Baner ac Amserau Cymru

TY YR ARGLWYDDI. DYDD MAWRTH, Mawrth 21aiit.-Cymmerodd I yr Arglwydd Ganghellydd ei oisteddle am chwar- I tor wedi pedwar. .V<<!?- .?M?ytM r?''?? (Ysgotlaml). i .11 I il,t,,iiold y mesur uchort trwy Dwyngor. Mcxiir Llys Uchaf (Appcl). Cynnygiodd yr Arglwydd Ganghellydd tod y mesur uchod yn cael ei ddarllen yr ail waith, ai cdurodd mai ei amcan ydoedd gallaogi i appel nen i benderfyniad gael ei wrandaw a'i boader- fyou, os bydd y pleidiau yn cyttuno, o flaen dan o ftrrlwyr Llys yr Appel, yn ddarostyngedig j'r un hawl o appèl at DY yr Arglwyddi a phe buas ai y gwratidawiad wedi bod o lfaea tri o farnwyr. ÎJarllcnwyd y mesur yr ail waith. Cododd y Ty am bump o'r gloch. TY Y CYFFREDiy. I DVDD MAWRTII, 3rawrth 21 aln>—Cymmerodd y Llefarydd y gadair am dri o'r gloch. LLUNDAIN A'r (JHYFLENWAD 0 DDNVFR. y cJ i/nllun i gael dw/r o uynu u. < «r T\.„ r 1 t. Pin cynnygiwycl ioa Mesur uwir uiunu«i« (Dwfr gronfeydd a Gweithiau Cymru) yn cael ei (idarllen yr ail waith, eglurod(I Mr J. Stuart fod y mesur yn cael ei ddarparu er prynu tir yn Nghymru, trwy gyttundeb, neu feiaiall, ac i wneyd dwfr.gronfoydd yno er dar paru gon cyfer A'r cyflenwad dyfodol o ddwfr i Luiulain Bwriedid trwy y mesur hwn i'r dwfr hwn gael ci ddefnyddio yn lie y awfr a ddefnydd id yn bresennol yn Llundain. Awgrymid. ar un llaw, y gallai mwy o ddwfr gael ei gymmeryd o'r Dafwys, ac, ar y llaw arall, y dylid cymmeryd cyflenwad mwy o ryw ffynnonell bellach, megys Cymru. Beirniadodd yr aelod anrhydeddus y yntaf o'r cynlluniau hyn, wrth edrych arno o wahanol agweddau, a rhoddodd hwys ar y ffaitli fod I)-)blngiet,h liosog yn hyw ar lanau y llygr- nai canlynind anocheladwy hyny ydoedd llygr. iad yr afon. Yr oedd y Cynghor Sirol wedi pen- derfvnu fod cwmmau dwfr Llundain yu cael eu prvti", ne y dylai cynenwfd dyfodol y bti,, 'ddiinas ddyfod o'r rhanbarth hwnw yn Nghymru oedd yn caol ei osod i lawr yn y nis-ur neid yn awr o t! ion y Tv. Yr oedd y rhan ddiwuddaf o'u rhag. len wedi cymmeryd gryn amser i addfedu, a hyny o herwydd yr ymchviliadau inawrion oedd yo angenrheidiol eu gwneyd gyda golwg ar y cyflen. wad, ae ansawdd y dwfr, &c., yn y lie yr oeddynt yn cynnyg myned iddo. Byddai i'r dwfr chwan. egol gael ei ddwyn o Gymru trwy ddyfrflos, yr T~ ^orr.frid ar ei chyfer mewn mesur a ddygid Serbron ctto. Yr oedd y rhan bresennol o'r cyn. flun yn dwyn c?Stiady ? ?rhau tir, a gwneyd dwfr gronfcydd. 'f?Se a gynny?cdd, fel gweHi.nt.ad S. 11 rnnimr PU? i,-r Dnir. obdd Vn gyIaaaas (ittLALU- j .u_. -J ^.rth&TnV»GyYe„,d Dwfr IUH gyAwyno ei adroddiad. ??'   ?'!y??  nad  Dv?dd Bwrdd y Llywodraeth Leol yn myned i "?vd ar cwcstiwn hwn 0 gyflenwad mewn fordd wahanol i gwestiwn y cyflenwad o ffynnon- elIo u eraill. I,,yr D. Hixon Hartland a wrthwynebodd y masur, a hyny o herwydd y gwnai effeithio yn ni- weidiol ar Y owestiynau oedd wedi cael eu cyfeino i'r Ddiiprwyaeth Frenhincl. IPA r. '1.1 _1. rl'A 0" Mr. Humphreys uwen a aiwouu Bjiw j -.Y achosicm flermwyr bychain yn Nghymru, tiroedd pa rai a orchuddid gan ddwfr trwy y dwfr gron- feydd y cynnygid en gwneyd o dan y mesur. Yr oedd y mesur yn darparu ar gyfer pump o ddwfr- gronfcydd, ae vr oedd un neu ddwy o honynt yn fychain, ond yr oedd y lleill yo Hed fawr. Trefn. id i'w ffurfio trwy godi argloddiau ar draws y daruau isaf o'r dyffrynoedd, a chau y dwfr am ddwy neu dair milldir yn y cyfryw argloddiau. Er mai teneu oedd y boblogaeth yn y dyffrynoedd hyny, etto byddai yn rhaid i'r trigolion y cym. merid eu tiroedd wneyd ymchwiliad am leoedd eraill i fyw ynddynt. Man dyddynwyr oedd y dosbarth o bob! oedd yn trin y cyfryw diroedd, ac yr oedd eu derbyniadau yn hynod o fyclwn. Heb law hyny, ychydig iawn o Stesne, oedd yn cxel ei siarad yn y rbanau hyny o Gymru, a bydd- ai y ffermwyr a droid allan yn cael eu cyfyngu, wrth edrych am Jeoedti eraill, i ranbarthau lie y siaredid y Gymraeg, a lie yr oedd y gystadleuaeth yn hynod o fywiog. Yr hyn a ddymunai ef ei wybod, gan hyny, ydoedd, beth oedd i ddyfod or ffermwyr hyn oedd yn colli eu tiroedd ? Y ffordd iawn i gyfarfod "r anhawsder fyddai, i'r Cynghor Sirol ddarpiru ffermydd eraill iddynt. A'r ffordd arall fyddai, rhoddi ad daliad iddynt; ond gan nad oeddynt ond teuantiaid o flwyddyn i flwydd yn, nis gallent, yn gyfreithlawn, bawlio ad-daliad. 0 dan yr amgylchiadau, hyderai y eymmerai Cynghor Sirol Llundain olwg earg ar y cwestiwn. Nid oedd efe"yu dymnno gwrthwynebu y mesur. Ond i'r gwrthwyneb, byddai iddynt roddicroesaw i Gynghor Sirol Llundain yn Nghymra ond go. beithiai y byddai i'r cynghor ymwneyd yn deg fig achos y ffermwyr hyny oedd efe wedi ei osod ger bron y (clywch, clywch). Mr. W. Jones a ddywedodd ei fod yn deall y byddai i'r cynlluu hwn ynglyn a Chymru effeithio ar ddwy neu dair o ysgolion a gobeithiai ef y byddai yr aelod anrhydeddus dros Shoreditoh (Mr. Stuart) yn alluog i roddi sicrwydd y gwna Cynghor Sirol Llundain ail godi y cyfry\v ysgol ion, er mantaia yr ysgolheigion a'r athrawon. Mr. J L. Morgan a ddywedodd fod y mesur, mnr bell ag yr oedd yn effeithio ar ffermwyr bychain, achos pa rai oedd eisoes wedi cael ei osod o flaen y Ty—yn ymddanos yn un anffafriol iawn ac oddi eithr fod rhyw drefniant pendant yn cael ei wneyd o berthynas i'r modd yr ymwneid a hwy gan Gynghor Sirol Llundain, a bod addew J I id yn cael ei rhoddi y derbynieut, nui yn unig un daiiad teg a haelfrydig, byddai yn rhaid iddo ystyried I yr agwedd a fabwvsiada tuag at y mesur. Mr. J. Stuart a ddywedodd, gan nad oed,d y ffermwyr bychain hyn o dan brydles, na byddent yn meddu un hawl i ad daliad am gael eu troi allan o'u tiroedd. Ond yr oedd Cynghor Sirol Llundain wedi cyfarfod rhai o gynnrychiolwyr y ffermwyr hyny; ae wedi clywed ganddynt hwy fynegiad o'u hachos, yr oeddynt wedi rhoddi fier- wydd iddynt-yr hwn yr oedd efe yn ei aiFadrodd i'r Ty-m fyddai i'r ffaith nad oeddynt yn dal eu tiroedd o dan brydles sefyll ar y ffordd iddynt dderbyn ad daliad ac yr ymwneid phob achos ar ei deilyngdod. Mewn perthynas i'r ysgolion, yr oedd yn eglur, os symmudid y boblogsetli, fod yn rhaid codi ysgolion ar eu cyfer. Mr. Chaplin a wnaeth rai sylwadau yn mhell. ach, a dywedodd ei fod ef yn rhwym o wrthwyn ebu ail ddarlleniad y mesur. Cariwyd y gwelliant trwy 206 o bleidleisiau yn erbyn 130; ae felly, cafodd y mesur ei wrthod. Mesur Llywodraeth Llundain. T' .1 ?. Pan gynnygiwyd fod Mesur uywoaraem itun. dain yn cael ei ddarllen yr ail waith, cynnygiodd Mr. Herbert Gladstone welliant, i'r perwyl a ganlyn :-I Na bydd un mesur yn ymwneyd & llywodraeth leol y brifddinas yn foddhaol yr hwn, tra yn gwasgar y cynllun presennol, fydd yn methu ei wneyd yn fwy syml a chyflawn; a'r hwn, ar'yr un pryd, sydd yn ei gwneyd yn fwy aohawdd i sicrhau undeb Llundain.' Cofrogwyd y gwelliant gan Mr. J. E. Ellis, Am hanner nos, gohiriwyd y ddadl.

I TY Y CYFFREDIN. DVDD MERCIIER, Mawrth ;2?ain.~Cymmerodd I y Llefarydd y gadair yn fuan ar ol hanner dydd. I t_'aet/iwasiaeth yn Nvyreinocirth Ajjrira. I Pan gynnygiwyd fod Mesur y Consolidated Fund yn cael ei ddarllen yr ail waith, galwodd Mr. Bavley sylw at y cwestiwn o gaethwasiaetb yn Nwyreinbarth Affrica, a gwnaeth sylw ar yr ymcldygiad mewn un achos neillduol. Teimlai ei bod yn taflu anfri ar swyddogion y wlad hon eu bod yn cael eu galw i wteyd dim a. chyfreithiau caethwasiaetb mewn unrhyw ran o diriogaeth ei Mawrhydi; a hyderai ef y byddai y Llywodraeth yn alluog i wneyd y cyfryw hysbysrwydd ar y pwngc ag a osodai gydwybod y genedl yn dawel. Eglurodd Mr. Brodrick, ar ran y Llywodraeth, a dywedodd nad oeddym wedi diddymu caeth- wasiaeth yn India. Yr oedd scfyllfa pethau ar gyfaudir Zanzibar y foment hon yn liawer mwy ffafriol i'r caethwas nag yr oedd erioed wedi bod yn India. Cymmerwyd rban yn y ddadl hon gan Mr. S. Buxton, Syr C. Dilke, ac eraill. MEseR BLWYDD-DALIADAU I BOBL OEDRANCS. I Cynnygiodd Mr. Lionel Holland ail ddarlleniad Mesur Blwydd, daliadau i Bobl Oedranus, a gwn- aeth ymddiheurad o herwydd absenroldeb Mr. J. F Flannery, trwy afiechyd. Dywedodd mai amcan y mesur ydoedd rhoddi blwydd-dftl o 5s. yn yr wythnos i bersonau ar eu gwaith yn cyr- haedd 653.io mlwydd oed a fyddo wedi cyfranu at gostau afiechyd a chladdu er pan yn 25ain mlwydd oed. Yr oedd yna anghymmhwysderau neillduol. Nis gallai un person feddu hawl i flwydd dal os byddai wedi derbyn cynnorthwy plwyfol rhwng yr oedran 25 a G5, ac yr oedd yna ddarpariaethau neillduol erwll gyda 'golwg ar garchariad. Yr oedd darpariaethau arbenig yn cael eu gwneyd ar gyfer personau dros 21ain mlwydd oed, pan fyddo y mesur yn dyfod i rym. Yn mhellach, nid oedd y blwydd-dal i gael ei roddi i unrhyw un tra yr oedd mewn gwaith rheolaidd, ac yn deibyn cyflog o dros 5s. yn yr wythnos, neu tra yr oedd yn (lal iiiewm o 40]1, yn flynyddol. With ymdrin a gwrthwynebiadau neillduol, cyfeiriodd nad oedd cymdeithasau cyf eillear yn darparu ar gyfer hen ddyddiau, dim ond yn unig ar gyfer afiechyd a chostau claddu a pha bryd bynag yr oedd cymdeithasau, megys Undeb Odyddion Manchester, wedi gwneyd ym- gais i ddarparu cynllun gogyfer a hen ddyddiau, yr oedd y canlyniad wedi troi allan yn fethiant. Yr oedd mwyafrif mawr aelodan Gymdeithasau cyfeillgar yn ffafriol i gynllun o flwydd-dahadau i bobl oedranus oddi vrth y Llywodraeth. Mr. Chamberlain oedd y nesaf i anerch y ty, a si?- Id yn Hed faith ar yr agwedd a gym- merai Uywodraethyng?na'rmesurhwn Bys- byso. ioa yni twriad i benno?pwyUgcrd_ ct?ho? edir ystyned y cwestiwn ac awgryma, fod y mat^c yn cael ei symmud o gylch gwleidyddiaeth piMd a bod yr 'holl Heid.M yn cydwothio er dadrys y cwestiwn hwn. d tr iS. Campbell.Bannerman a amlygodd ei barodrwydd i gydweithredu yn y modd a awgrym- %vyd YDgIn å'r mesur hvvn. ?J:d?M;:L??y i gondemnio y -sur. fel un annigonol. Cynnygiodd Mr. Bousfield y cloidur; ond ni ddarfu i'r Llefarydd ei roddi. mlae,3, a ddadleuai Mr. Logan, gan fyned yn mlaen, a ddadleuai nas gallai y llafurwr amaethyddol oedd yn enml1 IDs neu 128 yn yr wythnos dalu tuag at yswir. _1_nO n ,1A.n iant, ae na dderbynient hwy unrnyw u y mesur. Ac yr oedd Mr. Logan yn parhau i siarad am hanner awr wedi pump pan, yn unol fL rheolau y t. yr oedd yn rhaid gohirio y ddadl hyd dranoeth. Yna cododd y t)\

TY YR ARGLWYDDI. DYDD IAU, Mawrth Main.-Cymmerodd yr Arglwydd Ganghellydd ei eisteddle am chwarter wedi pedwar. 0 I A rferion zl i,,gliyf?-eithlatvn yn Y" Fgllvy," Q" 'I. Iarll Portsmouth a ofynodd i Esgob blunaain, pa un a oedd efe, yn ei lythyr IIr yr 22ain o Chwef ror at y Milwriad Fitzpitrick, mewn pertliynas i ddefnyddiad yr arogldarth a'r goleuadau mewn gorymdaith, yn bwriadu, wrth gyfeirio fod y cyfrywswesttynau yn ea.el eu cyfeirio it Arch- esgob, i'r gyfraith gael el newid, gan foi yna ddadganiad wedi cael ei wneyd eisoes fod y peth- au hyn yn anghyfreithlawn ac yr oedd y rhan araU o'i gwestiwn yn eyfeirio at yr arfenad o gyffesu. iisgub Llundain a ddywedodd y dylid gwylio yn ofalus yn erbyn dygiad i mewn ddim tebyg l gynllun cyfundrefnoi o gyffesu yo yr Eglwys. Nid oedd y cleiigwyr yn cyflawni eu swyddog- aeth yn briodol os oeddynt yn dysgu yr angen- rheidrwydd, neu hyd yn oed y dymunoldeb o gyffesu cysson. Arglwydd Kimberley, yn nghwrs y ddadl, a sylwodd, os oedd y cwestiwn pwysig o sefyllfa yr Eglwys i gael ymwneyd Sg ef yn y dymmer a arddangoswyd gan rai o gyfeillion yr Is iarll Halifax, nid oedd llawer o siawns am heddwch yn yr Eglwys, Wedi hyny, syrthiodd y mater a gohiriodd y 17 am hanner awr wedi pump. TY Y CYFFREDIN. DYDD IAU, Mawrth 23rtin,-Cymmerodd y Llefarydd y gadair am dri o'r gloch. Mesur Rh,olei(ld;a(i Ffyrdd Ilctiarit. Mr. Ritchie, mewn attebiad i Mr. D. A. Thomas, a ddywedood na fwriedid cymmeryd Mesur Rheoleiddiad Ffyrdd Haiarn ddydd Llun. Mwmoyr Dehcudir Cymru a Chyjraith Ad-daliad. Mr. Hanbury, mewn attebiad i Mr. D. A. Thomas, a ddywedodd fod yna dystysgrif wedi cael ei rhoddi gan gofrestrydd y Cymdeithasau Cyfeillgar i agos yr oil o'r prif lofeydd yn Neheu, dir Cymru i' gontractio allan o Gyfraith Ad dal. iad y Gweithwyr, 1897: ac yr oedd ei adroddiad ef, yr hwn a gyflwynwyd i'r T,9, ac a orchymyn wyd i gael ei argraphu dair wytbnoa yn ol, yn cynnwys, fel yr oedd yn ofynol yn ol y gyfraith, fanylion Hawn am y darpariaethau. 0 ganlyniad, nid oedd unrhyw angenrheidrwydd am adroddiad arbenig. Nl wyddid beth oedd nifer y gweithwyr oedd wedi I contractio' allan. Yr oedd y cynllun yn cael ei arddangos yn y glofeydd, er i'r gweith- wyr ei ddarllen, gyda i hybudd y gallai unrhyw weithwyr anfon sylwadau arno i'r cofrestrydd. I Mesur Llywodraeth Llundain. Ail agorwyd y ddadl ar y penderfyniad i ddar- llen Mesur Llundain yr ail waith, a'r hwn yr oedd Mr. Herbert Gladstone wedi cynnyg ei fod yn c lei ei wrthod. Syr J. B. Marple a feirniadodd amryw o ddar- pariaethau y mesur. Mr. Asquith a gondemniodd y mcsur fel un nad oedd yn cyfarfod a. dymuniadau, ond, yn hytrach, yn oedi, ac yn attal dyheadau cyfreithlawn prif- ddinas y byd. Cymmerwyd rhan yn y ddadl wedi hyny gan y Cyfreithiwr Cyffredinol, Mr. Courtney, Mr. Tre- velyan, Mr. J. L. Walton, ac eraill. Ar gynnygiad Mr. Burdett Coutts, gohiriwyd y ddadl hyd dranoeth. Darltenwyd Mesur y Fyddin (Blynyddol) yr ail waith. Gohiriodd y T £ am bum munyd ar hugain i iin, wedi i Mr. Balfour roddi rhybudd y byddai iddo gynnyg fod y rheol hanner nos yn cael ei hattal nos Wener, fel na byddai i'r rheol hono ymyraeth a therfyniad y ddadl ar Fesur Llywodraeth Llun- I dain.

TY YR ARGLWYDDI. I D\'Dn GWENER, Mawrth iLjain.— Cymmerodd yr Arglwydd Ganghellydd ei eisteddle am chwar- ter wedi pedwar. Y Cylmddiarla11 yn erbyn Llywodradhwr Ceylon. Galwodd Arglwydd Stanley o Aldfrley sylw at yr hyn a ddisgrifiai ef fel gweithrediad aneffeith- iol yr ynadon a'r heddgeidwaid yn Ceylon, yn achosion Mr. Tewson, Sais, a Mr. Talwatee, brodor, yr hwn a fu farw mewn canlyniad i ffyrnigrwydd at y gormes a'r cribddeiliaeth oedd yn cymmeryd lie yno o dan Trefniad Tiroedd Wast, ac at orledigaeth Mr. Le Mesurier a chyn- nygiodd am bapyrau. Arglwydd Selbourne a attebodd, gan amddiffyn Llywodraethwr Ceylon a'r Swyddfa Drefedig- aethol, gan ddwyn gwrthgyhuddiadau yn erbyn Mr, Le Mesurier. Cafodd y cynnygiad am bapyrau ei alw yn ol. Mesur y Consolidated Fund' I Dygwyd Mesur y Consolidated Fund o Dy y I Cyffredin, a phasiwyd ef. Cododd y ty am bum munyd i chwecb. TY Y CYFFREDIN. I DYDD GWENER, Mawrth Z.jm'n.—Cymmerodd y I Llefarydd y gadair am dri o'r gloch. Rheilhor Llanfwrorj a Chladdedigaethau Ymneillduol. Mr. J. Herbert Roberts a ofynodd i'r Ysgrifen- ydd Cartrefol pa un a oedd efe yn hysbys ddarfod i'r Parch. J. F. Reece, rheithor Llanfwrog, sir Ddinbych, ar y 24ain o Hydref diweddaf, wrthod caniatau i Mrs. Williams, Ymneillduwraig oedd yn byw ar adeg y farwolaeth yn mwrdeisdref Rhuthyn, i gael ei chladdn yn mynwent blwyfol Llanfwrog; fod y drangcedig wedi bod yn byw yn mhlwyf Llanfwrog er pan yn blentyn, am 31ain o flynyddoedd fod ei theulu wedi bod yn perchen ogi dau fedd er's llawer o amser yn mynwent y plwyf; fod y bedd y dymunid i'r claddu gym meryd lie ynddo wedi ei gael,neu dalu am dano, gan ei r ;a bod dau o'u babanod, y rhai a fuont feirw y tu allan i blwyf Llanfwrog, wedi cael eu claddu yno pa un a oedd yn hysbys fod tad y drangcedig wedi marw y tu allan i blwyf Llan. fwrog yn 1381, no iddo gael ei gladdu yn myn- I went plwyf Liaufwrog a bod amryw iors, nau nad oeddynt yn drigiannwyr ar adeg eu marwol. aeth yn mhtwyf Llanfwrog, wedi cael eu clad4u ??tM K ;? dZy?Sd ddiweddafyn y fynwent blwyfol pa un a roddai efe y rbesymau a roddid ??ddw? rthod i'r draDgcedi yr bawl o gad el ijjj. yn mynwent blwyfol Llanfwrog yr hyn  ya flaenorol i'w thenlu, ac eraill; na un a oedd y rheithor yn meddu hawl i attal i'r drancedig gael ei chladdu mewn bedd ?ddy? c? ei ddal gan ei g? o dan y cy?-yw amgylchiadau; a ph& un a oedd hi yn ago red i'r S £ wW!i3 U.VSohW.S, o'r plwyfolion gael ei gladdu yn y bedd y cyfe.nwyd ato 1 Mr J CoUma9: Hyabyair6gan y rheithor Enad-?ed?dX- y fonodd.ge. drangcedig wedi s.cr hau unrhyw feddrod yn y fynwent y cyf«-nwyd ati trwy bryniant, ae nad oedd yu meddu unrhy ? I I 1,IA 11? olq iii. hawl i s?adda yn y dytoaoi yn y ucuu y w?dy ddau fahan. Ymddengys. yn mhellach.fod S. Williams wedi peidio a bod yn un o'r plwyf-j olion er's mwy na 15 mlynedd yn oJ, a bod y gwrthodiad iddi gad ei chladdu yn y fynwent wadi cael ei wneyd yn unol a rheol oedd wedi bod mewn srym er's rhai blynyddoedd, yr hon oedd yn cvfvngu personau oedd heb fod yn blwyfolion yn y fynwent hon i wr a gwragedd personau oedd eisoes wedi eu claddu yno. Mr. Herbert Roberts A ydyw yr aelod an- rhydeddus yn gwybod nad ydyw y rheithor ei hun yn trigiannu yn rn hlwyf Llanfwrog?' Mr. Callings: Nid wyf yn gwybod. r driniiith ?V Derfisiaid a)- ol Brwydr Omditrman. Mr. Brodrick, mewn attebiad i Mr, C. P. bcott a Syr J. Fergusson, a ddywedodd ei fod yn credu ei fod yn gywir fod corphluoedd y Derfisiaid wedi cael eu cefnogi i fyned i frwydr Omdurman i wcinyddu ar y clwyfedigion, a u b°d ( wedi cael pob cynnorthwy i'w cludo o'r naill fan i'r llall gan V meddygon. Yr oedd pellder mawr maes y frwydr, yn gystal a'r gwaith mawr oedd yn disgyn ar y corphluoedd y diwrnod hwnw ar diwrnod canlynol, yn ei gwneyd yn ammhossibl iddynt, wneyd mwy nag a wnaethant. Yr oedd y rhaglaw wedi gwadu fod y rhai a ddilynent y gwersyll ynglyn l'i fyddin ef wedi llofruddio ac ysbeilio y Derfisiaid, ac nid oedd ef yu meddwl y cyrhaeddid unrhyw amcan trwy ofyn l r Arglwydd Cromer am adroddiad pellach ar y mater hwn. Y Oyllideb. I Syr M. Hicks-Baach, wrth atteb Mr. .1, E. Ellis, a ddywedodd ei fod yn bwriadu cyhoeddi I adroddiad y Gyllideb ddydd Iau, Ebrill 13eg, Can y Tafarmu ar y Sabbath yn Nghymru. Dygodd Mr. J. Herbert Roberts fesur yn mlaen i ddiwygio Cyfraith Cau y Tafarnau ar y Sabbath yn Nghymru, 1881, ae i wneyd darpariaeth bellach mewn cyssylltiad a gwerthiant diodydd meddwol yn Nghymru. Darilenwyd y mesur y waith gyntaf. Mesur y Consolidated Fund. I Pan gynnygiwyd darllen y mesur hwn y dryd- edd waith, galwodd Mr. Dillon sylw at y terfysgoedd oedd wcdi cymmeryd lie mewn eglwys newydd yn Belfast. parson yr hon (y Parch. Mr. Peoples) oedd wedi bod yn cario y gwasanaeth yn mlaen mewn dull oedd yn anghymmeradwy gan y blaid Isel- Eglwysig yn Belfast-hyny ydyw, ei fod yn cario allan arferion Defodol. Wrth ystyried y drin- iaeth a dderbyniai y parson hwn gan dyrfa der- fysglyd, yr oedd yn teimlo nas gellid gwadu nad oedd yna un gyfraith i Belfast a chyfraith arall i ddeheubarth yr Iwerddon. Mr. G. Balfour a amlygodd ei obaith y gellid dwyn y terfysgoedd hyn i deifyniad. Mefi'ir Llywodraeth Llundain. I Ail agorwyd y ddadl ar y mesur hwn, ac ar y gwelliant oedd wedi cael ei gynnyg gan Mr. Herbert Gladstone. Cymmerwyd rhan yn y ddadl ar y mesur hwn gan Mr. Burdett Coutts, Syr H. Campbell Bin- nerman, Mr. Balfour, ac eraill. Ymranodd y t, a chaed Dros welliant Mr. Gladstone 118 Yn erbyn 245 Mwyafrif yn erbyn 127 Wedi hyny, cyttunwyd ar yr ail ddarlleniad, yn nghanol cymmeradwyaetb. Cododd y ty am bum munyd ar hugain wedi hanner.

Mlt J. HERBERT LEWIS, A. S, I YN RHYL. GWRTHWYNEBU MESUR ADDYSG I EILRADDOL Y LLYWODRAETH. WRTH siarad mewn cyfarfod yn Rhyl, ddydd lau, mewn cyfarfod o Gorph Llywiawdwyr air Fflint, cyfeiriodd Mr. J. Herbert Lewis, A.S., at Fesur Addysg Eilraddol y Llywodraeth, yr hwn a ddywedai oedit yn cynnyg sefydlu Bwrdd Addyag i Loegr a Chymru, ac i drosglwyddo i'r bwrdd hwnw alluoedd arbenig oadd yn cael en hymarfer yn awr gan Ddirprwywyr yr Elupenan mewn cvssylltiad âg Ysgolion Canolraddol Cymrn. Mewn gair, yr oedd yn trosglwyddo arolygiad yr ysgolion hyny i fwrdd oedd hyd YOlO. heb gael unrhyw brofiad yn y cyfeiriad hwnw. Yi oedd yn amddifadu yr ysgolion, y cyrph o Iyw. iawdwyr Ileol a sirol, a Bwrdd Canolog ogyng. hor gwerthfawr a phrofiad Dirprwywyr yr Elusenau, y rhai oedd wedi arfer y galluoedd oedd yn eu meddiant bob amser mewn ysbryd cydymdeimladol. Nis gallai neb oedd wedi cymmeryd rhan yn y eymmudiad o Addysg Ganolraddol i GymTu. yn neillduol felly ar gychwyniad y symmudiad, pan yr oedd angen neillduol am gynghor a chyfarwyddyd doeth. byth lingbofioy cynnorthwy ammhrisiadwy a estvnwyd gan gynnrychiolydd Dirprwywyr yr Elnsenau, yr hwn oedd yn rhoddi el bresennil deb yn holl gyfarfodydd y Pwyllgor Unol ar A ddypg; ac yr oedd yn beth i ofidio o'i her. wydd os oedd Cymru, trwy y mesur hwn, i gael ei hamddifadu o'r gwasanaeth hwnw yn y dyfodol. Nid oedd dim yn y mesur, nac yn areiihiau Arglwydd Lywydd y Cynghor, i ddangos na chymmerai hyny le. Yn wir, yr oedd yn beth sier, mor fuan ag y pesidymesnr hwn, V gwneid archeb yn y cynghor yn tros glwyddo y rhan fwyaf o'r galluoedd oedd yn eael en hymarfer gan Ddirprwywyr yr Elosen. au. Yn mhellach, gallai darpariaethan neill- duol yn y mesur arwain yn y dyfodol i ymvr. iad pwysig a gwaith y Bwrdd Canolog. Yr oedd adran 3ydd yn rhoddi galln i'r Bwrdd Addysg newydd i arolygu unrbyw ysgol yn Ngbymru a ddymunai gael ei harolygu. Gallai hyn eflMtbio yn ddifrifol ar sefyllfa a ddylan- wad y Bwrdd Canolog, penderfynia'dan pa un, os yn agored i gyfnewidiad mewn achosion ysgolion nnigol, a allai golli el ddylanwad a'i awdnrdod. Ei gredioiaeth onest ef ydoedd, mai effaith terfynol y mesur hwn, fel yr oedd yn sefyll yn awr, fyddai trosglwyddiad rheol. aeth Ysgolion Canolraddol o Gymra i White. hall. Ond pa nn bynag a wneid hyny ai peidio, yr oedd efe y" gwrtbwvnebn CVQRV tn cynUuQ cyflawn gyda chynllun or .11, lyti-, f a dadblygiad yr hwn naa gallai neb ei ragfynegi. Yr hyn oedd yn sicr ydoedd, 01 gosodfd hwy o dan reol. noth Bwrdd Addysg a'r Pwyllgor Ymgynghnr. iaiiul newydd oedd i gael ei sefydlu o dan y mesur, y byddai i gyrph oedd wedi eu n""n drefnu, ac wedi bod yn gweithio yn M!?" flynyddoedd yn maes Addysg G?o)h?'?? Cymru, a pha rai oedd wedi muflo eu ha dol ar brotiad ymarferol a gwybodaeth o'r w)?"? hanghenion, yn cael eao'oruwchre?ie? ?? newydd, y rhai a aDent fod yn gweithr'-d? !?j! ar yr amcanion goren, ond pa uu oedd Yn I gymmeryd ag ystyried gwaith yr ne.id? "??' yn Nghymru wedi bod yn ymwneyd ?, ef el )hwer o Synyddoedd. Yr oedd yQ ?j,? n >' ,ubI nad oedd yna un bwriad i vmvM.?' gwaith y Bwrdd Canolog; ond yr Of;Ù¡j "!lJ.o a tel yr oedd wedi CMl ei fl J ,.Ur tet yr oe we 1 cae el gy wyr¡¡¡, yn Ytn aeth ? ef yn ddifrifol. Yr oedd ef \.Q 3'' gweled pa fantais a enniHai Cymrn trw? p? ei cbynnwya yn y mesur hwn; ond nfnj '} e byddai iddi ddioddef o dan yr amcvlplii. i presenno). Yr oedd yn ddrwR gan.id. n? o ?'" wedi dyfod & chop?u o'r mesur gydag ef »^ ei fod ef wedi bwriadu cynnyg penderfy,? i'r perwyl nad oedd Cymrn a sir Fynwv  cael en cynnwys yn y mesur. Nid r?dA ln ymgymmeryd a'r cwpstiwa cydag ,,nrh? yehryd elynot tuig at y meur, ()nd )!?' yehai ef yn galonog fod cam yn Cte) (?i gymmer. yd i drefnu a(ldyi? eifr?ddot ? gyfer adafuasai ganddoweled cyoHua mwyfy?'r ae c?ngMh na'r un oedd o dM Bylw yn c\,et < roddi i Loegr. Mor beU a? yr oe,i I y nic™ yn dwyn cyssylltiad a Chymtu, ?r ri?io?) yn meddu dyddordeb yn Ad !ys? Cano'rad?i y Dywysogaeth, y teimlai ef ddyddnrdeb vn meanr. Yr oedd ef o'r farn fod y ?wrtbwynebiJ oedd ef wedi evddangosyn ho!!ot RrKenrbeidin) er mantais cynllun oedd wedi eael ei adtiladn gyda'r fath ofal, meddwl, a llafur, yn ystod y deng mlynedd diwed !af. Mr. P. P. Petjnant a ddywedodd y byddai yn drueni mawr i'r mesur ymyraeth ,Vr cynllun Cymreig. Yr oeddynt wedi bod yn dadleu y mater yn y Bwrdd Canolog; a'r teinilad cvff, redinol yno ydoedd, y byddai i'r awdnrdodin a gai eu creu yn Lioegr yn gyfftlyh i'r awdur. dodau yn Ngbymrn. Yr oedd efe yn raeddwl na ddylai fod yno unrhyw ammh-tmetd ar y cwestiwn, o blegid gwyddent fod Syr John Gornt yn ffafr trosglwyddo materinn arldy.gol i gyrph lleol. Wrth gwis, yr oedd yn bossibl, fel yr oedd y mesur yn sefyll, i yuiyriad gym. meryd lie. Mr. J. Herbert Lewis a ddywedodd y gallai nad oedd yna un bwriad i ymyraeth h Bwrdd Canolog Cyjiru ond a chymmeryd y inebrr fel y safai, yr oedd yn gryn f.I¡¡ i ymyraeth. Yr oedd efe wedi narllen yn v. a aofahu yr areithiau oedd wedi cael ell trnddcrii mewn cyssylltiad A'r mesur, ac nid oedd yn pweled y cyfeiriad lleiaf at gynjlun Cymru. Teimlent hwy yn falch 03 byddai i Loegr drhlyn esampl Cymru. Ni phasiwyd unrbyw benderfyniad.

Y SYMMUDIAD AM HEDDWCH. CYFARFOD MAWR YN LLUNDAIN. PRYDNAWN ddydd Mawrth, cycnaliwyd Cyn- nadledd Genedlaethol 0 gynnrychiolwyr o'r amrywiol gyfarfodydd a gynnaliwyd yn y Deyrnas Gyfunol, er cefnogi y symmudiad am heddwch, yn Neuadd St. Martin, Charing Cros, Llundain. Yr oedd y cynnullii(i yn nn Hawn lawn, Llywyddid y gweithrediadaugan larll Aberdeen. Yn myfg y siaradwyr yr oedd yr Aigl- wyddes Frederick Cavencish, Syr W. Lawson, A.S., Syr H. Bemrose, AS, Mr. Percy Bunting, Archddiacon Llundain, :.[ r. H. Whitley, A S., Canon Rawnsley, a Mr. W. T. Stead. Sylwodd Arglwydd Aberdeen, yn nghwrs ei anerchiad, fod yr anhawsderau oedd i'w gorch. fygn er cyrhaedd rhan o amcanion y Gynglires Heddwch yn enfawr; etto, mwyaf yn y hyd fyddai y manteision a'r bendithioo a ennillid pan yr ymwneid ac y gorchfygid y cyfryw anhawsderau. Yr oedd symmudiad heddwch yn symmndiad gwladgarol. Yr oedd ei wlad, garwch o'r nodwedd oreu, yn mlia un yr oedd daioni ein gwlad ein hunain yn tueddu at ddaioni dynolryw. Nis gallent ymgymmeryd a gwaith mwy gwladgarol na chadarnhau dwy- law y rhai hyny oedd, ar ran y wla-l hon, wedi cael ymddiried iddynt y gwaith oll-bwyeig 0 ddwyn oddi amgylch ganlyniad bendithiol 1 gynnygion ymherawdwr Rwssia. Pasiwyd penderfyniadau yn cymmeradwyo y cofeban at lywodraethau Rwssia a PhrydalD, pa rai sydd wedi eu harwyddo mor liosng. rD ffafr y cyfryw gynnygion a phennodwyd dir- prwyaeth i'w cyflwyno. .Annogai pendertyniad arall y pwyllgorau lleol i barlian i gadw eu trefniadau yn fyw, Yn yr hwyr, cynnaliwyd cyfarfod cyhocdJus yn Neuadd y Frenhines, Langham Place. Llywyddid gan Esgob Llundain. Mr. John Morley, mewn JIythyr yn atiilygll ei anaIla i fod yn bre ennol, a ddywc ai tort iaith ddiwcddar Prif Arglwydd y Morlys yn arddangos fod y gweinidogion yn Ded "ii gobaith-a chyda chydymdeimlad ymroddedig y genedl o'r tu ol iddynt-y gallent sicrhau rhywbeth mwy aylweddol oddi wrth y gynnaai- edd na chofrestriad barnan crefyddol yn unig. Yr oedd byn, modd bynag, yn sior, os M lwyddai y gvnnadledd i wneyd ammn'?u cya genedlaethol yn Hawer gwe: hyd'?n? )"? rhwym 0 tod yn llawer gwaeth. 0 golygai methiant, ddefiroad ar eHenau newyd o eiddigedd, casineb, a phenbletli. Yr opdd hyn yn rheawm mawr dros i'r wlad hon r.>< ei holl nerth i wneyd y gynnadledd yn ilwydd- tant. Cynnygiodd Mr. Courtney benderfyniad yn dadgan boddbad fod y Galluoedd Ewro??? ??' ymgynnnll mewn cynnadledd, gyd'r amea. 0 sicrhau Ueibad ar arfan rhyfel, a chadwrae heddwch. a chvda'r gobaith y gwelent eu no i ?ytyngu ar 4freuli?u rhyfel, ac yo aD0°j\ HywodrMtb i wneyd pob peth yn en gl\lll1 I sicrhau fod ymgynboriadau y gynnadlea y cyrbaedd canlyniadau ymarferol. Mabwysiadwyd y penderfyniad. Yr oedd Mr. P. Stanhope, A.s a Mr. Saal Woods, A.s., yn mysg y siaradwyr.

EISTEDDFOD GENEDLAETHOL 1900. '1 DKRBYNIODD ysgrifenydd cyffredinol yr fod Genedlaethol am y flwyddyn 1900, yr holl sydd i gael ei chynnal yn Liverpool, air oddi wrth y Parch. John Thomas [Eijionydd) yn ci hysùyll am benderfyniad pwyllgor gweithiol yrleiotedti. fod mewn perthynas i gais oddi wrth bwyJlgor Liverpool am ganiatad i'r beirdd a ymgeieient aill y gadair i ddewis yr awdl neu y bryddest. \!l ?afr cyfyngu y gadair i'r awdl, ceid yr Arf¡' dderwyd J. C. Davies (Ca??/t), R. A. ia?s (?erM), J. 0. WJHiams (7W)?). J, l: W.Oiams (<7€t<?H?). E. Roes (DIU?d), T, Davje (B<!<M), T. Edwards (C;ry?'?). ?- 6. Owen (?a/btt) J. Huhes (G'?Hy?M-y?". J. Thoma!! (F?oMy?), B. G. Evans, T. %Nil,l. alng (?'yi??. a W. Morgan (Morim)-U- Y" ffafr i ho-l.u y g?dair i'r awdl a'r bryddest bob yo ail, H. Elvet Lewis, Ben Davies, W. H. NNIiIIiams (tFa? Wyn), J. Machreth RMS, a T. Jones (C??Mt?). 5. Yn fMr caniatau i'r cy't?M wyr yagrifenu en oyfansoddiadau mewn unrhyw fesurDr. E. 0. Jones, Prif?th?wD Rowiac? as II T. Davies (Tudwal)-3.