Welsh Newspapers
Search 15 million Welsh newspaper articles
6 articles on this Page
COLE G Y GWEITHI,WR.I
COLE G Y GWEITHI,WR. I GAN Ap CORWYNT & Co. I Nos Wener, Rhagfyr 9fed. Ap Corwynt.—Ar ol i ni ddarllen darlith y Pytatws" gan yr hen Langollen yn y Coleg yma, dro yn ol, ac iddi, wedi hyny, ymddangos yn y GWLADGARWR, pwy gyfar- fyddais ond y brawd John Thomas, Cwm- aman, yr hwn sydd yn wael ei iechyd er's cryn amser, a diolchai i ni am godi yr hen gymeriad enwog hwnw i sylw. Gyda llaw, dywedai i'r Parch. E. Edmunds, Abertawe, fod yn darlithio yn Nghwmaman, dro yn ol, ac yn nghwrs ei ddarlith, dywedai iddo fod uwchbsn bedd Jones o Langollen yn America, ac nad oedd arno un gareg na cholofn goffadwriaethol! Bobol, a oes dim digon o Gymry arianog yn y 'Merica i wneyd cymaint a hyny o barch i goffadwriaeth yr hen genius hwnw? Codwch ati fechgyn, Cynonfardd, Gwrhyd Lewis, Tafalaw, Llyfnwy, a'r llu mawr o weinidogion Cymreig sydd hwnt i'r Werydd, yn n^hyd a beirdd a chantorion y talaethau, a dodwch gofgolofn ar fedd yr hen Langollen, yr hwn fu yn ddychryn i'r droch am flynyddau, ac yn un o'r creaduriaid mwyaf hirben a fagodd Cymru. Vulcan Fardd.-Ie, pity garw fod yr hen Langollen yn cael can lleied o barch, na fuasai rhywrai yn ymysgwyd i gael careg fedd uwch ei weddillion. Gallem feddwl fod yna ddigon o Gymry twymgalon yn y 'Merica, pe gosodid y path o'u blaen gan bwyllgor wedi ei ffurfio yn rheolaidd i'r perwyl. Yn ddiau, fe ddeuai digon o ddoleri at eu gilydd yn dra buan i gael maeu-golofn hardd ar ei fedd. Pwy newydd sydd o'r byd mawr llydan 1 Agrippa.-Dim rhyw lawer; ond dyna un newydd, fod y brawd Mr. Evan Owen, ysgrifenydd Cymdeithas Ddarbodol Barhaus y Mwnwyr, wedi mynu ymgeledd gymhwys yr wythnos ddiweddaf, sef Miss Thomas o Aberdar, a chyn hyny o Ferthyr. Dyma'r ail briodas iddo, a hyny yn dra buan ar ol eu gilydd, canys priodwyd ef a'r gymdeithas a nodwyd fel ei hysgrifenydd dro yn ol, ac wele fe eto wedi priodi a. Miss Thomas. Wel, byd o hedd a hawddfyd iddo, ddywedaf fi, a llwydded yn ei holl ymgymeriadau. Y mlr9 .Y y Gymdeithas Ddarbodol yn llwyddo fel tan, a'r aelodau yn amlhau bob wythnos. Clywed, ddiwrnod neu ddau yn ol, fod glowyr sir Benfro bob copa walltog yn perthyn i'r Gym- deithas Ddarbodol, a bod rhai o'i gelynion gwaethaf gynt yn Morganwg a Mynwy yn ei phleidio. Huw Ffradach.-Daeth OyfaiU yr Aelwyd, sef y trydydd rhifyn misol, i law yr wythnos hon, ac yn wir y mae yn dal ei dir yn rhagorol iawn ac os dim, yn enill tir. Ceir ynddo ysgrifau dyddorol ac addysgiadol iawn, a dymunwn o galon longyfarch y Gol. galluog am yr amrywiaeth flasus a esyd ger ein bron. Y mae Carnelian, intau, yn myned yn mlaen sig Athrofa'r Gynghanedd yn dra doniol. Hen gynghaneddwr cryf yw Carn', a gobeithiwyf y dwg i fyny luaws o ddysgyblion yn ei athrofa. Yr wyf wedi darllen cryn lawer ar Daith y Pererin" gan Bunyan, ond ychydig wyf wedi weled o hanes y dyn mawr hwnw. Oes un ohonoch all roddi braslun o'i fywyd 1 Samson. Y n ngharchar Bedford y cyfan- soddwyd y rhan gyntaf o "Daith y Pererin," lie y bu efe o 1660 i 1672. Ar ol iddo gael ei ryddhau, ymdreuliodd am y gweddill o'i oes yn nyledswyddau y weinidogaeth. Yr achos o'i garchariad oedd am bregethu yr Efengyl. Ni chafodd fawr addysg, ac yn ei Feibl Seisnig y dysgodd brif elfenau a hanfodion iaith. Yr oedd yn efrydydd diflino o'r hen Destament a'r Newydd. Braidd y ceir ffigwr nac amgylchiad yn yr Hen Destament nad ydynt wedi cael eu dwyn i mewn i Daitb y Pererin mewn rhyw ffurf neu gilydd. Dywedai yr arch-hanesydd Macaulay fod arddull Bunyan yn hyfryd i bob darllenydd, ac yn anmrhisiadwy fel maes efrydol i bob person sydd am dd'od yn hyddysg yn y Saesonaeg. Yn y ffaith yma y gorphwys un o brif ddirgelion y poblogrwydd aruthrol a fwynhaodd Taith y Pererin am ddwy ganrif. Gwyddai Bunyan i'r dim pa beth oedd arno eisieu ei ddweyd, a gwyddai yn gywir fa fodd i'w ddweyd. Y mae y Ilyfr hwn, "Taith y Pererin," wedi tynu sylw y dysgedig yn gystal a'r annysgedig. Y mae wedi ei ddarllen mewn tai heb rifedi. Rhestrai Dr. Johnson Daith y Pererin yn mysg yr ychydig iawn o lyfrau, y rhai, pan ddeuir i'w terfyn, y dymunid eu bod yn hwy. Sieryd Cowper am dano gyda'r ganmoliaeth uchaf. Yr oedd yn well gan Syr Walter Scott ei ilegori nag alegori Spenser. Dy- wedai Macaulay na ddarfu i'r haner olaf o'r ail ganrif ar bymtheg gynyrchu ond dau feddwl mawr creadigol, sef Milton a Bunyan. Derbynia yr opiniynau uchod gydsyniad cyffredinol. Ysgrifenodd Bunyan lawer o lyfrau heblaw "Taith y Pererin," megys Helaethrwydd o Ras," yr hwn sydd yn cynwys darlun o'i ymdrechiadau meddyliol ar ol sancteiddrwydd. Tueddai, o ran ei farn, i fod yn Galfinaidd, ond darllenir ei weithiau gyda bias gan bob plaid o Gristionogion, a diau nad oes un Ilyfr, oddigerth y Gyfrol Sanctaidd, wedi ei chyfieithu i gynifer o wahanol ieithoedd a Thaith y Pererin." Ap Corwynt.—John Bwnyan y galwai hen bobl Cymru ef yn yr oes o'r blaen. Ydyw, y mae tincer Bedford wedi llwyddo i enwogi ei hunan mwy cyhyd ag y darllenir yr iaith Saesonaeg, ac y mae hyny yn debyg o bara mwy tra phery dynion ar y ddaear. Tolciog iawn yw pethau yn ngwlad y Gwyddel o hyd -lladd a saethu eu gilydd fel venjans. Pobl yn cael eu saethu yno o hyd am dalu'r rhent! Wyddoch chi, bechgyn nodedig o gall yw'r Gwyddelod. Gallant benderfynu, os tynant hwy grys John Bull allan, hi fydd yn sicr o fod yn waeth na gweyd yn deg. Yr ydys wedi dyoddef digon gan Pat, bellach, ac y mae yn hen bryd gosed atalfa ar y chwiwgi llawruddiog. Agrippa. Ni cheir un Eisteddfod yn Aberdar y Nadolig hwn, ond bydd yno ryw- beth yn llawn mor attractive ag Eisteddfod, sef perfformiad St. Paul, gwaith y cerub- gerddor Mendelssohn, gan Gor Undebol Aberdar, dan arweiniad Rees Evans, a bydd band enwog Cyfarthfa yn chwareu y cyfeill- iant. Bydd yma fechgyn a merched y g&n hefyd, sef Miss Mary Davies, Madame Williams-Penn, R.A.M, Pontypridd, Eos Morlais, Lucas Williams, ac ereill. Felly, gellir ymddibynu fod gwledd ardderchog i fod yn Aberdar eleni ar y Nadolig. Dydd Mawrth, perfformir yn y New Market Hall, lie y ceir eisteddleoedd i dros 3,000. Yr ydym yn dra ffyddiog y bydd hono wedi ei llanw bob congl ohoni. Bydd cerdd-garwyr o Dde a Gogledd yn dyfod i 'Byrdar eleni. "—
Adolygiad ar y Draethgan
Adolygiad ar y Draethgan "St. Paul." GAN REES EVANS, ABERDAR. RHAN II.—(Parhad). Yn nesaf, mae aria i denor, ar y geiriau, Bydd ffyddlon hyd angeu, a mi a roddaf i ti goron y bywyd. Nac ofua, canys yr ydwyf fi gyda thi i'th waredu." Mae yr aria hon yn un o'r rhai rnwyaf naturiol yn yr holl waith, ac er ei symlrwydd, yn gywrain. Crea hyder yn y dyn duwiol pan mewn cyfyngder. Nid rhyfedd ynte fod Paul, yn ngwyneb pob rhwystran, yn penderfynu myned rhagddo. Yn dilyn hwn y mae recitative i soprano, yn mha un y rhoddir hanes Paul yn anfon am henuriaid yr eglwys yn Ephesus, ac, mewn recitative, yn mynegu iddynt ei fwriad i dalu ymweliad a, Jeru- salem, ac yn awgrymu wrthynt mai lied debyg na chaent hwy oil weled ei wyneb ef mwyach. Ergyd trwm oedd hwn i'r eglwys yn Ephesus-colli un o'i mysg ag oedd yn dda ganddynt am dano. Mae y geiriau yn doddedig, a'r gerddoriaeth yn cyflawn ateb yr amgylchiad. Mae y cyfansoddwr yn cy- meryd rhan arall o'r Ysgrythyr i amgylchiad arall, ond yn ateb i'r dim ymadawiad Paul:- "Trugarha wrthyt dy hun. Ni bydd y pethau hyn i ti." Pedrawd a chorawd sydd i'r geiriau hyn, wedi eu hysgrifenu yn y cywair lleddf. Yr ydym yn lied gredu y bydd ami ddeigryn yn cael ei golli pan yn gwrando y darnau effeithiol hyn yn cael eu canu. Maent yn ei hebrwng i'r llong, a chyn ei ymadawiad, y mae yn eu hanerch yn y geiriau canlynol:—" Beth a wuewch chwi yn wylo, ac yn tori fy nghalon i, canys parod wyf fi, nid i'm rhwymo yn unig, ond i farw hefyd er mwyn yr Arglwydd Iesu." Gweddia gyda hwynt, ac yna y mae yn ymadael. Hwythau, mewn tristwch, yn colli eu golwg arno, ac yn methu cael y syniad na chawsent weled ei wyneb ef mwy o'u meddyliau. Ond y maent yn cymeryd cysur iddynt eu hunain oddiwrth y ffaith fod ganddynt hwy waith i'w wneyd eto yn y byd erlidigaethus hwn. Maent yn arllwys eu teimladau mewn corawd ar y geiriau, Gwelwch pa fath gariad a roes y Tad arnom, fel ein gelwid yn feibion i Dduw." Corawd hynod fine. Cymerir y gwahanol ranau mewn efelychiad, ac y maent yn wir effeithiol. Recitative eto i soprano, ar y geiriau, Canys myfi yr awr hon a aberthir, ac amser fy ymddatodiad i a neshaodd. Mi. a ym- drechais ymdrech deg, mi a orphenais fy ngyrfa, mi a gedwais fy ffydd. 0 hyn allan, rhoddwyd coron cyfiawnder i'w chadw i mi." Mae y cyfansoddwr wedi newid y gair mi i efe." Y rheswm dros hyny, feddyliwn, yw am fod Paul wedi ymadael, ao fod yr un personau yn cael eu gosod yn y draethgan, er mwyn cadw y llinyn hanesyddol yn gyflawn. Fodd bynag, y mae y gerddoriaeth yn ddar- luniadol iawn o'r geiriau. Mae yr un testyn yn cael ei gadw i'r chorus diweddaf yn y draethgan, ar y geiriau, Ac nid yn unig i mi, ond i bawb a garant ei ymddangosiad Ef." Mae hwn wedi ei ysgrifenu yn fawr- eddog dros ben. Dygir rhanau o'r Salmau i mewn i ddiweddu y corawd, pa r&i a osodir allan mewn fuge. "Fy enaid, bendithia yr Arglwydd, a chwbl sydd ynof ei enw sanct- aidd Ef." Terfyniad campus i'r draethgan ydyw y corawd hwn. Yr holl angylion, molwch yr Arglwydd." Wel, dyma ni wedi cael golwg fras ar y draethgan "St. Paul." Nid ein hamcan oedd gwneyd un math o adolygiad cerddorol o'r gwaith, ond yn unig parotoi meddwl y darllenydd at y gwahauol ranau hanesyddol, fel y gallo y gwrandawr anngherddorol gael pleser iddo ei hun yn y perfformiad. Ond gobeithiwn na fydd yn hollol ddifudd i'r cerddor deallus, ac y gwnaiff edrych dros ben unrhyw ffaeleddau a ddichon fod ynddo. Hyderwn y cawn gefnogaeth y cyhoedd yn gyffredinol fel arfer. Bydd digon o le yn y Market Hall newydd, yr hon sydd yn cael ei dodrefnu i ddal tair mil o bobl yn hollol gysurus.
[No title]
Y mae gan y QUININE BITTERS un cymer- adwyaeth anarferol, sef bod meddygon o bob gradd yn cydnabod heffeithiau trwy eu rhoddi i'w cleif- lon (patients), pan yn fynych j methant gyda'u cyfferi meddyginiaethol eu hunain. Gwelir ma.n- ylion ar dudalen arall o'r papyr hwn. L. I'(i3 WANTED, in every town and village in South Wales and Monmouthshire, an energetic canvas- ser, man or woman, to sell the Hon. Wirt Sikes's new and most attractive book, Rambles and Studies in Old South Wales." For particulars, address :—W. Bruce Lovie, Docks, Cardiff. 2578 KENTISH CHERRIES.—Kent, called the Garden of England, is noted for its Cherries; and of all kinds the Morella stands pre eminent for richness and delicacy of flavour. From this kind is pro- duced GRANT'S MORELLA CHERRY BRANDY, the most delicious and wholesome of all Liqueurs. It may be used in place of wine, is a fine tonic, and nice with hot and cold water. Enquire for it at all Bars, Restaurants, and Wine Stores. Manu- facturer, Thomas Grant, Distiller, Maidstone. 267
Carmel, Penrhiwceibr, Mountain…
[HYSBYSIAD. ] Carmel, Penrhiwceibr, Mountain Ash. A ganlyn sydd barhad o restr y tanysgrifwyr at y capel newydd uchod Casglwyd gan Mr. Wm. Davies, Fireman. £ s. c. £ s. c. Mr. W. Davies, Mr. Jno. Davies 0 2 0 Fireman 1 0 0 Dd. Davies, Mrs. Jenkins, Fireman. 0 5 0 Miskinlnn. 10 0 John Lewis 0 2 6 Mr. D. Davies, „ M. Davies. 0 5 0 Bailey's Arms 0 5 0 ReesDavies 0 5 0 Mr. J. Richards 0 5 0 E.Davies(l) 0 5 0 „ Morg. Jones 0 5 0 Thos. David 010 „ T. Griffiths 0 5 0 J. Thomas. 0 5 0 „ Wm. Rees. 0 1 0 Rich. Jones 0 5 0 W. HitchingsO 1 0 J. Emanuel 0 5 0 „ Clayton 0 1 0 Mrs. Emanuel 0 5 0 „ Mills. 010 Mr. J. Hughes 0 2 6 „ Netherway 0 2 0 Wm.Davies 0 1 0 Edmunds, R. Richards 0 5 0 BruceArms 0 2 6 „ Dd. Lloyd. 1 4 6 „ Rees Evans 0 1 0 E.Davies(2) 0 5 0 „ W. Jenkins 0 1 0 D.Beecham 0 1 0 „ JamesCrane 0 10 John James 0 2 6 „ Chas. Evans 0 5 0 N. L. Ste- DI. Thomas 0 2 6 phen 0 5 0 „ Jas. Davies, Dd. Davies 0 2 6 Manager. 0 10 0 „ Ed. Morris 0 2 6 Thos. Evans 010 J.Davies(2) 0 2 6 „ Thomas, W. Roberts 0 1 0 GoldenKey 0 1 0 „ T. Thomas 0 2 6 „ Beth Davies 0 1 0 W. I-lopkin, „ E. Williams 0 1 0 Fireman. 0 10 0 „ Hy. James 0 2 6 Dd. Bowen 0 5 0 „ T. Emanuel 050 „ W. Gravell 0 2 6 ,,Thos.LewisO 5 0 T. Davies.. 0 1 0 J. Coombs 0 1 0 Howells 0 5 0 H. Watkins 0 0 6 D. Williams 0 2 6 „ L.Llewelyn 0 1 0 Wm.Belbin 0 5 0 „ F. Thomas 0 2 6 Wm. Jones 0 1 6 „ H. Thomas 0 2 6 Tocynau y Te „ T. Vaughan 0 1 0 a'r Ddarlith. 9 10 0 Prichard, Manager. 0 5 0 £ 21 9 6 Casglwyd gan Miss Margaret Harris, Miskin. Miss Harris 1 0 0 Mr. Evans 0 1 6 Mr. Prichard, „ Netherway 0 1 0 Manager 0 5 0 A Friend 0 0 6 Mr. Coleman. 0 2 6 Mr.Dd.Francis 0 3 0 A Friend 0 4 0 I. ———— Mr. Rees 026 £2 0 0 Casglwyd gan Mr. Thos: Harris, Miskin. Mr. T. Harris 1 0 0 Tocynau y Te „ D.Harris. 0 10 0 a'r Ddarlith. 1 19 0 „ J. J. Harris 0 5 0 „ W.J.Harris 0 5 0 ———— „ C. Harris. 0 4 0 £4 3 0 Casglwyd gan Mrs. Margaret Thomas a'i Meibion. Mrs. Thomas a'i Mr. Rees 0 1 0 Meibion 5 0 0 D. Nicholas 1 0 0 Mr. E. Williams 0 0 6 "Car 0 1 0 Mrs. Brown 0 1 0 Tocynau y Te.12 9 0 Mary Ann Mor- gan 0 1 0 ————— Mrs. Jones 0 2 6 £18 16 0 Casglwyd gan Mr. Henry Eynon, Grocer, M. Ash. Mr. Henry Eynon 10 10 0 Messrs. Bigg, Coleman, & March, Bristol 2 2 0 „ Rowland,Clatney, & Co., London 110 „ Spiller & Co., Cardiff 1 1 0 Franklyn & Co. Bristol 1 1 0 „ W. Stoate & Son, Watchett 1 1 0 „ R. Johnston, Miles, & Co., Cardiff 11 0 Colett & Co., Cardiff 1 1 0 Walkey, Thomas, & Co., Cardiff 110 „ Tyffe & Son, London 1 1 0 „ Lee & Roberts, Merthyr. 1 1 0 „ Parnall & Co., Chepstow 1 1 0 „ Hudden & Co., Bristol 1 1 0 oil W. D. & H. O. Wills, Bristol 1 1 0 Butt & Skurry, Stroud 1 1 0 Shute & Co., Bristol 1 1 0 J. Smith & Co., Bristol. 1 1 .0 „ Biggs & Co., Bristol .110 Reynold & Allen, Gloucester 1 1 0 Clutterbuck & Griffin, Bristol 0 10 6 „ Sackey & Co., Bristol. 0 10 6 Mr. R. England, Cardiff 0 10 6 Messrs. Mathew & Son, Merthyr 0 10 6 „ Redmore & Dudson, Bristol 0 10 6 „ Robinson & Co., Bristol. 0 10 6 Mr. James Dole, Bristol. 0 10 6 Messrs. Marsh & Co., Cardiff 0 10 6 A Friend, Cardiff 0 10 6 A Friend. Cardiff 0 5 0 Messrs. Harding & Co., Bristol 0 5 0 „ Harrison & Co., Swansea 0 5 0 £ 35 18 6 Enwau Personau a werthasant Docynau. Mr. E. Morgan, I Mr. J. Thomas, Fireman 2 0 0 Diacon 0 5 0 Miss C. Be van 3 15 0 Mrs.M. James, Mr. Wm. Rees, Allen-street 2 3 0 Mr. Wm. Rees, Allen-street 2 3 0 Fireman. 1 14 0 I Mr. M. Davies, „ J. Rees do. 1 5 0 Philip-street 0 11 0 „ Jas. Davies, W. Wllliayns 0 4 0 Manager. 5 1 0 I D. E. Cole- „ Seth Harris 1 0 0 man 0 4 0 B. Prosser. 0 16 0 Mrs. Gravell. 0 4 0 Wm. Isaac 0 13 6 Mr. J.L. Thomas 1 3 0 „ R.Davies. 1 0 0 Mrs.R. Morgan 0 4 0 „ Dd. Davies, Mr. W. Williams 36,Philip-st.O 13 6 G.W.R. 0 9 0 „ K. Harris, Edmund Rees Strand. st. 0 18 6 T.V.R. 0 12 0 „ J. Davies, „ Christopher 0 5 0 Boadman 0 12 0 I. Boulden. 0 8 0 „ John Jones, Dd. Harris, (Gwalch Contractor 0 12 0 Alaw). 0 6 0 I Wm. Powell 0 3 0 Mr.W.Griffiths 0 6 0 GeorgeWyattO 10 0 Mrs. Reynolds, } Miskin 0 6 0 I J628 3 6 Casglwyd gan Mr. Howell Powell. Mr. H. Powell 0 5 0 Mr. C. Davies 0 1 0 „ J. Powell. 0 2 6 „ John Jones 0 1 0 Marg. Powell. 0 2 6 Win. Coats 0 0 6 Dd. Jones 1 0 0 Ed. Carr 0 0 6 „ John Jones 0 2 6 „ W. Edwards, „ Dd. Davies 0 2 6 Cresselly. 0 10 0 „ W.Watkins 0 2 6 „ Saml. Oats 0 2 0 92 12 6 Casglwyd gan Mr. William Owen. Mr.Wm. Owen 1 1 0 Mr. John Price 0 5 0 „ W. Lloyd T. Charles 016 Herbert. 110 „ T. Isgrove 0 1 0 "W. H. ThomasO 5 0 „ W. Adams 0 0 6 „ J. Lodwick 0 2 0 F. Mortimer 0 1 0 „ E. Thomas 0 2 0 M. Davies. 0 2 6 „ D. Griffiths 0 1 0 D. Gethin. 0 5 0 Rachel Francis 0 1 0 A Friend 0 0 3 Mr. Dd. Jones 0 1 0 ———— „ Wm. Jones 0 1 0 c3 11 9 Casglwyd gan Mr. David Price. Mrs. C. Morgan 0 5 0 I Mr. J. Walters 010 Mr.Benj.EvansO 2 6 1 „ W.Prichard 0 1 0 Geo. George 0 10 Wm. Davies 0 10 Thos.Evana, A „ D.Williams 0 10 Allen Arms 0 2 0 J. Peregrin 0 2 0 Mrs. Elizabeth Man Symiau. 0 5 3 Williams.. 0 06 — — Mr. Jas. Walsh 0 1 0 I m 3 3 Casglwyd gan Mr. Phillip Casglwyd gan Mr. John Jones. Jones, Fireman. £ s. c. £ s. c. Mr. P Jones 2 0 0 Casglwyd 2 11 0 Casglwyd 7 12 6 Tocynau 1 0 0 £9 12 6 23 11 0 Blin genym i enw un tanysgrifiwr gael ei adael allan yr wythnos ddiweddaf, sef Mr. C. E., 21. 2588
Beirniadaeth Eisteddfod Merthyr.
Beirniadaeth Eisteddfod Merthyr. GAN DEWI WYN 0 ESSYLLT. Cariad "—Sef Testyn Awdl y Gadair. Ioan.-Dyma awdl benigamp. Y mae yn un gadwyn ddi-dor o berlau tryloewon o'i dechreu i'w diwedd. Y mae ei chynghanedd- ion yn atyngydiol, newydd, seinber, a swynol; yr ymadrodd (expression) yn gywir- ddesgrifiadol, a'r ffugyraeth yn llawn o flodau tlysaf a phrydferthaf y tropics darfelyddol; pob pwnc yn berthynasol, a'r materion yn myned rhagddynt gyda newydd-deb parhaus; y syniadaeth yn fawreddus a derchafedig yr arddull yn gydwasgol, eto yn oleu ac yn eglur y cynllun yn gynwysfawr, cyflawn, a phwrpasol; a'r cwbl gyda'u gilydd yn gwneyd i fyny un o'r cyfanweithiau barddonol Cymreig mwyaf godidog. Dechreua yr awdwr gyda y dechreuad, sef gyda ffynonell fawr a thragwyddol pob cariad—Oariad Dwyfol yn hanfodol a chyfranogol yna cariad cyfranogol yn ymranu i'r ddau ddos- barth o gariad rhesytnol a greddfol, neu y dynol a'r anifeilaidd. Cariad Duw mewn arfaeth, creadigaeth, rhagluniaeth, a gras. 9 Cariad Crist -yr Eglwys—y Saint ar y ddaear y ac yn y Nefoedd. Nid oes un o'r awdwyr ereill wedi canu mor odidog a'r bardd hwn ar gariad yn ei holt arweddau nac un ohonynt wedi defnyddio eglurebion (illustrations) mor photograffaidd, cryf, a tharawiadol, er ei osod allan yn y wedd fwyaf fanteisiol ac effeithiol arno, yn neillduol felly yn ei berthynas a Greddf ac a Rheswm. Yn yr awdl hon yr ydym yn cael golwg glir ar gariad yn ei allu a'i ymlyngarwch yn ei gydym- deimlad a'i ddylanwadau yn ei wynfydedig- rwydd, ei fawredd, ei brydferthwch, a'i ogoniant. Y mae yn awdl hysbrydol a chyflawn, ad yn bobpeth ag a allesid ei ddymuno ar y testyn. Engreifftiau Hyfrydlonedd Cariad:— 0 Gariad ymagora,-dy feusydd Fel difesur Wynfa; Dan dy Ion fendithion da, Eiddil enaid ddylona. Nef i'n byd a nofia'n ber Ar lif dy groew leufer, Addas nwyddau sy'n eiddot,-at fy rhaid, A gwraidd fy enaid gyrhaeddaf ynot. Ffynonell pob Cariad:- Ar ein daear andwyol,—yn fwyniant, Yfwn o nwyfiant dy ddafnau nefol Ond y mÚr annghydmarol,—na wela Geulan i'w ddifa yw'r Galon Ddwyfol. 0 rengau hwylus corau angylion, Hyd i orielau y daearolion Tydi'n mhlethiadau eu tanau tynion, Yw ysbryd cynhes eu brwd acenion Ac hefyd mewn bri cyfion,-gafaelia.d Deheulaw cariad sy'n dal eu coron. t • • Bu ymylon pob moeledd,-heneiddiol, Dan addurn dy fysedd; Drwy anian mae dy rinwedd,cynhwynol, Yn hael farddonol lif o arddunedd. Hynaf dad gwynfyd ydwyt, Ac heb dranc yn euanc wyt, Gwrid a gwres, (gariad grasol)-fel haf-ddydd, Dramwya'n newydd drwy'th dir mwynhaol. Cariad Greddfol:— Y daearol aderyn,—swyn cariad Sy'n cyweirio'i delyn Yn acen ber "eywion bach," Yn dra llonach daw'r llinyn. Agored daena'i hygar adenydd, I arbed dolur byw y dialydd; Yn ddwfn o gariad heb ddafn o gerydd Fe groga'i nef ger ei gywion ufydd Drwy reddf gall heb ball y byd,—yn ffyddlon Gynal eu cwynion gan wylio'u cynydd. Os dialedd tost elyn,—wenwyna Einioes edn-anwylyn, Rhyw brudd alar bair ddilyn,—y lein saeth All osod hiraeth yn llais aderyn I Awn eilwaith i'r anialwch,—nwyd wreiddiol Y milyn gwrol yw ymlyngarwch Y Hew anwar, cynllwynig,—a'i ruol Leisiau ergydiol barlysa'r goedwig. Ceir ei fron yn lion gerllaw Bywiog wyneb ei genaw Daw i'w hwyl gyda'i eilun, Dofa'i rwysg—difyra'i hun; Safle i oes sy' felusach 0 wella bwrdd y Hew bach, Ei ado wna, ond daw yn ol Gyda saig dywysogol. Rhwyga heliwr ei galon,—o'i weled Yn ffugio niwed i'w hoff genawon; Erioed, os ei gariadon,-diddeall, Gyrchir i arall yn garcharorion, Yu dra isel mewn d'ryswch,—fe wyla Hyd oni welwa y du anialwch I Dirgelwch natur Cariad :— Ond, 0 Gariad nid geiriau,—laweroedd Eglura dy lwybrau Y gwir esboniad gorau, Dyfna oil, yw dy fwynau. Dylanwad Cariad:- Pan fyn anhydyn nwydau,—rhoi brathiad Eu tranc golyniad trwy ein calunau, Yn dy wydd y cyd-doddant, Gwylaidd oil i'w gilydd ant. Cariad Mam :— Cariad sy' eglur awch y cryd siglo, Ymbrysura gyda"i gwstith,- ond gynted Y rhed i weled ei chariad eilwaith. Ei gwledd fydd ei godi'n glan,—a'i lwlian Ar ei lili fronau Bendigedig gawodau—wlawia'n lion, I'w wridog swynion o frwd gusanau. Dan gafodion gofidiau,-wrth ei ran, Y meiddia hongian yn 'stormydd angau. Cariad Gwyryf :— Ar wefus wyryfol,—heb yn wybod, Myn'd a dyfod mae nodau dwyful. Cariad, fel y mae yn dadblygu ei hun mewn sefydliadau addysg :— Drwy gariad a'i ragorion-ceir lleoedd I greu byddinoedd o gerub-ddynion. Rhoi gwisg hud ar gysgodau,—tywyllwch Nos yr anialwch wna'i seren olau Y par priodasol ieuanc :— Yw eu gobaith, a gwybod, Beth ydyw byw a bod. Yn un dan eneidiad-peraroglau, 0 flychau gorau eu difwlch gariad. Grym ac annibyniaeth Cariad :— 0 elfen ddiatalfa--nid arian, Neu diroedd a'i pryna Dwl i ddyn yw dadleu'i dda, Coawn adfyd Cefnydfa. Cariad yn nhir estron Os try'n deg i estron daith, Neidia'r enaid ar unwaith, I auwylo hen eilun, Aelwyd hoff ei wlad ei hun. Yr Hebreaid yn Nghaethiwed Babilou Anhawdd gwau emynau mel-swn wylo, Ddywibiai heibio afonydd Babel. Ger helyg heb garolau,-ar y traeth, Ymegyr hiraeth am eu gororau Blin eu hoes heb lawen hwyl,-a dibais Gwynion eu henaid am Ganaan anwyl Cywiraf freichiau Cariad Oedd fyw glwm am wddf eu gwlad. (1'v; burhau.)
St. John Ambulance Society.
St. John Ambulance Society. MR. GOL., Y mae yn dda genyf gael ar ddeall fod Mabon am arwain y dosbarth gweithgar, mewn cysylltiad a Chynadledd Genedlaethol y Mwnwyr, at bynciau sydd yn cael eu hystyried a'u cymeryd i fyny gan Gymdeithasfa St. John. Mae y meddyl- ddrych o gael moddion a defnyddiau priodol tuag at laesu poenau mewn achosion o ddam- weiniau yu ein glofeydd gan hon yn barod. Y mae yn amcanu at y ffordd oreu a mwyaf tyner i drin clwyfau, ac yn darpar bandages, splints, çêc. Y mae gan Dr. Jones yn barod offeryn priodol i gludo gyda'r esmwythdra mwyaf bersonau wedi eu hanafu neu dori eu hes- gyrn. Cefais gyfleusdra unwaith i weled bachgen ieuanc digartref yn cael ei gludo ynddo i'r clafdy sydd wedi ei sefydlu gan y meddyg parchus a enwyd. Idea Dr. Jones yw cael cludai (ambulance) i berthyn i bob glofa, a chael y bandages, y splints, &c., yn barod yn y lodge, neu tyw fan cyfleus ar waelod y pwll, fel y galler rhwymo mewn achos o fracture cyn symud y y dyoddefydd, a bandagio y clwyfedig hyd ddyfodiad y meddyg ato. Y mae y Dr. hefyd am sefydlu dosbarthiadau i hyfforddi y gweithwyr sut i weithredu mewn achosion o ddamweiniau, gan roddi iddynt certificates yn ol eu teilyngdod. Y ffordd oreu i gael y cwestiwn hwn, fel yr awgryma Mabon, yn welliant cyfreithiol, ydyw i'r gweithwyr ddangos eu hawydd am dano a'u sel drosto trwy ei fabwysiadu a'i gefnogi lie y maelyn cael ei gynyg. Yn awr, gan fod cangen o'r St. John Ambulance Association wedi ei sefydlu yn Aberdar, gobeithiwn weled lluawu o'n gweithwyr parchus yn ymuno a hi, acyn ei chefnogi hyd eithaf eu gallu, a hyny er budd a lies iddynt eu hunain, gan mai pwnc mawr y gymdeithas ydyw amddiffyn a diogelu bywyd. Y mae yn gwneyd hyny yn mhob modd galluadwy, ac nid heb wir angen chwaith, oblegyd y mae chwaon deifiolyn chwythu arno o bob cyfeiriad, a hyny o'r fynyd gyntaf yr ymddengys yn y baban newydd-anedig hyd yr heuafgwr pedwar ugain oed. Y dydd o'r blaen, darllenais gyda syndod fynegiad o weithrediadau cyfarfod Bwrdd lechyd Ystradyfodwg, dan y penawd, Ym- ledaeniad Twymynau yn Nyffryn Rhondda," yr hwn oedd fel y caulyn Hysbysodd y meddyg swyddogol fud 95 o farwolaethau wedi cymeryd lie yn y dosbarth yn ystod y mis. Nid oedd un achos o'r tyqhoid fever, ond yr oedd 27 o'r dwymyn goch (scarlet fever). Yn ystod y rhan gyntaf o'r mis, yr oedd y dwymyn yn ymdaenu yn hointiol. Yr oedd yr ymdaeniad i'w briodoli i gyffyrddiad personol (personal contact). Yr oedd y d wym- yn esgoriadol (puerperal fever) yn ffynu yn boenus yn rhai parthau o'r dosbarth, ac ystyriai y meddyg (Dr. Davies), fod achosion y dwymyn esgoriadol i'w priodoli i arferiad y bydwragedd (midwives) yn ymgymeryd a throi allan gyrff personau oeddynt wedi marw o'r fever.- Y Cad- eirydd: Beth allwn wneyd ?—Y Meddyg Swydd- ogol Credwyf y gallwu eu dirwyo. Y mae yn ddyledswydd ar y Bwrdd i edrych ar ol iechyd y cyhoedd.-Dr. H. N. Davies Mae hwn yn bwnc lied bwysig.- Y Meddyg Swyddogol: Y mae y meddygon, pan fyddont hwy yn attendio achosion o dwymyn, yn golchi eu dwylaw, yn newid eu dillad, &c., ond y mae y bydwragedd yn myned o'r naill dy i'r Ilall-o weini ar achos o'r dwymyn goch, neu osod allan y marw, heb newid eu dillad na dim. Y mae yn gywilyddus meddwl am nifer y gwragedd sydd yn marw o'r dwymyn esgoriadol yn y dosbarth hwn oher- wydd hyn yn unig. Dymunwyf awgrymu fod 1 feddygon y dosbarth i ymgynghori a'u gilydd, a darparu ychydig o reolau syml er cyfarwyddyd y bydwragedd yn y mater hwn, ac fod pob un yn ol llaw i weled fod y rheolau hyn yn cael ea cario allan.—Yr Ysgrifenydd: Y mae gyda