Welsh Newspapers
Search 15 million Welsh newspaper articles
3 articles on this Page
Advertising
THE LANCASHIRE WATCHES Surpass all others in Quality and in Cheapness. GENUINE ENGLISH LEVERS In Silver Cases, £2 2s., £ 3 3s., -64 ios. Gold Cased, surprisingly cheap FACTORY PRICES AT BYRNE'S. 10, BOLD STREET, AND THE GOLDSMITHS' COMPANY, 19, PARKER STREET, LIVERPOOL. The West of Ei[glai(d Glotlj Establishment. (Established 1856.) J. JONES & CO., Late 0. P. OWEN & Co., 9, SCOTLAND PLACE, BYROM STREET. YR HEN FASNACHDY mwyaf adnabyddus yn Lerpwl, Cymru, a rhanau helaeth o America, am YBRETHYNAU OREU. TORI AD £ 1 OREU. GWNEUTHURIAD | ~WOREU. FFIT OREU. Ac am y Prisiau mwyaf rhesymol- DEUWCH A GWELWCH. CHAS. R. HALL, GENERAL LETTER CUTTER & ENGRAVER 53, PARADISE STREET, LIVERPOOL. MANUFACTURER OF BORNING BRANDS, STENCIL PLATES, RUBBER STAMPS, BRASS PLATES, &C. UNIVERSITY COLLEGE OF WALES, ABERYSTWYTH. EXAMINATION FOR ENTRANCE SCHOLAR- SHIPS AND EXHIBITIONS. THE following Scholarships and Exhibitions open to both male and Female Candidates above the age of 16, will be offered for competition at the com- mencement of next Session, on TUESDAY, SEPTEMBER 18th, 1894, and the following days:— Open Scholarships and Exhibitions. One of two David Davies Scholarships of 401. The Visitors Scholarship of 30Z. from the contribu- tions of visitors in the summer vacation. The Keeling Scholarship of 251, for Natural Science. The Commercial Travellers of North Wales Scholar- ship of 201. The Brereton Scholarship of 151. Five Exhibitions of 10Z. Closed Scholarships and Exhibitions. The Principal's Scholarship of 401.1 Confined to Five Exhibitions of 10Z. J natives of Wales The Ellis Eyton Exhibition of 101,, confined to natives of North Wales. One of two Mrs. Davies (Llandyssul) Scholarships of 2'01., offered this year to women candidates who are natives of Cardiganshire or Carmarthenshire. One of two R. H. Richards Scholarships of 201., confined to natives of Cardiganshire. The Cyndclelw Welsh Scholarship. A Scholarship of the value of 201., tenable for one year, and open to all, whether previously students of the College or not, who undertake if successful to pursue at the College a oourse of Welsh Study approved the Senate. Agr-icultura I Exhibitions. Three Exhibitions of 101., each will be offered to candidates who are prepared to follow the Agricultural curriculum at the College. Normal Exhibitions. A certain number of Exhibitions of 101., each will be awarded to candidates in the First class of the Queen's Scholarship List of 1894. Candidates for all the above Scholarships and Exhibitions must send in their names to the under- signed not later than September 1, 1894. T. MORTIMER GREEN, Registrar. Symudiadau Liongau Cymreig Lerpw. CAMBRIAN LINE (Thomas Williams da Go.) CAMBRIAN WkrRiop., hwyliodd o Barry, Caerdydd, am Santos, Ebrill 7. CAMBRIAN PRINCESS, gadawodd Samarang am yr Azores, Mawrth 20. CAMBRIAN KINO, hwyliodd o Monte Video am Newcastle N. S.W., Mawrth 3. CAMBRIAN MONARCH, hwyliodd o Lundain am Melbourne, r, Mrwrth 10 CAMBRIAN PRINCE, hwyliodd o Rio am River Plate, Ebrill 30; CAMBRIAN QUKHSN. cyrhaeddodd St. Helena o Manilla ar ei ffordd i Lerpwl, Ebrill 17 CAMBRIAN HILLS, cyrhaeddodd Port Pirie o Rotterdam, Mai 3. CELTIC LINE (R. Hughes-Jones & Go.) CELTIC MONARCH, cyrhaeddodd Barry Dock o Hamburg Gorphenaf 25. CELTIC CHTEF, gadawodd Caerdydd am Santos, Mehefin 11. BRITISH COMMODORE, gadawodd Coquimbo, am Callao, Mehefin 16. SUPERB, gadawodd Imbetiba, Brazil am Rangoon, Mehefin 10 CELTIC QUEEN, cyrhaeddodd Callao o Caerdydd, Gorph. 16. CELTIC RACE, gadawodd Rio de Janeiro Newcastle N.S.W,, Mehefin 9. XT CARNEDD LLEWELYN, gadawodd Newcastle N.S.W., am Portland Oregon, Mehefin 18. RICHARD E EVANS, HOUSE AND ESTATE AGENT, la, Preston Street (Opposite Police Gourts) LIVERPOOL. And 36, CLARENDON ROAD, SEACOMBE. ESTATES CAREFULLY MANAGED. RENTS COLLECTED PROPERTY BOUGHT, SOLD, OR MORTGAGES EFFECTED.! NO WELSHMAN SHOULD BE WITHOUT1 THE NEW ENGLISH MONTHLY MAGAZINE "WALES," Editor-0. M. EDWARDS, M.A., OXFORD. "It aims at the promotion of a high and noble patriotism." "Beautifully printed, tastefully illustrated." "Ti ragoraist arnynt oil" (Ned Huws yn Y Cymro). The Illustrations for July are excellent. The Works of Goscombe John, the Welsh Sculptor, are presented in a style surpassed by no English Magazine. —SEVENTEEN ILLUSTRATIONS- Price SIXPENCE, on the 1st of every month, "CYMRU'R PLANT," Dan Olygiaeth O. M. EDWARDS, M.A. DYLAI HWN GAEL CEFNOGAETH POB PENTEULU. YR UNIG GYHOEDDIAD ANENWADOL I'R PLANT. DARLUNIAU RHAGOROL, LLYTHYREN NEWYDD, AMLEN HARDD. TONAU I'R PLANT, GWERSI, HANESION A GWOBRWYON. Ceiswch y Rhifyn am Gorphenaf, Pris Ie. HUGHES & SON, Publishers, 56, HOPE STREET, WREXHAM. Order through a Bookseller; also at the Bookstalls. 4 -1 CWESTIWN PWYSIG. BITTERS CWILYM EVANS. Y mae miloedd wedi cael iachad trwy ddefnyddio y meddyglyn anghydmarol hwn, pan oedd pob Meddyginiaeth Arall Wedi Methu. Ni ddylai un teulu fod hebddo. Mynwch ei gael. Adfera iechyd cyflawn. Ymlidia afiechyd ymaith. Nid yw byth yn siomi. Rhoddwch brawf arno. BITTERS G WILYM EVANS. TYSTIOLAETHAU. 1 Greenfield Cottage, Wellfield Road, Caerfyrddin, Mehefin 12, 1893. Anwyl Syr-Yr wyf yn 71 oed. Y gauaf diweddaf cefais an- wyd trwm, a throdd yn influ- enza, gyda diffyg treuliad a phoen mawr yn y pen. Er i'r Doctor goreu yn y dref weini arnaf, nid oeddwn yn gwella. Yna anfonais am eich QUI- NINE BITTERS, ac yr wyf heddyw yn ddyn newydd ar ol cymeryd tair potelaid o hono. Yr eiddoch, D. Davies. 24 Lynton Street, Salford, Mehefin 23,1893. Foneddigion-Blinid fi yn fawr gan Bronchitis ddydd a nos, ac er bod dan drin- iaeth Meddygon yn yr Hos- pital, nid oeddwn yn fawr gwell. Anogwyd fi i roddi prawf ar QUININE BIT- TERS Gwilym Evans. Cefais esmwythad mawr mewn byr amser, ac erbyn hyn yr wyf yn teimlo fel person arall. Ni fyddaf byth mwy heb botelaid o o hono yn y ty. Yr eiddoch— (Mrs.) S. Parkinson. Dvwed Mr. E. Creigfryn Edwards, Garth, Llangollen, Mawrth 3, 1893. Foneddigion— Er's peth amser yn ol poenid fi gan Neuralgia, ond rhoddodd QUININE BITTERS Gwilym Evans wellhad llwyr i mi mewn byr amser. BITTERS GWllYM EVANS. ^•RHYBUDD. IiJ" Gochelwch Dwyllwyr. Edrychwchfod enw Gwilym Evans ar bob label, stamp, a photel. Gwerthir mewn poteli. lIlt, 2/9, a 416, yr un; Blychau y cynwys tair potel 4s 6c am 12s 6c. I'w cael yn mhob man, neu daufonir hwy yn rhad am y prisiau uchod yn ddyogel drwy y post oddiwrth y perchenogion,— QUININE BITTEHS PNUFACTUPG Co., LIMITED. LLANELLY, SOUTH WALES. PRIF ORUCHWYLIWR YN AMERICA- Mr. R. D. WILLIAM3, Plymouth, Pen EXTRAORDINARY PURCHASE. 1,000 LadiTs' s HIRTS, IN TWELVE FASHIONABLE STYLES, ALL WITH LARGE SLEEVES AND "TIFF COLLARS AND CUFFS, USUALLY SOLD AT 2/11 AND 3/11, WILL BE OFFERED AS llllt EACH. SEE WINDOW THIS DAY. HENRY MILES, 25 & 25A, CHURCH STREET (Opposite Pro-Cathedral), LIVERPOOL. (F NEWYDD EI GYHOEDDI. Mewn cyfrol hardd yn cynwys 750 o dudal. Demy Svo. Pris 10s. 6ch. HANES LLENYDDIAETH GYMREIG o 1651 hyd 1850 (History of NVelsh Literature-1651-1850). GAN CHARLES ASHTON, DINAS MAWDDWY. Cyhoeddioyd gan 11 Gymdeithas yr Eisteddfod Gcncdl- aethol," ac i'w gael oddiwrth ISAAC FOULKES, 18, BRUNSWICK STREET, LIVERPOOL. Y CYMRO: Newyddiadur Cenedlaethol. Danfonir UN COPI yn ddidraul trwy y Post:— Am 12 mis, 5/6 Am 6 mis, 3/0 Am 3 mis, 1/6 Telerau Hysbysiadau- Yn ol 3/- y fodfedd, neu 13 gwaith am 19/6. At Ein Gohebwyr. Dylai pob gohebiaeth ein cyrhaedd fan bellaf fore ddydd Llun a phob newydd a hysbysiad erbyn bore ddydd Mercher. YR wythnos nesaf, bydd genym ddarlun o'r Parch BEN DAVIES, Bardd Coronog Cymru, 1894, yn nghyda bywgrtphiad byr ohono, a rhai dyfyn- iadau o'i waith. Achosion Gweiniaid Lerpwl.-Nid ydym yn gweled y byddai i argraphu llythyr J.P.H. ar y pwnc daflu fawr o oleuni arno.
- CYNYDD CWALLCOFRWYDD.
CYNYDD CWALLCOFRWYDD. O'R holl Lyfrau Gleision a gyhoeddir gan y Llywodraeth nid oes yr un ohonynt yn rhoddi cymaint o brudd-ddyddordeb i'w darllenwyr a'r hwn a gyhoeddir o flwyddyn i flwyddyn ar Wallgofrwydd. Y mae'r gyfrol sydd yn traethu am yr anhwyldeb torcalonus yn Lloegr a Chymru newydd ei chyhoeddi, ac yn dwyn yr ystadegau i lawr i ddiwedd 1893. Dyma frawddeg gyntaf Bwrdd y Dirprwywyr wrth gyflwyno eu hadroddiad llafurfawr i'r Arglwydd Gang- hellydd Fy arglwydd,—Yr oedd, ar y iaf o Ionawr diweddaf, 92,067 o loerigion, gwirioniaid, a phobl egwanbwyll, ar yr am- rywiol restrau, a gynullasom ni yn y dull arferol. Y mae'r nifer hwn yn fwy o 2,245 nag ydoedd Ionawr iaf, 1893, ac yn dangos y cynydd mwyaf mewn blwyddyn ar rif y gwallgofiaid y gwyddid yn swydd- ogol am danynt." Y cynydd hwn ydyw ein prif ddiheurad am alw sylw at destyn mor ofidus ac wrth wneud hyny, dy- munem i'r darllenydd gofio y geiriau olaf yn y dyfyniad, sef, hyd y gwyddid yn swyddogol am danynt." Arferir mwy o fanyldeb ar ran swyddogion y naill flwydd- yn ar ol y Hall i gael hyd i'r gorphwyllog, ac wedi ei gael, i gadw golwg arno a'i ddodi mewn dyogelwch iddo ei hun ac i eraill. Fel esboniad pellach ar y cynydd annghyffredin, dywed y Dirprwywyr fod llai o farwolaethau wedi digwydd yn mysg yr anffodusion, a mwy o adferiadau wedi cymeryd lie y llynedd nag yn ystod y blynyddau blaenorol. Ond ar ol y cwbl, erys y ffaith nad oedd nifer y gwallgofus yn Lloegr a Chymru yn 1859 ond 36,762, neu un o bob 536 o'r boblogaeth, tra yr ydoedd yn nechreu 1893 yn 89,822, neu 331 o'r boblogaeth, ac yn nechreu y flwyddyn hon yn 92,067-un o bob 336 erys y ffaith ofidus hon, meddwn, yn an- esboniadwy heb i ni gredu fod gwallgof- rwydd ar gynydd dirfawr. Tabl rhyfedd yn yr Adroddiad ydyw yr hwn sydd yn dosranu yr anmhwyllog tan ben eu gwahanol alwedigaethau, megys fod cyfartaledd o ddeuddeg yn mhob deng mil o glerigwyr yr Eglwys Sefydledig yn colli eu pwyll, tra nad oes ond prin wyth o weinid- ogion Ymneillduol. Tua'r un cynifer ag o glerigwyr sydd yn anmhwyllo o gyfreith- wyr, bargyfreithwyr, fferyllwyr, trafaelwyr masnachol, ac ysgubwyr simddeiau. Y gyfartaledd uwchaf oil ydyw pedleriaid, sef 21 yn mhob deng mil. Gwelir oddiwrth y tabl canlynol, wedi ei dynu o'r Adroddiad tan sylw, beth oedd nifer y Gwallgofiaid yn Nghymru a sir Fynwy, Ionawr 1, 1894. Er Ion. 1, '93, Cynydd. Lleihad. Siroedd. Dynion Merched D. M. D. M. Aberteifi 127 182 4 j Caerfyrddin 178 207 10 1 Caernarfon 136 179 2 3 j Dinbych 119 159 6 4 Fflint 62 i 75 5 1 Brycheiniog 88 112 14 2 j Maesyfed 40 36 5 5 Meirionyad 66 80 7 2 Mon 45 48 2 4 Morgan wg 708 742 33 28 Mynwy 397 401 32 2 Penfro 113 132 2 3 Trefaldwyn 110 143 4 6 Dengys y ffigyrau hyn, er nad yw cyn- ydd yr afiechyd yn Nghymru lawn mor fawr ag yn Lloegr gyda'u gilydd eto, pan gofier mai yn Llundain a'i hamgylchoedd y bu'r prif gynydd Seisnig, sef 800 o'r 2,245 fel a nodwyd, gwelir fod Cymru'r Gweith- feydd mewn cywaethed sefyllfa ag un rhan o'r wlad. Er nawdd a cheisio meddyginiaethu yr anhwyldeb galarus yn y Dywysogaeth a Mynwy, y mae pump o wallgofdai wedi eu sefydlu, sef yn Ninbych, ar:gyfer pum sir y Gogledd yn Amwythig, i'r sir hono a Threfaldwyn yn y Fenni, i siroedd Myn- wy, Brycheiniog a Maesyfed yn Nghaer- fyrddin, i'r sir hono a Phenfro a Cheredig- ion ac yn Mhenybont, i Forganwg. Ac er fod pob un o'r adeiladau hyn yn fawrion iawn, cwynir nad ydynt agos i ddigon hel- aeth, a darperir at chwanegu atynt. Wrth gwrs, y mae canoedd o druenusion na raid eu cyfyngu mewn asylum, yn byw gyda'u perthynasau ac yn cael eu cadw mewn ty- lottai. Rhoddir rhestr faith a manwl o achosion gwallgofrwydd a chrybwyllir yn ddam- weiniol, yn tudal. 205, mai melancholia, neu iselder yspryd, ydyw y prif achos yn mhlith y Cymry. I yfed i ormodedd a thrachwantau eraill y priodolir y nifer luosocaf o'r achosion. Buasai yn dda genym sylwi ar amryw o arweddau eraill prudd-ddyddorol yr Adroddiad ond gall y darllenydd, a fyno wybod rhagor, ei bwr- casu am ychydig sylltau. Y mae yn yr hyn a ddywedwyd ddigon i enyn tosturi tuag at ein cydgreaduriaid truenus y cododd gwareiddiad Cristionogol, ac yn y ganrif hon yn benaf, gartrefleoedd iddynt, lie y cedwir hwy rhag gwneud niwaid iddynt eu hunain. Adeilad hardd ond mor wir ydyw geiriau'r bardd am dano ;— Edrych yn deg mae ei wydrau,—ei geryg Rhagorol, a'i furiau Oddifewn mae gruddfanau Bar i ddur galon bruddhau. -:0:-
" CWLAD RYDD, A MVNYDD I MI."
CWLAD RYDD, A MVNYDD I MI." GWAITH da a wnaeth Mr Samuel Smith yn Nhy'r Cyffredin yr wythnos ddiweddaf drwy holi'r Ysgrifenydd Cartrefol o ber- thynas i gyflwr Mynydd Helygen, darn o gyttir yn mhlwyf Helygen, sir Fflint, sydd wedi ei "grwybro" a phyllau mwn, ac ar hyd yr hwn y mae rhwydwaith o lwybrau, y rhai, oherwydd cyflwr agored y pyllau, sydd yn beryglus i fywyd. Yn ei atebiad, addefodd Mr Asquith fod y ffeithiau a grybwyllai Mr Smith yn gywir, a myneg- odd ddarfod iddo anfon at Swyddfa'r Coed a'r Fforestydd i gael gwybod pa beth a fwr- iedid wneud er gorfodi cadw'r cytundebau o berthynas i gau o gwmpas y pyllau. Nid Helygen ydyw'r unig fan yn Nghym- ru ag ynddo leoedd cyffelyb, ac y mae'n hen bryd cael gan Swyddfa'r Coed a'r Fforestydd wneud ei dyledswydd lie bo'r cyttiroedd yn ei meddiant, neu orfodi eraill i wneud lie byddont wedi eu dwyn oddiar y bobl. Asgell o gwestiwn mawr y bydd raid ei drafod yn drwyadl cyn hir ydyw'r mater hwo. Y mae'n fyw yn awr luaws sy'n cofio yn gyttiroedd rhyddion erwau lawer sydd erbyn hyn yn fagwrfeydd hel- wriaeth, &c., yn meddiant meistriaid tir y wlad, a medrem adrodd hanes llawer ym- drech fu rhwng y bobl a'r trawsfeddianwyr. Y mae'r Cymro'n hoff o rodio hyd fynydd- oedd ei hen wlad, i fwynhau eu rhyddid a'u hawyr iach, heb fod gan yr un gwr mawr" hawl i ddweyd wrtho air o wa- harddiad bu ein bugeiliaid am ganrifoedd yn arail eu preiddiau ar y cyd." a gwydd- ent i'r dim am y llwybrau a'r ffiniau. Yr oedd yn y gyfundrefn hon gnewyllyn y