Y Dydd

AT OLYGYDD Y "DYDD." ANWYL SYR,—Caniatewch i mi eich hysbysu fod yn 11Awen genyf weled eich DYDD wedi gwawrio. Bu ein hen ddiacon ni yma yn daer arnaf am anfon i'ch perswadio i'w ddwyn allan am geiniog, o herwydd yn ol ei dyb ef, y buasai ei dderbynwyr yn fwy lluosog felly; ond erbyn gweled eich rhesymau dros gein- iog a dimai-prydferthwch eich papyr, a theilyngdod ei gynnwysiad, y mae yn dda genyf na wnaethum ei gais. Mae y DYDD yn wir deilwng o'i bris. Yr wyf yn derbyn y 'Tyst Cymreig' o'r dechreu, ac nid hawdd genyf ei roddi i fyny, ac y mae 'diacon' caredig, yr hwn sydd yn gyfoethocach na'r 'esgob,' yn derbyn y DYDD, ac yr ydym yn newid a.'n gilydd, ac felly yn mwynhau y ddau; a'n dymuniad cynhes ydyw am iddynt gydweithio yn dangnefeddus, a bod iddynt lwyddiant helaeth, un i ddwyn ei dystiolaeth yn ffyddlon, a'r llall i lewyrchu ei oleuni yn dirion, er lies ein gwlad a dyrchafiad ein cenedl. Amlwch. WM. JONES. [Ymgeisia GOL. y DYDD am wneud yn ddyfal yn ol cynghor ei hen gyfaill parchedig o Amlwch; ac y mae yn ddiolchgar iddo am eiriau cynhes ei foneddigeiddrwydd a'i frawdgarweh.]

AT MR. EVANS, DIWEDDAR 0 EGLWYS BETHANIA, FFESTINIOG, YN AWR MYFYRIWR YN ATHROFA YR ANNIBYNWYR YN Y BALA. SYR, Y mae yr ysgrifenydd, yn nghyda lluaws o'i frodyr, yn dymuno arnoch gyflwyno i ni, drwy gyfrwng y DYDD, yr hanes fel y dygwyddodd rhyngoch & gweinidog o Arfon, mewn cysylltiad a, chasglu at yr Athrofa. Y mae cyn- nwys yr hyn a daenir yn ein plith yn debyg i hyn. Dywedir i'r gweinidog crybwylledig ddwyn cyhuddiad anwireddus ger bron ei eglwys, er's blwyddyn yn ol, o barthed i un o'ch cydefrydwyr, sef iddo fyned i gasglu at yr Athrofa ar hyd-y dref, o'r tu cefn iddo ef, ac i chwithau, ar ol clywed hyny, fyned at y gweinidog hwnw eleni, er gwneud eich bwriad yn hysbys, a chyflwyno iddo yr Adroddiad am y flwyddyn, a dangos iddo y Ilyfr casglu, fel na chaffai'r fantais o ddweyd hyny am danoch chwi; ac na chafodd gyfleusdra i gyfranu at yr Athrofa, pe yn ewyllysio. Wedi i chwi guro wrth y drws, ac i'r forwyn ddyfod atoch, gofynasoch iddi a oedd Mr. neu Mrs.—yn y t,? Ydynt, y ddau, ebe hithau. A welwch chwi yn dda gyflwyno y llyfr casglu hwn i sylw Mr.—, a. rhoddi iddo yr Adroddiad am y nwyddyn? Cydsyniodd hithau a. r cais. Wedi cael eich cadw o'r tu allan i'r drws am yspaid, yn dysgwyl am atebiad, daeth Mr.—atoch, a'r ddau lyfr mewn un llaw, gan eu hestyn yn wawdus yn eu holau, ac &'r llall, ymaflai yn y drws, gan ei gau arnoch. Yn bresenol, yr ydym yn appelio atoch ai felly y bu? Byddai celu y fath weithredoedd yn beryglus i ddarostwng urddas gwlad Gristionogol yn ngolwg trigolion anwar- aidd y ddaear-yn dramgwydd i lwyddiant yr Athrofa-ac yn gyfleusdra ychwanegol i'r gweinidog (os teilwng o'r enw) i ymhyfhau mewn gweithred- oedd cyffelyb, nes o'r diwedd y bydd iddo estyn ei ddwylaw, yn ol esiampl Herod, nid i gau drysau yn erbyn y myfyrwyr a'r Athrofa, ond i "ddrygu Eglwys y Duw goruchaf." Y mae yr hanes uchod yn ymledaenu, ac os nad oes seiliau iddo, goreu po fuanaf i roddi attalfa ar ei ledaeniad; ond os gwir ydyw, rhodder cyhoeddus- rwydd iddo, a hyny gyda brys. Gorphwysaf, gan ddymuno llwyddiant yr Athrofa. UN o ARFON.

"CREIGIAU CYMRU A'U PRESWYLWYR." SYB,—Diolch yn fawr i loan Pedr am ei ysgrifau gwir alluog ar y testun uchod; ond y mae yn ysgrifau "ein hanwyl frawd" Pedr "rai pethau anhawdd eu deall, y rhai y gall yr annysgedig a'r anwastad eu gwyrdroi." Dodwn un enghraifft gerbron. Yn ei ail lythyr, ceir y frawddeg ganlynol:—"Pan y crewyd yr olaf (sef creigiau llech Bethesda a Llanberis), nid oedd yr un math o fywyd creedig o fewn terfynau ein byd ni." Yn ei drydydd llythyr, ysgrif- ena fel hyn:—' I ba beth y crewyd llysiau oddigerth at gynnaliaeth a gwas- anaeth creaduriaid? Nid yw yn rheeymol meddwl y cynnyrchid llysiau heb ,r '"w v'rt- fod anifeiliaid i'w porthi & hwy." Ac yn yr un Ilythyr, dywed:Cymerer, er enghraifft, lech borphoraidd o Lanberis, a gwelir ynddi ysmotiau melynion. Yn awr, beth a achosodd y darwel hyn? Dichon mai dail neu fan ddarnau o goed oedd yn cael eu cludo i'r eigion dwfn gyda llaid, ac yno yn cael eu gwaddodi yn nghanol y cruglwyth mawr." Yn y dyfyniad cyntaf, sicrha yr awdwr nad oedd yr un creadur byw yn preswylio y tir na'r mor yn amser ffurfiad llechfeini Llanberis; yn yr ail ddyfyniad, ceisia brofi, gan nad oedd yr un creadur byw ar y ddaear y pryd hyny, nad oedd yrun llysieuyn yn tyfu o'r ddaear cliwaith; etto, yn y trydydd dyfyniad, dywed mai yr achos o'r ysmot- iau melynion a ganfyddir yn y llechi a ffurfiwyd yr adeg hono, yw y dail a'r darnau coed a ymgymysgai a'r defnyddiau o ba rai y ffurfiwyd y llechi hyny. Taer erfyniwn ar i loan Pedr roddi ychydig oleuni ychwanegol i ni ar y pwne uchod, gan yr ymddengys mor debyg i wrthddywediad. YMOFYNYDD. [Da genym fod "leuenctyd" gwylaidd yn ymchwilio am wybodaeth; ond nid ydym yn gallu gweled fod gwrthddywedyd yn y "dyfyniadau" a noda "Ymofynydd." Gallai fod yn ol trefn doethineb i greu y bwyd o flaen y geg; neu, mewn geiriau eraill, i greu y bywyd llysieuog o flaen y bywyd anifeilaidd. Ond gall ein cyfaill dysgedig loan Pedr roddi goleuni pellach ar hyn, os barna hyny yn angenrheidiol.—GOL.]

Y TYWYDD SYCH PRESENOL A ST. SWITHIN. SYR,Trodd dyn ataf ar yr heol, a gofynodd, 'Ydi hi'n ddy'gwyl Switen hedd- yw?" "Nao ydyw," ebe fi, "yforyy bydd." "Ypymthegfedmaeo?" "Ie." "Ho, felly," ebe yntau, ac ymaith &g ef. Yn enw pob rheswm, beth sydd a fyno yr hen Swithin a'r tywydd gwlyb na sych, mwy na Jack Tyddynygoeswen? Dim. Er hyny, mae lie i ofni fod cannoedd, os nad miloedd, yn ein gwlad y dydd- iau hyn, yn dysgwyl mwy wrth yr hen Swithin am wlaw, nag wrth Dduw, tad y gwlaw, yr hwn, fel y cyfryw, sydd yn meddu hollol lywodraeth arno, i'w anfon neu ei attal, fel y gwelo yn oreu. Y mae llaweroedd, y dyddiau yma, wedi ildio i'w gwaith, o ddiffyg dwfr, ond heb ildio i "ofni Duw, achilio oddiwrth ddrygioni." Edrychant tua'r mor, a'r mynydd, a'r cymylau, a dys- gwyliant am wlaw o bob man, ac oddiwrth yr hen Swithin, a phrophwydi y tywydd, a phawb ond Duw. Maent fel pe na fynent ei gael ganddo Ef. Ac nid rhyfedd, oblegid mae yn gas gan yr annuwiol Dduw; "nid yw Duw yn ei holl feddyliau ef." Mae dosbarth arall yn ein gwlad a addefant mai yr Ar- glwydd yw "tad y gwlaw," ond ni ymostyngant i'w geisio ganddo, na dysgwyl wrtho am dano. Mae eraill fel yn dysgwyl wrth Dduw, ond ar yr un pryd yn parhau mewn gwrthryfel yn ei erbyn, drwy lynu wrth eu pechodau. Ni themtiodd y diafol neb erioed i wneud peth mwy afresymol na dysgwyl daioni oddiar law Duw, tra yn llawn o elyniaetli calon tuag ato—cymeryd ei enw yn ofer, tyngu a rhegu, afradu ei drugareddau, halogi ei Sabbathau, diystyru ei air, esgeuluso moddion gras, a'r Ysgol Sul, a "rhedeg iddo yn y gwddf, drwy dewdwr torau ei darianau." 0, fy nghydwladwyr! dychwelwn at yr Arglwydd, ac efe a ddychwel atom ni. Os mewn gwirionedd yr ewyllysiem i Dduw wrando ar y nefoedd, a pheri i'r nefoedd wrando ar y ddaear, a'r ddaear i wrando arnom ninnau, a rhoddi i ni y "cynnar a'r diweddar wlaw yn ei amser," ac yn gymedrol, heb ormod na rhy fach, yn ol ei addewid, "ceisiwn, a chwiliwn ei ffyrdd, a dychwelwn at yr Arglwydd; dyrchafwn ein calonau a'n dwylaw at Dduw yn y nefoedd, a chyflawnwn fyned ar ol yr Arglwydd," gan wneuthur yr hyn a gais genym, sef "gwneuthur barn, hoffi trugaredd, ac ymostwng i rodio gyda Duw." "0 hyn y daw i ni ddaioni," ysbrydol a thymmorol. Gorph. 14eg, 1868. DEWI.

CYLCHWYL LENYDDOL TRAWSFYNYDD. MR. GOL.,—Yn y DYDD am Meh. 26, gwelaf fod y brawd loan Glan Prysor wedi dyfod allan yn deilwng o hono ei hun. Geilw fi i gyfrif am fy mod wedi gadael allan o fy myr adroddiad o weithrediadau y Gylchwyl, dydd Llun y Sulgwyn diweddaf, enwau rhai o'r rhai a wobrwywyd ar y traethodau heb eu crybwyll. Gan fod loan wedi ymgymeryd & diwygio yr adroddiad, dylasai, ar bob cyfrif, hysbysu y cyhoedd pwy a esgeuluswyd nad oeddynt yn cael eu hammheu o fod yn unig awdwyr y gweithiau a arddelent; wrth wneud hyny, gwnaethai degweh a'i gyfeillion yn gystal ac âg ef ei hun. Gallaf ddweyd yn onest fod yn ddrwg genyf na buasai y ffordd yn rhydd i gydnabod fod pob un a dderbyniodd wobr yn ei haeddu. Ond fy mhechod mawr—"amryfusedd cadarn" y Gohebydd oedd, ysgrifenu y gair "barddonol" yn lie y gair "rhagorol," wrth ddyfynu y frawddeg gan- lynol o feirniadaeth Trebor Mai:—"Nis gallaf yn fy myw nodi hyd yn nod ddwy linell 'ragorol' yn y gwaith." Awgrymai loan mai mewn malais y gwnaed yr "amryfusedd" "croes i wirionedd." Ysgrifenais y gair yn hollol fel yr oeddwn yn deall y darllenydd, ac ni ddygwyddodd i mi daraw at neb etto yn deall y "darlleniad yn wahanol; ond dichon yr un pryd mai myfi ae eraill a "gyfeiliornodd," ac nid y darllenydd. Ond wedi yr holl dwrw, nid oedd yr "amryfusedd cadarn," mewn un modd, yn newid dim ar nodwedd y feirniadaeth, na theilyngdod y bryddest; o herwydd y mae hi wedi ei thyng- hedu yn un anfarddonol" yn un o frawddegau cyntaf y feirniadaeth. Dywed —"Un bardd a welaf fi wedi bod yn ddigon eofn ac "anfarddonol" i anturio i gynhwrf syfrdanol 'Cymysgedd leithoedd Babel. Barned y darllenydd pa faint o gam a gafodd I. G. Prysor, a Threbor Mai, wrth roddi y naill air yn lie y llall yn yr adroddiad. Gall unrhyw un a ddewiso yn awr ysgrifenu ar sail y feirniadaeth, nad oes gymaint ag "un" linell farddonol yn 'master- piece' ein hawdwr loan Glan Prysor. Etto, dywed loan fel hyn—"Gallant fod yn 'dda' a 'barddonol,' ond nid yn 'rhagorol. Sylwed y darllenydd ar y ddau air sydd yn y frawddeg a nodau dyfynol o'u hamgylch. I bwy, tybed, y mae y brawd yn eu tadogi? T. Mai wrth ei swydd oedd i feirniadu y gwaith, ac y mae wedi ei gael yn anfarddonol," pryd y mae yr awdwr yn ymresymu (?) y gall ei waith ef fod yn "dda" a "barddonol" er hyny! Dywed loan fel hyn—"Efallai y gwyr efe yn dda pa fodd y byddai y beirn- iaid a'r ymgeiswyr yn cyduno i feirniadu a derbyn gwobrau." Atebaf yn groew-Na wn ddim o'r fath beth mewn "cysylltiad a mi;" ac yr wyf yn galw ar loan i brofi ei gyhuddiad, neu ei alw yn ol. Dywed yn mhellaoh- "Hefyd, gwyr am y dynionhyny sydd heb "wreiddioldeb" barddonol na llen- yddol yn perthyn iddynt, a fuont yn hir yn ymddyrchafu ar bwys eraill cyn y cyfarfod diweddaf." Gwn yn eithaf da, loan bach; a dichon fy mod yn gwybod mwy o driciau llygredig y cyfarfod diweddaf nag a ddymunai rhai sydd yn siarad yn lied ymffrostgar am eu "gwreiddioldeb." Ha! Yn awr, bydded i 1. G. P. & Co. alw eu cyfrin-gynghor yn nghyd: cofied anfon gw's at eu clarcod; a phan yr ymgyfarfyddont yn nghyd, dyma iddynt air bach i fyfyrio arno:—Her i chwi na "neb arall" brofi fy mod i wedi bod mewn cyngrair ag unrhyw feirniad, nac unrhyw ymgeisydd mewn cyngrair â. minnau "pa fodd i feirniadu a derbyn gwobrau." Ni chefais help gan neb erioed i wella cymaint a llinell mewn barddoniaeth cyn anfon i unrhyw gys- tadleuaeth. Am yr ychydig draethodau a ysgrifenais, ni chymerais fantais o unrhyw awdwr heb ei gydnabod. W. WILLIAMS, (Gwilym Eden). [Gorfu i ni dalfyru yr uchod. Dyna ddigon ar hyn; yr oedd y cyfarfod yn rhy leol i'r ddadl barhau. Y mae cyfarfodydd pwysfawr yr etholiadau yn awryn croni ein Swyddfa,—Gol.]