Welsh Newspapers
Search 15 million Welsh newspaper articles
3 articles on this Page
Hide Articles List
3 articles on this Page
,,I Esboniad ar y RhufesnSaitSfI
News
Cite
Share
Esboniad ar y RhufesnSaitSf [Yr Ail Gyfrol. Gan y Parch. Hugh Williams, Amlwch]. Nid yw yn newydd i neb, fod yr Esboniad- hwn yn gydymgeisydd a'r un a gyhoeddir gan y Cyfundeb, ar faesi llafur yr Ysgol Sabbothol; a, llawen ydym o wybod fod y Cyfundeb yn ddigon ci wr boneddig i groesawu. cydymgais mewn gwaith mor dda; fe wna lCG amgylch ogylch. Dasth y gyfrol hon o'r wasg yn brydlon; a ddywedwll lli" yn or-brydlon?' Ymddengyy foci yr awdwr a'r argraffydd wedi cytuho. i ddweyd, 'Mi gaiff fod yn gyntaf yn y macs.' Ond a welaist ti wr diesgeulus yn ei orchwyl ? Efe a, eaif gerbron brenhinoedd.' Pan ym- ddangosodd y gyfrol gyntaf, ni wyddem yn iawn pa beth j'w ddisgwyl oddiwrth awdwr mor icuane ar un o ranau pwysicaf ac anhawdd- af y Testament Newydd. Ond yr yclym, era misocdd wedi peidio meddwl am ieuenctycly gwr, oddieithr fel addewid am la-wer o waith rhagorol eto ganddo, os cania-ta. Duw. Digon i ddarllenwyr y gyfrol gyntaf fydd dweyd fod lion yn cadw i fyny yn. llawn a, rhagoriacthau bono. Nid ydym yn rhyfeddu fod yr awdwr yn dweyd, Parodd darparu rhai rhanau o'r gyfrol lion, sef pen. ix-xii., lafur a, phryder nid bychan i mi." Y gwir yw nad oes un rhan o'r Beibl yn tretliu pwyll a doethineb esboniwr ystyriol mor drwm. Nid peth bychan yw fod yr esboniad hwn yn glymu yn ddiysgog wrth yr athrawiaeth Gallinaidd. Ond petli mwy yw ei fod yn cyf- Iwyno yr athrawiaeth hono, pan wyneb yn wyneb a'i hanhawsderau llymaf, mewn gwedd sydd yn gorchymyn ystyriaeth a pharch hyd yn nod ei gwrthwynebwyr. Cwynir gan rai dyn- ion llygadog fod beir,nia,da,eth ddifudd yn cy- meryd lie yr athrawiacth yn yr ysgol, a chylch- oedd era,ill. Os eir wrth arweiniad yr esbon- iad hwn, caiff yr athrawiaeth y flaenoriaeth, fel y dylai gael. Nid yw Mr. Williams; yn arbed ei hun mewn beirniadaeth—a.nwrol, a gwaeth nag anfuddiol a fyddai hy'ny yn awr; treiddia gyda, manylder a llwyredd i ystyr geiriau a, brawddegau ysbrydoliaeth; nid osgoa un cwestiwn rhesymol a gyfyd yn y ffordd hono. Ond dygir y cwbl i wasanaeth yr athrawiaeth. Bydd yn foddhad i lawer o aelodau, hynaf yr ysgol wybod fod yr Esboniad hwnyncynwys Traethodau, eglur, cryfion, a go gyflawn ar Eth- oledigaeth, Peiiarglwyddiaeth Duw, Rhyddid yr Ewyllysi a Chyfrifoldeb, a Pharhad mewn Gras. Grcsyn fydd treulio llawer o amser yn y dosbarth i gyndynddadleu ar ystyr ymadroddion dyrus, nad yw o un pwys i amcani yr Epistol pa fodd y penderfynir arnynt, tra y mae y pynciau mawrion hyn sydd yn cynwys cneiwyllyn yr Epistol a'r Efengyl yn arcs i'w meddianu. gy Nid wyf yn gweled fod yma ddim newydd ar y canghenau hyn o'r athrawiaeth i ddarllenwyr Y Pregethwr a'r Gwrandawr," er esiampl, a thcotyn diolch yw hyny. Ond bydd y cwbl yn I I y fyd o ddyddordeb newydd, bendithiol, i lu mawr o ieuenctyd yr ysgol, os llwyddir i'w lienill iddo; aCl arweinir hwy i olwg y cwbl gan wr sydd yn hyfforddus a hoenus yn nysgeidiaeth -r, iiicddylga.rwch yr oes. hon arnynt. Gwyr am auhaws-derau a berthyn iddynt, a, chydnebydd Ir.vynt ond ymlwybra ymlaen mewn ysbryd gostyngedig a, gwrol mor bell ag, y caniatfii ter- fyuau meddwl dyn i'w holrhain a dim pellach. ] Nid wyf yn honi," meddai, i mi ddadrys pob anhawsder ynglyn a'r materion yr ymdrinir a hvrynt yma.; rhaid credu fod ynddynt ddirgel- wch anesboniadwy i ni. Ond os llwyddaisi i dailu goleuni ar beth o'r rhanau hyn, ac i arwain y darllenydd at y dirgdweh sydd ynddynt, bydd- afwedi cyraedd yr amcan mewn golwg." Ie, 6 arwain. at y d.irgelwch;, dangos ei fod lie y mac yn rhesymol disgwyl cyfarfod a, dirgelwch, dyna J y yr oil ellir ei wneyd a hyny a wneir yma. Nid extinct volcanoes/ er pob siarad, yw y cwest- iynaxi hyn. Myn meddylwyr difrifol y naill oes ar ol y Ilall ddychwelyd atynt, a,c ymgodymu ^hwynt, eryn fwy na lianer ymwybodol y;ter- iynant mewn dirgelwch. Pe na byddai dim arall i'w enill trwy hyn, dylai o leiaf brofi yn iachawdwTia.eth i ddynion oddiwrth. falclider meddyliol. Yr wyf yn edmygu craffder, annibyniaeth, ac addfedrwydd barn Mr .Williams fel esboniwr ond nid wyf yn cydolygu ag ef bob amser. Rhydd ei grynhodeb o gynw^ys y gyfrol gyntaf, ar ddechreu hon, gyfleusdra i mi ddatgan fy anghytundeb ag ef yn ei esboniad ar farw i bochod "vn v chweched benod oY Epistob Esr y y bo niad y Parch. D. Roberts sydd yn rhoddi y gwir oleuni ar y rhan hon. Yr unig farwolaetli -yr.rhan gyntaf y benod yw marwolaeth Crist; ac undeb credinwyr ag Ef yn a,ng:aiU y groes yw eu marwolaeth hwy i bechod. Marwolaeth y cyfiawnhad, eu cyfranogiad yn aberth iawnol Crist yw marw i bechod" yn y 6ed benod. Troais at ei esboniad ar xii. 2, am nad oeddwn yn foddlon ar olygiad yr esbonwyr yn gyffredin ar un gair pwysig, a chefais ei fod yntau yn myned gyda'r lliawa Y gair yw adnewydd-! iad." "Ymnewidiwch trwy adnewyddiad eich meddwl." Yr esboniad a. roddir yw—goddefer i mi ei grynhoi—" Ymnewidiwch trwy ymad- newyddu yn wastadol yn eich meddwl." Cred- af yn gryf mai nid hyny yw meddwl yr Apostol. Yr unig esiampl arall o'r ga,ir yn yr un ffurf sydd yn Titus. iii. 5., Eithr yn ol ei drugaredd yr achubodd efe nyni trwy olchiad yr adened- igaeth a,o adnewyddiad yr Yshryd Glan." Yn yr adnod yna, y mae yr adnewyddiad fel yr ad- enedigaeth yn act derfynol, ac nid i gymeryd lie, end wedi cymeryd lie, yr adnewyddiad yn gystal a'r adenedig- aeth yn gynwyssdig yn yr "achubodd Efe nyni." Yn unol a hynyna, meddwl y geiriau dan ein sylw yw, Ymnewidiwch trwy yr ad- newyddiad sydd wedi bod yn eich meddwl; y maeeieh meddwl wedi ei adnewyddu gan yr Ysbryd Glan; bydded i'r adnewyddiad mewnol hwnw roddi ei ddelw ar eich, buchedd allanol." Gwelwn ychydig o ol brys yn ngwaith yr awdwr. Hyny ac nid dim arall a bar nad yw yr iaitb. a. ffuriiad y brawddegau bob amser mor glir a, chryno ag y byddant yn nghyfrolau dilynol Mr. Williams. Heb osi nac onibai, y mae yr Esboniad hwn yn I ychwanegiad gwerthfawr iawn at gyfoeth lien- yd.diaeth Cymru. J. PRICHARD.
-------Y Diwctfdar Barch.…
News
Cite
Share
Y Diwctfdar Barch. W. John, Penybont. Noswyliodd y gwr adnabyddua uchod nos Wener, y 6ed cyf., yn ei 76 mlwydd, wedi tua, haner canrif oi wasanaeth. fel pregethwr a, gwein- idog yn y Cyfundeb. Dialiodd i lenwi ei gyr hoeddiadaui yn bur gyson hyd o fewn dwy flyjir edd yn ol, pan gafodd gyffyrddiad o hacrlys" yr hyn a'i llesghaodd i raddau, Ond hu yn abl i gyfla.wni ei hoff waith drachefn am ysbaid, ond ildiodd er's misoedd bellach, a'r Sabbath olaf iddo bregethu oedd yn mis) Hydref diweddaf. yr hwn a. dreuliodd yn y Docks, Caerdydd. Gallodd fynychu y m odd ion gartref ar y Sab- bothau ac yn yr wythnos hyd yn bur ddiwedd- ar; ac, o ran hyny, yr oedd wedi gallu rhoddi tro allan o fla,en,ei dy y dydd olaf y bu fyw. Y mac manylion ci ha,nesi eisoes wedi ym- ddangos, ynghydag hanes ei gladdedigaeth yn Mhencoed, y dydd Merclier canlynol i'w far- wolaetli. Ymhlith y pethau ddywcdwyd nai Mr. John yn y gwasanaeth claddu, tystiwyd gan }• naill a'r Ilall ei fod yn un a ymdrechodd ymdrecli deg 0 yn ngwyn,eb anfaiiteision boreu oes i feddianu gwybodaeth, a disgyblii ei feddwl, ao iddo lwyddo i gyra.edd safle uchel trwy rym pender- fynia.d a dyfalwcli. Cyclu.nai y aiaradwyr hefyd ei fod yn wro argyhoeddiadau dyfnion, ac felly yn gredwr eryf; a bod ein gwrthddrych yn feddianol ar synwyr cryf, a barn. oleuedig, ac felly wedi bod o wasania,etli, gwerthfawr yn myd y pwyllgorau a'r cynhadleddau. Fel pregethwr, yr oedd dywediad, un o'r brodyr yn rhoddi'r cwbl yn fyr, sef iddo daflu'r cwbl roddodd Duw iddo i'r gwaith,—gorff a,c cna.id. Dywedodd yr un tyst fod llinyn o oleuni" ar hyd bywyd yr ymadawedig, ac fod hyny yn beth gwerth, ei fynegu, gan fod bywyd,, fel rheol, yn droellcg ar y goreu. Teithiodcl lawer drwy wahan01 Siroedd Cymru 'i bregethu y Gair. Yr oedd yn bregethwr gwresog, a,c yn ymarferol iawn bob arTI1.ser. Yr oedd yn cario allan yn bur ago& y gorchymyn hwnw,— Lief a a'tli geg, na,c arbed;, dyrchafa, dy lais fel udgorn, a, mynega i'm, pobl eu cam- wedd, a'u pechodau i dy Jacob." Medrai ddweyd wrth fodd calon y bobl, ond nid oedd amheuaethi am gyfeiriad ymarferol ei weinidog- a,eth beth bynag fyddai y testyn. Yr oedd yn 11 y gyfarwydd iawri yn y rhanau hyny o'r Hen Testament sydd yn bur ddieithr i bobl yr pes hon, a mynych y clywid ef yn darllen penod o urt o'r pi?ofiwydir by±;af,^gain wneyd -gwasaiiaetlu ma.wr i'r gynulleidfa drwy hyny, gan eu bod yn dod b hyd i fwnglawdd oedd guddiedig eddi wrthynt cyn hyny. Ac yr oedd llawer 01 ol iachus y proffwydi hyny ar ei weinidogaeth, ac nid anfynycli y ceid ef yn codi ei destyn o'r llyfrau hyny. Diau fendithio o'r Arglwydd ei genadwri fyw ao iachus i fod yn foddion 1, ddeffroi yr eglwysi, ac nid oes cwestiwn hag1 iddo fod yn olferyn i droi llawer o dywyllwch i oleuni, a,c o feddiant Satan at Dduw." Nid ymgymerodd a gofalaethi eglwysig, felly yr oedd yn, rhydd i fyned i mewn ac allan yn ol y galw oedd arno, ac nid oedd yn ol 0 gael Cll alw i wasanaethu yn y lleoedd mwyaf poblog, ac i gyflawni gwaith neiltduol yn y Cyfaifodydd Misol, ao yn y Cymdeithasfaoedd, ac etholwyd ef yn Llywydd y Sasiwn yn Nghymdeithasfa Hwiffordd yn y flwyddyn 1891. Fel y dywedodd eich gohebydd o Borthcawl dano, yr oedd Mr. John yn siarad llawer. Ond nis golygir wrth hyny mai siarad gwag codd. Yr oedd yn werth, bob amser, i sylwi arno feJ siaradwr. Ofnwn, fod y gallu i siarad yn prin* hau yn y wlad. Dyma y Ile; yr oedd cuddiad el gryfder ef, ac yr oedd bron ar ei ben ei hun y11 hyn. Meddai ar allu i osod ei feddwl all ani J!1 glir a digamsyniol; ac yr oedd ynddoi barod- rwydd bob amser i ddweyd i bwrpas ar unrhyw fater a ddelai gerbron. Yn naturiol, yr oedd yn meddwl }rn uchel oj oes o'r blaen, a,c yn anhawdd ganddo gyd-sJymttd a rhai pethau sydd yn graddol ddod i aros; ein plith. Er engraifft, nid oedd yn gallu cael dyfaliad glir sut y gallai gw:einidog'a,eth sefydlog fbd yn bosibl ymhlith. y Metho,distiaid. Nid oedd fod hyny yn hen wirionedd ymhlith enwada.u eraill yn ddigon o atebiad iddo, ond prawf ydoedd hyn ynddo o'r syniad uebell a, 901- eddai am yr hyn y dylai pregethu fod, o'r hytl lleiaf, dyna garem gynyg fel eglurhad. Y mae ei fai,woila,eth yn ein hadgofio. fod el11 harweinwyr yn prinhau, a,c fod y gwaith y1^ dislgyn ar ysg;wyddau; to ieuangach, a da fyddai i'r to hwnw geisio efelychu rhagoriaethau. S nifer fawr o wyr doeth, duwiol, a, brwdfrydio) roddwyd i ni fel Cyfundeb,
LIVERPOOL.
News
Cite
Share
LIVERPOOL. Ca.nu Corawl Cymreig—A ydyw yn djrywio P Dyma destyn y papyr a ddarllenwyd gan'Mr. J Evans, F.B.C.p., nos Fawrth, yr 17eg. Royal Institution y cynhaliwyd y cyfarfod, i J. T. Jones, arweinydd cor y Cymric Vocal Uni011' yn gadeirydd. Daeth cynulliad gweddol dda J'j nghyd. Yr oedd yno liaws o ddynion blaenaf J "h, oerddorol. R,ha,g givneyd cam a'r papyr, ni adrow ivn air, ond yr hyn yr oeddym yn sicr o fod y?rr ddeall. Yr oeddym yn deall (1) Nad oedd y Evans ei hun yn credu fod y canu corawl, n?11/ Welsh Choral Singing,' yn dirywio (' degeneiraitinW' ond ei fod wedi rhyw sefyll ('stagnation')- wodd heibio i'r hen amser—at gor mawr y Cry8' Palace,—Caradog yn arweinydd. Yr oedd Cy^^ bron a chredu fod y canu yr adeg hono yn bcrfff}. j ond nid oedd. Rhai o'r pethau sydd yn rhwyst lwyddiant y canu corawl y dyddiau hyn ynghy" rhesymau, paliam yr enilla y Saeson y,'g.wobt^ (1) DiflEyg ai'vveinyddion—rhai yn analluog Jlen cerddoriaeth. Tystiai ef fod digonedd jj weinwyr corau yn Nghymru, nad 'ynt yn a.}, cerddoriaeth. (2) Diffyg ymarferiadau gwasta Dylai fod yna gor sefydlog ymhob ardal, rbyu beth am amser er mwyn, cystadlu. (3) arier gorniod a'r emynau. (4) Dibynu gorrAfd ( yr hwyl, y brwdfrydedd (yr enthusiasticJS^ j (5) Tuedd y beirniaid cei-ddorol i or-ganma^ enwedig y beirniaid Saesneg. Diolchwyd yn i Mr. Evans, ac yr oedd yn ei deiiyngu. D10 wyd-hefyd. i'r cadeirydd. Cor NeAvydd.—Da genyra ddeall fod yn1^L. ^,(1 newydd wedi ei gychwyn—neu hen gor gychwyn. Hen gor mawr yr Eisteddfod yn ^a0'i ydynt y mwyafrif' o'r cor hwn. Mae gobaith a ,rAi flaen. Mr. H. Evans, F.R.C.O., Dowlais, wedi ei benocji yn arweinydd iddo. r„]i Mr. John Morrjs. 17JT,- Goddefer i ni longyfgjj ein cyd-drefwr, Mr. John Morris, un o flae»° gweithgar eglwys y M.C. David Street, ar odiad yn uchel sirydd Dinbych. Y 'thil Morris air da. Y mae iddo air da ga,n ei w'eit Mae hyn yn myned yn bell iawn. Hir oes IdC..tb, Cyfarfod Blynyddol David Street Nos, y yr 17eg, cynlialiodd eglwys David Street ei c yj-yd' fod blynyddol. Fel arfer, cwpaned o de yt1 nawn, cyngerdd mawreddog yn, yr liwyr-- i.nAo{i ydd ydoedd John Morris, Ysw., C.T. oeddynt, Miss Eunice Evans a Mr. Ben Wll ^s- Cyfeilydd, Miss Edith Jones. Oaf wyd hefy.l. anaeth y Kinematograph.' Cyfarfod dy« jTe1 Nos Fercher, cynhaliodd y plant eu jyfr1' gwasana,ethvvyd liwynt gan y cantorion niwy. j.yxi; J. Beresford Jones a D. Williams. Y ynghydag anerchiad y cadeirydd, Mr- J• /woK erts, a wina&thant y cyfarfod yn un tra dydo