Seren Cymru

b. DERBY y ^yrehfan, a chyrbaeddwyd yno yn rhy 1 Sael pregeth na chwrdd dirwestol, ond fod pregeth y Parch Charles Brown cyfarfod gwerthfawr iawn, ac i an- dirwestol y Parch T. Phillips, B.A., • c^» gynnyrchu brwdfrydedd yn y dorf. In ddeg dydd Mawrth awd i

W GWRDD YMADAWOL y %tlarl yn ngliapel eang y Wesleyaid yn Ki»g- ^ble £ id nifer fawr y cenadon, cyfyng- eu ^anerchiadau i bum mynyd yr un. Caf- ,ate^hiau sylweddol gan bawb yn ddi- Ql'lad Oott ()Ild efallai mai y ddau a ysgwydasant y 0 °eddent y P arch W- Davies, India, brodor gyda'i arabedd chwerthin gyn- 4 Millman, B.A., brawd ieuanc iawn «i tyner, syml, o ran weddigar ei droedigaeth, a'i rhan arwrol hi yn I yn Serladwr* CyfEyrddodd geiriau yj, thy»er fanau ami i galon. Traddod- ailefehiad ymadawol i'r cenadon gan y 4t$Qr ^ataes Owen, Abertawe, yr hwn yn ol ei Iril. oedd yn ddoeth, gyfaddas, goeth a theim- ^^fynwyd y cyfarfod ardderchog hwn ^Weddi afaelgar gan Dr Glover, Bristol. 1 °'r gloch yr un dydd, ymgynnullwyd yn i glywed y bregeth genadol gan y ugh Black, M.A., cydweinidog yr hen Dr Alexander Whyte, M.A., yn 1 -8t« O e°rge Church Edinburgh. Dyn ieuanc 0 wyQeb gwelw, cul, difarf, a phen dan ° du mwsoglaidd yw Mr Black. ya,ddangosiad allanol sylw yn unrhyw Naturiol ddisgwylid am lais dis- a eln' 0Qd tarawodd nodau llawnion, dyfn- o e^r^^0n* Darllenodd ei bregeth gynnwys- I |WytioyDaadroddioa caboledig. Eglur yw iddo ^elddarlle^adaeth. Ei arddull o draddodi j K* Parker, ond aid Dr Parker yw efe» i 1 Ei arddull o gyfansoddi yw y traethodol heb y fflachiadau athrylithgar Parkeraidd. Terfynodd ei bregeth yn fwriadol ddisymwth, a gadawodd argraff o golofn anghyflawn-rhywbeth heb ei ddweyd. Pregethwr cryf yn ei arddull yw Mr Black, ac eir etto i'w glywed bob cyfle posibl, ond cafwyd prawf ychwanegol na raid i Gymro ymddibynu ar organmoliaeth y British Weekly i bregethwyr Ysgotaidd er eu holl ragoroldeb hwy, a galla golygyddol yr wyfchnosolyn ar- dderchog. Aeth Pwyllgor a'r amser fwriedid gael i fwynhau y cwrdd cenadol cyhoeddus, ond dywedwyd i'r Parch J. Moffat Logan roddi an- erchiad rhy feddylgar i'r gynnulleidfa ac i'r ddau genadwr wneyd yn dda iawn. Dyna y dydd cen- adol. Mercher ac Iau oecldynt ddyddiau yr Undeb. Boreu Mercher am 9.30 ymgynnullwyd yn nghapel yr Annibynwyr Victoria St. Llanwyd y capel. Traddodwyd anerchiad y Llywydd gan

HENADUR G. WHITE, A.S., NORWICH. Deallai ei waith yn rhagorol wrth lywyddu y cynnadleddau a'r pwyilgorau, a rhoddodd an- erchiad cymmeradwy iawn ar y "Gydwybod Ymneillduol a bywyd y plentyn." Priodol oedd id Jo ef fel ?.t!i?aw yn yr Ysgol Sul er's dros banner can mlynedd, ac yn parhau yn y swydd hono, er yn Aelod Seneddol, i gymmeryd y tes- tun hwn yn fater anerchiad y gadair. Llwydd- odd i roddi cenadwri i'w en wad. Yn y Llywydd hwn ceir Ymneillduwr o'r Ymneillduwyr, ac un yn ddigon mawr, goleuedig, a chydwybodol i aros yn Ymneillduwr ar ol ymgyfoethogi. Efe oedd y cyntaf i awgrymu "Gwrthsafiad Godd- efol yn erbyn taliad y Dreth Addysg. Dyma arwr diymhongar, ac erys ei anerchiad yn glod i'w ben a'i galon. Nid yw yn arferiad i dalu diolch i'r Llywydd am ei araeth o'r gadair. Wedi iddo eistedd yn nghanol curiadau cymmer- adwyol y dorf, cyflwynwyd cynnrychiolaeth yr Ymneillduwyr a'r Dirwestwyr i roddi

CROESAW I'R UNDEB. Darllenwyd dau anerchiad byr a chynnwys- fawr. Yna cafwyd geiriau moesgar, boneddig- aidd, brawdol, croesawgar, gan dri siaradwr. Ni ddywedwyd gormod na rhy fach. Buasai yn werth i gynnrychiolwyr yr enwadau Cymreig fyned i Derby i ddysgu trefnusrwydd a gwedd- eidd-dra croesawiad i Undeb Crefyddol. Os croesawiad, croesawiad a dim arall. Gosododd y cynnrychiolwyr Ymneillduol a Dirwestol yn Derby flodau heb ddrain ar lwybr yr enwad. Cynnygiodd y Parch Sim Hirst, B.A., B.D., Preston, benderfyniad parthed gwrthodiad cyd- nabyddiaeth i'r gradd o D.D. ar ol enwau gwein- idogion yn y Llawlyfr heb foddlonrwydd Pwyll- gor yr Undeb i safon ac urddas yr ysgol a rodd- odd y gradd. Ychwanegwyd fod yr ymchwiliasl i gynnwys pob D.D. a dderbyniwyd yn ystod y pum mlynedd diweddaf. Cariwyd hwn yn un- frydol. Yna cynnygiodd y Parch J. G. Greenhough, M.A., benderfyniad yn nglyn a Macedonia, a rboddodd araeth finiog, wawdus, ar Weinydd- iaeth Prydain gref, ymosodol ar gigyddiaetb ac afLndid annesgrifiadwy y Twrc, ac enaid gyn- hyrfiol ar ddioddefiadau y Macedoniaid. Pleid- leisiwyd yn leddfol unfiydol, Yn y prydnawn am dri o'r gloch, cafwyd ewrdd # # cyfan i drin safle bresenol Ymneillduwyr parthed y Ddeddf Addysg. Gwna y Saeson fwy a'r mater hwn na'r Cymry. Efallai am fod eu Cynghorau Sirol yn gweitfaio y ddeddf i anfantais Ymneillduaeth, neu efallai am eu bod yn fwy byw i'r drwg, ac yn fwy aiddgar i godi gwrth- glawdd yn erbyn dylifiad Pabyddiaeth dros y wlad. Beth bynag yw y rheswm, y ffuith galon- ogol yw fod yno Aelodau Seneddol, Ynadon, a Maerod yn Wrthsafwyr Goddefol-rhai o honynt wedi ymddangos yn y llys ac ereill yn disgwyl y gwysiad i'w gorchymyn yno. Rhoddodd hen arwr brwydrau Ymneillduaeth y Parch Charles Williams araeth yn llawn doeth- ineb, tan, a theimlad. Rhoddodd rhai eu profiad yn y llysoedd. Gosododd Mr Hoyle, gweinidog ieuanc yn Sudbury, Suffolk, gerbron y Gynnadledd y modd y gweithir y Ddeddf Addysg yn ei dref a'i sir Qf. Gweithiodd ei ddesgriiiad o aaghyliawnder ar ol anghyfiawnder, o ormes ar ol gormes, y gynnulleidfa fawr i ddigofaint sanctaidd llosg- awl. Bron na feddylid mai yn Rwsia neu Twrci y trigai y brawd. Adroddiad syml, diaddurn, anfarddonol o ffeithiau presenol yn dangos yr ysbryd Uchel-Eglwysig oedd hwn a barodd i'r Gynnadledd ymferwi dros yr ymylon. Diwedd- wyd y cwrdd cofiadwy hwn gan Dr Cliffordd yn anwrthwynebadwy ac ysgubol Gliffordaidd. Yn yr hwyr, cynnaliwyd dau gyfarfod, y naill yn Osmaston Road yn nglyn &'r Genadaeth yn Neheubarth Ailrica, a'r llall yn nghapel St. Mary's Gate dan nawdd yr Undeb. Yn nghapel Osmaston Road y siaradwyr oeddynt y Parchn J. Thomas, M.A., Lerpwl, James Mursell, Edin- burgh, ac Ernest Eve, Deheudir Affrica. Y llynedd cyfeiriwyd at y Parch J. Thomas yn ei fan goreu posibl. Dywedwyd iddo ef a'r ddau arall areithio yn wir dda. Yn nghapel

ST. MARY'S GATE cafwyd cynnulleidfa lawn. Anerchiad cryf, ar- gyhoeddiadol, hyawdl, oedd eiddo y Cadeirydd, Mr G. R. Thorne, Y.H., Maer Wolverhampton. Brodor o'r Drefnewydd, Trefaldwyn, a Bedydd- iwr diysgog yw Mr Thorne. Dilynwyd y Cadeir- ydd gan y Parch B. J. Gibbon, Bloomsbury Chapel, Llundain. Brawd ieuanc o rieni Cymreig yw efe. Codwyd ef yn Lloegr. Myfyriodd yn Athrofa Spurgeon. Ordeiniwyd ef yn South- ampton a symudodd i Bloomsbury yia'olyiiydd i'r Parch J. Baillie, Caerdydd. Y bobl ieuainc a materion Cymdeithasol oedd ei destyn, a rhodd- odd araeth .dda, gymmeradwy, ond heb elfenau hyawdledd. Yna cododd y Parch D. Davies, Brighton. Gwyr darllenwyr y SEREN mai Cymro o dafodiaith Gymraeg, genedigol o bentref Rhydargaeau yw Mr Davies. Treuliodd ei oes yn nhrefydd poblog Lloegr, a chymmer ei le yn esmwyth yn mhlith y mawrion. Testyn ei araeth ef oedd Y bobl ieuainc a'r Ddeddf Addysg." Gellir rhanu ei araeth dan dri phen. 1. Esbon- iad ar egwyddorion Ymneillduaeth. Nid oedd un acen ansicr yn ei osodiadau. 2. Ystoriau cyfaddas i'r pwyntiau cyntaf. Dywedodd y rhai hyn yn ei ddull ffraeth, naturiol, arabeddus, nes y meddiannwyd y dorf gan chwerthiniadau aflwyodraethus, y rhai a dorent allan bob tro y I cyflwynai hanesyn digrifol i'r bobl. Yna daeth I at yr adra-n olaf gynnwysedig o ddiweddglo