Y Gwladgarwr

LLITH Y BARCUD. MR. GOL. ,—Y mae y Beibl Sanctaidd yn cyfrif y barcud yn aderyn aflan. Felly hefyd y mae rhai o'r Ynyawyr yn fy nghyfrif inau ond er mor aflan yr wyf yn cael fy nghyfrif, y mae yr hyn ag yr wyf yn vsgrifenu yn wirionedd pur. Ond er mwyn myned at y pwnc, chwi wyddoch, Mr. Gol., a lluaws ddarllenwyr y GWLADGARWR, ddarfod i mi ysgrifenu tipyn o hanes yr Ynys, ac er cy- maint a ddywedwyd am eu pechodau, y mae eu cythreuleiddiwch yn para yr un o hyd, ac os na fydd i'r Ynyswyr ddiwygio, a hyny ar fyr o dro, gellir eyfrif yr Ynys yn ail i Sodom a iomorra, oblegyd dyma lie y mae y dynion mwyaf twyllodrus a fu o fewn gwaith alcan erioed. Y mae yma ryw ddau neu dri yn yr Ynys yn gosod eu hunain yn ddynion mawr, ac os na fydd i bawb o'r gweithwyr fod yr un ffordd a hwy, 'does dim i'w erfyn ond eu gwg a'u malaia, a dyma engraifft newydd spon wedi cael ei dangos. Ar y 3ydd o Ionawr, rhoddwyd rhybudd i ddau o'r Ynyswyr eu bod i ymadael yn mhen pedair wythnos ond cofied y darllenydd mai nid o achos un trosedd yn y gwaith y maent wedi cael rhybudd. Na, na, drwgdybiaeth a malais yw yr oil, ac mi glywais fod rhyw ddryll o ddyn i ddyfod yn eu lie. Yn awr, os oes undebwyr yn yr Ynys, paham na wnant edrych i mewn i'r mater, a danfon am Lewis Afan, a mynu chwareu teg i'w cyd- weithwyr. Y mae yn rhy ddrwg fod un dyn yn cael cam, a hyny heb un achos. Ond beth dal siarad, mi glywais i un yn dweyd y buasai pob un ag y mae y Meddyg — yn ei attendio yn sicr o gael ei atal, ac fod hen fuwch yr Ynys yn myned i'w cornio allan o'r lie. Fe fu yr hen greadures yn brefi pwy ddydd yma yn erbyn y meddyg uchod, gan ddweyd mai y llall oedd i gael ei dalu. Y mae yr hen greadures yn meddwl fod yn rhaid i'r Ynyawyr ddilyn ei chynffon hi i sarnu a niweidio amgylchiadau dynion sydd 4'u hegwyddorion yn onest a didwyll. Gan bwyll, yr hen ladi, nid wrth ddial y mae i ti erfyn daioni. Cofia y gorchymyn, "Câr dy gymydog fel ti dy hun," ac na ddwg gam- dystiolaeth" yn ei erbyn. Hefyd, cofied undebwyr yr Ynys y bydd i mi wylio eu hysgogiadau, ac os na fydd iddynt ddyfod allan fel un gkr i ymladd yn erbyn annghyf- iawnder, dylent gywilyddio am un dydd a blwyddyn. Bydd i mi groniclo eich gweith- rediadau, a chaiff y byd wybod y gwirionedd yn nghylch pa fodd y bydd i chwi ymddwyn tuag at y rhai sydd wedi cael eu rhybuddio i ymadael a'r gwaith yn ddiachos. Rhaid terfynu. Look out, boys. Y r eiddoch mewn hwyl, BARCUD O'R CWM Du.

OOR HIR WAIN. MR. GOL. Dymunaf arnoch adael yr ychydig sylwadau hyn i ymddangos yn eich newyddiadur clodwiw. Fel ag y gwyr y rhan fwyaf o'ch darllenwyr, y cor uchod gafodd haner y wobr ar y prif ddarn yn yr Eisteddfod Genedlaethol ddiweddaf yn Abertawe, er iddynt ganu yn well nag un o'r corau ydoedd yn cyd-gystadlu a hwynt, a byth oddiar hyny, y maent wedi cadw yn ddystaw iawn, ac yr wyf yn credu eu bod wedi hongian'eu telynau ar yr helig. Wel, pa beth bynag am hyny, gwrandewch, fechgyn, beth ddywedai un o brif ddynion ein gwlad wrthyf y dydd o'r blaen, yr hwn a'n clywodd ni yn canu cyn ddydd y gystadleuaeth. Dywedai fod y gwa- haniaeth yn fawr iawn yn s*n y canu, ac yr oedd yn credu mai fel hyn ydoedd. Fel y gwyr y rhai oedd yn bresenol yn yr .Eistedd- fod, safai y beirniaid ar ganol y pavilion, ac os sylwasoch, yr oedd rhyw gafnau yn y to, ac yr oedd y lleisiau yn cael eu harwain i'r agendor, hyd nes oedd y beirniaid yn colli'r s*n bron i gyd. Yr wyf finau yn hollol o'r un farn a'r cyfaill a nodwyd, a chwareu teg, boys, i'r beirniaid a'r pwyllgor. Felly, gad- ewch i ni, fel cor, fyned ati eto o ddifrif, gan fod yr Eisteddfod yn ein hymyl y tro hwn, sef yn Merthyr, ac nid oes llawer o amser i'w golli genym. Gwisged y Red Prince, sef Gwilym Cynon, ei filwyr ag arfau yn barod i'r frwydr, a brysied yr is-swyddogion, sef Mri. T. Richards, manager; W. Davies, traffic manager; J. Thomas (Deryn Du) J. Jones, brickman; D. Evans, -clock-maker; William Davies, A.C., Jenkin Lewis, fireman; J. Edwards, W. Edmunds, J. P. Davies (loan Cynon), ac 0. Reea (Alawydd Gwent). Wel, dyna, yr wyf wedi enwi y rhan fwyaf o'r staff gerddorol sydd yn y lie. Yn awr, ati, boys. Y peth nesaf ydyw cael y cor ar ei draed, a hyny mor fuan ag sydd bosibl, yw dymuniad ALAW.

Y Senedd Ymerodrol. TY Y CYFFREDIN-DYDD GWENER. Y prif beth a ddaeth dan sylw heddyw, fel y dyddiau blaenorol, oedd y ddadleuaeth ohiriedig ar araeth y Frenines. Yn nghwrs ei siarad, dywedodd Mr. Dillwyn y byddai y bleideb a roddai ef y noson hono y mwyaf anchwaethus a roddasai erioed yn y Ty. Yr oedd y Llywod- raeth wedi dweyd wrth y Ty yn araeth y Frenines, eu bod yn nghylch gofyn am bwerau ychwanegol i'w galluogi i osod i lawr ysgeler- derau a throseddau y rhai oeddynt yn bresenol yn ffynu yn yr Iwerddon. Ymddangosai iddo ef fod y Llywodraeth wedi gwneyd allan achos am fesurau gorfodol, ac er fod hyny yn an- chwaethus iddo, gwnai eu cefnogi. Siaradodd amryw ereill dros ac erbyn y Llywodraeth, ac yna cyfodedd Mr. HUSSEY VIVIAN, yr hwn a ddywedai nad oedd ganddo ar y cyntaf fwriad i gymeryd rhan yn y ddadl, ond yr oedd ei gyfaill anrhydeddus, yr aelod dros Abertawe, wedi gwneyd mynegiad o barthed i lofruddiaeth Arglwydd Mount- morres, ac yr oedd y mynegiad hwnw wedi ei wadu gan yr aelod anrhydeddus dros Cork, Mr. Parnell. Yr oedd efe mewn sefyllfa, a meddyl- iai y gelwid arno i gadarnhau pob gair o'r mynegiad a wnawd gan ei gyfaill, yr aelod dros Abertawe. Yr oedd cyfaill iddo ef yn bresenol ar yr achlysur, ac wedi adrodd yn gywir yr hyn a gymerodd Ie. Yr hyn a gymerth le oedd hyn. Yr oedd nifer fawr o ddynion yn dychwelyd o gyfarfod y Cynghrair Tirol ar hyd y ffordd ar ba un y llofruddiwyd Arglwydd Mountmorres. Pasiodd y rhai hyn gan mwyaf heibio i'r llyn o waed oedd ar y ffordd. Ond darfu i bump neu chwech ohonynt osod eu breichiau yn nghyd, ac mewn dull heriawl, yn gweled dyeithriaid yn bresenol, hwy a ymdeithiasant trwy y gwaed, a gwelsai ei hysbysydd y gwaed ar eu hesgidiau. Mr. PARNELL a ddywedai fod hyn yn anwir- edd, pan alwyd arno i drefn gan y Llefarydd, ac y byddai raid iddo dynu ei eiriau yn ol, os oedd yn eu cymhwyso at aelod o'r Ty. Yntau a ddywedodd nad ydoedd, ond mai at hysbysydd Mr. Vivian yr oedd yn ei gymhwyso. Glynai Mr. VIVIAN, fodd bynag, wrth y mynegiad ei fod yn wirionedd, a dywedai ei fod yn ewyllysio gofyn i'r aelodau gyferbyn (Home Rulers yn benaf) beth oedd i ddyfod o'r cwrs oeddynt yn ganlyn. Yr oeddynt yn awr wedi bod yn siarad ar y gwelliant am saith noson ac os oeddynt i fyned yu mlaen fel hyn, rhwystrid deddfwriaeth ag oedd galw uchel a gwir angen am dano. Byddai yn rhaid pasio Ysgrif y Gonfodaeth o flaen yr Ysgrif Dirol, ond yr oeddynt, fel hyn, yn oedi pasiad v ddau. (Llefau o "Cwestiwn" a Order "). Yr oedd efe yn hynach aelod o'r Ty nag un o aelodau yr Home Rulers, a dywedai wrthynt na wnai y Ty na'r wlad ddyoddef i fusnes y Ty gael ei rwystro gan unrhyw gorff o ddynion. Ceid allan feddyginiaeth, a hyny yn fuan. Mr. CHILDERS a ddywedai mai y cwestiwn ydoedd pa un a ydoedd yr Araeth o'r Orsedd i gael ei mabwysiadu, neu pa un a oeddynt i basio gwelliant yn gwrthwynebu y meddylddrychau a gynwysid yn araeth raslawn y Frenines. Gofynai i'r rhai hyny wrthwynebent yr araeth pa un a oeddynt yn ymwybodol o gyflwr pre- senol yr Iwerddon, a pha beth oeddynt y drygau yno ? Yr oedd cyflwr presenol yr Iwerddon yn hawlio ymyriad y Llywodraeth, er araeth gyw- rain yr aelod dros Cork. Yn Medi diweddaf, pan yr oedd efe yn Tralee, nid oedd anadl y Cynghrair Tirol wedi syrthio dros Sir Kenny. Derbyniasai ef ddirprwyaeth yn y dref hono dranoeth ar ol i Arglwydd Mountmorres gael ei lofruddio, a beiasid ef gan Mr. Plunkett, yr aelod dros Brif-ysgol Dublin, am beidio ei gon- gondemnio. Ni wyddai efe am dano. Golygai y Llywodraeth wneyd eu dyledswydd tuag at yr Iwerddon, fel y gwelsid pan ddygid eu hys- grifau i mewn, ac yn y cyfamser, gallai sicrhau y Tý- nad oedd yn bleser gan y blaid Rydd- frydol i gynyg deddfwriaeth eithriadol. Ond ar yr un pryd, meddylient ei fod yn ddyledswydd. Vr oedd yn rhaid iddynt wneyd eu heithaf i wneyd Iwerddon annedwydd yn llai anned- wydd. Wedi i O'Donnell siarad, rhanwyd y Ty ar welliant Parnell. Dros 57 Yn erbyn 435 Mwyafrif yn erbyn 378 Gohiriwyd y Ty am 1.50 y boreu.

Hunanladdiad ger Casnewydd. Dydd Mercher, fel yr oedd dau ddyn yn saethu mewn coedwig tu ol i'r Milton Hotel, Llanwern, gwelsant gorff noeth dyn yn hongian yn y coed. Yr oedd ei ddillad tua 40 Hath oddiyno, yn ymyl coeden arall. Torwyd y corff i lawr, ac aethpwyd A, ef i glochdy yr Eglwys. Ymddangosai fod yn gorff dyn tua 30 mlwydd oed, yr hwn a welwyd yn y gymydogaeth y dydd Gwener blaenorol. Dydd Sadwrn, cynal- iwyd trengholiad ar y corff yn y Milton Hotel, ac adnabyddwyd ef fel George Morris, saer coed o Magor. Yr oedd yn briod, a chanddo ddau neu dri o blant. Profid fod rhywbeth allan o le ar ei synwyrau, ac yr arferai ddweyd ei fod yn myned o amgylch dros ei Feistr Nefol. Dych- welwyd rheithfarn iddo farw tra mewn cyflwr gorphwyllog.

DYDD Sul, wythnos i'r diweddaf, llosgwyd chwareudý- yn Cronsdadt, pan gollodd wyth o I bersonau eu bywydau. J

NEWYDDION DIWEDDARAF (GYDA'R PELLEBYR). Nos FAWBTH. YR YSTORM. Adroddir o bob cwr o'r wlad am dywydd anarferol o galed. Drylliwyd Hong yn agoa i Wordbridge, ac aeth bywyd-fad Harwich allan i roddi cynorth- wy. Dymchwelodd y bywyd-fad, ond nid oes sicrwydd hyd yn hyn pa un ai ydyw y dynion wedi boddi neu beidio. Cafodd yr Irish mail-train ei atal yn nghanol yr eira yn agos i Bangor neithiwr, ond boreu heddyw bu yn allnog i ail-gychwyn ar ei daith. Chwythwyd dwy long lo yn erbyn y pier newydd yn Ryde, gan ddinystrio dau can' llath o'r adeiladwaith. Pellebryn o Hastings a hysbysa fod ager-long wedi myned i dir ac wedi ei llwyr ddryllio yn agos i Pevensey, a chredir fod y dwylaw wedi boddi. Danfonwyd y bywyd-fad allan o Hastings i'w cynorthwyo. Yr oedd y packet Ffrengig Leprina yn an- alluog i lanio ei theithwyr yn Dover heddyw. Hysbysir fod cerbydresi ar Reilffordd y South Western wedi eu hatal gan yr eira ger Tavis- tock. ETHOLIAD WIGAN. Cymer yr etholiad hwn le heddyw. Y mae anesmwythder mawr yn bodoli. Dros 100 o special constables wedi eu gwneyd, a'r milwyr mewn parodrwydd i wasanaethu os bydd galw am hyny. Pellebryn diweddaraf a hysbysa fod terfysg- oedd wedi tori allan yn Wigan, ac fod nifer o bobl wedi eu niweidio, ac amryw heidiau o ddynion direidus (roughs) yn ymosod ar yr hedd- geidwaid ag eira-beleni.

Newyn yn Rwsia. Tra yr ydym ni, yn y wlad hon, yn meddu ar gyflawnder o ymborth, yn rhad a rhesymol, y mae rhanau helaeth o Rwsia yn dyoddef oddiwrth y newyn du. Mewn trefn i gael defnydd ymborth, y mae llawer wedi gorfod gwerthu eu tai a'u tiroedd. Y maent hefyd wedi gorfod ymadael a'u stoc a'u hanifeiliaid.

Perfformiad y Messiah yn Nghastellnedd. Perfformiwyd y dreithgan anfarwol hon yn Eglwys St. David's, gan y Neath Harmonic Society, nos Iau, y 13eg cyfisol. Y cyfeillydd gyda'r organ ydoedd Mr. H. Radcliffe, Llanelli, a'r arweinydd ydoedd Mr. J. L. Matthews. Yr oedd yr adeilad yn weddol lawn, ac aeth y c6r trwy eu gwaith yn ganmoladwy iawn.

Rheilffordd y Rhondda ac Abertawe. Talwyd y deposit gofynol gan archiad sefydl- og y Parliament dydd Gwener, sef 15,750p. Bu cyfarfod cyntaf y Cyfarwyddwyr yr un dydd yn Llundain, dan lywyddiaeth larll Jersey. Yr oedd yr holl gyfarwyddwyr yn bresenol, sef Iarll Jersey, Mr. C. Bath, Mr. Thomas Cory, Mr. J. Richardson Francis, a Mr. Thomas Joseph.

Hanesion Dosbarthawl. ABERDAR. CYMANFA GERDDOROL Y METHODISTIAID YN NOSBARTH ABERDAR.-Cynaliwyd rehear.-al mewn cysylltiad a'r gymanfa uchod nos Lun, Ionawr lOfed, yn Libanus, Aberaman. Nid oedd y cant- orion wedi dyfod yn nghyd mor gryno ag y dys- gwylid Amcan y rehearsal hon oedd arfer ychydig ar y ddwy anthem, sef Can Deborah a Barae (gan Mr. John Thomas) ae Yr Arglwydd yw fy Mugail" (gan Dr. Parry), a'r salmdonau dewis- edig. Cafwyd rehearsal lied dda ar y cyfan; ond lied debyg y buasai lawer yn well, pe buasai yr ysgrifenydd wedi gwneyd ei waith ychydig yn well, trwy rybuddio cyfeillion Aberaman a Chap Coch mewn pryd. Nos Lun, Ionawr 24ain, yn yr un lie, bydd y rehearsal nesaf, a gobeithir y bydd pawb yno yn gryno, er myned dros y ddwy anthem yn benaf, ac feallai y salmdonau.-Un o'r Crwrandawyr. BARGOED. YsBRYDE&AETH."—Nos Lun. y 10fed cyfisol, ymwelwyd a'r lie hwn gan y Parch. J T. Morgan (Thalamus), a thraddododd ei ddarlith ar ei hoff destyn i gynulleidfa luosog, yn nghapel Caeasalem (B.). Yr oeddem o'r blaen wedi clywed am y ddarlith hon, ond heb erioed gael yr hyfrydwch o'i gwrando yn cael ei thraddodi. Yr wyf yn meddwl fod pob un oedd yn bresenol yn teimlo, fel fy hun, yn awyddus iawn am ei chlywed; ac wedi ei gwrandaw, barnwyf fod pawb, fel fy hunan, yn dra boddhaol. Prif amcan y darJithydd enwog yn ei araeth ydyw dynoethi haeriadau beiddgar a thwyllodrus yr Ysbrydegwyr, drwy brofi yn eglur ac anwrthwynebol nad ydynt, ac nas gallant, ddal un math o gymdeithas A, na dylanwadu dim, ar ysbryd y meirw-y gellir cyfrif am eu holl weith- redoedd yn ngoleu gwyddor athronol. Yn ystod ei ddarlith, mae yn rhoddi engreifftiau o'r hyn a wneir gan yr Ysbrydegwyr, ac mae yr engreifftiau hyny yn profi ei fod ef yn!deall y wyddor yn dda. Os byth y daw i Bargoed eto, bydd ei wrandawyr yn lluosocach na'r tro cyntaf. -Dewi Mai. PONTARDULAIS. HUNANLADDIAD.-Darfu i ddyn ieuanc o'r enw John Edwards, brodor o Lanymddyfri, ac yn gweithio gyda'r peiriant sugnedyddol dan y L. & N. W. Railway ger y lie hwn, gyflawni hunanladdiad trwy foddi yn yr afon Llwchwr, dydd Sadwrn diweddaf. Yinddengys iddo ysgrif- enu adref dydd Iau, yn mynegu ei fwriad i wneyd ffwrdd a'i fywyd, a rhoddi cyfarwyddiadau tuag at ei gladdu. Chwiliwyd yn uniongyrchol am y corff, ond yn aflwyddianus hyd nes ddydd Sul, pan y gwelwyd het yn nofio ar y dwfr gerllaw y pumping house. Aeth Mr. Llewellyn Williams, ac ereill, a chorwglau a bachau, a chafwyd hyd i'r corff, yr hwn a gludwyd i'r station. Yr oedd ei oriawr wedi sefyll am 12 mynyd wedi 7.

Anthemau y Cymanfaoedd Canu, 1881. MAE'R holl ANTHEMAU, &c., ar gyfer y LrJL Cymanfaoedd uchod i'w caelgan- I WALTER LLOYD, Swyddfa Y Gwladgarwr," Aberdar.

Llith Hen Domos. LLITH II. 'Nawr, Sian, dyro hanea sut y bu hi efo ti yn Nghwmdar." A gaf fi ddeyd y cwbwl, Tomos 1" wic e Na- na, 'stori fer, Sian y gwir, a'r holl wir, a dim o'r ch wedlau daenir ar hyd y wlad." Wel, wel, bydd fy 'stori yn fyr iawn. 'Does yma ddim owns o wirionedd am bob tunell o gelwydd. Fe wn i am haner dwsin o noddfeydd celwydd yma. 'Does dim arall byth yn 'i sachau nhw. A deyd y gwir, To- mos, yr oeddwn i wedi meddwl cael troi y tu fewn allan i rai ohony' nhw, neu gael dodi sign fawr uwchben eu drysau, ac yn argraff- edig arno mewn llythyrenau cochion mawr, The Liar's Den,' rhag i bobol wirion gael eu twyllo. Wel, yn gyntaf (chwedl y 'gethwrs), bu cyfarfod mawr gan goliers y Bwllfa a Mer- thyr Dar yn 'sgoldy'r Eglws ar Hewlyfelin nos Satwrn, y 15fed o la-yn-awr, pryd y pen- derfynwyd eu bod oil fel gweithwyr yno yn foddlon cymeryd eu talu gan y Court of Chan- cery yn ol y telerau oedd y cwrt yn gynyg, sef talu haner y ddyled oedd ar y cwmni i'r gweithwyr noa Satwrn nesaf, a'r haner arall yn mhen mia, a bod y cwrt i gychwyn y glo- feydd dydd Mawrth nesaf. Fe ddylasai'r gweithwyr fod wedi pasio vote of thanks i'r cwrt am ei haelfrydedd ond dyna, fe wnant hyny eto, yn nghyda thysteb anrhydeddus i'r rhai fuont a llaw a chalon yn gosod achos y gweithwyr o flaen y cwrt. Y mae yn anrhyd- edd iddynt. Y maent wedi achub y gwaith rhag boddi, a'r gymydogaeth rhag ei dibobl- y 71 ogi, a dwyn trefn allan o annhrefn. Bravo, boys! Cewch dair hwre gyda'ch hen fodryb Sian am bob enw cas a gawsoch gan y rhai hyny sydd ddim yn gwybod y gwahaniaeth rhwng turncoats a ponies y Mynydd Du. Pe baech chwi, fechgyn, yn dod efo fi ben boreu tua phwll y mynydd, gallwn ddangos turncoat i chwi yno, a byddech yn ddigon esgusodol ar ben mynydd i grio Me oblegyd swn felly mae pobol yn dysgwyl clywed ar ben mynydd ond ni ddylasech grio peth felly ar hyd Cwm- dar, lie nad oes yr un ddafad ddu yn agos i'r He, oddieithr eich bod oil yn ddefaid duon, a'r Hen Domos yn gystal dafad ddu a'r un ohonoch." H(lld on, Sian, dyna ddigon. Yr wyf fi wedi bod yn y cwrdd, a chwrdd ardderchog oedd e' hefyd. Dyna hwyl a gwres oedd yno Yr oeddwn yn aynu 'slawer dydd b'le 'roedd yr amenau wedi myn'd, ond mi ffeindies nhw heddy' Tomos bach, b'le mae'r mawl a'r amen "Yn yr Hôl ar Hirwaun. Yr oeddynt yno yn ngwres eu cenfigen gyntaf yn canmol pob peth ac yn wir, pobol yn canmol fyddaf fi yn leicio. Af fi yno eto. Sut na b'ai pobol yn myn'd i lefydd lie mae tipyn o hwyl ? Mae digon ohonynt i'w cael yn awr-cangenau gwylltion wedi tori allan ac y mae Almanac Zadciel eleni yn dweyd y bydd yma enwad newydd yn codi tua'r haf. Gobeithio y gofala y cangenau bach yma am eu gwres a'u hamen- au y pryd hwnw, oblegyd gyda'r pethau new- ydd, fel adar y tymorau, mae'r amenau a'r gwres mawr yn arfer myn'd. Ond dyna, cered nhw b'le mynon' nhw, yr wyf fi wedi penderfynu dilyn nhw mwy. Af tua Llanelli yr wythnos nesat, a galwaf wrth fyn'd neu wrth ddod 'nol yn Llangiwc."—Yr eiddoch, hyd yr wytbnos nesaf, eich hen ewyrth TOMOS. OL-YSGRIF GAN SIAN. At bawb y perthyn iddynt wybod,—Casgl- wyd gan nifer 0, bersonau swm go anrhyd- eddus o arian mewn glofa gyfagos, ac atifan-, wyd hwy i'r person oedd yn gal w ei hunjyn drysorydd y pwyllgor cynorthwyol, a$bu hwnw yn ddigon caredig i'w danfon yn ol, a. chompliment teilwng ohono ei hun gyda'r arian, pan y gallasent fod o wasanaeth mawr mewn llawer tenia oedd yn dyoddef eisieu bara ar y pryd. Trueni na fuasai yn gofyn cynghor i rai oedd mewn angen beth i wneyi o'r arian, yn lie cymeryd ei deimlad cyfel- iornus ei hun yn rheol. Yr un rheol o<dd ganddo wrth ranu yr arian. Rhod(bdd chwech swllt i denlu a dau o blant, a pha/iodd heibio teulu arall oedd a chwech o blaDi heb roddi dim. Go goson, onide? Nid vyf yn awgrymu fod y cyntaf wedi csel gormfd, ond yr olaf gafodd ry fach.—Heb yn yybod i Tomos, yr eiddoch, SIAN.

Undeb Corawl Aberdar. ARWEINYDD MR. BEYS EVANS. OYNELIR cyfarfod cyntaf yr Uncteb uchod (ar ol y gwyliau) nos Fawrth, Ionwr lleg, pryd y dechreuir ar yr Oratorio ST. PAUL. Am delerau aelodaeth, ynofyner a'r ysgrifen- yddion :— ° D. P. DAVIES. 2423 MORGAN EVANS. CAN—" TEIMLiD SERCH;" \7N Y DDAU NODIaNT. Y geiriau Cym~ K'-eg Watcyn Vyn a'r geiriau Seienig gan W. L. Gardner. Y gerddoriaeth gan T. D. Williams (Eas Dyffryn), ft. A. M. Pria, 6c. Yr elw arferol i lyfrwerthvyr. I'w chael ga.n yr awdwr :-lA Puiross-road. Brixton, London, S.W. Bydd Eos DYFFRYN Tn agored i dderbyn en- ga,gements i ganu mewn cyngherddau, ac i feirniadw mewn Eisteddfodau. 2395A. Leasehold Cottage for Sale. TO BE SOLD by Private Contract (with re- serve), BOND (JOTTAGE, Bond-street, Aberdare, containing five rooms, scullery and pantry, and large garden, together with sufficient ground attached for building another house. An unexpired lease of over 96 years. May be seen on application to present tenant. Apply to Mr. JOHN L. JONES, Glo'ster Arms, Carmarthen. 2429 Don't trap the Moles T\7"HEN you can clear them off at a trifling j cost by a Poison which ha3 been in use for the past seven years, in preference to traps. The Recipe, &c., sent post free on receipt of P. O. Order or stamps for 2s. 6d. J. T SMITH, Seed & Potatoe Merchant, ^426 Wisbech, Cambs. THE GREAT ANNUAL SALE OF WINTER STOCK AT DATI^S & GO, COMMERCE HOUSE, COMMERCIAL-STREET' Aberdare, WILL commence on SATURDAY NEXT (Jan. 22nd), and continue for 21 days, when the whole of their WINTER STOCK will be cleared out at GREATLY REDUCED PRICES. 2428 MUSIC HALL, SWANSEA. MR. SILAS EVANS HAS the pleasure to announce that he has induced MADAME TREBELLI BETTINI to come to Swansea to give a GRAND BALLAD & OPERATIC CONCERT Under Distinguished Patronage (for List of Patrons see 4th page of Programme), ON M01\T;[D-A-γ IFIEIB. 14, IBSI. ARTISTES: MADAME TREBELLI (Prima Donna of Her Majesty's Opera House, London); MISS ANNA WILLIAMS (Of Gloucester, Albert Hall, Exeter SIGNOR Y1ZZANI (Primo Tenor of Her Majesty's Opera House, London) SIGNOR ZOBOLI Primo Basso of Her Majesty's Opera House, London); Solo V ioiiti.-li/LO 1ST S. OTIDB MTTSIK (The best Solo Violin Player in the World); Solo PianistSIQ- 1STOBISACCIA (Of all the best European Concerts); CONDUCTORS :-SIGNOR BISACCIA AND MR. SILAS EVANS. TICKETS :-Area Stalls, 7s. 6d. Area Reserved Seats, 6s. Balcony Front Seats 5s.; Balcony Stalls, 4s.; Balcony Unreserved Seats, 3s. Promenade, 2s.; Gallery, Is. Plan of the Hall may be seen and Tickets secured at MESSRS. BRADER & SONS, MESSRS. THOMPSON & SHACKELL, and at MR. SILAS EVANS', 21, Mansel-street, Swansea. Doors open at Seven; to commence at Eight. Carriages may be ordered for 10.30. (See Small Bills for Carriage Arrangements). TRAIN ARRANGEMENTS: GREAT WESTERN RAILWAY.—Special Train from Poyt Talbot at Six o'clock, callin"- at the intermediate Stations, and returning, after the Concert, at Eleven o'clock. Return Tickets issued from Llanelly at Reduced Prices. ■ :CH,WBDj .V.KaB,(a»AHoia wjawwi MUMBLES RAILWAY.^ A Special Train will leave Rutland-street Station, after the Concert Ifor the Mumbles, calling at the intermediate Stations. SWANSEA TRAMWAY COMPANY.-Tram Cars will leave High-street, after the Concert for Landore, Plasmarl, and Morriston. 2427

yw y 33ain, yr hon sydd fel y canlyn Os dygwydd anhap i aelod tra'n gweithio mewn glofa neu fwnfa nad ydyw y perchenog yn aelod mygedol o'r gymdeithas hon, gwneir gostyngiad o'r bedwaredd ran yn y taliadau," &c. ( >an nad faint sydd yn edmygu y gym- deithas, nid yw y rheol uchod i'w hedmygu, feddyliwn i. Ond byddai yn well, yn ol ein barn ni, i dderbyn y cynllun fel y mae, yn hytrach na'i wrthod, er ein llesiant fel gweithwyr, a llesiant ein teuluoedd. Y diffyg mwyaf o bob peth yw na fuasai llawer yn rhagor o reolau y gymdeithas wedi eu gwasgaru rhwng y gweithwyr. Nid ydym yn meddwl fod un o bob cant wedi eu gweled ogwbl, ac fe anogem ni y rhai blaenllaw yn y gwaith i wneuthur hyny, yn hytrach na chasglu enwau cyn ein bod yn deall ansawdd y cynllun. Hefyd, y mae gwir angen am gyfarfod cyffredinol ar y mater, er cael cyd- ddealltwriaeth a chydweithrediad rhwng y gweithwyr, i'w dderbyn neu ei wrthod. Os na dderbynir y cynllun hwn, a ydyw yn bosibl cael rhyw gynllun arall i gyfarfod a damweiniau a marwolaethau unigol Cofiwn fod ein cyfrifoldeb yn fwy o dan y gyfraith newydd, ac os mai un o bob pump o ddam- weiniau ellir olrhain fod y meistri yn gyfrifol am danynt, y mae yn fwy na thebyg na ychwanega y rhif ddim yn y dyfodol. Felly, y cyfrifoldeb a orphwys ar y gweithwyr. GWEITHIWR.