Welsh Newspapers
Search 15 million Welsh newspaper articles
2 articles on this Page
Hide Articles List
2 articles on this Page
DADL Y 'BALLOT.'
Detailed Lists, Results and Guides
Cite
Share
DADL Y 'BALLOT.' RHESYMAU DROSTI. Y MAE pob gwlad yn cael ei hynodi a'i gwahaniaethu oddiwrth wledydd eraill gan ei deddfau, ei chyfansoddiad, a'i harferiadau. Y mae yn wir fod llawer o bethau yn perthyn yn gyffredin yn y naill wlad a'r Hall i'w gilydd. Y mae hyny yn bod o herwydd fod dyn yn debyg iddo ei hunan yn mhob gwlad. A phan y mae dyn yn cael ei osod yn y cyffelyb amgylchiadau, y mae yn dwyn y cyffelyb ymddangosiad; ac y mae, i raddau helaeth, ei ddull o fyw, ei gynnydd, ei lywodraeth, a'r deddfau dan ba rai y mae yn byw, yn codi o'r sefyllfa y mae efe wedi ei osod ynddi. Ond nid ydym yn tybied fod y tebygolrwydd naturiol hwn, yn annibynol ar wybodaeth o ffeithiau, yn gallu arwain dynion i ddarganfod deddfau cyffredinol, deddfau ag sydd yn perthyn i bob oes a gwlad. Heb wybodaeth o ffeithiau hanesyddol pob gwlad a chenedl, nis gall dynion gael eu harwain i ganfod deddfau cyffredinol; ac o herwydd hyn y mae cymaint o ffug a chrebwyll yn perthyn i gyfansoddiad gwladol pob teyrnas. Y mae deddfau ein gwlad wedi myned trwy lawer o gyfnewidiadau yn yr oes hon; ac nis gallwn ddysgwyl llyw- odraeth berffaith ond yn raddol, fel ag y bydd ffeithiau yn d'od i'r golwg. Fel hyn y darfu Lycurgus effeithio cyfnewidiad hollol ar gyfansoddiad gwladol Sparta. Cymerodd sylw o ffeithiau, ac adeil- adodd ei wleidyddiaeth ar y ffeithiau hyny. Y mae y 'ballot' heb dd'od yn ffaith etto yn ein gwlad ni, nis gwyddom yn sicr pa effaith a ddichon gynnyrchu yma; ond yr ydym yn cael ein tueddu i farnu mai gwell ydyw cael y 'ballot' na bod hebddi, gan yr ystyriaethau canlynol:— 1. Y mae pleidleisio drwy y ballot, J neu ryw ttordd guddledlg gyffelyb i hyny, yn gydweddol a hanesiaeth boreuaf y gwledydd enwocaf, a'r teyrnasoedd cryfaf a mwyaf goleuedig. Yr oedd y Senedd a sefydlwyd gan Solon, yr hon oedd o bump i chwe' chant o aelodau, wedi ei hethol drwy y 'ballot.' Yr oedd y 'ballot' yn Rhufain hefyd; pan oeddynt yn cysegru teml Jupiter, drwy y 'ballot' y dewiswyd Horatius i wneud hyny. 2. Y mae cyfatebolrwydd rhwng y 'ballot' ag arferiad ysbrydol- iaeth yr Hen Destament, o drosglwyddo gwybodaeth drwy gyfrwng yr "Urim" a'r "Thummim." Y defnydd a wneid o'r Urim a'r Thummim oedd, ymgynghori a Duw mewn amgylchiadau dyrys a phwysig, mewn perthynas i'r genedl a'r Sanhedrim. Yr oedd tair careg gan yr offeiriad, ac ar un o honynt yr oedd ïe, ac ar y llall nage, a'r drydedd heb un math o atebiad. Yr oedd y genedl yn cael meddwl Duw drwy y goelbren, Diar. xviii. 18. Dosbarthwyd yr holl dir drwy y goelbren; a daeth y goelbren i arferiad yn y llys gwladol, ac i benderfynu materion pwysig rhwng dynion a'u gilydd, megys mewn "rhanu meddiannau," &c. Pwnc mawr rhyddid ydyw cael dynion i ddatgan eu barn, nes cael cyd-ddealltwriaeth cyffredinol o sefyllfa meddwl gwlad at y mater. Y mae y 'ballot' yn rhoddi cyf- leusdra teg i'r mudan ofnus i lefaru; ac mewn pleidleisio, clywir llais y mudan mor effeithiol a llais y gwr a'i het yn ei law, ac yn gwaeddi, Syr Watkin for ever." 3. Y mae y 'ballot' yn fwy cydnaws ag athroniaeth y gweithred- iadau galluocaf mewn natur, gwleidyddiaeth, a moesoldeb. Heb eu gweled, ac heb swn na thrafferth y mae galluoedd cryfaf natur yn gweithredu yn gyffredin. Ac hefyd, daeth y dylanwad mawr y mae Gladstone wedi ei gario ar y wlad, nid drwy swn, a chyhoeddi, a ffwdan, ond meddyliwyd y cynllun yn dawel a dirgelaidd, yn ngwaelodion meddyliau mawrion yr anturiaethwr. Ac wedi iddo ffurfio a chaboli y cynllun, taflwyd ef yn addfed gerbron y wlad, yn ei liw a'i lun prydferth ei hun, nes tynu sylw yr holl wlad ato ar unwaith. Yr oedd yn nerthol, am mai creadur a grewyd ac a gabolwyd yn y dirgel ydoedd. Y mae hanes ffurliadau cynlluniau y diwygwyr goreu yn dwyn tystiolaeth i werth 'system' y 'ballot.' Y mae y moesol hefyd yn dangos fod dylanwad a gallu mawr yn yr hyn a wneir heb ei weled. Y mae rhywbeth yn fwy cysegredig, dwfn, a dwyfol yn y dirgelaidd, dirodres, a'r dihunan. Methodd rhwygiad y creigiau a chael yr hen Elias o'r ogof. Yr oedd mawr- edd Jezebel wedi myned rhyngddo a mawredd Duw, fel y mae mawredd y 'landlord' wedi myned rhwng y tenant a mawredd rhydd- id; ond dyma y llais dystaw main dirgelaidd yn ei godi ar ei draed, ac yn peri iddo rodio i enau yr ogof. Y mae yn rhaid cael y 'ballot' i ddysgu llawer Cristion gwan i godi a cherdded. Ac ond iddo gael y 'ballot' i dori y garw, a dechreu myned ar ffordd rhyddid, efallai y gallai wneud y tro hebddo ar ol hyny. Er hyny, credwn fod yn well i'r cryf rodio wrth y 'ballot' na bod hebddo. Mae dylanwad y 'system' yn gryfach na'r un wrthwynebol. Y dylanwad cryfaf a berthyn i'r bywyd ydyw yr un digyffro. Nid y dylanwad a ym- drechir ei adael ar y teulu ydyw y cryfaf, ond dylanwad yr ymddyg- iadau dystaw, rheolaidd, a diymdrech. Y pethau na byddwn yn meddwl am i neb gymeryd sylw o honynt, y rhai hyny sydd yn ffurfio nodwedd yr oes ddyfodol. Fel hyn yr edrychwn ar y 'ballot.' Y mae y 'system' ynddi ei hunan yn fwy cydnaws & 'systems' y pethau cryfion a nerthol yn gyffredin. 4. Y mae peryglon y pleidleiswyr yn llai gyda'r 'ballot,' pan nad oes un egwyddor yn cael ei bradychu drwy bleidleisio a'r 'ballot' mwy nag hebddi. Ychydig wyr y dyn dibrofiad, ag sydd yn rhydd oddiwrth y perygl, am deimladau tad i chwech neu saith o blant, pan yn cael ei fygwth gan ei dirfeddiannydd am na b'ai yn pleid- leisio yr un ffordd ag ef. Pe buasai y 'ballot' yn bradychu ein hegwyddorion, ni buasem yn dywedyd gair o'i phlaid; ond mae y dyn a bleidleisio a'r 'ballot' yn dangos ei hun mor egwyddorol a'r llall. Penygraig; Caerfyrqpin. J. JERVIS.
BHESYMATX YN EI HEBBYN.
Detailed Lists, Results and Guides
Cite
Share
BHESYMATX YN EI HEBBYN. Yr ydym yn ddiolchgar i'n cyfaill Mr. Jervis am ei ddadl dros y 'ballot,' ond aeth braidd yn mhell i'w chyrchu. 1. Dichon tod yr hen ddeddfwyr ambell dro yn ei harfer, ond yr oeddynt yn amlach hebddi. Os oedd pleidleisio drwy 'ballot' yn amser Lycurgus, nid oes genym ddim prawf o hyny ac ni ddylasid dwyn enw yr hen frawd hwnw i'r ddadl. Dywed Mr. Jervis fod pleidleisio drwy 'ballot' yn amser Solon. Gallai fod am ddim ar a wyddom ni yr oedd lleisio hefyd y pryd hyny heb y 'ballot;' a pha drefn oedd yr oreu, nis gwyddom. Dywedir fad' ballot', yn Rhufain pan gysegrwyd Teml Jupiter. Dichon fod, ond ni wyddom yn awr beth oedd ei gwaith yno a chysegrwyd llawer teml ar ol hyny heb gymhorth y 'ballot.' 2. Dywed Mr. Jervis fod y 'ballot' yn cyfateb i arferiad ysbryd- oliaeth yn y defnydd a wnelid o'r Urim a'r Thummim. Pe buasai Mr. J. yn gallu cael y ballot' o'r Urim, buasai ganddo ddadl o awdurdod uchel; ond y mae ei "gyfatebrwydd" yn methu, yn methu yn hollol. Nid llais dyn yn dewis oedd llais yr Urim, ond llais Duw yn penderfynu. Nid drwy bleidlais y llwythau y rhan- wyd tir Canaan. Nid ballot' dyn oedd yno, ond coelbren Duw. Os ydyw Mr. Jervis am ddwyn y bleidlais oddiar yr etholwyr ac os gall gael Thummim y nef i'r byd yn awr i ddewis aelodau seneddol, bydd hono yn drefn newydd, ond nid trefn y 'ballot' fydd a pha- ham yr eir i son am yr Urim fel rhywrag-arlun o'r 'ballot;' oblegid nid oes cysgod o "gyfatebrwydd" rhyngddynt. Y mae Mr. J. am gael y mudan i lefaru drwy y 'ballot.' Yr ydym ni yn credu y bydd ar y mudan, druan, gymaint o ofn llefaru drwy y 'ballot' ag sydd arno o ofn agor ei geg yn gyhoeddus. Yr ydym ni am annog y mudan i agor ei geg, a throi ei het o gylch ei ben, a gwaeddi, Hwre, for ever," o blaid dyn ei ddewisiad. 3. Dadleua Mr. Jervis fod Mr. Gladstone wedi ennill ei ddylan- wad mawr yn y wlad drwy "athroniaeth" trefn y 'ballot.' Dyn catto ni rhag y fath ddadl! Gladstone yn ennill ei safle drwy drefn y 'ballot!' Naddo, yn enw pob rheswm, ond trwy ddadlu yn gy- hoeddus, a thrwy bleidleisio yn gyhoeddus lawer gwaith yn y senedd. Trwy ddadlu a phleidleisio yn gyhoeddus yr ennillodd Mr. Gladstone ei ddylanwad ac yr oedd llawer iawn o ddadleuon cyhoeddus, ac o bleidleisio cyhoeddus drwy yr holl wlad ar bynciau mawrion Mr. Gladstone, yn hir hir cyn iddo ef eu cymeryd i fyny; a'r dadleuon cyhoeddus hyny ddyagasant ei wersi cyntaf i Mr. Gladstone a bu dipyn yn araf i'w dysgu ar y cyntaf; ond y mae yn dysgu yn dda yn ddiweddar, ac y mae yn dyfod yn athraw da i'r plant ieuangaf o'i ddeutu. Nis gwn pwy ond Mr. Jervis fuasai yn medru cael dadl dros y 'ballot' yn y "llais dystaw main." Gallasem ni ddarllen am awn y gwynt, a rhwygiad y graig, a'r "lef ddystaw fain ddengwaith dros- odd heb feddwl dim am y 'ballot.' 4.. Y mae Mr. Jervis yn dysgwyl y bydd profedigaethau pleid- leiswyr yn llai gyda'r 'ballot.' Dichon y byddant..Pe gwyddem hyny, dywedem lai yn erbyn y drefn. Yr ydym yn ofni na bydd eu peryglon" nemawr yn llai; ond yr ydym yn ofni y bydd eu dynoliaeth yn llai, ac y bydd eu dylanwad yn llai; ac yn ofni hefyd y bydd eu gwroldeb, eu gonestrwydd, a'u geirwiredd dipyn yn llai. Bleidleiswyr! cofiwch mai y ffordd gyflymaf ac effeithiolaf i chwi orchfygu ao ysgubo ymaith eich "profedigaethau a'ch peryglon" fydd i chwi sefyll yn unol a gwrol dros eich hawliau, a mynu maes rhydd ac agored i ddweyd eich meddwl, ac i ddefnyddio eich dylan- wad. Y mae ein cyfaill arall, J. D. o'r Drefnewydd, yn gofyn i ni, A fyddem yn erbyn iddo ef anfon hanner coron yn "ddirgel" tuag at draul etholiad Henry Richard ? Nis gallwn ni ddim ei rwystro i anfon ei rodd yn "ddirgel," ond byddai yn well genym iddo ei hanfon yn "gyhoeddus," a rhoddi ei enw o flaen y byd yn mysg enwau ei gefnogwyr. Pe byddai genym ni hanner coron i'w anfon, nid allai neb ein rhwystro i'w anfon yn gyhoeddus, na hawl ychwaith i'n rhwystro i bleidleisio yn gyhoeddus. Yr ydym yn gwadu ei hawl i orfodi ei gymydogion oil i bleidleisio drwy y ballot;' ac os nad all orfodi pawb i bleidleisio felly, bydd ganddo ddwy drefn mewn ymarferiad; a gwasga yr un gyhoeddus yn bur drwm ar wynt yr un guddiedig; a byddai yn well genym iddi beidio cael ei chynnyg, na chael ei mygu yn union ar ol hyny. Nis gallwn gael gan ein gohebwyr a bleidiant y 'ballot' i ddweyd mewn geiriau eglur a ydynt am wthio y drefn arall yn lan ac yn llwyr o ymarferiad. Bydd yn ormod o orchwyl iddynt allu gwneud hyny. Pan gawn ni bleidlais, mynwn ei rhoddi yn gyhoeddus ac os mynant hwythau y drefn gudd, bydd dwy drefn drwy holl fythod y pleidleisio; oblegid nis gallant ein gorfodi ni i bleidleisio drwy y 'ballot,' na'n rhwystro i droi ein het o gylch ein pen, a gwaeddi "Hwre" o blaid y neb a fynom. Y mae J. D. yn meddwl, pe ceid y 'ballot,' y darfyddai y meddwi a'r ymladd ar adeg yr etholiadau tua'r Trallwm a'r Dref- newydd: yr ydym yn ofni ei fod yn camgymeryd. Os na fedr na'r gyfraith na'r efengyl, na'r ynad na'r pregethwr, na dysg clasurol na 'good manners,' na phennill na phader rwystro i rai etholwyr feddwi, a thyngu a rhegu, ac ysgyrnygu ac ysgrechian, a lluchio llaid a llwch, a thori ffenestri a rhwygo dillad ar ddydd y pleidleisio, yr ydym yn ofni nad allai y 'ballot' ddim gwareiddio paganiaid gwylltion hanner-pan felly. Yr ydym yn credu fod achos Rhyddfrydiaeth yn cryfhau yn gyflym heb gymhorth y 'ballot;' ac ni charem i'r Rhydd- frydwyr ddyrysu olwynion eu cerbyd pan y mae yn ennill cyflymdra o hyd wrth symud yn mlaen. [Ceisiwn le i Lythyr Tom" o blaid y 'ballot' mewn rhifyn dyfodol; oblegid hyderwn ein bod yn agored i argyhoeddiad, os profir i ni fod y drefn yn un mor ddibrofedigaeth ac mor effeithiol ag yr ydys yn dweyd ei bod ond rhaid i ni gael gan y rhai sydd mor selog drosti, ddweyd i ni mewn geiriau eglur, A ydynt am orfodi pawb i bleidleisio drwy y ballot,' neu ydynt am i ddwy'drefn fod mewn ymarferiad ?—GOLJ