yr wyf braidd yn sior on bod yn condemnio penderfyniadau un- benol, Pabaidd, a mympwyol fel hyn. Meith- riner ysbryd ehangfrydig a brawdol, a deued arweinyddlon y gAU i gredu ychydig yn llai yn eu hanffaeledigrwydd personol. c, CHWAETII A BEIRNIADAETH," GAN CVN- FAEN.—Kboddwyd ysgrif o waith y Parch J. H. Evans (Cynfaen), i'w oyfieithu i'r Saesoneg yn Eisteddfod Meirion. Y beimiad oedd y Parch R. H. Morgan, M.A. (mab yr anfarwol bregethwr o'r Dyffryn), a dyma ei syniad am yr ysgrif wreiddiol:- Hwn, mae yn debyg, ydyw un o'r cyfansodd- iadau mwyaf tywyll ac anystwyth a ymddangos- odd o'r witog Gymreig. Mor glogyrnaidd ydyw yr iaith a'r ardduli; mewn rhai manau nes fy nhemtio i dybio mai gwaith rhyw hogyn anfedrus ydyw, yn cyfleithu traethiwd nad oedd yn ei ddeall o'r Saesoneg i'rjGymraeg, yn hytrach na chynyrch meddwl wedi ei ddysgybll1 a'i goethi. Os cyfieithir ambell i frawddeg yn agos i lythyrenol, bydd yn nM'sense yn Saesoneg. Dyma enghraipht o lawer ymsdrodd chwyddedig yn y traethawd, "gosod syuiadau cyffredin ar bethau anghyffredin -auadltt fel biban mewn adwy ag y mae yn rhaid i'r corwynt ddyshysbyddn eigion ei gynddatedd i'w lenwi a'r etfaith edyladwy-Ilyg d y dydd ar Libanua, lie y dylai y cedrwydd, prenau yr Arglwydd, sefyll ar flaenaa eu traei ar ei grib i ddaugos eu gogouiant-offrwm dau gyw colomen ar yr wyl ag y mae yr allor yn hawlio'r aner goch -rhwygo'r dillad, ar amgylchiad y dylid rhwygo y creigiau-wylo deigryn i gerwyn na fedr y Niagara ond prin ei Uenwi a'i froch Gyda llaw, darllener Lefiticus, a gwelir mai tuallan :i'r gweisyll, ac nid ar yr allor, yt ceid yr "aner goch i gael ei Uojgi. Wele frawddeg arall, lie y rhaid wrth athronydd gwych i ddyfalu ei hystyr, "Oymharer y darlua yna gyda rhal o grtoonl Baphael, 110 mae y ffagrau oil yn amrywio mewn agwedd, s jfle, ac mewn pob elfen o gymeriad, a pho5 safla yn berthynasol i'r oil, a phob agwedd yn gyfander llai o'r cyfanwaith, a phob cymeiiad yn ei rym yn allu yn nghydgordiad y mynegiant, ao yna teitnlir beth yw pwysigrwydd neu werth I cyfanaoddiad' ;mewn cyfansoddiad barddonol, yn ogystal ag mewn darlun, adeilad, neu oratorio." Oddi wrth y dyfyniadau uchod, gollir deall pa mor ddyrys ac anhawdd oedd cyfleithu y fath Gymraeg i Saesoneg cywir ac addaa. Tosturiaf wrth y naw truan a fuont yn ymboeni gyda'r gorchwyl, a ohiedaf fy mod inau, sydd yn gorfod datllen y gwreiddiol, as edrych d.os y cyfleithiadau, yn wrthddrych llawer o gydymdeimlad. Hynod iawn! Yr wyf yn cofio fod Iolo Caer- narfon wrth adolygu by special request yn tori allan i ddiolch yn farddonol am y fath gyfau- soddiai "fel am y Wyddfa ac am y mor!" Ond yn marn Mr Morgan un "truan" yw yr hwn a geisio ei chyfleithu, "gwrthddrych llawer o gydymdeimlad ydyw yr hwn a ym- gymero a beimiadu y cyfryw. Campwaith," ebai Iolo tebyg i waith hogyn anfedrus," ebai Mr Morgan. "Rhagoro)," ebai un; "Y fath Gymraeg!" ebai y llall. Mae'n debyg fod y gwirionedd noeth yn gorwedd yn rhywle rhwng ydclau eithafion hyn. Ai gwir fod Gwr y TrêQ" weli cymeryd trwydded pedlar P Tybiais i mi glywed neu weled hyny yr Wythno3 ddiweddaf. Dywedir am Byron fel bardd mai yr un ideas sydd yn cael eu gweithio allan ya ei holl gymeriadau. Y mae li, Cain," "Manfred," "Childe Harold yn gwahaniaethu tipyn yn eu hallan- olion, ond yr un ysbryd sydd yn gorwedd dan y oyfan: yr un character sydd yn siarad yn yr oil, a hwnw ydyw Byron ei hun. "Felly y dywedaf finau." Dy leferydd a'th gyhudda, 0 Bedlar: Noncon a ysgrifena fel y esulyn Gwr & chryn lawer o wit ynddo ydyw Mr Wm. Williams, Gwytheria, blaenor parchus gyda'r Methodistiaid Oalflnaidd. Yn 8aslwn Oorwen, pan oedd pwnc y Dadgysylltiad o dan sylw, ceislai rhyw frawd pwyllog aratu brwdfrydedd y Iluaws drwy ddywedyd ei fod ef mor awyddus i welel yr Eglwys wedi el dadgysylltu a neb ohonynt, ond ei fod yn ofai na ddaethai yr amser eto. Ar hyny dyma William Williams i fyny, Be heb un thag? y.ad, ?dd yu anerch y s!aradwr blaenorol Ni pberthyn i chwi wybod yr amseroedd a'r pryd- iau- Oafodd y sylw gymeradwyaeth mor galonog fel yn ddiau y bu \Sill yn dda gan y brawd arall pe wedi cadw el "ofnau" iddo ei hucan. Byddat yn burion i amlunsvdd yn pryderu yn nghylch yr amser" gael gwybod fod cjlliwni el ddyledswydd yn fwy pwysig iddo ef nag ymhel a'r hyn na pherthyn iddo. Dywedir gyda graddau o sicrwydd mai Mr Trevor Williams, boneddwr adnabyddus yn Nghaern arfon, Tal-y-sarn, a Llys Maine y Frenines, sydd yn myned i "ateb" araeth Deon Bangor ar bwnc y Dadgysylltiad. Y mae Me Williams yn astaaio yn galed ar gyfer ar achlysur; y llyfrau sydd ganddo fel sylfon- au i'w araeth ydynt: Hanesiaeth Naturiol, gan Goldsmith, Esboniad Deon Bangor ar Efengyl Matthew; Dwywaith Oamgylch y Byd, gan W. 0. Thomas; a'r Eglwysi a'r Bwystfilod, gan y diweddar Owen Williams, Waenfawr 1 Gallwn gredu oddi wrth y rhestr uchod, y bydd y boneddwr yn sicr o gadw yn fanwl at y pwnc. .-0 Dyma y penill olaf a gyfansoddodd "Johan- nes," Clocaenog, ger Bhuthyn, yr hwn a fu farw yn mis Tachwedd diweddaf: Yr Hwn lu'n gyru'r dwfr i redeg 0 graig Horeb, mynydd Duw- Yr Hwn ddangossist ffynnon loew I Iamael bach i'w gadw'n fyw, Anfou beth o'r dyfroadd bywiol Arnaf flnau,'r lleag a'r gwan; Dim ond dafn o'r dyfroedd hyny Fydd yn ddigon i fy rhan. Cynghor rhagorol yw yr un a ganlyn o eiddo PedrogwySDD, Larpwl: — Hynt annoeth iawn yw tynu-eich hunain Hyd grochanau'r fagddu: 01 am lanwisg, ganwisg gu Na chyflyrddwch â pharddu. Y nos Lun eyntaf o'r flwyddyn hon bu T. Lloyd Jones, Yaw., Tal-y-sarn, yn Coedpoeth yn traddodi ei ddarlith ar "Sweden a Norway." Ar ei ymddangosiad yn un o wisgoedd y bro- dorion, yr hon oedd yn hynod ar gyfrif ei llun cwalciog; a'r hon, fel preswylfodi gorph dynol, y gallesid meddwl fod ynddi ambell i ystafell ar osod, pa rai nas gellid eu preswylio ar gyfrif eu Hun anffurfiol, adroddodd Neifion yr englyn hwn:— Dyma ryfeddfoneddwr—daiarol! Dyma "dori ffigiwr!" Dacw i ni siwt! digon siwr Dyna ben-talent teiliwr. Wedi hyn, ymddangosodd y darlithydd dra- chefn mown gwisg arall, yr hon, gellid tybio, a allai yn ha.wdd ddiogelu ei pherchen oddi wrth bob ymosodiad elfenol bron, yn enwedig yr oerni a'r gwlaw; ac hwyrach na raid eithrio y gwres, o ran hyny. Wele yr englyn i hon eto:- Diamwys iawn, dyma ''Rwell!yu Uariaidd Gall herio duw'r Oerfel, A phictiwr Bedyddiwr d61 -Is graea cymhwys croen camel! Teg yw dywoyd, hwyrach, fod yr awdwr wedi oyfnewid ychydig at yr englyn olaf. • l BRAN WEN" a ysgrifena:—Dywedir mewn [I hai cylchoedd fod barddoniaeth ar drengu, a bod ei dyddiau eisoes wedi eu rhifo, oherwydd, meddent hwy, nad oes "dim newydd dan haul" i'w roddi mewn ffurf barddoniaeth. Fel prawf o eadeb y syniad yma yr ydym yn cyflwyno i sylw ddau o gynyrchion yr oes wych o e?rdd sydd yn oyfodi. Mewn cyfarfod llenyddol yn un o bentrefi Mon anfonwyd y oanlynol i mewn fel Englyn i'r Twrch Daear — Y waedd yw'r twrch, A'i draed blaen fel dwylaw dynol, A'l draed ol yn hollol wahanol. r Beth bynag am ffarf a chynghanedd y dernyn godidoghwn, nid oes amheuaetb, ui dybiem, o barth i'w wreiddioldeb. Un arall a arfaethai fed yn brydydd yn iaith y Siiq a gyfieithodd y dernyn anfarwol hwnw o waith Bardd Oocos:— Pedwar llew tew Heb ddim blew, Dan yr ochr yma A dau yr ochr drew. fel hyn Four lions fat Two on this, and two on that. Nis gellir llai na theimlo llawenydd fod y t6 barddonol sydd yn cyfodi yn arddangos y fath dalentau dysglaer; Be nid oes genym end gobeithio y dadlena y flwyddyn sydd o'n blaen amrai o gynyrchion ereiU o'r un rhyw. An- ffortunus i'r eithaf fuasai iddynt beidio gweled goleuni dydd. BRYN-TEG, BETIIESDA. Yr wythnos cyn y ddiweddaf oynhaliwyd yn y lie uchod gyfarfod llenyddol, ac ar y cyfan oafwyd cyfarfod rhagorol a ehynulliad da. Ond y peth oedd ynblmo rhai oedd yn bresenol ydoedd gweled rhai yn cael eu gwobrwyo nad oeddynt ya deilwng. Am yr areithiau ar y "Dyn dau-wynebog," credaf fod pawb braidd yn gwybod am rai ohonynt, sef eiddo y budd- ugol ac ail fuddugol. Codwyd araeth y budd- ugol yn llythrenol o John Ploughman's Talk, ac y mae rhesymau dros gredu fod yr ail fuddugol wedi bod yn lloffa yn maes un. arall, Ai tybed nad oedd y beimiaid yn gwybod hyn ? Ai tybed mai dyweyd gormod ddaifu'r ail ar y seboni diddiwedd sydd yn y cyfarfodydd hyn ? Gohebydd arall a ysgrifena fel y canlyn Pan y daeth y gystadleuaeth i areithio ar y "Dyn dau-wynebog," daeth chwech yn mlaen, yn gwahaniaethu mewn dyddiau o'r plentya i'r dyn canol oed. Wedi i'r chwech draddodi eu llto, cafwyd y feirniadaeth, a dyfarnwyd y brif wobr i fachgenjellanc, yr hwn a draddododd ffrwyth meddwl un 0 brif ddynion Llundain, sef Spurgeon, Y mae ei araeth ef i'w gweled hedd- yw, ar ddu a gwyn, yn John Ploughman's Tark. Dyfarnwyd yr ail wobr i hogyn tua deuddeg ced, a gwyddai y b,irniaid yn dda nad ydoedd yr araeth hon yn ffrwyth meddwl y bychan. Nis gwn pa gydwybod oedd ya y rhai hyn pan yn myned i ymofyn am eu gwobrau. Gwyddai un mai yn lie Mr Spurgeon yr oedd yn myned, a gwyddai y llall mai yn lie ei d- yr oedd yn myned. Tybed mai wedi dyweyd gormod o wirionedd yr oedd yr ail pan yr oedd yn son am seboni ryw gorachod sydd yn esgyn llwyf- anau ein cyfarfodydd Ilenyddol ? Oredaf ei bod yn hen bryd rhoi y oyfarfodydd hyn i fyny, ios na chawn fwy o gyfiawnder ynddynt. • • • PWY SYDD YN IAW.N ?-,I Hen Feinar" a ysgrifena :—Dymunaf ofyn i chwi, Mr Brown, gan eich bod yn awdurdod mor nchel ar bync- iau dyrys, pwy sydd yn iawn ar y pwynt can- lynol :-Mewn papyr amserol, a gyhoeddir yn eich swyddfa, yn y rhifyn diweddaf a ddaeth i'm llaw o'r papyr hwnw, gwelais y penill can- lynol yn cael ei gondemnio gyda gwawd gan ryw adolygydd doniol: — "Euogrwydd sydd fel cwmwl mawi Yucuddb goleu'r nef; Ond tawdd yn llwyr, mewn mynyd awr, Dan haul ei enw Ef." Dywed yr 'adolygydd ei fo-3 yn synu fod bardd mor brofiadol, sef Hywel Cernyw, yn syrthio i un o gamgymeriadau beirdd ieuainc, a hyny, fel y dywed, drwy ddefnyddio mixed metaphors, a gollynga y penill o'i ddwylaw gyda'rsylwadayagiadola ganlyn:Cwmwl yn toddi!" Bellacb,ldr Brown, dymunaf gael gwy- ( dgenych chwi, neu rhywun arall, a ydyw yr adolygiad uchod yn un teg ? Er nad ydwyf fl, fel y gwyddoch, ond hen feinar, byddaf yn hoff iawn o ddarllen barddoniaeth, a byddaf hefyd yn darllen tipyn o Saesoneg. Wrth ddarllen Saesoneg y dydd o'r blaen, disgynodd fy llygaid ar y giriau canlynol. Eiddo Proff.• Archibald Geikie, LL.D.,F.B.S., ydynt, a hyny pin yn trin ar y owmwl yn ei Elementary Lessons in Physical Geography :—" It then (sef y cwmwl) begins to sink, earthwards, as radiation goes on, and coming into a warmer air it gradually melts away, so as to leave the sky clear ana sharp." (p. 73, see, 20). Eto, p. 75, see, 25:- and the clond therefore melts away," &e. Y mae digonedd o esiamplau o'r fath i'w cael. Bellaph, y cwestiwn ydyw, pwy sydd yn iawn, a pha un ai bradychu ei hun y mae yr adolygydd pan yn defnyddio rhyfeddnod, ai ynte awdwr yr ibmyn ? Pan y bydd doctoriaid yn methu cytuno, wneyd hyny ? Gair ar hyn, Mr Brown bach. [Nid wyf yn tybied fod eisieu helaethu at yr hyn a ddywed Hen Feinar." Os gall yr adolygydd" ddymchwelyd y dystiolaeth wyddonol uchod, oroesaw iddo wneyd. Hyd hyny ni a gredwn Dr Geikie, ao a ddiolchwn i'r Hen Feinar am ddangos, ar dir gwyddon- iaeth, fod y cwmwl ar brydiau yn "toddi." Yn mhresenoldeb y dystiolaeth hon, y mae y feimiadaeth goeg-ddysgedig ar benill Hywel Cernyw fel y owmwl-yn toddi yn lIwyr, a'r bardd yn aros. Dylaiy "critic" gymeryd "elementary lessons" oyn rhyfygn oondemnio ffugrau eto, rhag y bydd ei ddiwedd yn waeth na'i ddeohreuad. "A little learning is a dangerous thing,J. B.] Yn ol ei addewid, y mae Mydrydd wedi aafon y dyfyniad a ganlyn o Emmanuel Hir- aethog FBYDFBBTHWCH BPAt A CHEHFIOBW SATAN. I Nid wyf yn ambeu hyny, Belial, aaim, Atebai Satan; I Ond yn awr ni awn I weled y creadnr newydd hwn Ac ymaith aent: a Satan oddi draw Ddyrchafai 'i lygaid, canfu Efa wen Dan gysgod pren caaadfrig yn yr aidd: Ac Add& i gwrr, a sefyll ster e! llaw. Yn edrych ami gyda SW!Î:1 foddhaua. 'Roedd holl brydferthweh blodan'r ardd I gyd Fel megys wedi ei gasglu a'i gydgrynhoi, A'i gyd-dymheru yn e! hawddgar rurtd. Ei ewefna ydoedd fel y eviel coeth, Ei thalcen lluniaidd fel yr eira 'n wyn. Ei haeliau ar ei harlais oedd mor deg Yr olwg arnynt ag yw'r enfya gain, Ei llygaid tanynt oeddynt fel dau beil Yn gorddysgleirio mewn prydferthwch byw Addfwynder, dintweidrwydd pur, a serch Gyd-ymdywynent allan drwyddynt hffy, Ei hirwallt melyn, fel edafedd aur, A grogai dros ei 'sgwyddau hardd yn glog Ei safiad, ei hysgogiad, pob yetum, Yn llednaia ydoedd, ac yn ddestlus hwn; Prydferthweh ydoedd o'i choryn hyd ei sawd), Ni welaai Sataia neb na dim erioed, Mor hardd, mor dlws, mor brydferth, ag oedd hi: Enynai 'I thegwoh ei genflgea front Yn fwy angerddol eto nas olt blaen, Me" n awydd i ddlfwlno r dedwydd bSr, A gwywo a MaUCLIr tegweh hwa i gyd. Am resymau neillduol, dymuna Mr John Thomas (Eifionydd) wneyd yn hyabys nad ydyw efe yn gyfrifol am ddim sydd wedi ymddangos o bryd i bryd yn yr "Ysgrepan." Y mae John Brown," fel ceidwad y gyfrin-sfcl, yn cadarnhau hyn. Na chondemnier y diniwed yn ddi- achos. # Bydded y cyfeillion sydd mor garedig a chy- northwyo gyda'r "Ysgrepan," mor garedig a chyfeirio eu gohebiaethau yn uniongyrchol at JOHN BROWN, Oenedl Office, I Carnarvon.

OYHUDDIAD ARALL YN EBBYN YR UN OAROHAROR. Oyhuddwyd y carebaror yn mbellach o ladrate potel o wisci o'r Four Alls, liole-in-the-wallstreet. Grace Louisa Williams a ddywedai ei bod hf. gyda'i chwaer, yn perchen y ty dan sylw. Gofiai yr 28ain o'r mis diweddaf. Yn y prydnawn daeth John Owen i'r ty. Tra y bu yno gorfu iddi adael y lie, a phan ddaeth yn ol yr oedd John Owen yet njws y bar. Gwelodd fod potel ar goll wedi hyny. Gofynodd iddo ef am dant, a rhoddodd efa hi yn ol. -Mewn croes -holiad dywedai ei bod yn, credu ddarfod i John Owen gymeryd y botel mewn 'joke. Ni chymerodd hi sylw pellach o'r mater, aa yr oedd wedi gadael iddo basio yn ddisylw- Ychydig amser wed'yn galwodd heddgeidwad yie y ty i ofyn yn nghylch y botel, a dywedodd hi pa fodd y bu. Dangoswyd y botel wisci yn y llys, lie mewn atebiad i gwestiwn dywedodd y dyat nad. y wisci oedd yn y llys oedd y wisci a gymerwyi gan John Owen. Yr oedd hwnw wedi ei wertha (chwerthin).-Wedi i Mr AUanson aneroh y fainc, taflwyd yr achos hwn allan eto.

CYHUDDIAD 0 LOFRUDDIO EI WRAIG. Yn Mirmingham, ddydd Sadwm, onfodt gweithiwr o'r eaw James Lloyd el gymeryd i'r daalfa ar y cyhuddiad o lofruddio ei wraig y dydd Sadwrn blaenorol, drwy ei thrywanu mewn ffrwgwd.

BODDIAD TN AFON CEIRIOGk Cyrhaliodd crwner sir Ddinbych drengholiad. ddydd Sadwin ar gorph plentyn chwech oed, o'r enw Susanab Bather, rhieni yr hon sydd yn byw yn Glyn. Ymddengys fod y pleutyn allan Ja chwareu gyda phlant ereill yn agos i luu yr afon a thybir iddi syrthio iddi a bodi cyn i gynorthwy gyrhaedd y lie. Pasiwyd lheithfarn o Farwol- aeth Ddamweiniol."

YMGAIS I LOFRUDDIO TAD A MAR. Dygwyd dyn ieuanc o'r enw Henry Locke Wy- sham, 21ain Old, o flaea ynndou B-ith ddydd Sadwrn diwedrJaf ar y c, huddiad o geisio Hoi- ruddio ei dlld a'i frR vrd. Oddi with dystiolaeth yr heddgeidwaid ymddengys fod y dyn yr yraosod- wyd arno yn gwueuthur ei ewyllys ar y pryd, ac: ymddengys i'r mab wneyd ymgais am ei fywyd tra yr oedd yn ysgrifenu. Y mae y cyhuddedig wactt ei draddodi i sefyll ei brawl.

C()R FIOTO JOHSSTON YOYW Y GKOEU.—Gyda Ilsoth, y btryd mwyaf perffaith i blanc "Y mas ya dra ::oT"J.:?aeltgI;Dâr;i m,r:.1:: mWYa. parchus. Ni chymerwe eich twyllo. J,»6. Johnston oeddyat y rhai cyntuf ya Lluogr i hysbysaao ragyflwyno Cora Flonr i farchnaloedd Eloagr &'r rba A..?, ac y -%a en he.?., ya derbyniol ya mhoba arth o'r byd fel sicrwydinan y CorD Floor goreo n hymerweh arill; 0.) nacàYlllsrwoh eioh twyllo. YMWARSD TCIITDI3 DDYDDIAU OnDIWETH Grp.v CALSD K MEDDAHOX AC HEFirD 0 CIIIVRCD TN Nonra ILAO BYSEDD Y T >t Vr uai? foddygioiaath etfeithiol ar gyfar y rhai hyn v !y» Piaiteri Delhr at Gyrn Caled a ,m'ldda11o" Maoat ya wahanol i bob Piasterl, amddiffynwyr (8 neu Gyuiyssia l»a Gyfamawdd a diyfeisiwyd byd yn hyn. Drsyy f\xiil Ju y rhauau oatngylch y corn, B/mnilir y b)e" ya d,latre, ac ar fyrder fti'i llwyr ddiwreidiir. Nf wdloir cyrn madli'iin a chwyddiadaa ar gymalau y troed mor ebrwydd, oad ceir llej o tiiangyrchol o Idiwrtkynt. Ririseo narhyw esgidlaa yn gyaaras yn ahea tair awrarol Blaster! Dellar gaol oi cymhwysj. Na ohy- merweh ar na oyfrif, eich d'JD8 i brynu rhai neb arjll Cair hwy mewn blychaa, pria la 1)5. b b Fiaryllydd o'r broa. Yn rhydd drwy y Llythyrdy am 14 onodaa ceinio, Bedford laboratory Baylay-atreet, London. AMTEWTDDYDD RUAD-LWVNT AT Y GWALLT."—LOCK- YEB'S SULTHUB HUB BESTOES" mawn yobydig ddyddiau a dywylla y pwdllt, a dwg yr hwn fyddo yn frithwyn i'w Iiw cyntefiag. Tra rhagora ar liwiad un- iongyrchol, ac ni niweidia y croen. Ceir fod parotoad Ljckyer yn hafal i'r mwyaf nohelbris. Y mae yn ddi- gymhar am adfer gwallt i'w liw dochreuil, a ohynyrcha wawr hollol natario). Nis gollir rhoddi gwerth gor- inodg4 arno fel moddion i syului mardon a chynortbwyo tyfUnt gwallt fydlo yn tneuo. Gan fod efe ar f m'pk '1)') ya <Ira "ïeithiùI ar pyfrif ei briodohddau aryl. haol, glanhaol, a llosol. ar wreddian y ewilit, areym- bar Adaewyddydd Lockyer ya hyd'rns. Mewn potelaamawr, am Is 6ch. Ar werth gan Ffaryllwyr, Trinw/r Gwallt, a mssnachwyr metro Peraroglaa ya mhob parth o'r D ejrtas.

I Yn Nghyfarfod Miaol olaf Arfon, pinodwyd y I Parch Thomas Roberts, Jerusalem, a Mr D. P. Williams, Llanberis, yn gynrychiolwyr i holl Sasiynau y flwyddyn hon.

I YN Y TREN- Nos SADWRN. Peidiais ag ysgrifenu fy nodiadau "Yn y Tren," y ddwy wythnos a aethant heibio, Mr Gol., am y rheswm y gwyddwn y byddai eich colofnau yn llawn o hanes cyfarfodydd gwyliau y Nadolig, ac y byddai "Ysgrepan" fy nghyfaill John Brown yn llawnach nag arferol. x mae John yn myn'd yn wr poblogaidd iawn, so y mae rhyw sibrwd y bydd ei lun o i'w gaol yn lie almanac y flwyddyn nesaf. Hir oe& i Dr John Brown, a phell y byddo y dydd pryd y oenir Dr Brown is dead and gone, We ne'er shaU see him more," &c. Cwrddais y dydd o'r blaen k JAMES SAUVAGE, a dywedodd wrthyf fod y red letter day yn hanes ei fywyd i gymeryd lie ddydd Llun diweddaf, sef ymddaagos am y tro cyntaf ar Iwyfan Oovent Garden, yn y Brif-ddinas. Yr oedd yn teimlo yn hynod o bryderus, ac yn wir hawdd y gallai deimlo felly. Yr oedd i gafiu o flaen y beirniaid cerddorol mwyaf craflf yn y deyrnas, ac efallai yn y byd. Ond yn ol tystiolaeth prif bapyrau Llundain daeth drwy yr ordeal yn ar- dderchog. Dywed critic y Standard ei fod wedi gwneyd ei ran tuhwnt i ddysgwyliad, ac y gall deimlo ei hunan wedi meistroli un o'r darnau mwyaf anhawdd i'w canu, sef y "Piper of Hamelin." Llwyddiant iddo i fyn'd yu mlaen. —O'r diwedd dyma destynau EISTEDDFOD LERPWL I allan, a ger ein bron. Y maent wedi eu har- graphu ya llyfryn bychan, destlus, ac i'w gael end anfon dwy geiniog at Mr Llew Wynne, Lerpwl. Mae hyny yn llawn ddigon o gyfeir- iad, an gymaint ydyw nifer llythyrau Llew bob aydd. Y mae llawer o bobl yn dyweyd, a rhai wedi ysgrifenu, mai Eisteddfod Seisnigaidd ydyw Eisteddfod Lerpwl i fod. Wel, edryched y darllenydd dros restr y testynau, a barned drosto ei hun. Dywedais mewn llith flaenorol fod rhai dynion yn honi nad oes gan yr Eis- teddfod hawl i fyn'd y tuhwnt i Glawdd Offa, ond sicrha ein prif feirdd mai lol i gyd ydyw hyny, a bod gan yr Eisteddfod locus standi (maddened gwyr y gyfraith i mi) yn mhob cwr o Ynys Prydain, ae hefyd Ynys Manaw. Onid yn Lerpwl y cafodd Eben Fardd gadair,?JAo os bydd i'r hwn a eniila y gadair yn Lerpwl yn 1884 droi allan yn gyotal bardd a Eben Fardd, yna. byddwn foddlawn,- Mae'n ymddangos fod rhagolygon ) COLEG ADERTSTWrTH, I wedi'r cwbl, yn dra gobeithiol. Mae'n debyg y*. bydd i'r cyfarfod a gynhaliwyd yn Llun- dain yr wythnos hon gario dylanwad mawr ar y Llywodraeth, ac y bydd iddynt estyn y tipyn cardod i ganol- barth Cymru. Yn wir, mae Cymru yn haeddu hyn oddi ar eu llaw, a 'does ond eisieu i Wein- yddiaeth Ryddfrydig ddea'l mai dyna yw teimlad Cymra Ryddfrydig ary pwnc, na bydd iddynt gydsynio. Y mae Mr David Davies, Ltanclinam, tywysog mewn haelioni, wedi dyfod allan yn ardderchog, a gresyn na fyddai boneddwyr arianol yn cael eu tueddu. yn yr un cyfeiriad.—Y mae I I Y GENLVEN 11 am fis Ionawr allan o'r wasg, a dymunwn yn galonog longyfarch y Golygydd ar y fasgedaid hon o ddanteithfwyd blasus. Nid ydyw yn perthyn i fy ngholofn i, Mr Gol., i adolygu llyfrau, ond mae'n debyg fod genyf hawl i ddyweyd beth ydyw barn pobl y trên" yma am unrhyw beth a fydd dan sylw. Y mae cyn lleied o lyfrau a chylchgronau anenwadol ac anmholiticaidd i'w caal yn Nghymru fel y mae yn treat o'r mwyaf gael gafael ar un llyfr heb arogl unochrog iddo. Cynwysa y rhifyn o'r Geninen erthyglau gwir alluog gan brif lonor- ion yr oes. Rhoddir y first position i'r Deon Edwards, i draethu ei 16n ar Paham yr ydwyf yn Eglwyswr ? ac y mae yn gwneyd hyny yn ddoniol dros beii mewn chwe' tudalen. Lied hir-wyntog ydyw y Deon yn gyfFredin yn ei areithiau a i ysgrifau, ond y mae wedi crynhoi cryn lawer i ychydig o ofod yn y Oeninen. Dyna un o features goreu y Geninen ydyw "Multum in parvo." Y mae y doniol Kilsby Jones yn ddoniol, fel ei arfer, yn ei ysgrif ar "Paham yr ydwyf yn Ymneillduwr ?" Ond rhaid i mi beidio ag ymhoni y gorchwyl o ad- olygwr-digon yw i mi ddyweyd fod rhifyn yn sicr o fod yn ddyddorol sydd yn cynwys erthyglau gan lenorion o safle y Deon Edwards, y Parch Kilsby Jones, y Parch D. Roberts, Gwrecsam, Gwilym Glanffrwd, Cadvan, Berw, Llew Llwyfo, y Parch R. H. Morgan (Aber- maw), Cynfaen, Llugwy Owen, Dyfed, Isaled, Tafolog, Gweirydd ap Rhys, Lleurwg, Gwyn- eddon, Jones (VeUn Voel), Bleddyn, Deiniol- fryn, Cynddelw, loan Mai, Owain Williams, ao ereill. Os nad ydyw rhifyn yn cynwys oynyrch ysgrifell y rhai ucnod yn werth deuddeg ceiniog, wel, mae'n rhaid rhoi'r "ffiailiyn y to." Ni ddylai llyfrgell unrhyw fachgen darUengar fod heb y Geninen. ANDRONICUS.

FFESTINIOG A'l HELYNTION- CYPARPOD ADL0NIAD0L. Dydd Gwener diweddaf thoddwyd gwleda o ce a bara brith, Ac., i aelodau Ysgollon Sabbothol St. Michael, yn nghyda phlant yr YsgolGenedlaethol. Gwasanaethwyd wrth y byrddau gan Mrs Ann Jeffreys, Mrs Ellen Jones, Mrs Laura Roberts, Mrs Thomas, Mrs Margaret Evans, Mrs Owen, Miss Ellen Davies, Miss L'zz'e Ellen, Miss Lizzie Jones, Miss Lizzie Jane Pagh, Miss Jaue Williams, Miss Ann Roberts, Miss Jane Roberts, Miss Oasson, &c. Draohefn cafwyd gwledd i'r meddwl mewn ffarf o adloniaat. Y cadeirydd oedd W. Davies, Ysw., Oae'r-blaidd. Cafwyd anerchiadau gwerthfawr gan y cadeirydd, y Parchn R. Killin, J. Evane, Llewelyn R. Hughes, B.A., Mrl J. Rowlands (loan Glan Prysor), a John Jones, Maentwrog. Yr adran gerddorol yn cael ei gwneuthur i fyny gan G8r yr Eglwys, dan arweiniai Bit John Jones, Dadganwyd amryw unawdau a j deuawdau gan Md J. P. Jones, R. Jones, 0. Jones, John Evans, an R. Humphreys. Oyfeiliwyd gan Mr R. Davies, Caelf-blaidd. Yr oedd y cyfarfod diweddaf mor fnddiol I lenwi angenion y meddwl ag oedd y cyntat i ddiwalln angenion y corpb. CYMDBITHA8 OWYR IEUAINC Y BLABNAO. I Nos Lun diweddaf cynhaliodd y gymdeithas uchod ei chyfarfod. Y pwno fu dan sylw y tro hwn oedd, "Pa un oreu Brenin-lywodraeth at Gweriniaeth f" Siaradwyd o blaid Brenin. lywodraeth gan Mri W. Jones, Brynegryn; John Cadwalady, J. P. Williams, 0. Humphreys, ac R. W. Hughes; 80 o blaid Gwerin-lywodraeth gan Mri Owen Jones, J. B. Davies, ac R. Williams. Ar y diwedd yr oedd tri o fwyafrif o blaid y eyntaf. Oafwyd oyfarfod hwyliog iawn. YII. WITHNOS WEDDTAU. I Tteullwyd holl nosweithiau yr wythnos ddi- weddaf yn gyfarfodydd gweddiau, a hyny gan bob enwad yn gyffredinol. Deallwn fod y cvnulliadau yn hynod o luoaog yn yr holl addoldai, ac ar- ddeliad amlwg yr Ysbryd i'w waled mewn Ruaws ohonynt. BABLWYDON. I

Errs mab Tywysog Frederick o Plma yn gweithio fel nafl yn America gwithyd ddychwel- yd adref, os na chaniateir iddo briodi merch o'i ddewisiad ei hun. Y mae y perlau a wisgir Ran Mada ne Patti pin ar y llwyfan yn werth 10,000p. Y fynyd y gedy hi y cyfryw dodir hwy mewn cwd, a chymer ped- war o ddynion ef ymaith.' PBLENAU AT YB IAXJ A'B CYLLA.—PELBNAU DANT Y LLEW A QUININE DR KING AT IK IAU.—Ni cheir y goronyo lleiaf o Arian Byw yn y Pelenan clodfawr hyn, Bft'r nn o'r sylweddan niweidiol a roddir yn rhy fynyah mewn rhai y gelwir sylw atynt mewn hysbyaisdin. Sicrha Poleurit Dr King eherwydd hyn v lie tUonaf yo gaft y ayhoedd fel y feddyginiaeth ddiostelaf, oreu, gyflymaf, sieraf, ao effoithiolaf at amrywiol anhwyl- rtoran yr Ian a'r cy la, bydded yn y ffurf o Gari, Ehwymedl, Annhresliad, Chwyddwyntogrwydd, Sural, Cur vn y Pen, Poen yn yr Yagwyddan, Anesrawythder Clefydel dros yr holl gorpb, Annhneddrwydd at Pwyd, neu ya uu o'r agweddan anwahanol gyaylltioi Ii Diffys Treuliad. Aehnia N6dd dant y Llew a gynwyair yn Mhelenau Dr King, drwy ei weithrediad lleaol aryr Ilia (y peiriant pwyaicaf or an ei swyddogaoth'r 1It- lwyaiadau corphorol gymeryd lie gyda rheol-o dd-dra- athrwy ei ano a'r aylweddau Cryfhaoel a roddir ynddynt, adnewydda yr holl gorph. gan gadw y rhanau pwyaicaf vn y cyflwr gofynol i eicrhan eyfliwniechyd. GwcrtJir I gan bob Fforyllydd mewa Blychau Is lid a 9c yr L 9.D.

I Y CinUDDID 0 LOSGI TAS WAIR GER CAERNARFON. Ddoo (ddydd Lion), dygwyd John Owes, Dwyran, diweddar feistr Tlotty Caernarfon, ger- bran yr ynsdon yn Nghaernarton ar y cyhuddlaC o roddi tas o wair ar dan yn Oae Bold fferm, gerw llaw y dref. Ymddangoaai Mr Hugh Roberta, fel orlynydd, ac ar ran yr heddgeidwaid, ac am- ddiffyuid gan Mr Allanson. Mr Roberts, wittft anerch y fainc ar ran yr erlyniad a ddywedodd foci y carcharor yu cael ei gyhuido ar ei gyfaddefiadS ei hun. Nid oedd ganddynt lawer o dystiolaeth* amgylchiadol i brofi y cyhuddiad, ond yr oedd y ;t.b fod y dyn wedi gwneyd cyfaddeflad ym myned yc mhell yn ei erbyn. Y tyst eyntaf m alwyJ ydoodd Mr John Pugh, Sportsm?n Hotel, yr hwn a ddywedai mai efe ydoedd perchenog y das wair losgwyd. Dywedodd iddo weled y taa ar noson y 23ain o Ragtyr. Nis gallai ddyweyd pa cut f dechreuodd y tan, ond tybiai bod y das wedi el: cbyneu mewn amryw fanau. Yr oedd efe wedi yswirio y dita yn yr Alliance. Yr oedd efe a Johifc Owen bob amser ar y telerau goreu a'u gilydd. Y Sergeant James Jones a ddywedai fod T cu. charor wedi dyfod ato ef ar y 23ain o Ragtyr, ac iddo ei hysbysu ei fod a edi dyfod yno I roddi ei hunau i tyny am loagi taa wair Cae Bold. DJ- wedai nad cedd efe wedi bwriadu rhoddi ei hunan i fyny hyd nes y daeth rhyw ddyn ieuanc ato I ddyweyd iddo ei weled yn rho'i tan yn y die. Hysbyeai y carcharor fod y dyn ieuanc hwnw wedi bod gyda Henry Owen, lliflwr (" Harry Pab"), < dynes arall yn ymyl ei dy ef y noson cynt yn cren cynhwrf. Daeth yotan al!an, a dilynodd nifer o blant ef o gwmpas, ac o'r diwedd pendeifynodd yntau roddi ei hunan i fyny. Dywedodd yr hedd- geidwaid wrtho ei fod yn awyn cyhuddiad pwysfg yn ei eibyn ei hun, ao atebodd y carcharor, "WeI, does mo'r help; yr oeddwn i yn bur feddw, ae nt wyddwn beth oeddwn yn ei wneyd." Aeth y swyddog a John Owen i'r orsaf heddgeidwadol, ac wedi myned yno ysgrifeawyd ei gfSesiad i lawr. Dywedai y swyddog, yn mhcllach, mewn croea- holiad, iddo ef fyned i CM Bold yu adeg y taa, ac iddo weled John Oven yno. Y mddangosai sr., pryd fel pe buasai wedi bod yn foddw, Sergeant Samuel Harris a dystiai i'r carcharor gael ei ddwyn i orsaf yr heddgeidwaid ar y dyddl dan sylw. Gwnaeth Sergeant James adroddiad,yr hwn a roddwyd i lawr gan y tyst. Dywedodd y carcharor na buasai efe yn. y cyflwr hwnw oni baf fod ei wraig wedi el adael beth amser yn ol. Gwnaeth efe ymchwiliad am y dyn Henry Owea y soniwyd am dano gan y carcharor, ond methwn a cbael dim o hanes y fath ddyn yn y Dwyran. Ychwaith nis gallai gael un dystiolaeth i gadam- hau yr hyn a ddywedai y dyn yn nghylch cynhwil gerllaw i'w dy. Nid oedd ychwaith wedi galla gweled dim un o'r plant oedd wedi bod yn dilyn y carcharor. Galwyd yn mhellach ar yr Heddgeidwad W. Jones (Biynsienoyn), a Hugh Williams, Mall. draeth. Yna rhoddodd HenryJOwen ("Harri y „Pab") dystiolaeth. Dywedai iddo weled y carcharor ar noson yr 22ain yn y Snowdon Vaults. Gofynodi i'r t/st a wyddai efe am rywle lie y cawsai efe (y carcharor) lety. Dywedodd y tyst y gallai efe gael llety iddo, ac aethant i'r ty yr oedd eflJ yn lletya yu North Pen'rallt. Wedi cyrhaedd yno, gofynodd y carcharor i'r wraig a gaweai efa fyned i'w wely. Yr oedd hyn tua naw o'r glock y nos. Gyda hyny aeth y carcharor i'w wely, 8C aeth y tyst gydag of i fyny y grisiau, er mwyn dangos yr ystafell iddo. Cysgodd y carcharor gyda'i lodrau am dano. Clywodd y tyst y gloch din" yn y boreu dilynol, a chlywodd y carcharor yn gwaeddi allan, lidaw rhywun gyda mi i weled y tan V Nid ai neb, ac aeth y carcharor ei hunan. Mewn atebiad i gwestiynau gan Mr Allanson, dywedai na fu erioed yn Dwyran gyd* dynea a dyn arall yn creu cynhwrf tua thy y carcharor. Adnabyddid ef with vr enw Harri Lliflwr," ond yn well wrth yr enw "Harry Pab." Gelwid yr eaw hwn arno am nad oedd ganddo farf. Yna galwyd ar Ann Jones, y wraig lie y lletyai y carcharor ar ncson yr 22ain. Dywedai i'r car- ch itor ofyn am ddiod o ddwfr tua thri o'r gloch y boreu. Yt oedd hi yn sier nad allai fyned allan yn nghorph y nos heb iddi glywed. Yr oedd wedi cloi y drws y noaon hono cyn myned i'w gwely. Wedi gwrando tystiolaethau pellach, anerchodd Mr Alianson y faiuc ar ran yr amddiffyniad. Dy- wedai nad oedd yn bosibl euogfarnu dyn ar ef gyfaddeflad ei hun, os na byddai tyetiolaeth am- gylchiadol hetyd yn profl y cyhuddiad. Ya yr achos hwn nid oedd dim o'r fath beth i'w gaeL Yr oedd hyd yn nod y cyfaddeflad ei hun yn Haws o anwireddau, ac yr oedd yn ddigon hawdd can. fod mai cyfaddeflad dyn mewn cyflwr o anmhwyll- edd ydoedd. Nid oedd y cyfeiriadau a wnai y carcharor fod rhywrai wedi creu cynhwrf gerllanr i'w dy i'w canfod yn unman ond yn nychymyg y dyn ei hun, ac felly pobpeth yn nglyn a'r achoa. Gobeithiai y byddai i'r faino adat I i'r carcharor fyned yn rbydd heb ddim ar ei gymeriad, ond et fod wedi gwneyd ffwl "hollo ei hun.

LLOFRUDDIAETll KENSINGTON. DEDFRYD MARWOLAETH. Yn y Central Criminal Court, ddydd adwns. cafodd George Bildon, yr hwn a gyhuddfd o lofruddio Gorge Hoare, o dan amgylchiadau gyhoeddwyd geuvm ychydig wythnosau yn ol, ei euog-farnu, a dedfrydwyd ef i farwolaeth.

DYGWYDDIAD RHYFEDD YN SIR GAER. Dydd Sadwrn oynhaliwyd trengholiad, yn y Broughton Arms, Haslicgton,* at gorph dyn a gyfarfyddodd a'i farwoloeth dau amgylchiad hynod ryfedd. Oddi with dyatiolaeth a ddygid ja mlaen, ymddengys fod nifer o weieion yn cJd. fwynhau eu hunain yn y gegin berthynol i'r meistr. Oipiodd un ohonynt ddryll oedd uwchben y tiln, ac yn hollol ddamweiniol, gan dybio nad oedd ergyd ynddo, sacthodd un arail o'r cwmnl U?wen Dywedodd yr hwn a saethwyd wKhy Hall, Saethwch chwi, a rhoddaf fl fy Uyg?'d wrth enau y dryll i weled o ba le y daw y twrf." FeUyta, a saethwyd ergyd drwy ben y tiusn. Wed! peth ymddiddan pasiwyd fheithfMm a? Farwolaeth ddamweiniol.

mawr o'r pregethau, ond ei fod yn petruso Thoddi ea benthyg i'r pent-.efwyr rhag ofn i'w barchedigaeth ddigio wrtho, yn gymaint ag mai efe oedd ei foistr tir! Ba Dr Samuel Kuros yn darlithio yn Nghaer. grawntyr wythnos ddiweddaf ar Y Cread yn ol y Beibl." Amcanai y boneddwr ddangog fod trefn y cread, yn ol yr Ysgrythyr, yn oyfateb yn hollol i ddadgnddiad daeareg ar y mater Boddlonodd Dr Kinns ei gynulleidfa yn fawr, (llid nid felly Mr W. Carruthers, ceidwad dosran Hysieuaeth yn yr Amgueddfa Brydeinig, yr hwn a ddaeth allan i'r wasg i rybuddio pobl rhag cymeryd eu twyllo a'u camarwain gan athrawiaeth y ddarlith, gan nadoeddDr Kinns yn wyddonydd. Sicrhai fod y ddarlith yn niweidiol i wyddoniaeth a chrefydd. Atebodd Dr Kinns ei wrthwynebydd mewn ysbryd lled- nais a charedig, nes enyix cydymdeimlad nifer mawr o bobl. Canlyuiad y cyhoeddusrwydd iu galw am wasanaeth y darlithydd i Exeter Hall, Llandain, ac yno eilwaith rhoddodd fodd- lonrwydd i gynulleidfa fawr. Dywedodd Dr Kinns y galhi dyn greda yn athrawiaeth dad- blygiad ao ar yr un pryd fod yn Gristion eywir, er nad oedd efe yn credu hyny. Diffyg Mr Carruthers oedd peidio dodi ei fys ar y pwynt- iau yr oedd Mr Kinns yn cyfeiliorni. Y mae cydoddefiad mewn pethau Beiblaidd yn myned yn mlaen yn hwylus y dyddiau hyn, a chyn bo hir paid dynion a honi unioagredaeth iddynt eu hunain, a llusgo eu gilydd gerbron brawdle- oedd oblegid syniadau duwinyddol y naill y Hall. Yn y Contemporary cylchredol gwelwn ddwy erthygl ar "A oes hawl gan ferchod i bre- gethu?" Ysgrifena Dr Plumtre, deon Wells, yn ei ffafr, ac ysgrifena Dr Godet, y deonglydd Beiblaidd enwog, yn gryf yn erbyn. Ar dir esiampl a geiriad Paul yn y Testament Newydd, maentumia Mr Godet eu bod yn ymyryd i'r hyn na ddyleat. Y mae yn gwestiwn i'w ben- derfynu a yw (trfriozz yr eglwysi cyntefig yn rhwymedig ar eglwysi yr oes hon. Ar sail y daioni a wnaed ac a wnoir gan fenywod fel dysgawdwyr y scilia Deon Plumtre ei ym- resymiad yn benaf.