READ ARTICLES (4)
News
CYFANSODDIAD NEWYDD yr Undeb. Cyn ei ddadleu, cyflwynwyd i'r gyn- nadledd ddau o Stundiaid (Bedyddwyr) Rwsia, yr hynaf yn efengylydd wedi bedyddio dros fil o gredinwyr mewn 27 o raubarthau y wlad, a chan ei fod yn analluog i ddweyd un gair o Saesonaeg cyfieithiwyd ei annerchiad gan yr un ieuanc i'r iaith hono. Nodai yr annerchiad fod y Bedydd- -wyr yn rhifo dros ugain mil, y rhai sydd yn agored i erledigaeth greulawn, ac amryw wedi eu balltudio i Siberia. Cawsant dderbyniad neillduol wresog-derbyniad fydd yn ysbryd- iaeth iddynt yn eu hanfanteision yn nhiriogaeth y Czar. Yna awd at y cyfausoddiad diwygiedig. Cynnwysa y cyfansoddiad hwn amryw bethau a filwriant yn erbyn syniadau eangfrydig nifer o bobl bwysig yn yr enwad. Pleidleisiodd lleiaf- riftrwm o'r Cynghor yn erbyn rhanau o hono. Yn y Cynghor dydd Mawrth, penderfynwyd ei dychwelwycl i'r Pwyllgor i'w ailystyried a'i wella, ond fod yr Ysgrifenydd, y Parch J. H. Shakespeare, M.A., i egluro y cynllun a rhoddi rhcsytnau y Pwyllgor drosto. Rhaid dweyd fod adranau o hono yn groes i egwyddor annibyniaeth, cynnrychiolaeth, ac ysbryd yr enwad. Ni safai am bum' mynyd o ftacll cynnadledd Undeb Bedyddwyr Cymru, ac ni fydd un cyfansoddiad yn dderbyniol gan y Saeson os na fydd yn llwyr ac yn hollol ar lin- nellau cyfansoddiad newydd Undeb y Bedydd- wyr Cymreig. Ar ol annerchiad eglur, grymus, a galluog yr Ysgrifenydd, traddododd y Parch W. Jones, Hebden Bridge, ar ran Cymmanfa Swydd York, araeth dcg, ymresymiadol, anwrfchwynebadwy, gan roddi beirniadaeth glir, diweniaith a diwen- wyn, mewn ysbryd da, ar y cynllun, nes ei ridyllu, ac aralinnellodd yr hyn fydd yn fodd- haol. Ceir fod yr amlinnelliad hwn wedi ei rag- ddyfalu a'i gorffori yn nghyfansoddiad newydd Undeb Bedyddwyr Cymru. Awgrymodd ddygiad y Gym. Genadol Dramor i agosrwydd perthynasol a'r Undeb, yr Undeb i gynnwys y Cymdeithasau, i'w gweithio ar yr egwyddor gynnrychioliadol, ddemocrataidd, o'r aelod unigol i'r eglwys, o'r eglwysi i'r gymmanfa, o'r cymmanfaoedd i'r Undeb. Awgrymodd Dr Clifford ar ei ol ddygiad y Colegau dan nawdd ac awdurdod, ac i feddiant yr eglwyai trwy yr Undeb. Gwelir fod y symudiad diweddar yn hanes yr enwad yn Nghymru i gael ei ddilyn gan symudiad tebyg gan yr enwad yn Lloegr. Wedi cael profiad o Bwyllgorau y ddwy wlad, rhaid nodi fod gallu pwyllgorol yr enwad yn Nghymru cystal ag eiddo yr enwad yn Lloegr. Diweddodd y gynnadledd fythgofiadwy hon mewn ysbryd anwyl iawn, oblegid amlwg oedd presenoldeb yr Ysbryd Glan yn llywodraethu teimladau yn nghanol gwahaniaethau barn. Ni chafodd un o'r ddwy ochr fuddugoliaeth, ond cafodd yr Ysbryd Glan fuddugoliaeth fawr. Wrth fyned allan dywedai hen weinidog wrth weinidog arall, ei fod ef yn cofio ymladdfeydd geiriol a thymerog yn yr Undeb, ac y buasai cynnadledd fendigedig y boreu yn anmhosibl dan amgylchiadau tebyg yn amser y tadau. Yn ddi- arwybod iddo cododd yr hen weinidog y lien oddiar weithrediadau yr eglwys filwriaethus" yn yr "hen amser dedwydd gynt." Yn mlaen ac nid yn ol mae oes Euraidd Cristionogaeth. Cymro yw Mr Jones, Hebden Bridge, o Lanelli, mab Mr Griffith Jones, swyddog y Gwarcheid- waid, a llysfab i'r diweddar Mr W. George, meistr y tlotdy. Mae ei fam yn aelod yn y Felinfoel, Bu Mr Jones yn Y sgolfeistr yn Bradford, cyn myned i'r weinidogaeth, ac ystyrir ef yn un o'r brodyr goreu yn Sir York. Wedi seibiant y prydnawn, awd i'r cwrdd olaf yn y
News
Y DRILL HALL a gynnwysa 3000 o bobl. Gorlanwyd yr ystafell hon yn mhell cyn yr amser i ddechreu, ac nid rhyfedd hyny, oblegid arwyr y cwrdd oeddont Dr Clifford a Mr D. Lloyd George, A.S., dau brif siaradwyr y llwyfan ymneillduol yn Mhrydain Fawr. Cadeiriwyd gan Mr H. R. Mansfield, A.S. Methodist cyntefig a gwrthsafwr goddefol yw Mr Mansfield. Mewn annerchiad byr, brwd- frydig tarawodd dannau Ymneillduaeth, a chyff- yrddodd a chydymdeimlad y dorf fawr. Yna cododd Dr Clifford. Rhoddwyd croesaw- iad banllefol iddo dair gwaith. Rhwystrai edmygedd y bobl ef i ddechreu. Wedi cael gosteg dechreuodd fel y gall efe ddechreu ar ei destun, sef, Yr Eglwys a'r Wladwriaeth." Nid gorchwyl hawdd yw desgrifio hyawdledd Dr Cliffordd. Mae ei allu i blethu geiriau a gweu ymadroddion, ei barabl diflino a'i frwdfryd- edd heintus yn herio desgrfiad. Os am gymhar- iaeth, meddylier am y Niagara Falls, a miliwnau o dunelli o ddwfr yn llifo dros dalcen y clogwyn aruthrol i'r dyfnder syfrdanol gan daranu ac ymferwi, a rhoddi ei hun at wasanaeth dyn i gynnyrchu gwefr i yru cerbydau a goleuo dinasoedd a chludo llongau, ie, gwneyd bron pob peth. Dyna Dr Clifford ar y llwyfan. Cyfeir- iodd Dr Clifford at y Cadeirydd fel gwrthsafwr, gan nodi y ffaith mai Bedyddiwr oedd y gwrth- safwr cyntaf i fyned i garchar, ond mai Methodist Cyntefig oedd y cyntaf a werthwyd i fyny i dalu y Dreth Addysg, sef yr amaethwr Smith o Bel per Wirksworth, yn ymyl Derby. Gwaeddwyd Y mae Smith yma." Gofynwyd iddo sefyll. ) Gwnaeth hyny. Gwaeddwyd "platform, plat- form," a daeth yr amaethwr ieuanc, tal, i eistedd yn ochr Dr Clifford. Yna ailgydiodd yr areith- iwr yn ei hoff bwnc. Rhaiadrodd hyawdledd Dr Clifford nes cododd y bobl ar eu traed gan gyhwfannu eu llieiniau a bloeddio molawdiau Dr Clifford a Dadgyssyllt- iad. Dim ond cawr feiddiai godi ar ol yr anerchiad ysgubol a draddodwyd, a chafwyd y cawr, mewn un tebyg i orchfygwr Goliath o Gath. Cryna Goliath Eglwysyddiaeth a Thoriaeth pan nesa y Dafydd hwn i godi ei lais main, melodaidd a chyrhaeddbell yn enw Arglwydd Dduw y Lluoedd. Gyda hunanfeddiant diymhongar cododd Lloyd George i anerch y dorf. Cafwyd de iad teilwng o ffafrddyn y bobl, pleidiwr iC a rhyddid yn erbyn gorthrwm Ceidwadae Eglwysyddiaeth. Bloeddiwyd croesaw 7$ dair gwaith ae ysgydwyd llieiniau fel cj, nes methai gael dechreu. Pan ddaeth tawe pf cyfeiriodd at yr anhawsder i siarad ar 0 r Clifford a hyny mewn awyr anmhur, ond gwefr Ymneillduaeth yn yr awyr hefyd. M? gyftymder meddyliol a'i areithyddiaeth 0$ iol, feistrolgar, a'i ymadroddion weithi^ fflangell o fan reffynau" yn ffrewy»lu j0j yn. gyru Ucheleglwysyddiaeth weithioll øC dwfr oer i enau y Rhyddfrydwyr sycliedigi i weithiau fel dyferynau o olew yn disS^ e\ glwyfau yr Ymneillduwyr archolledig, dali° s gynnulleidfa yn glust-agored, yn lygad-ag°r genau-agored hyd y diwedd. -ugtf Atebai ambell un arabeddus ef yn g:yfeiliga ri chefnogol, nes oedd y bobl a'r siaradwr 3n allan i chwerthin, ac yna elai yn rnlaep a'i < gario y dorf a'i lais perseiniol, clywadwy),^ ddifrifoldeb ar adegau yn cyffroi gwaelO calon y bobl. dd Felly y diweddwyd y gyfres o gyfarf t, i mewn nerth ac urddas; dan goron o fend I bawb. ltj9g Er fod pwyllgorau y Cymry cystal eu gai *&■ eiddo y Saeson, tra ragorant hwy yn iaeth eu cyrddau cyhoeddus a'u cynnadle"} Ar raglen bob cyfarfod nodid y funyd f j pob penderfyniad i'w gynnyg, a phob siar^ ddechreu a therfynu ei araeth, a chedwid i'r funyd at y drefn gan bob siaradwr. Nid un yn rhedeg i fewn i amser ei frawd, a T wydd yw fod hyn yn elfen bwysjg yn llwyd y cyrddau. Ilvvoa Hir gofir y cyfarfodydd yn Derby. 6 yo y Bedyddwyr o angenrheidrwydd ar y y mrwydrau poethion y dyfodol, a yr cyfarfodydd hyn i ymroddiad a dyfalbarhady i. ymladdfeydd sydd i'w croniclo yn hanes ain Fydd." Tywysog yr Iachawdwriaeth cadfridog y fyddin yn mrwydr fawr Arwag' Ymneillduaeth sydd eisoes wedi dechreu. yf alwad i fyned lawr at y drws. j yfl heddgeidwad gydag ymddiheuriad wedi go9. y llaw a ysgrifena y nodiadau hyn, wysiad i y ddangos boreu Llun nesaf, Hydref 19ego th \1 llys o flaen yr Ynadon, am wrthod talu y yob' Addysg i waddoli Pabyddiaeth yn y dref, 'tÍad ydig feddyliwyd pan yn ysgrifenu y y uchod at Armagedon, y clywid swn rhyfel ar y funyd hono, er y disgwylid yn dw iol am dano. Duw cyrddau Derby fydd' I amlwg ar faes y gad trwy yr holl wlad. Caerfyrddiu. E. UNGOED
News
NODI ON 0 FERTHYR- j.^3' Y mae Mr Chamberlain, bellach, wedi si Y mae wedi trosglwyddo gerbron y wlad f* yp undrefn gyllidol. Y mae wedi siarad heu' hollol ddiamwys. Nid oes diffyg eglur. amser yn ngeiriau y Gwladweinydd o Bir 0 ham. Achwynid yn ami fod y diw3ddal Cho, Gladstone yn medru tywyllu ymadrodd a llif ei eiryddiaeth, neu foddi syniadau InOvv" D' o eiriau-fod ffrydlifoedd ei hyawdledd J^yd eiriog mor gyflawn a chyforiog, nes ei & yn anhawdd yn fynych i'r gwrandawr a llenwr cyffredin i gael o hyd i linell ei iad. Nid felly Mr Chamberlain. Er j y cyhuddiadau a ddygir yn ei erbyn J11 1*' cyhoeddus gan ei wrthwynebwyr, nid <$' cofio gweled fod neb yn ei gyhuddo o ar^efl of wysedd yn ei areithiau a'i ddywediada" A hoeddus. Y mae ei araeth bob amser y° »' chyfeiriol, ei eiriau mor glir a'r g°leU.(r'j,iif' feddyliau mor dryloyw a rhediad yr 1\ ialaidd. Nid oes eisieu neb i gamgym016i(A hyn y mae yn ei feddwl. Dywedir yn yn newid ei farn ar wahanol bynciau, a i i dweyd pethau yn awr na ddywedodd 0 l'e^ j Dichon hyny. Onid yw amgylchiadau Onid yw y byd wedi newid ei farn yn gy ivHe ar luaws o faterion yn ystod y 30 a'r 40 & upe$ diweddaf? Rhaid i Wladweinydd fel y^ arall aros yn fossil treuliedig, neu mlaen gyda'r oes. Dywedir hefyd gan r yiT yw y ffigyrau a ddefnyddia yn rhai y Se ddiried ynddynt. Nid ydym hyd y0!^ bynag wedi gweled neb sydd yn haeru 1. dyfod i'r maes a ffigyrau gwahanol i'^ broii. Gan ei wrthwynebwyr lleiaf, iddo hefyd amcanion iselwael ac ann Ei wrthwynebwyr mwyaf, sef ei gyds^y ^^yd yn y Cyfringynghor, ni ymostyngant .j&s0* hyn. Arwydd o wen did a gwaeledd ypeb" yw priodoli amcanion annheilwng i ydd.
News
geiriol hyawdl a ddaliai anadl y bobl yn dyn, ac eisie,lc'o(M yn nghanol bloeddiadau cymmer- adwyol. Yna cododd y Parch J. E. Roberts, M.A., B.D., Manchester, olynydd Dr Maclaren. Mab yw Mr Roberts i'r diweddar Barch R. H" Roberts, B.A., Oyn-lywydd Athrofa Regent's Park, a nai i Dr Frederick Roberts y meddyg enwog. Teulu o Gaerfyrddin yw y Robertsiaid hyn. Buont yn aelodau amlwg yn y Tabernacl a'r eglwys Seis- hig. Ganwyd Mr Roberts, Manchester, yn Lloegr, ond hawlia mai Cymro ydyw. Gwaith anhawdd oedd codi gerbron cynnulleidfa a oleu- wyd ac a ddyddorwyd gan Mr Davies, Brighton, ond gafaelodd yn ei bwnc, Yr angen am ddiw- ygiad Puritanaidd, a chydiodd yn ei gynnull- eidfa ar unwaith i beidio ei gollwng nes eistedd i lawr. Eglurodd Puritaniaeth Dadleuodd dros ddychweliad Puritaniaeth. Dangosodd y man- teision a ddeilliai i'r wlad drwy hyny, mewn sylwadau cryfion, hyawdl, nes ysgwyd y gyn- nulleidfa i fanllehu ar ddiwedd bob paragraph, ac eisteddodd yn swn cymmeradwyaeth wedi gyru cenadwri amserol i feddwl a chalon y can- hoedd o bobl ieuainc a fwynhasant yr araeth. Cwrdd neiilduol dda oedd hwn. Boreu dydd lau oedd prawf mawr