Welsh Newspapers
Search 15 million Welsh newspaper articles
6 articles on this Page
DDYDD MAWRTH.
DDYDD MAWRTH. YR ORSEDD. Agorwyd yr Orsedd am naw o'r gloch yn Castle Square. Ffurfiwyd gorymdaith fawreddog wrth y Guild Hall, yn cael ei blaenori gan seindorf ail fataliwn y Royal Welsh Fusiliers, y brigadwyr tan, a swyddogion y Gorphoraeth, ac aethant tua'r YS'5war yny drefn ganlynol—Cyrgorwyr a Henad- uriaid, y Maer (Mr Issard Da vies), y llywydd am y dydd (Mr Lewis Morris), yr Archdderwydd Clwyd- fardd, a phrif feirdd yr Orsedd, aelodau cymdeith- asau'r Eisteddfod, ac aelodau'r pwyllgor. Am y tro cyntaf yn hanes diweddar yr Orsedd, ymddang- osai'r aelodau mewn gwisgoedd amryliw gwisg- oedd y derwyddon oedd wynion, eiddo'r beirdd oedd las gwan, ac eiddo'r ofyddion yn wyrdd. Gwisgai'r Archdderwydd benguwch arbenig hefyd. Agorwyd yr Orsedd gin Clwydfardd, ac adrodd- odd Dewi Ogwen y weddi—" Dyro, 0 Dduw, dy nawdd," &c. Yna, canwyd pemllion gan Eos Dar, ac adroddwyd englynion gan amryw feirdd. Ddt- ganwyd yr Orsedd yn agored hyd ddydd Iau, pryd y derbynir yr ymgeiswyr llwyddianus am urddau, i'r cylch. Terfynwyd y gweithrediadau drwy ganu Hen Wlad fy Nhadau." Y CYFARFOD CYNTAF. Llywydd y cyfarfod ydoedd Mr Lewis Morris, M.A., ac arweinid gan y Parch. J. Cadfan Davies ac Eifionydd. Chwareuwyd detholiad o ddarnau cerddorol gan seindorf y gwirfoddolwyr, a darllen- odd H wfa Môn ei "fer-awdl" ar agoriad yr Eis- teddfod. Can yr Eisteddfod," Rhys ap Goronwy," gan Mr Daniel Price, Dr Roland Rogers yn cyfeilio. Cyflwynwyd y llywydd i'r cyfarfod gan Cadfan, yr hwn a ddywedai fod 11 ilriis oddiar y Ilwyfan yn gofyn paham na wnaed Mr Lewis Morris yn Fardd Llawryfol. Y llywydd a ddywedodd nad oedd am gymeryd ond ychydig o amser, oherwydd credai mai lie i Ion a chau oedd yr Eisteddfod, yn hytrach na lle i dra- ddodi araith hir a sych, yn enwedig yn yr iaith Saesneg. Aed yn mlaen gyda'r eystadleuaethau. Cahu pen- illion gyda'r tanau. Dyfarnwyd Mr Robert Jones (Eos Ataw) Llanerchymedd, yn oreu 0'1 3 ddaeth yn mlaen. Anthem, gyda chyfeiliant i'r organ, geiriau Cymraeg (Hab. iii. 17,18), &c." Gwobr, 8p. 8s. Ym- geisiodd 8. Darllenodd Mr J. H. Roberts ei feirn- iadaeth ef a'i gydreirniaid, sef fod y goreu, Myn- yddfab," yn deilwng o haner y wobr; eithr nis gellid dyfarnu haner y wobr yn ol y rheolau. Yr un modd y bu gyda'r ymgeiswyr ar y Pedwar- awd. Geiriau Siesneg i'w cyfaddasu gan y cyfan- soddwr. Geiriau Cymraeg, Dedwyddwch," allan o "Ddyddanwch yr Aelwyd." Unawd tenor, Bugail yr E yri; gwobr, dwy gini; goreu, Mr Thomas Thomas, Gwrecsam. Beirniadaeth ar y Ddrama Gymreig Owain Tudur o Benmynydd yn Mon." Gwobr zElO a thlws arian. Darllenodd Elis Wyn o Wyrfai y feirniadaeth. Un cyfansoddiad-yn unig a dderbyn- iwyd nid oedd yn werth i'w gymharu a darnau dramayddol Seisnig, ond haeddai'r wobr. Yr awdwr oedd Dr Gurnos Jones, Porthcawl. Mr H Clarence vVhaite a draddododd y feirniad- aeth ar y celfau fel y canlyn :—Group of flowers in water-colours goreu, Miss Davies, Cairo road, Casoewydd ail, C D Williams, West Brompton, Llundam. Monochrome study of a figure in any medium goreu, Miss Hartley, Bangor ail Edith Bellis, Llandudno. Six pen-and-ink sketches of Welsh scenery goreu, B A Williams, Caerfyrddin, ail, C D Williams, West Brompton. Outline draw- ing yn mhresenoldeb y'beirniaid goreu, Christopher Williams, Maesteg: ail, T H Hughes, Llangefni. Water-colour painting o unryw olygfa yn Nghymru: goreu, Miss Maud Salmon, Deganwy, ail, Mirss Kate Hughes, Fronheulog, Abergele. Oil painting o olygfa Gymreig; goreu, Miss Maud Salmon; ail, Parch. John Owen, Bettws-y-Coed. Unawd ar y berdoneg goreu allan o 48 y ymgeis- wyr, heb fod tros 14 oed, Miss Maria Williams, Maesteg. Beirniadaeth ar y Fugeilgerdd goreu, "Llewelyn Goch," sef Mr Isaac Lewis, Porthdinorwig. Beirniadaeth ar y penillion telyo goreu,' Idris,' yr hwn nid atebodd i'w enw. Cystadleuaeth y bedwarawd, The sea hath its Pearls.' Gwober 4p 4s. Goreu, parti Mr Ivor Foster, Tonyrefail, Pontypridd. Unawd contralto, Ye that love the Lord gwobr 2p2s goreu, Miss Gwen Thomas,Caerdydd- Uniwd ar y delyn gan Delynores MeBai. Am gyfieithu At the Eisteddfod ac At the Meeting bield (Lewis Morris) i'r Gymraeg goreu, Mr L. H. Hughes, ysgolfeistr, Llanddeiniolen. Am gyfieithu I The Curse of Pantannas' (Lewis Morris) i'r Gymraeg goreu, Mr William Speak- man, Llythyrdy, Penisa'rwaen. Beirniadaeth ar y traithawd, Barddoniaeth Iolo Goch, gyda nodiadau hanesyddol a beirniadol;' gwobr 50p (gan Gymdeithas yr Eisteddfod); goreu, Mr Charles Ashton, Dinas Mawddwy. Y BRIF GYSTADLEUAETH GORAWL. Y darnau i'w canu ydoedd, All men, all things (Mendelssohn), a'r 'Ynys Wen' (J. H. Roberts). Y gystadleuaeth yn agored i gorau o 120 i 140 o leisiau. Y brif wobr, 150p, gyda medal aur a gwerth 3p o gerddoriaeth i'r arweinydd ail wobr, 25p. Beirniaid, Mri A. J. Caldicott, Mus. Bac., Cantab D. Emlyn Evans, John Thomas (Pencerdd Gwalia), J. H. Roberts (Pencerdd Gwynedd) Mus. Bac., Cantab., a C. F. Lloyd, Mus. Bac., Oxon. Anfonodd y corau canlynol eu henwau i fewn :— Shrewsbury Choral Union (arweinydd, Mr W. D. Phillips), Birkenhead Cambrian Choral Union (Mr D. O. Parry), Cardiff Choral Union (Mr John Davies), Carnarvon Vocal Union (Mr William Jones), Owestry Philharmonic Society (Mr John Roberts), Rhymney United Choir (Mr John Price); a daeth yr oil oddigerth cor Croesoswallt yn mlaen. Oanodd y corau yn y drefn ganlynol 1, Caer-. dydd 2, Birkenhead 3, Caernarfon 4, Rhymni 5, Amwythig. Parhaodd y gystadleuaeth am awr a haner, a bu'r beirniaid tuag ugain munyd yn ym- gynghori, yn ystod yr hyn y teimlid cryn bryder a disgwyliad. Mr J. H. Roberts a draddododd ei feirniadaeth yn Gymraeg. Cyfyngodd ei sylwadau at y dat- ganiad o'r rhangan, yr hon, meddai, a roisai fwyaf o drafferth i'r holl gorau. Ond er fod pob cor wedi rhoddi datganiad da o'r darn, nid oedd yr un ohon- ynt wedi gwneud hyny yn foddhaol. Mr Caldicott a ddywedodd fod y gystadleuaeth yn un wir ddyddorol ac yn dra chaled-mor galed fel y cafodd y beirniaid gryn anhawsder i bwyso'r gwahaniaeth rhwng y naill gor a'r llall. Unwaith o'r blaen yn ystod y dydd, cyfeiriasid at yr an. hawsder i gorau dyeithr, yn canu am y waith gyn- taf yn y Pafilion, allu barnu'n gywir am deithi seiniol yr adeilad. Yn hyn, yr oedd gan Gor Caelnarfon fantais amlwg, a theimlid hyny yn nat- ganiad y cydgan cyntaf, eithr nis gallai ef ddeall pa fodd y gwaethygasant wrth ganu'r ail ddarn. Yr oedd raid i'r beirniaid ymwneud a theilyngdod dau gor lied gyfartal. Gan un o'r ddau yr oedd digonedd o don a bywiogrwydd, ond gosodid gormod o bwys ar y lleisiau nes gwneud i'r don gl}di, a'r canlyniad oedd achosi gwa haniaeth amlwg rhwng ton y lleisiau a thou yr offeryn. Gan y c6r arall yr oedd bywiogrwydd ) mewn undeb a. chanu mewn ton berffaith. Yr oedd y gystadleuaeth rhwng y ddau gor goreu mor galed fel yr oedd y gwahaniaeth rhwng y ddwy wobr yn hollol annghyfartal i'r gwahaniaeth rhwng y ddau gor. Wedi ystyriaeth fanwl, daethai ef a'i gyd- feirniaid i'r penderfyniad i roi'r wobr gyntaf i gor Rhymni, a'r ail i gor Caerdydd. Derbyniwyd y dyfarniad gyda brwdfrydedd mawr. Ar gynygiad Syr John Puleston ac eiliad Mr. D. R. Parry, diolchvvyd i Mr Lewis Morris am lyw- yddu, ac wedi i Madame Annie Marriott ganu, ter- fynwyd y gweithrediadau. Cynaliwyd cyngherdd yn yr hwyr tan lywydd iaeth y Proff. John Rhys, M.A., Ll.D., pi yd y perfformiwyd Samson Handel gan gor yr Eis- teddfod. DYDD MERCHER. Yn absenoldeb Argl. Penrhyn, cymerodd Mr W. H. Preece y gadair. Arweinid gan Gwynedd a Mabon. Goreu am y gadwyn o englynion i'r "Nod Cyfrin gwobr 3p, Mr R. Jones (Meigant), Caer- narfon. Am y rhangan oreu ar eiriau Long ellcw, Daybreak,' dyfarnwyd y wobr (5 gini) i Mr D. D. Parry, Llanrwst. Unawd bariton, Ah, what a day is this gwobr 2p 2s goreu, Mr Ivor Foster, Dyffryn Rhondda. Cystadleuaeth Corau Merched. Ymgeisiodd corau Maesteg, Porthaethwy, Caergybi, gwent, Lerpwl, Rhyl, Birkenhead, a Gwalia. Dy- tarnwyd y brit wobr i gor Birkentieaa, tan arwein- iad Miss Maggie Evans, a'r ail i gor Rhyl. Arwrgerdd, 'Arglwydd Tennyson,' gwobr, 20p a choron, deg o ymgeiswyr buddugol, Parch Ben Davies, Pant-teg, Y stèllyfera. Yn yr ail gystadleuaeth gorawl, gwobr 50p, a medal arian i'r arweinydd, gyda gw rth 2pogerdd oriaeth, y cor buddugol ydoedd yr Holyhead Har- monic Society (arweinydd, Mr W. S. Owen).
-(\-Yr Ymweliad Brenhinol.
-(\- Yr Ymweliad Brenhinol. Cyrhaeddodd eu Huchelderau Brenhinol i Fangor am chwarter i chwech nos Fawrth, a derbyniwyd hwy gan Argl. Penrhyn, Arglwydd Raglaw'r Sir (Mr J. E Greaves), a'r Anrhyd. E. S. Douglas Pennant. Cynwysai'r tren brenhinol bum' cerbyd, dwy yn salwnau a'r peiriant arbenig a elwir Prince of Wales." Teithiai'r Tywysog a'r Dywysoges, a'r Tywysogesau Victoria a Maud, yn y salwn gyntaf, a gweinyddion arbenig y parti yn yr ail. Ffurfiwyd gorymdaith fawreddog i fyned o'r or- saf i ganol v ddinas, lie y cyflwynwyd anerch- iad i'r Tywysog a'r Dywysoges, gan y Maer a'r Gorphoraeth. Darllenwyd yr anerchiad gan ys- ysgrifenydd y dref (Mr H. R. Pritchard). Mewn ateb i'r anerchiad, dywedodd y Tywysog Mr Maer, a boneddigion,—Dymunaf arnoch dderbyn diolch gwresog Tywysoges Cymru a minau am y geiriau caredig a'r rhai y croesawir ni i ddinas Bangor. Gwahaniaetha hanesiaeth yn y dyddiad- au a noda fel amser sefydliad eich tref. Mae ei hynafiaeth yn ddianmheu yn fawr iawn oherwydd y mae'n sicr ddarfod i Deiniol Sant, cyn belled yn ol a'r fiwyddyn 525, sefydlu coleg i addysgu'r ieu- ainc a chynal clerigwyr y rhanbarth. Bydd yn hyfryd genyf hysbysu'r Frenhines am yr ysbryd o lIyddlondeb cywir i'r Goron sydd yn eich nod- weddu, a theimlaf yn sicr fod yr ysbryd teyrn- garol hwn wedi cyfranu'n helaeth at y derbyniad croesawus a gawsom yn eich dinas heddyw. Y mae'r edmygedd gyda'r hwn y siaradwch am ei Mawrhydi, a'ch teimlad o falchder eich bod yn ddinasyddion o'r Ymherodraeth fawr hon, yn dangos cyfuniad o gariad at eich gwlad a ffyddlon- deb at eich penadur, nad all hi beidio ei brisio. Teimlaf yn sicr eich bod wedi planu'r egwyddorion hyn yn ddwfn yn meddyliau eich plant, ac nid anmheuaf na ddygant ffrwyth da. Gadewch i mi eich sicrhau wrth derfynu ein bod yn mawr brisio eich dymuniadau da a'ch datganiadau o ymlyniad, a theimlwn hyfrydwch neillduol wrth weled y pleser a ddangosasoch ar ein hymweliad a'r Dywys- ogaeth hon yr wyf fi'n dal cysylltiad mor agos a hi. Yn ddilynol, ymadawodd y parti brenhinol tua Chastell Penrhyn, lie yr arhosant yn ystod eu hym- weliad. Fore Mawrth, ymadawodd 132 o heddgeidwaid, 12 rhingyll, a 3 arolygydd o Lerpwl i Gaernarfon ar gyfer dydd Mercher.
PWLPUDAU CYMREIG, Gorphenaf…
PWLPUDAU CYMREIG, Gorphenaf 15. LERPWL, —o— Y METHODISTIAID CALFINAIDD. Princes road-Am 10, D Jones, Bryneglwys am 6, T Ree David street-Am 10, T Reee. Merthyr; am 6, D Jones. Fitzclarence street-Am 10, L Lewis; am 6, G Ellis, M.A. Netherfield road-Am 10, G Ellis, M A am 6, L Lewis Chatham street-Am 10 a 6, John Evans. Crosshall street-Am 10 a 6, W Jones. Anjield royd-Am 10 a 6, 0 Owens. Newsham Park Am 10 a 6, J Hughes, M.A. Bootie-Am 10 a 6, S Owen, Tanygrisiau. Birkenhead-Am 10 a 6, W James, Manceinion. Seacombe-Am 10 a 6, T Gray. Garston-Am 10 a 6, Hugh Hughes, Aehley, Pennsylvania, America. llock Ferry—km 10 a 6, F Jones, Abergele. Walton Park—Am 10 a 6, ¥ O Jones, B.A. Waterloo-Am 10 a 6, Buy ton Quarrlj-Anl 10.30 a 6.15, W Foulkes, Llangernyw. Peel roltd-Am 10 a 6, E Hughes, Llanddulas. Holt road-Am 10 a 6, 0 J Owen, M.A. Webster road-Am 10 a 6, J Roberts. Corris. Sew Brighton-Am 10 a 6 E Lloyd. Market street, Birkenhead-Am 6, Brassei; street, Birkenhead-Am 6, Aaron Owens. West Kirby-Am 11, a 6.30, T Rees Jones. Siloh Whiston-Am 10.30 a 5.45, Y BEDYDDWYR. Everton Village Am 10.30 a 6, D Powell. Windsor street-Am 10 bO a 6, W Samuel. Capel Seion, Bousfield street-Am 10.30, J Davies; am 6, P Jones. Edge Lane-Am 2.30 a 6 Mr T .Tones, Manceinion. Knowsley road, Bootie-Am 10.30 a 6, Mr Joseph F Wynne. Brasenose road, Bootie-Am 10 a 6, J Hughes. Woodlands. Birkenhead-Am 10.30, P Jones am 6,15, J Davies, YI. ANNIBYNWYR. Tabernacl-Am 10.30, II P Thomas; am 6, Newell, Coleg Aberhonddu. Grove sti-eet-Am 10.30 a, 6, T R Davies, Burnley. Park road-Am 10.30 a 6, D M Jenkins. Great Mersey street-Am 10.30 a 6, W Powell, Neyland. Clifton road, Birkenhead-Am 10.30, Newell; am 6-15, H P Thomas. Kemwgton-Am 10.30, W Owen, Tyldesley; am 6.15, W Owen, Kensington. Trinity road, Bootie-Am 10.30, W Owen, Kensington; am 6, W Owen, Tyldesley. Marsh Lane-Am 10.30 a 6, T D Jones. Seacombe-Am 10.30 a 6, Robert Roberts, Bangor. Vittoria street, Birlcenhead-Am 10.30 a 6.15, Y WESLEYAID. Shaw street-Am 10.30, D Jones am 6, J R Ellis. Boundary street—km 10.30, J R Ellis, am 6, W C Jones. Trinity road, Bootle-Am 10.30 W C Jones, am 6, D Jones Edge Hill, Plimsoll street-Am 2.30, J R Ellis, am 6, Brodyr o Shaw Street Common Hall-Am 2-30, D Jones, am 6, Brodyr o Bootle. Knowsley road, Bootle-Am 2.30, W C Jones; am 6, Cyf- arfod Uweddi Cartrefol. Mynydd Seion -Am 10.30, H Evans, am 6, D 0 Jones. Birkenhead—Am 10.30 D 0 Jones, am 6, H Evans. Widnes-Am 10 30, a 6, R Morgan. Garston-Am 2.30, D 0 Jones, am 6. E Edwards. parlestown-Am 10.30, a 5.30, D D Jones. Hermon-Am 10.30, Cyfarfod Gweddi, am 5, W Williams. Golborne-Am 2, W Williams, am 5.30, Cyfarfod Gweddi. Seacombe-Am 2.30, H Evans; am 6, J M Davies. Rock Perry- Hm 2.30 a 6, Griffith Evans. Wigan—Am 10.00, D Rowlands, am 6, Brodyr o Hermon. Le,igh-Am 10.30 a 6, 0 Hughes. StHelens-Am 10.30 a 6, W Jones. Famworth—Am 2 30 Cyfarfod Gweddi, am 6, J Thomas. Darweii,-Am 3.15, Cyfarfod Gweddi, am 6, J Evans. YR EGLWYS SEFYDLEDIG. Sant Dewi -Am 10.30 a 6.30, James Davies, M.A, Sant Asaph-Am 10 45 a 6.30, J Myfenydd Morgan. Sant Nathaniel-Gwasanaeth am 10.30 a 6.30, 0 F Williams, St. Winifred Birkenhead-Am 10.45 a 6.30, Robert Edwardfh -0- MANCEINION. Y METHODISTIAID CALFINAIDD. Tyldesley-Am 10.30 a 6, J S Roberts. Y WESLEYAID St. Davids-Am 10.30, J Hughes am 6, W M Jones. Colyhu?-st st.-Am 10 30, T Pierce; am 6, W Lewis. Gore St.—Am 10.30, W M Jones am 6. J Hughes. openshaw-Am 2.30, J Hughes am 6, Cyfarfod Gweddio. -0- CAEBLLEON. Methodistiaid Calfinaidd, M. John Street-Am 10.30 a 6, E Stephens, Rhuddlan. Annibynwyr, Albion Park-Ain 10-45 a 6, E Davies. Bedyddwyr, Upper k'orthgate Street-Am 10-30 a 6, M F Wynne, Wesleyaid, Qzteen- Street-Am 10-30, R Williams; am 6 J Benn.
Advertising
CITY OF LIVERPOOL. THE COLLIERY DISASTER AT jL PONTYPRIDD, SOUTH WALES. Pursuant to a Requesition presented to me, I hereby call a PUBLIC MEETING, to be held on FRIDAY NEXT, the 13th inst, at Twelve o'clock noon, in the Council Chamber, Town Hall, for the purpose of considering the best means to be adopted in Liverpool to relieve the distress caused by the lamentable death of so many breadwinners by the recent Colliery Explosion at Pontypridd. W. B. BOWRING, Lord Mayor. Town Hall, 10th July, 1894. PERFECT FIT AND STYLE GUARANTEED, JOHN LLOYD, (From T. B. Johnson, Lord Street), TAIL OR & DRA PER 89, H OL T qOAD, LIVERPOOL. ORUERS PROMPTLY ATTENDED TO TYNYMINFFORDD, LLANCWKOC, GEtt RUTHIN. T —Ar osod, Parlwr ac un neu ddwy Ystafell- wely. Lletty tra chysurus, ac mewn llanerch nodedig o hyfryd. Telerau rhesymol.—Ymofyner a Mr. EVAN .TONES, yn y cyfeiriad uchod. ALLAN'S PINE TAR TABLETS, Remedy ii. for Asthma, Bronchitis, Coughs, Hoarseness, and Throat Affections by a New Method. These Lozenges act by applying the Vapour of Volatile Drugs to the Bronchial Tubes and Lungs. J. H. ALLAN, M.P.S,, Pharmaceutical Chemist, (Late Dispenser to the Royal Infirmary), 59, BRECK ROAD, LIVERPOOL, and all Chemists. Wholesale, Messrs. EVANS, SONS & Co. Free by post for 12 stamps. Send Stamped Envelope for Sample Free. TRAINED Male or Female NURSES supplied i to all parts, from a Guinea a week. -Institti. tion, 70, Hope Street. Telephone 570. Telegrams Nurses," Liverpool. Invalids received. GLANHAU TAl. THE NORTH OF ENGLAND CARPET SHAKING & CLEANING Co". 22, UPPER DUKE STREET, LIVERPOOL. CARPETS called for Lace Curtains, Shaken and returned Bed Drapery, following day. Blankets, Quilts, &c. TELEPHONE CLEANED, 2486.
Family Notices
GENEDIGAETHAU, PRIODASAi,) A MARWOLAETHAU. (BeneOkjaetbau. EDWARDS—Gorphenaf 5, yn 49, Dacre-hill, Rock Ferry, priod John Edwards, ieu., ar fab. WILLIAMS—Gorph. 4, priod y Parch John Williams, B.A., Dolgellau, ar ferch. prloDasau. PARRY-VVALLERSTETN-Mphefin 28, yn Tuebrook, Thomas Dainty Parry, Kremlin Drive, Stonevcroft, ag Elizabeth, gweddw E. M. Wallerstein, "Ysw., gynt The Elms, Rugby, a merch ieuengaf y di- weddar Mr. D. Jenkins, perchenog AberJjstwl/tk Observer. ROBERTS—REES Gorphenaf 3, trwy drwydded, yn nghapel Salem, Bryngwran, gan y Parch Henry Rees, tad y briodasferch, yn cael ei gynorthwyo gany Parch O. L. Roberts, Pwllheli, brawd y priodfab, John Roberts, Madog, Bryngwran, a Jennie, trydedd ferch y Parch Henry Rees, Bryn" gwran. THOMAS DAVIES—Gorph. 7, yn nghapel Annibynol Park Road, gan y Parch D. M. Jenkins, Samuel Thomas, a Phoebe Davies, y ddau o Toxtetlv Lerpwl. /fcarwolaetbau. DAVIES—Gorph. 5, Mary, unig ferch y diweddaf James Davies, argraphydd a chyhoeddwr, HIgh Street, Treffynon, yn 67 oed. PARRY—Gorph. 9, yn yn 29, Linacre Road, Seaforth, wedi ychydig ddyddiau o gystudd, Alice, gwedd^ y diweddar William Parry. WILLIAMS—Meh. 29, yn 55ain oed, yn 27, All)erb Street, Upper Bangor, Ann Williams, anwyl y diweddar Humphrey Williams. Claddwyd^y11 mynwent Glanadda, Bangor, Gorph. 3. Printed and Published by ISAAC FOULKES, ick his Printing Establishment, 18, Brunswi0* Street, in the Parifh of Liverpool, in the Couuty of Lancaster. 4
YR EISTEDDFOD CENEDLAETHOL…
(Parhad o tudal. 7.) wasgiad masnachol a chystadleuaeth lem. Yn ddi- ynol, dywedodd Mr Preece mai yr hyn a achosodd wyddiant a chynydd y wlad hon yn ystod yr haner aanrif ddiweddaf ydoedd darganfyddiadau a gwaith y peirianwr. Yr oedd ar Gymru angen mawr am gyfleusderau gwell i gludo ei chynyrchion i gyr- haedd y galw am danynt. Cwestiwn i'r Wladwr- iaeth ei ystyried yn ddifrifol ydoedd ai oni ddylai hi agor rhanbarthau annghysbell a theneu eu pobl- ogaeth drwy wneud reilffyrdd drwyddynt. Er cymaint a wnaed eisoes, yr oedd llawer i'w wneud do at ddadblygu ein gwlad, a dwyn heddwch a chwmffwrdd i aelwydydd y mynyddoedd a char- trefi'r iseldiroedd. Uchlaw'r oil, yr oedd ganddynt eisiau cadw vmaith oddiwrth eu drysau felldith ofidus ein chwaer ynys-y cynhyrfwr gwleidyddol afresymol ac annghyfrifol. DYlIlA fel yr ysgrifena Cymro Gwyn nos Lun— Dyma ni o'r diwedd ar drothwy yr wyl—prif wyl y Cymry. Er pan gyhoeddwyd yr Eisteddfod yn yr Hydref diweddaf, y mae pwyllgor Caernat-fon wedi bod wrthi yn ddygyn yn gwneud y parotoadau ar gyfer yr wythnos hon. Yn mhenodiad Mr Stythe fel ysgrifenydd yr Eisteddfod, a'r Henadur Morris a Mr Dan Rhys fel ysgrifenyddion mygedol, sicr- haodd y pwyllgor ddynion profiadol. Hefyd, doeth oedd penodiad Gwyneddon, Dr. Robert lrarry, Mr Chas. A. Jones, a MrMei zies fel cadeirwyr y pwyll- gorau llenyddol, celfyddydol, cerddorol ac arianol. Gadawyd trefniadau yr Orsedd i Eifionydd, ac y mae yntau wedi gwneud ei ran yn ddeheuig. Fel trefnydd cetddorol, caiff y pwyllgor wasanaeth gwr o brofiad mawr yn mherson (5wilym Alaw (arweinydd cor buddugol Caecnarfon yn 1877 pan fu tyuu torch rhyngddynt a hogie'r Waetifawr). Y mae arweinydd Cor yr Eisteddfod, Mr John Wil- liams, organydd Eglwys Crist, yn adnabyddus trwy'r holl fyd eisteddfodol. Am ddim a glywais, y mae'r detholiad o'r beirniaid ar bob canghen o'r cystadleuaethau wedi rhoddi boddlonrvvydd yn mhob cyfeiriad, fel na byddo perygl o ddudl wedi barn. Y mae yr ymweliad Brenhinol ag Eisteddfod 1894 yn chwanegu llawer at y dyddordeb, fel y gwna hefyd at nifer yr ymwelwyr a'r dref. Y mae'r darpariadau tuag at roddi derbyniad croesawgar i'r par brenhinol ar radd eang a chostfawr. Nid oes dim cost na thrafferth wedi ei arbed i wneud yr hen dref yn deilwng o'r anrhydedd a osodir arni. Nid ydym yn cael o fewn y ganrif hon fod yr Hen Sefydliad Cenedlaethol wedi cael ei hanrhyd- eddu ag ymweliad Brenhinol ond ar dri amgylch- iad, sef Eisteddfod Dinbych, 1821, gan y Due Sussex; Eisteddfod Beaumaris yn 1831, gan y Dywysoges Victoria (yn awr ein Grasusaf Fren- hines), pryd yr enillwyd y gadair gan Caledfryn ar awdl y Rothsay Castle," a chafodd yr anrhydedd o gael ei wisgo ag ysnoden gan ddwylaw y Dywys- oges ieuanc. Y trydydd tro oedd pan gynaliwyd Eisteddfod y Jiwbili yn Lfcmdain ar lan y Tafwys yn y flwyddyn 1887. Y tro hwnw ymddangosodd Tywysog Cymru y tro cyntaf erioed ar lwyfan Eisteddfod y Dywysogaeth y mae efe yn enw o Dywysog arni. 'Does dim mor sicr ag y caiff dderbyniad ardderchog. Bydd yr olygfa fore ddydd Mercher ar y miloedd o bobl fydd yn y Pafilion yn un i'w chofio, a bydd clywed y miloedd hyny yn cydganu gyda chor o delynau, dan arwein- iad Pencerdd Gwalia, I D'wysog Gwlad y Bryn- iau" yn rhy wbeth a gyrhaedda galonau y ddau ymwelydd Brenhinol, oblegyd nid oes yn y byd gynulleidfa feder ganu yn debyg i gynulleidfa Gymreig. Dechreuodd y dref wisgo agwedd brysur yn fore iawn yn wir, yr oedd felly nos Sadwrn, pan y daeth dros fil o Volunteers Gogledd Cymru i'r dref i wersyllu am wythnos yn Nghae Topis. Ym- ddangosai Caernarfon ddoe fel garrison town, cym- aint oedd nifer y cotiau cochion, a brithid holl addoldai y dref nos Sabboth gan filwyr. Parhaodd tren ar ol tren o fore hyd hwyr i arllwys eu llwythi o fodau dynol, ac yn eu plith rai canoedd o Ddeheudir Cymru. Bu amryw o'r corau sydd yn myn'd i gystadlu ddydd Mawrth am y brif wobr yn cynal rehearsals yn y gwahanol gapelau heno. Dechreuodd fwrw gwlaw tuag wyth o'r gloch, a golwg digon cymylog sydd ar y wybren tra yr wyf yn ysgrifenu yr ychydig linellau hyn. Dydd M awrth. Deffrodd Caernarfon yn foreu heddyw, a'r peth cyataf a wnai pawb oedd myned at y ffenestr i edrych arwyddion y tywydd. 'Doedd dim llygedyn o haul i'w weled, yr oedd c •pau mynyddoedd Eryri wedi eu cuddio a niwl, a gobaith gwan am dywydd teg. Cynhaliwyd yr Orsedd ar y Maes yn ymyl y fountain Brenhinol, a phan yr oedd dwfr y fountain yn disgyn yn un cawodydd, disgynai gwlaw o'r cymylau yr un pryd fel rhyw ddeuawd ddyfriol i ddampio tipyn ar frwdfrydedd y Beirdd ar Ofydd- ion. Fodd bynag nid rhai i gael eu dychryn a'u digaloni gan dipyn o wlaw ydyw 11 Beirdd Ynys Prydain." Awd yn mlaen gyda gweithrediadau yr Orsedd "yn ol Braint a Defawd," er na wnaed hyny yn "ngwyneb haul," oblegyd yr oedd y Brenin Sol o dan orchudd. Yr oedd yr Archdder- wydd 94 mlwydd oed yn ei hwyliau goreu, fel pe dasai ond 36. Hir oes i'r hen batriarch. Parhaodd y gwlaw i ddisgyn trwy'r bore, ac yn mhell i'r prydnawn. Dechreuwyd y cyfarfod cyn- taf am ddeg, o dan lywyddiaeth Mr Lewis Morris, ac arweiniwyd gan Cadfan ac Eifionydd. Tencu ddychrynllyd oedd cyfarfod y bore, fel y gwolsom lawer gwaith, hyd oni ddechreuodd y brif gystadl- euaeth gerddorol. Pan ddechreuodd hono y pryd nawn yma, llanwodd y Pafilion yn lied lew, ond hawdd y gallesid dweyd, "Mae digon eto o le." Enillwyd y wobr gyntaf gan gor Rhymni, dan ar- weiniad Mr John Price, a dyfarnwyd yr ail wobr i gor Caerdydd, Mr John Da vies yn arwain, a'i ferch, Madame Novello Dayies, arweinyddes Cor Merched buddugol yn Chicago, yn cyfeilio. Dyma y ddwy wobr wedi myn'd i Wlad yr Hwntws. Rhaid i chwi, y Northmen, dynu yn llewys eich crysau o hyn i ddydd Gwener i gadw eich coron. Mae'r haul wedi mentro dangos ei wyneb ami dro yn ystod y prydnawn, ac y mae lie i obeithio y ceir tywydd brenhinol" yforu, oblegyd ar hyny yn sicr y dibyna llwyddiant arianol yr Eisteddfod.