Welsh Newspapers
Search 15 million Welsh newspaper articles
7 articles on this Page
---0-'---CWRS Y BYD.
-0- CWRS Y BYD. Yn y Meusydd. Y MAE llon'd gwyneb y ddaear o gnydau o bob math eleni. Anaml y gwelwyd y gweiriau mor drymion a phe ceid pythefnos o sychder, gellid cynull y porthiant hwn i ddiddosfa bron i gyd. Mewn llawer man, dechreua'r yd droi ei liw, ac yn y parthau cynar, bydd llawer ohono, gyda bendith, wedi ei gywain i'r ydlan yn mhell cyn diwedd Awst. Y mae'r gwenith, medd:r, yn debyg o fwrw i lawr yn well nag arfer, nid yw y ceirch mor bendrwm, ond y mae'r liaidd yn Oodedig o frigog. Gallai dyn gasglu, wrth ruthro trwy'r wlad wrth gynffon peiriant, fod y Meusydd haidd mor lluosog eleni a'r caeau gwenith a cheirch gyda'u gilydd ac nid yw hyny syndod yn y byd, pan ystyrier pris isei y gwenith. Deifiwyd y tatws gan y rhew dinys triol hwnw yn nghanol Mai ond yn y manau a ddiangodd y trychineb, ceir cnwd toreithiog. 13Ydd cyflawnder o afalau a gerllyg, er mai ysgafn ydyw'r eirin. Y gwyn fawr a glywir yn rnYsg yr amaethwyr ydyw drudaniaeth tros- glwyddiad cynyrch y fferm i'r farchnad yn y trefydd mawrion. Y railway, meddant, sydd yn myned a'r holl broffit Buwch y Bythynwr. TRA yr ydym yn nesu at yr amser y bydd gan "ob bythynwr yn y wlad le i gadw buwch, y Eiae o gryn bwys pa rywogaeth o fuwch fyddai Yr oreu at ei bwrpas. Yn y Rural World am y Sadwrn diweddaf, dywed gohebydd mai y tri "fid mwyaf cymhwys oherwydd eu caledwch ydyw yr "Ayrshire," y "Gymreig" a'r "Kerry," a dadleua o blaid y rhywogaeth lGymreig, oher- wydd y gall fyw ar lai a gwaelach porthiant na'r ddwy arall, ei bod yn rhoi mwy o laeth ac Yinenyu, ac yn ba wddach ei phesgi pan fo achos all1 hyny. Pan fo gan y llafurwyr le i gadw bilweh, fe arbedir y difrod gwarthus ar y borfa n tyfu hyd ochrau y ffyrdd gwledig, ac ni W pobl y wlad mor barod i ymfudo i'r dref a 1 gorboblogi. Myfanwy, oedd yn dda gan luaws weled Mrs Ceiriog S-.ughes, gweddw ein prif-fardd caneuol, yn ■^steddfod Caernarfon, a'i gweled yn edrych siriol a chysurus. Drychfeddwl hapus ydoedd gofyn iddi arwisgo y bardd cadeiriol, hnbhYdedd a roddir yn gyffredin i foneddigesau ftsb end ychydig neu ddim cysylltiad na chyd- yjttdeimlad a'r Eisteddfod. Ac y mae Mrs hughes nid yn unig yn weddw i fardd enwog, yn llenores wych ei hun, a phrawf o'r dy~ dordeb dwfn a gymer yn yr hen sefydliad Ydyw iddi ddyfod yma yr holl ffordd o New- castle, yn ngogleddbarth Lloegr. Er yn ened- 19o1 o ardal y Waen (Chirk), yn Nghaernarfon ydoedd yn byw pan newidiodd ei henw o •jj 188 Roberts i Mrs Ceiriog Hughes. Y mae awer blwyddyn er pan ganwyd y penill an- ar*ol hwnw :— Myfanwy, 'rwy'n gweled dy rudd Mewn meillion, mewn briall, a rhos yn ngoleu dihalog y dydd, A llygaid serenog y nos Pan gyfyd claer Wener ei phen T f, nloew rhwng awyr a lli, M.yfanw.y, goleuach, 0 tecach wyt ti! •Mil lanach, mil mwynach i mi! YCh Ailwy yr Eisteddfodwyr. a o sylw a wnaed yn y papyrau i'r ciniaw avfa,"fnjV P°rtsaia:i nos Iau, er ei fod yn un o syiaitodydd goreu yr Eisteddfod. Er i feithder yr Eisteddfod y diwrnod hwnw bed oediad gyda I dechreu'r arlwy, cafwyd hyd i gryn lawer o hwyl cyn y diwedd. Syrthiodd y ddawn siarad ar tnag ugain o gwbl, a siarad yn dda ac Vrpoint yr oedrfynt bron i gyd. Ar y diwedd, canwyd Hen Wlad fy Nhadau," Mr. Ben Davies yn canu'r alaw a dweyd mawr, ond gwir bob gair, ydyw na roddodd y cerddor enwog erioed fwy o foddhad i'w wrandawyr. Neidiai pob un ar ei draed, fel wedi ei swyngyfareddu, i ganu y corws. Yr Archddiacon Howell. YR oedd y croesawiad brwdfrydig a roddwyd i'r Archddiacon hybarch yn dangos mor uchel y saif yn marn a serch ei gydwladwyr a rhoes yr araith hyawdl a draddododd fywyd a hwyl yn y cynulliad na fedr ond ychydig iawn eu cynyrchu. "Dyferai fel gwlith ar y rhos ei byawdledd." Mwy o wyr o ddoniau ysplenydd, eangder ys- bryd, a chalon gynes yr Archddiacon Howell sydd arnom eisiau i ddifodi culni cas a phleid- iaeth sur mewn byd ac eglwys. Eisteddfod 1898. DYLID cael ail argraphiad o Eisteddfod 1884 yn Lerpwl yn 1898. Bai arall ar Lewis Morris. HEBLAW ei fod yn Gymro, yr hyn sydd yn an- nghymhwysder neillduol yn marn coterie Llun- dain i lanw swydd y Bardd Llawryfol, y mae Mr Morris hefyd yn Rhyddfrydwr. Dadleua ysgriblwyr tros beidio penodi neb yn awr am nad oes neb yn gymhwys, ac wfftiaut pan gry- bwyllir enw awdwr Arwrgerdd Hades. Ond aroswch chwi tan ddaw Llywodraeth Doriaidd nid hir y bydd y swydd yn wag. Y mae gan- ddynt hwy wrth law bedwar neu bump allant rigymu am ddiwrnod cyfan na fyddant flewyn gwaeth na neb arall flewyn gwell. Y Corn Hirlas. YN ystod ei arosiad yn Nghastell Penrhyn, dy- wedir mai un croesaw gafodd yno ydoedd yfed gwin o'r Corn Hirlas. Yr oedd Corn Hirlas yr hen Gymry yn ateb o leiaf ddau ddyben, sef i yfed y medd ohono ac wedi dadscriwio ei ben meinaf byddid yn ei ddefnyddio fel udgorn. Corn bual nen ych gwyllt yn gyffredin ydoedd, a'i ymylon wedi ei wisgo &g arian, a chadwen arian wrtho. Trosglwyddid ef o dad i fab fel trysor teuluaidd, a mawr y pris fel y cyfryw a roddid arno. Yn y lWyV. Arch, ceir pryddest o waith y bardd-dywysog Owen Cyfeiliawg tan y penawd Hiilas EueiD," ac y mae math o gyf- ieithiad ohono yn y 3edd gyfrol o Tours Pennant. Rhydd Pennant hefyd ychydig o hanes yr Hir- las y bu Iorwerth Dywysog yn yfed ohono bythefnos yn ol. Corn ych ydyw, ac y mae wedi ei ymylu hefo arian yn ol yr hen ddull a gryb- wyllwyd. Perthynai unwaith i Pirs Gruffydd o'r Penrhyn—y Pirs Gruffydd a gymerodd ran ar fwrdd ei»long ei hun yn ngorckfygiad y Spanish Armada tan Drake. Gofynir t bob ymwelydd ucheldras a ddaw i Gastell Penrhyn yfed o'r Hirlas byth er dyddiau Pirs Gruffydd a dywedir i'r Frenhines ar ei hymweliad a'r Castell flynyddau yn ol gydsynio a'r hen yfed-ddefod. Dynwared. y MAE'R Llan yn llawdrwm ryfeddol ar Ym- neillduwyr am efelychu Eglwyswyr. Dywed nad yw yr hyn a adwaenir yn ngwersyll Dissent fel y "Weinidogaeth sefydlog" ond dynwared- iad o drefn blwyfol yr eglwys. Fe wyr pawb a wyr rywbeth am Gymru, mai anhawdd dychy- mygu am ddim mwy musgrell a methiantus na'i threfn blwyfol. Heblaw fod rhaniadau y plwyfi yn ffolineb, y mae'r eglwys a blanwyd at wasan- aeth y plwyfi wedi ei gosod yn fynych mewn con<*l annghysbell ohono weithiau ar fin plwyf arall; ac fel y gwyddis, nis gall un yn byw yn mhlwyf A ddal swydd yn eglwys plwyf B er iddo ei mynychu yn rheolaidd. Nid af i ddi- raddio synwyr fy narllenwyr trwy egluro mai nid dyna'r ydyw'r weinidogaeth sefydlog sydd yn mysg yr Ymneillduwyr. Rbaniad annaturiol y wlad°yn blwyfi sydd yn gwneud haeriadau Esgob Llanelwy, druan, mor ddisynwyr. Y mae'r gweinidogion Ymneillduol yn gosod eu hunain yn ymyl eu gwaitb, yn nghanol y pentref poblog ac nid ar ben mynydd, neu mewn congl annchyfieus, lie na fydd dim yn agos atynt ond ty tafarn a phlas y sgweiar. Nid beth yw rhif gweinidogion mewn hyn a hyn o blwyfi ydyw'r pwnc, ond beth ydyw eu cyfanrif trwy y dref a'r wlad. Ac yn mheliach, nid y one-horse power, fel y gelwir y gyfundrefn weithiau, sydd wedi gwneud Ymneillduaeth Cymru yr hyn ydyw, ond a wnaeth yn ddiau yr Eglwys yr hyn ydyw. Gan fod y Llan ar bwnc y dynwaredu, byddai yn burion iddo gynghori tipyn ar ambell offeir- iaid i efelychu llai ar wag ddefodau, ffurfiau gwrthun, ac ystumiau Eglwys Rhufain. Tyned y trawst o'i lygad ei hun. Llywydd Newydd y Gynadledd W esleyaidd, Y MAE'R Parch Walford Green, yr hwn a ethol- wyd yr wvthnos ddiweddaf i'r swydd bwysig ac anrhydeddus o Lywydd y Gynadledd, yn meddu ar ragoriaethau lawer fel dyn a phre- gethwr. Y mae hefyd yn wr o gyfoeth mawr, nodwedd na cheir yn fynych yn Llywydd y Gynadledd. Preswylia mewn palas yn sefyll yn ei bare ei hun, ac a elwir Macartney House, Blackheath, ger Greenwich. Cyfrifir ef yn foneddwr addfwyn, medrus mewn cynghor, a thra hyddysg yn hanes, rheolau a gweithred- iadau y gyfundrefn grefyddol ardderchog y bydd efe yn ben arni am y deuddeng mis nesaf. Moel Siabod. YMDDENGYS ar ol y cwbl fod y mynydd hwn wedi ei werthu yn yr arwerthiad ar ran o Ystad Gwydir y cyfeiriais ato bythefnos yn ol. Ofni LibeL CLYWAIS enwi tri llenor a'r tri yn dal rhyw gys- ylltiad neu gilydd hefo Chaernarfon, fel awdwyr y llyfr Saesneg swllt ar y Pwlpud Cymraeg. Y mae genyf ofn eu henwi; nid wyf yn sicr na fyddai cyhu ido dyn o fod yn awdwr ambell lyfr yn libel arno. O
Nodion o Lan y Tafwys.
Nodion o Lan y Tafwys. [GAN UN O'R GWYBODYDDION.] GORCIIWYL arall ag yr ymddengys i mi y gallai yr aelodau Cymreig gyda Ilawer o briodoldeb ymgymeryd ag ef ydyw enill clust o ymwran- dawiad i hawliau y Mr Lewis Morris i'r swydd o Fardd Llawryfog. Os yw y teimlad a ddan- goswyd ar y pen hwn yn Eisteddfod Caernarfon yn unrhyw ddangosiad o deimlad y wlad yn gyff- redin yna y mae Cymru o leiaf yn lied unfarn o berthynas i hawliau a chymhwysderau y bardd o Benybryn i'r swydd. Mae yn anhawdd gwybod ar ba dir yr oedir gwneud y penodiad. Nid yw gwobrau llenyddiaeth mor fawr nac mor lluosog fel ag i gyfreithloni tynu y Llawryfiaeth yn ol. Wythnos yn ol, gofynodd Mr David Thomas, yr aelod dros Ferthyr, gwestiwn ar y pwnc, ond yn yr afiaeth oedd yn ei lenwi yn y rbagolwg ar lwyddiant Mesur y Gyllideb, nid oedd gan Syr William Harcourt ddim gwell ateb i'w roddi na dyfyniad Lladin a chwerthiniad. Pe buasai g-in Ysgotland fardd o'r un bri a Mr Lewis Morris, y mae'n lied sicr gen i y buasai ei chyn- rychiolwyr yn y Senedd yn ddiorpbwys nes llwyddo i gael iddo ei haeddiant. A yw yn ormod gofyn i'r aelodau Cymreig i arfer cyffelyb byrbyrwch o blaid gorwyr Llewelyn Ddu o Fon ? Yr oedd yn lied brysur ar Gymry Llundain yr wythnos ddiweddaf. Ddydd Iau, buont hefo'u brodyr o'r wlad yn goleuo'r aelodau Sen- eddol parthed y pwysigrwydd o gael rbywun ag awdurdod o'r tu cefn iddo i fyned trwy Lyfr- gelloedd y wlad i wneud catalogue cyflawn o'r ysgrifau Cymreig sydd yn guddiedig o'u mewn. Gydag ychydig iawn o eithriadau, prin y gellir dweyd fod ein cynrychiolwyr Seueddol yn gwybod rhyw lawer am Ancient Manuscripts, er fod gan y rhai hyny gysylltiad agosach nag y tybir ag eilun yr oes, modem politics. Ond mae cyflawnder yn galw arnom i ddweyd iddynt amlygu llawer o gydymdeimlad ag ymuno gyda pharodrwydd hefo'r Ddirprwyaeth i osod yr achos o flaen Syr John Hibbert. Fel rheol, y lie olaf y gellir disgwyl cydymdeimlad mewn materion o'r fath hyn yw y Trysorlys, ond am unwaith yn ei hanes yr oedd calon galed y Treasury yn curo yn dyner. Heb addaw dim yn bendant, rhoddodd Syr John Hibbert ar ddeall y chwilid allan am ffordd i dalu dirprwywr cyf- addas i gyflawni y gorchwyl a ofynir ganddo. Ddydd Gwener, bu boneddigion yr University Court yn treulio oriau llafurfawr yn v West- minster Palace Hotel yn dadleu yn nghylch cysylltiadau y Colegau Duwinyddol a'r Brif- ysgol. Wedi llawer o siarad a llawer o ddad- wrdd a chryn dipyn o hollti blew, fe benderfyn- wyd trwy fwyafrif o un fod y naw Coleg Duwinyddol yn Nghymru yn cael eu cydnabod fel y cyfryw o dan Siarter y Brifysgol. Buwyd yn hir ddadleu hefyd yn nghylch rbeolau y Brif- ysgol, ond drwy ddygn ddal ati fe ddeuwyd i ben a b wy. Penodwyd Pwyllgor Gweithiol, a chytunwyd mai yn ol yr order of seniority y rhaid dewis yr is ganihellydd, felly Mr Yiriamu Jones o Gaerdydd fydd yn ilanw y swydd bwysig hon=y bwysicaf ar lawer ystyr o fewn y Brifysgol-am y flwyddyn gyntaf. Y Pwyllgor Gweitbiol y cyfeiriwyd ato fydd a'r llaw benaf yn netholiad y cofrestrydd. Nos Wener, bu cangen Llundain o Gyngrair Cymru Fydd yn un o "gonglau y National Lib- eral Club yn penderfynu eu cyfansoddiad ac yn dewis eu swyddogion. Amcan y Gymdeithas yw hyrwyddo pob symudiad (nid yw amcan yn werth dim os na bydd yn llydan) sydd a thuedd i ddyrchafu Cymru yn gymdeithasol, yn weith- faol, yn wleidyddol, a phob rhyw ol arall y gellir ei nodi. Barnai Dr Tom Phillips fod byn braidd yn rhy gyffredinol, a chydag araith ddon- iol, berwodd y pwnc i lawr i Ymreolaeth i Gymru yn nesaf ac ar ol Dadsefydliad. Mr Griffith Jones, bargyfreithiwr, a benodwyd yn gadeirydd, Mr Howell J. Williams yn drysor- ydd, a'r Mri J. G. Rowlands (Bangor), a J. Foulkes Jones (Machynlleth) yn ysgrifenydd- ion. ° --0--
Dyogelwch y "Cambrian Chieftain."
Dyogelwch y "Cambrian Chieftain." PARWYD llawenydd mawr, ddydd Mereher, ar gyrhaeddiad y newydd fod y llestr Cambrian Chieftain yn ddyogel. Ei chapten ydyw Mr Hugh Thomas, mab y diweddar Mr Owen Thomas (Foundry), Bronygaer, Caernarfon. Gadawodd y llong Newcastle, New South Wales, ar Mawrth 21ain, am Coquimbo, ae yn mhen amser ar ol hyn gwelwyd hi gan y llestr Dee ar ei hochr, gyda'i deciau wedi eu hysgubo ymaith. Llwyddodd eweh o'r Dee i waredu gwraig Capten Thomas a dau o r plant, yn nghyda rhan o'r dwylaw, ond pan aeth y eweh allan eilwaith collwyd golwg ar y cwch a'r Cambrian Chieftain, a byth er byny bu pryder mawr yn eu cylch. Y newydd ddydd Mer- cher ydoedd iddi gyrhaedd Taltal, Chili, gyda'r Hong wedi ei niweidio, ond y llwyth a'r holl ddwy- law yn ddyogel, Dywed brysneges ddiw;ddaraeh iddynt gael mordaith ddychrynllyd, i'r llwyth symud, iddynt orfod tori yr holl hwylbreni i'w gwastadhau, a thaflu rhaa o'r Ihvyfch dros y bwrdd. -0:-
COlwg Mr Cladstone.
COlwg Mr Cladstone. DollTff/Tl ~Nc}ffAhiV a Mr Gladstone yn Dolhs il,.ll ddyad Iau, a gwnaeth archwiiiad manwl ar y llygad aeth tan ymdriniad diwedda^ oherwydd phscen. Cafodd allan fod v golwg vn weddol daa, ond fod pilen ar gaawyll y llygad, vr hyn yn ami a cldygir ar ol ymdriniaeth eyda phhscen a bydd yn rhaid delio gydag ef trwy vm- drmiaeth ysgafn eto cyn y ceir gwybod beth fydd yr efraith derfynol.
[No title]
-0- Yn Ngwreegam, ddydd Mawrth> dirwywyd Har- riet Griffiths i bunt a'r costau, neu 14 niwrnod o f/ir/yd1\ 1IafU-r • caled.> am ymosod ar ddau heddgeidwad tra ceisient ei chymeryd i fynu.
| hewyddion Cymreig.
hewyddion Cymreig. Anfonodd y Frenhines 5p i gronfa Arglwydd Faer Liundain er cynorthwyo dioddefwyr Cil- fynydd. Mae'r Parch T. D. Jones, Lerpwl, wedi derbyn galwad Eglwys Annibynol Seion, Conwy. Dechreua ar ei waith yno yn mis Medi. Nos Fercher, cyflwynwyd anrheg i'r Parch J. Fisher, curad Llanllwchaiarn, ar ei ymadawiad i Ruthyn. Yn Ngwrecsam, yr wythnos ddiweddaf, dirwy- wyd William Jones, Rossett, i bunt a'r costau am dori clust James Matthews, o'r un lie. Y mae costau y cynghaws diweddar a ddygwyd gan larll Dinbych ac eraill yn erbyn Cyngor sir Fflint am 12s Ic o ddegwm, yn 20p 13s. Mae Bwrdd Lleol Colwyn Bay wedi derbyn cynyg Cwmni Reilffyrdd y L. & N.W. i adeiladu rhodfa gyda glan y mor. Yn Nghaernarfon, yr wythnos ddiweddaf, tra- ddodwyd saith o bersonau i sefyll eu prawf yn y chwarter sesiwn ar y cyhuddiad o b'go pocedi yn ystod yr ymweliad brenhinol. Yn Clays Farm, rhwng Gwrecsam a Holt, ddydd Iau, torodd tan allan. Daeth brigad Gwrecsam yno, a medrwyd atal y fflamau rhag difa dim ond un das led fawr o wair newydd. Yn ystafelloedd y Mri Christie, yn Llundain, yr wythnos ddiweddaf, gwerthwyd llestri arian y di- weddar Syr Loye Jones-Parry, Castell Madryn, sir Gaernarfon. Ni chafwyd dim prisiau eithr- iadol. Tra'r oedd nifer o blant yn chware ar lan llyn y felin yn yr Hen Golwyn, nos Sul, syrthiodd un ohonynt dros yr ymyl i'r dwfr, a boddasai onibai ddyfod o ddyn o'r enw David Griffiths, brodor o Fostyn, heibio, a neidio i'r llyn i'w achub. Fore Mercher, yn ymyl Connah's Quay, cafwyd hyd i gorph Thomas Foulkes, yr hwn gyda dau arall a foddwyd yn y Ddyfrdwy bythefnos yn ol. Yn y tren;lioliad, ddydd Iau, dodwyd rheithfarn o Foddsad trwy ddamwain." Yr wythnos ddiweddaf, cyflwynodd Cymdeithas Lenyddol Wesleyaid Cymreig Llandudno anrheg i'r Parch W. Evans (Monwyson) fel cydnabydd- iaeth o'i wasanaeth i'r gymdeithas. Ymadawodd Mr Evans tua'r America, ddydd Sadwrn. Hysbysir fod hen wraig, o'r enw Mary North, sy'n byw yn Afoneitha, ger Rhosllanerchrugog, wedi cyrhaedd ei 104 oed ddydd Sadwrn. Mae hi'n meddu ei holl synwyrau, ac yn alluog i siarad yn llawen a'r lluaws o bobl sy'n ymweled a hi. Fore Sadwrn, bu farw Mrs Williams, perchenog y Ship and Castle Inn, Caernarfon, o ganlyniad i niweidiau a ddsrbyniodd drwy gwympo i waelod grisiau'r seler. Rai blynyddoedd yn of, lladdwyd merch iddi drwy ddamwain gyfEelyb. Yn Nghaernarfon, ddydd Llun, cyhuddwyd Ed- ward Limbert o dderbyn amryw bethau drwy hon- iadau twyllodrus oddiar Evan Jones, Caernarfon. Dywedai'r diffynydd mai'r ddiod a achosasai'r cwbl. Traddodwyd ef i sefyll ei brawf yn y brawdlvs chwaxterol. Yn Ngwrecsam, brydnawn Iaut tan lywyddiaeth Mr Edward Evans, Bron Wylfa, cynaliodd cangen leol y Gymdeithas er Atal Creulondeb at Blant ei chwrdd blynyddol cyntaf. Hysbyswyd fod swyddog wedi ei benodi dros yr ardal, ac amryw droseddwyr wedi eu herlyn a'u cospi. Yn nghyfarfod Corph Llywodraethol Ysgol Gan- olradd Porthmadog, nos Wener, penderfynwyd agor yr ysgol ar y 3ydd o Fedi. Penderfynwyd fod y prif athraw a'r brif athrawes i gael 120p o gyflog bob un, a'r athrawes gynorthwyol i gael 80p. Pum punt fydd y tal blynyddol a godir am addysg. Yn nghyfarfod Undeb Annibynwyr Cymru, yn Nghaerdydd, wrth gyfeirio at y dwnad am gyfrif- iad crefyddol, dywedodd y Parch E. Herber Evans, Caernarfon, I If od rhai pobl yn awr na chredent mewn dim ond ffigyrau, ac oherwydd hyny dyrch- efid ysgolfeistriaid i'r fainc esgobol." Yr wythnos ddiweddaf, bu farw Mrs Griffith, priod Dr. 0. Wynne Griffith, Pwllheli. Nid oedd hi ond 25 mlwydd oed, a phum' wythnos oedd er pan briodasent. Yn y trengholiad, cafodd y rheithwyr mai dogn ddwbl o morphia, a gymerasai yn ddamweiniol, yn nghyda swm mawr o ffrwythau anaddfed a fwytasai hi, a achosodd ei marwolaeth. Yn Mangor, yr wythnos ddiweddaf, dirwywyd Richard Jones, cerbydwr, Porthaethwy, i 5s a'r costau am dderbyn peint o gwrw trwy honi ei fod yn drafaeliwr boizafide ac am fod yn feddw ac af- reolus, dirwywyd y rhai canlynol :-Roderick Ro- berts a Robert G. Roberts i 5s a'r costau bob un Thomas Jones a Benjamin Williams i 2s 6c a'r costau, a Stephen Owen i 7s 6c a'r costau. Yn Heddlys Rhuthyn, yr wythnos ddiweddaf, cyhuddid Llewelyn Maddocks, Well Street, o ladrata haner sachaid o le). Addefai'r carcharor ei euogrwydd, ac apeliai Mr Edward Roberts drosto am i'r ynadon ymddwyn tuag ato yn ol Deddf y Troseddau Cyntaf. Ystyriai'r fainc fod y trosedd yn un tra difrifol, a dedfrydwyd Maddocks i fis o garchar gyda llafur caled.—Margaret Roberts, Mwrog Street, a gyhuddid o ladrata chwarter pwys odeo siop Mr Evan T. Hughes. Wedi gwrandaw- iad maith, taflwyd yr achos allan. Yn Mrawdlys yr Amwythig, yr wythnos ddi- weddaf, cafwyd pum herwheliwr, o'r enwau Jones, Bryan, Downes, Woodbine a Hill, yn euog o ym- osod yn ffyrnig ar heddgeidwad o'r enw Richards. Dedfrydwyd Jones a Hill i bum mlynedd, a'r lleill i bedair blynedd o beuyd wasanaeth. Cyfiawnwyd y trosedd yn 1890, a diau y diangasai'r trossddwyr onibai i ddynes a gydfywiai ag un ohonynt achwyn arnynt yn Mawrth diweddaf. Dyma ddywed Mr Labouchere am Radicaliaeth Cynira, mewn ilythyr a gyhoeddwyd ddechreu'r wythnos Yn bresenol, edrycha'r achos Radical- aidd at Gymru am ei gefnog-teth sieraf, a thra'r ydym ni yn Lloegr yn barod i ymladd dros eich dadsefydliad chwi, ni a wyddom y galiwn ddibynu ar Radicaliaid ,Cymru i ymladd dros bob mesurau mawrioa o ddiwygiad yn effeithio ar y Deyrn- Gyfunol." C-hoeddir cyfrifon methdaliad William Robert Jones, amaethwr^ Buarthyfoel, LUnbadrig, a David Pritchard Thomas, curad. Llanfaethlu, Mon. Diffyg y cyntaf yw 219p 1 a dywed mai achos e." feth.auL lu iiiasaac'n uael a chnydau bychain," Diffyg y curad yw 166p 6s 2c, a'i aflwydd ef fu cynghaws am atbrod yn Ngorphenaf 1888. pryd y gorfu arno dalu 40p o iawn a'r costau-124p 16s 2c yn nghyd.
" CWLAD RYDD, A MVNYDD I MI."
Uwirionedd mai'r bobl bia'r tir ond, at- olwg, sut y mae pethau erbyn hyn ? Prysur ddiflana'r hen gomins o afael y cyhoedd a'u pioedd er's canrifoedd mae'r Wyddfa yn feddiant i ddau Sais, ac nid cadw defaid mo'i dyben bellach, eithr hysbysebu nwydd- au a difyru segurwyr. Ryw bythefnos yn ol, gwerthwyd Moel Siabod, a cheir y faint a fyner o engreiphtiau cyffelyb ar hyd a lied y wlad. Pa rai bynag o swyddfeydd y Llywodraeth sydd i edrych ar ol pethau fel hyn, mae'n dra amlwg na fuont ffyddlon i'w dyledswyddau. Diau fod hawl with gyfraith-drwy ryw ystumiau cywrain ar ei chyrnalau, sydd mor ystwyth i olud i Werthu cyttiroedd, ond bychan o hawl sydd Wrth gyfiawnder i wneud y fath beth. Ac hyd yn nod pan fo cyttiroedd heb eu cam- Werthu na'u trawsfeddianu, prin ryfeddol a thra esgeulus yw'r sylw a dal y Llywodr aeth iddynt a'r gofal a ddengys am eu cadwraeth briodol. Mawr yw ymffrost y wlad hon yn ei rhyddid, eithr yn nghanol ei holl ddwnad hi a gyll lawer ohono bob blwyddyn, a'r gwaethaf y w v mai'r rhai uchaf eu cloch yn cyhoeddi rhyddid yr ymherodraeth yma yw'r tostaf am gyfyngu 0 ar hawliau'r bobl. Mynych y can Cymro am wlad rydd a mynydd i mi," heb ys- tyried y rhaid iddo yn fuan wrth ystyr newydd i'r geiriau gwlad rydd os deil i alw Prydain felly ac wrth genad Sais yn y man cyn y caiff rodio ei fynydd Nid ydym yn sicr pwy a biau Fynydd Helygen, ond pwy bynag yw, fe ddylid ei orfodi i'w wneud yn ddyogel drwy gau o gwmpas y pyllau peryglus sydd ynddo. Y mae'r dos- barth hwn o berchenogion yn dra pharod i dderbyn y teyrndollau ac arian eraill oddi- wrth y tir os ceir mWnau ynddo, ond rhaid anfon cynrychiolydd i'r Senedd, a rhaid i hwnw gynhyrfu Swyddfa'r Coed a'r Ffor- stydd cyn y gwariant geiniog at gadw eu heiddo mewn cyflwr priodol. Mae yn llawn ddigon i'r cyhoedd golli eu hawliau i'r tir- oedd hyn, heb son am golli eu bywydau yn y fargen.