Y Gwladgarwr

Yr Hyn a Glywais. I ddechreu fy nghlywedion yr wythnos hon, rhaid i mi ddatgan fy ngofid yn onest a di- rodres fod sylw hollol annghyfiawn ac annheg wedi dianc trwy flaen fy ysgrifell, dair wyth- nos yn bl, yn nghylch Mr. Ceiriog Hughes fel beirniad y Deg llinell" yn Eisteddfod y Gordofigion. Y mae yn fwy o hyfrydwch genyf dynu fy ngeiriau yn ol na gadael iddynt aros yn ddisylw. Yr wyf wedi ymholi i'r mater, ac wedi boddloni fy hun nad oedd i'r ensyniad a wnaethum rith o sail. Fel dyn a wnaeth gam ag arall, yr wyf yn dweyd yn groew bod yn wir ddrwg genyf am hyny. CLYWED fod bugeilfardd yr Hendre yn bwriadu cyhoeddi yr Oriel" a ysgrifenwyd ganddo amser yn ol, i'r GWLADGARWR, yn llyfryn taclus, ar yr amod ei fod yn cael dar- lun o'r rhai ddesgrifiwyd ganddo yn y gwa- hanol benodau. Byddai gwerthiad y llyfryn gyda'r "Cysawd" yn swyddogaeth hapus i fardd y fynwent, a sicr ydyw y byddai yr anturiaeth yn llwyddiant arianol, ac yn ychwanegiad at ein llenyddiaeth ddesgrifiadol yn y blaenaf, a grawn-sypiau barddonol yn yr olaf. CLYWED fod y m&n Eisteddfodau yn nghy- mydogaeth Aberdar wedi myned yn isel iawn yn ddiweddar, fel nad oes dim a berthyn iddynt yn deilwng o weled goleuni haul. Mae cyfarfodydd adloniadol yn fendith i gymydog- aeth ond os nad all y cyfryw gynyrchu dim yn amgen nag ysbwriel, gwell difodi y eyfryw ar unwaith na chefnogi crach-lenyddiaeth. Ba hirnych fel pla beirniad-penwag Fo'n poeni yr hollwlad Gwobrwyo mwg heb roi mad Ogonedd i wech ganiad. CLYWED fod Caeronwy wedi cael gwobr ddel gan Gymry Llundain am y cyfansoddiad chwareuol ar y Gorlifiad." Hawddamor iddo, a gorlifed llawer yn rhagor o gregyn heddwch i'w logell cyn diwedd y flwyddyn. Rhaid i'r neb a enillo yr anrhydedd gerddor- ol fod yn gerddor o waed cyfan coch Cymreig. Gwobr deil wng o Gymry y Brif-ddinas, a thl "B aur teilwng o'r genedl Gymreig. CLYWED fod yr adolygydd cerddorol yn Nghyfaill yr Aelwyd dipyn yn rhy stoicaidd yn ei nodiadau cyffredinol, a dylai gofio fod meistr i'w gael ar Meistr Mostyn (chwedl pobl Flint). CLYWED fod y ddeddf newydd yn gorweithio ar feddyliau y meistri, fel y mynant ddwyn i mewn gyfundrefn wrthgyferbyniol i'r gyf- raith dan y ffug-esgus y byddai yn well i'r gweithiwr ymuno a'u gilydd, a ffurfio trysorfa gynorthwyol i gyfarfod a damweiniau. Diffyg y ddeddf ydyw nad yw wedi ei gwneyd yn orfodol, fel nasgellid ei sathru mewn un modd. Prawf hyn yr hen ddywediad fod yn Mhryd- ain gyfraith i'r cyfoethog, a chyfraith i'r tlawd. Nid oes digon o unfFnrfiaeth orfodol yn ein deddfau ag sydd yn dal cysylltiad a'r dosbarth gweithiol ar wyneb y tir, yn gystal a than y ddaear. Rhaid ychwanegu pen-ranau new- yddion at y ddeddf, er ei gwneyd yn effeithiol. CLYWED, er llawenydd, fod yr hen gyfaill awengar Mabonwyson wedi cipio amrywiol o wobrwyon yn adeg y Nadolig. Llwyddiant i'r awenydd i gael y mwynhad o ychwaneg o'r pethau bach melynion. CLYWED fod Brynferch wedi enill gwobr farddol yn un o Eisteddfodau y Gogledd, yr hyn a brawf nad yw oerni y Gogledd wedi effeithio dim ar alluoedd meddyliol yr awen- yddes. CLYWED fod Llwydwedd wedi cwbl ymneill- duo o'r byd llenyddol Cymreig, fel na chawn y pleser mwyach o'i gyfarfod ar y maes Cymro- awl. Rhwydd hynt i'r hen gymrawd, os ydyw yn benderfynol o fyw yn mhlith plant Hengist. CLYWED fod y ddau gyfansoddiad a berthyn 1 r Bala yn dal o hyd i fod yn rhyfelgar, fel nad ydys yn gwybod pa bryd y terfyna y rhyfel. Dynodir y ddwy blaid fel Cristionog- ion rhyfelgar; a phan fyddo teyrnas wedi ymranu, bydd yn sicr o syrthio, a beth ddaw o'r deiliaid 1 Peth annhebyg i dangnefedd ydyw ymrafaelion ond mae yn eithaf sicr fod cwerylon yn bod, a'r cyfryw yn creu dylanwadau drwg. CLYWED am gynaliad pwyllgor, yn ddi- weddar, i'r dyben o ddrygu cylchrediad y GWLADGAKWR. Cofied y frawdoliaeth nad oes llwyddiant hir i anwiredd, a bod yr hwn a wasanaetho dad y celwydd yn sicr o gael cyflawn dal am y gwaith a gyflawna yn ngwasanaeth tywysog y fagddu. CLYWED fod Eos Morlais yn cael llwyddiant arbenig gyda Chor Cymreig y Brif-ddinas. Gwyliwch, gadflaenoriaid cerddorol, rhag i'r Eos ddyfod &'i fintai Lundeinig a chipio y gwobrau cerddorol yn yr Eisteddfod Genedl- aethol. CLYWED fod yr Hen Domos wedi pender- fynu, o'r diwedd, na da bod dyn ei hunan felly, y mae am ymwadu a'r cylch henlanc- yddol, a dyfod yn ddyn. CLYWED fod Ap Herbert, o gyngherddau Llundain, wedi cael hwyl a derbyniad croes- awgar yn ei hen gariref yn Nglyn Ebwy Fawr. Bachgen doniol ydyw yr Ap, yn llawn o'r tan Cymreig, er trigianu gyda Saeson. CLYWED fod gobeithion cryf am amser da dros y dwfr, a bod lluaws i gychwyn er gwneyd ymchwiliad am gartrefi gwell. CLYWED fod Cymry glanau y Derwent wedi cael hwyl Gymreig o'r newydd adeg y Nadolig. Bachgen glew ydyw Ivander am gadw i fyny ymarferion Cymreig. Gwnaeth les mawr yn Nghwmtawe gyda'r canu corawl, ac odid na wna eto lawer o les lie bynag y preswylia. CLYWED fod Gwrhyd Lewis yn cael der- byniad croesawgar yn yr Amerig, a hwyl ar bregethu i Gymry y. gwahanol ardaloedd yn Nhalaethau Efrog a Penn. CLYWED fod Etna Jones yn arfaethu ys- grifenu nifer o erthyglau i'r GWLADGARWR ar hynodion Dinas Cleavland, a gogoniant Llyn Erie. CLYWED nad oes un gobaith y gwrendy yr Americaniaid ar y cais o ddiddymu y diffyn- doll oddiar nwyddau tramor, am fod yn well ganddynt gartref na gwledydd ereiU.—Yr eiddoch, CLUSTFEINYDD.

Adolygiad Llenyddol. (Parhad o'r rhifyn diweddaf). THE CYMRIC LANGUAGE. Prize Essays on the Propriety of maintaining the Cymric Language, not simply for the strengthening of Welsh Nationality, but also for the purpose of aiding the English student in elucidating the ety- mology of diverse words in his own tongue, many of which are partially, some totally, derived from the Cymric. — A subject competed for at the South Wales Chair Eisteddfod, held at Cardiff in 1879. Essay 1st by Mrs. Walter Thomas, Bangor. Essay 2nd by Mr. Edward Hughes, Swansea. Ac felly yr a Mrs. Thomas rhagddi gyda dangos henafiaeth, cyfoeth, a gwerth iaith a llenyddiaeth y Cymry, yn nghyd a'r fantais a'r buddioldeb mawr o'i hastudio a'i meistroli i bob ieithegwr, gan ddirwyn, yn y diwedd, ei sylw- adau i fyny gyda fflach o farddoniaeth rhydd- ieithol odidog, yr hon sydd yn ein cynhyrfu i'n gwaelodion :—"Thus far the ancient Cymric literature has been spoken of; but its modern literature also has strong claims on the attention of all. c M6r o g&n yw Cymru i gyd'—Wales is all a sea of song. Owing to the sonorous music of her language, her very prose is poetry. Verse andlsongrise spontaneously to the lips of her child- ren-they find a vent in the polish of the englyn, or the wild wit of the pemM they give express- ion to the sorrow or joy, the hope or fear of her poorest peasant. The Melpomene of other countries is seldom more than the handmaid of cultured leisure but the wild Awen of the Cymro cheers the solitude of the shepherd among the hills, or the tiller of the ungrateful soil. Her music rings through the clash and clang of machinery, the blast of the quarry, and the darkness of the mines. She is everywhere where a Welshman's heart beats she is inexpressibly dear to him-the magician that lifts him out of the dull-round of daily life, and turns the stag- nant pool of a montonous existence into The true, the blissful Hippoerene.' Alas for the Cymro, when he forgets his native tongue. The foreign student of Cymric, who has the courage to overcome the difficulties of acquiring the language (and they are legion) will find him- self in a new and enchanted land—in fields of poetry and philosophy, where everything is un- familiar and beautiful. For him the prophetic harp of Taliesin will ring in wild strains, and the weird sayings of Merlin will whisper. His ears will be open to hear the musical laments of Llywarch Hen over his fifty sons, slain in the battle of Cattraeth, or the mystic triads of his brother bards. Before his eyes will be un- rolled the life of Arthur's Court, in the very words spoken by the Knights of the Round Table while Hywel Dda, from his seat of jus- tice, will teach him the great code of Britain. It is, therefore, on many grounds desirable that the Cyncric literature and language should be alike studied at home and abroad. It contains the records of a race who have kept themselves well nigh unmixed through a lapse of time, which has mingled other nations indistinguishably with each other-a race who have kept their patriot- ism and religous feeling in an age of unbelief and Cosmopolitanism—a race in whom is found the true Saturni gentem, haud vinclo nec legibus unquarn, Sponte sua veterisque dei semore tenentum. (Aen. vii., 202). Traetha yr awdures ar ei thestyn o dan ddau ben. Dan y pen cyntaf, sylwa ar y Manteis- ion i'r Cymry en hunain o gadw a chynal eu hiaith." Dan yr ail ben, ar y Manteision i'r byd yn gyffredinol, ac yn neillduol i'r genedl hono ag y maent mewn cyffyrddiad agos a hi." Traethawd byr ydyw y traethawd hwn, ond yn hynod o gydwasgol a pherthynasol, ac yn dwyn arno olion meddwl uwchraddol mewn dysg a gwybodaeth. Y mae yr ail draethawd yn gynyrch ysgrifell alluog Mr. Edward Hughes, Abertawe. Traeth- awd olrheingar, mauwl, a chyflawn iawn ydyw hwn, ac yn dwyn credyd mawr i'w awdwr am ei wybodaeth ieithyddol eang. Mae yr arddull yn fwy gwasgarog a chrwydrol nag eiddo Mrs. Thomas ond y mae yn rhagori mewn deffiniad- au, eglurebion, a chydmhariadau ieithyddol. Y mae defnyddiau y ddau draethawd gyda y pethau mwyaf dyddorol ag a all un Cymro sydd yn caru ei iaith eu dymuno. Na foed neb heb feddianu. y ddau draethawd godidog hyn, pa rai a geir ond anfon at eu cyhoeddwr, Mr. Lewis Jonss, Gorswg, Lanedan, near Cardiff.

BIRMINGHAM GOODS, JEWELLERY, WATCHES, HARMONIUMS, HOUSE- HOLD FURNITURE, &C. AGENTS WANTED. Enlarged Illustrated Book free. Apply-HENRY MAY Birmingham. 2103

PHONOGRAPHY V. ALETHOGBAHY. MR. GOL.Yr wyf yn dymuno arnoch i ddangos yr un caredigrwydd tuag ataf yr wythnos hon eto, drwy roddi gofod i'r llith hwn. Y mae yn dda genyf ddywedyd fy mod yn cytuno ag Alethographer yn y rhan olaf o'i lith—h.y., fod eich newyddiadur yn deil- wng o sylw holl ieuenctyd Cymru, &c. Hefyd, yr wyf yn cytuno ag ef fod Kempt wedi troi allan dros fil o efrydwyr yn phono- graphy. Llwyddiant iddo i droi miloedd eto. Ond pan yn sylwi ar y rhan hono o'i lith, lie dywed ei fod yn gweled yn eglur nad wyf yn gwybod dim am y gelfyddyd, ac ond ychydig, os dim, am phonography," yr wyf yn cael lie i ddeall nad yw Alethographer yn cyfrif phonography yn gelfyddyd o law-fer. Yn y GWLADGARWR am Ragfyr 3ydd, dygodd Alethographer engreifftiau o garacters llaw- fer, er profi fod eglurdeb phonography yn colli, ac fod alethography yn fyrach. Pe b'ai yn bosibl i mi gael y characters, a'ch caniatad chwi, Mr. Gol., dangoswn i'r cyhoedd an- nghyfiawnder Alethographer yn yr uchod. Ceisiodd ddangos i'r cyhoedd fod eglurdeb phonography yn colli drwy ysgrifenu y geiriau child a rent yn debyg. Gofynaf iddo, pa reswm oedd ganddo dros ollwng y deuseiniad allan yn y character child ? Onid er mwyn ei wneuthur yn debyg i'r character "rent" ? Ac eto, profaf iddo ef a'r cyhoedd fod ei gyfrif yn y rhifyn am Ragfyr 3ydd, gyda golwg ar symudiadau, yn annheg. Hefyd, os cytuna, i drosglwyddo y ddadl i ryw gy- hoeddiad llaw-ferawl, byddaf yn alluog i ddangos i'r cyhoedd, trwy ddyfynu rhes o garacters o'r Manual of Alethoyraphy, a hyny yn drefniadol, fel y maent yn y llyfr (nid pigion, fel y dangosai Alethographer), fod phonography yn llawer iawn yn fyrach nag alethography, ac hefyd fod characters yn y system olaf yn debycach i'w gilydd nag yw eiddo child a rent. PORCUPINE.

DYGHAN versus TUGHANGERDD. MR. GOL. ,-Mewn eysylltiad ag Eistedd- fod Genedlaethol Merthyr, dichon mai myfi ddarfu ysgrifenu y gair uchod gyntaf, fel ysgrifenydd yr is-bwyllgor fu yn dewis a chymeradwyo y testynau barddonol. Y ffurf a roddais i i'r gair y pryd hwnw ydoedd Dychangerdd;" ond gwelaf, erbyn hyn, ei fod wedi ei gyfnewid ar y rhaglen i Tuchan- gerdd." Os wyf yn deall yn iawn, credwyf fod rhywun neu rywrai heblaw ysgrifenydd yr Eisteddfod hefyd yn gyfrifol am y cyfnew- idiad. Fy marn yn nwr yw, pe buaswn wedi ysgrifenu "dyehan" nen ddychan heb gerdd o gwbl, y bunswn yn agosach i'm lie. Cydolygwyf yn hollol a Dafydd Morganwg 0 barthed i'r anmhriodoldeb o ddefnyddio y gair "Tuehangedd" am satire neu satiric song; ond nis gallaf weled, er hyny, fod duchangerdd yn rhagori rhyw lawer fel enw i ddynodi y rhyw yma o farddoniaeth, yn enwedig os yw y tarddiad a rydd ef i'r gair yn gywir. Yn ol Morganwg, y mae "duchan" yn tarddu o du a chdn, sef can ddu, neu gan i dduo. Yn awr, os ydym i dderbyn yr esboniad cyffredin ar nodweddion y satire, sef can wawdlyd, frath-eiriog, a gwatwarus, y mae i fod yn hollol rydd oddiwrth bob math o dduwch. Y mae yn amlwg nad yw y ddychan i fod yn g&n ddu yn yr ystyr o dywyll, amwysol, neu aneglur. Y mae bod z, yn hollol rydd hefyd oddiwrth y duedd leiaf i dduo neb, nac unrhyw beth, yn yr ystyr o'i ddrwgliwio, a'i sarhau, yn cael ei nodi yn mhlith un o brif anhebgorion y fath yma o farddoniaeth. Os ydyw Cyfrinach y Beirdd yn awdurdod, y mae ei eiriau yn ddiamwys ar y mater hwn. Dywed, "Gofaler rhag rhoddi yn y gerdd gymaint a rhith cas a chen- figen at unrhyw ddyn, neu beth o'r byd, eithr llym gerydd ar y drwg o bob rhyw, a chwyn am dano neu achos ei fod, a mawl ar y da gyda chynghor idd ei ddylud, &c." Nid wyf hyd yma wedi canfod unrhyw reswm digonol yn cael ei roddi dros ymwrthod a'r ffurf a roddai yr hen ysgrifenwyr Cymreig i'r gair hwn, sef dychan, neu ddychan., Cadarnheir fi yn y golygiad hwn, wrth weled eu bod wedi eu dilyn yn yr un eyfeiriad gan ysgolheigion Cymreig mwy diweddar o fri a safle, megys Dr. W. 0. Pughe, Richards Llangrallo, Caledfryn, ac ereill. Gyda Haw, onid yw yn bosibl fod i dychan darddiad Cymreig heblaw yr un a noda Morganwg, a hwnw yn fwy cyd- rywiol yn ei arwyddocad a satire y Saeson, neu satira y Rhufeinwyr, nag ydyw du a chan ? Beth feddyliai ef am y tarddiad hwn, sef dy uch-cdn? Dyna'r blaenddawd dy yn dynodi grym ac adfynegiad, neu barhad gtveithred—uch yn arwyddo naill ai ochenaid (a sigh, a cry), neu ynte uchel (high). Ystyr dychan felly fyddai can gref, neu uchel. Ystyr satira y Lladinwyr ydyw gorlawnder neu ormodedd, ac oni fuasai y tarddia.d hwn o'r gair Cymraeg yn cydweddu yn rhagorol a'r syniad o eithafedd a osodir allan drwy y gair Lladin, satira ? Y mae yr un syniad hefyd yn y gair Groeg, satyros, sef enw a roddid gan y Groegiaid ar fod dychymygol, yr hwn a arddangosid fel yn nodedig am ei anlladrwydd. Gan mai dyben dychanu ydyw "godlymu cerydd a gwarth ar bob drwg, a phechod, ac anfoes," drwy ddefnyddio y gormodiaethnu chwithicaf a fedd gwawdiaith, i'w gosod allan yn y tliwiau cryfaf, nes codi gwrid ya ngwyneb yr euog o'u herwydd, methwyf weled nad yw can uchel neu eithafol yn fwy desgtifiadol o'r gorchwyl hwn nag ydyw "can dda., neu gan i dduo." Os mai du a can yw gwreidd-uiriau y gair, fel y dywed Morganwg, pa fodd y mae y gair cy-ansawdd yn myned yn dachan ? Onid dug an ddylasai fod, yr un fath a gogan o go a can ? Os ydyw du-cân yn myned yn duchan, paham nad elai go-can yn gochan ? Y mae perffeithrwydd dychanu i'w glyved ya ngeiriau Job, pan y dywedai wrth y cyfeiikou (?) hyny gynt, a gwen gwawdlyd ar ei wyneb, Diau mai chwychwi sydd bobl, a chyda chwi y bydd marw doethineb." A beth sydd yn fwy eithafol na rhoddi canmoliaeth wawdlyd i'r hwn fyddo yn haeddu sen neu gerydd ? Y mae y golygiad hwn hefyd yn symud dychanu yn mhellach o diriogaeth tuch-mu (to grunt, to groan) nag unrhyw olygiad wyf fi, hyd yma, wedi ei ganfod. Gan adael y sylwadau hyn i ystyriaeth y cvfarwydd, ter- fynaf y tro hwn.—Yr eiddoch, &c., Merthyr. lEVAN DYFED.

Y CYNIRO GWYLLT A'R GWYDD- ELOD. MR. GOL.Wrth ddarllen "Byr-ebion o L'erpwl," yr wythnos ddiweddaf, synaia wrth weled cymaint o ysbryd ymddial ynddynt ar y Gwyddelod gorthrymediir. gan ddymuno am ail i weinidogaeth yr hen Syr Watkin-hyny yw, mae'n debyg, en chwynu trwy eu lladd a'r cleddyf bob hyn a hyn o amser. Byddai yn fwy boneddigaidd i'r Liywodraeth eu chwynu trwy agor pyllau glo yno, neu eu danfon i'r mor mewn hen longau rhyfel, tebyg i'r ddwy suddodd yn ddiweddar gyda'u canoedd bywydau. Condemnia weithred- oedd y Gwyddel tlawd am siethu ambell i arglwydd tir gorthrymus a chalon-gaie l. yr hwn oedd yn drugaredd i'r byd i gael ei wared (er nad oedd hawi foesol gan"5 neb i ddwyn ei fywyd ond y sawl a'i rhoes). Ond chwynir hwy wrth y canoedd am feiddio gofyn am chwareu teg. Oredwyf, pe elai'r Cymro i fierrnio ar dyddyn, a byw mewn fferrad#- Gwyddelig, dim ond am un flwyddyn, o dan un o'r gorthrymwyr hyn, y gwelai dipyn o wahaniaeth rhwng ffermio ar yr Ynys Werdd a chadw tafarn yn Union street, Livn- lleifiad. Da, 'machgen i, peidiwch a bod mor v gas wrth Paddy pan yn gwingo o dan draed haiarnaidd y tyrants Gwyddelig. Pob peth a rydd gwr am ei einioes. Nid yw eu o-weith- redoedd i'w cvfiawnhau, mae'n wir, ond y mae dynion gwylIt eu tymera.n yn cael eu gyru i gyflawni gweithredoedd dialeddus, er symud y wialen haiarn a'r seme orthrymus oddiar eu cefnau Cofiwn hefv-d mai "brodyr o'r un bru ydym"—y Ceitiaid. Mae dyn yn llai nag y dylai fod pan y mae yn goddef i gymeryd ei lethu i farwolaeth gan ~dyrant. Fe ddaw i ni fanteision o'u rhyfeloedd hwy a chawn ni fedi o'u llafur hwy ar ol hyn. Ni hoffwn i ddywedyd gyda'r Cymro mai nid gwladgarwch sydd yn cynhyrfu v Parnelliaid. Beth bynag, y maent hwy yn proffesu hyny, ac fe wyddant yn well am eu teimladau eu hunain na ni, a chredwyf y cant eu credu yn llawn can gynted a'ch gohebydd o'r ddirias newydd. Hoffwn pe y tynai hi dipyn bach yn fwy mild. Y mae yn chwerw iawn i Pat o hyd. Yr wyf yn anfoddlon fod yr un Cymro yn pleidio trais, hyd yn nod ar y Paddies. Myntumiaf, os na chaiff person unigol, neu genedl yr un fath, gyfiawnder trwy ofyn am dano mewn ffordd deg, ei bod yn iawn i ymladd am dano a'i fynu, os yn bosibl. Gadewch i'r Gwyddel i gael ei rights of motK. —Yr eiddoch, JOHN LEWIS.

Y GYMDEITHAS DDARBODOL. MR. GOL., — Mewn cysylltiad a'r gym- deithas dan sylw, dymunem ychydig o'ch gofod. Yn llythyr Mr. D. Morgan, yn y GWLADGARWR am Ionawr 7fed, gwelwn fod twyll yn rhag-gynlluniad y gymdeithas, ac mai rhywbeth llechwraidd ydyw'r cyfan. Hoffwn i, a llawer ereill, gael tipyn o eglur- had yn mhellach ar rai pethau a ddywedodd. Yr ydym ni, fel gweithwyr, yn teimlo ac yn gweled fol eisieu rhyw gynllun i gyfarfod angenion teuluoedd, sydd yn cael eu ham- ddifadu mor fynych o ffyn eu bara trwy ddamweiniau. Pan y bydd llawer mewn rhifedi yn cyfarfod a'u diwedd, fel y mae yn dygwydd yn rhy fynych, cydnabyddir teulu- oedd y cyfryw a rhywbeth a'u ceidw uwch- law angen ond pan y bydd person unigol yn cael ei ddiwedd, nid oes dim ar gyfer teulu hwnw. Nid oes dim gwahaniaeth yn natur y ina,ill na'r llall, ond yn unig mewn graddau. Yn awr, onid yw y Gymdeithas Ddarbodol hon yn cyfarfod ag angenion pawb fel eu gilydd Dyledswydd pob un ydyw cadw ar hyd llinell ganolog, ac nid bod yn unochrog. Yn 01 llythyr D. Morgan, du a thywyll iawn ydyw ochr y meistri, fel na ddichon dim da ddyfod o'r Nazareth yma. Dywed y rheol y cyfansoddir y bwrdd o wyth aelod cyffredin a chwech aelod mygedol etholedig. Bydd i haner y rhif ymddiswyddo bob blwyddyn, ond bydd yn oddefol eu hail-ethol. Yn ol hyn, bydd y mwyafrif o'r pleidleisiau gyda'r gweithwyr. Eto, pan etholir llywydd a dau is lywydd o blith yr aslodau mygedol, dyna y mwyafrif gan y meistri. Ond vr hyn a garem wybod ydyw, paham yr etholir llvw- yddion o blith y meistri yn amgen nag o blith y gweithwyr ? Onid cymhwysder dyn i'r gwahanol swyddi a ddylai ei darwyddedi iddynt, bydded feistr neu weithiwr ] Peth arall, pe dygwyddai fod y board of manage- ment yn gyfangwbi yn nwylaw y meistri, pa niwed wnelai hyny i reolau y gymdeithas ? Oni fyddai wyth swllt yr wythnos yn cael eu talu i bawb ddygwyddai foci yu analiuog i weithio oherwydd anhap yr un Mh. gan nad yn nwylaw pwy fyddai yr awdurdod f Wrth ddarllen y rheolau, gwelwa fod y fcelerau yn dda, ac yn hynod o rad i'r gweith- wyr. Tair ceiniog yr wythnos yw gofynion y gymdeithas oddiwrth bob aelod'cyffredin. F* wyr pawb sydd yn gwybod rhywMnt nad yw yr arian hyna yn ddigonol o lai iia'r haner at dreuliau y cyfryw. Daw yr arian i lrtewn oadiwsrth daaysgrifwyr, a chan fod y meistri yn ba.-od i wneyd hyny, onid hwy fydd asgwra cefn y drysorfa ? A phan y byddwn yn treio taflu .1 pob goleu ar hyn, nid ydym yn gallu canfod nad oes yn sefydliad y fath gymdeithas amcanion daionus. Hotfem ni i bob gweithiwr f;au gweled v rheolau yma, a rhoddi ystyriaeth fanwl iddynt. Y rheol fwyaf gwrthaa yn y iiyfr