Y Celt

sydd yn bod o'r berwydd. Y rhai dynodd fwyaf o sylw y tro hwn ydoedd dwy ddynes- y ferch a'r {am, yn cael eu ihwymo i bum' pant yr un i gadw heddwch am dri mis tuag at hen wraig sydd yn gwerthu llaeth trwy yr ardal. Meichniwyd hwy gan eu gwyr. Yn '74 cyhoeddwyd un yn y Western Mail' gan ei gwr, er rbybudd i bawb nad oedd et yn atebol am ddim a fuasai yn ei gael ar ei enw. — ■■ MANCHESTER. Dydd Sadwrn, Ebrill 26 tin, cynaliwyd cyfarfod dyddorol yn ysgoldy capel yr Anni- bynwyr, Queen's road, ar ddiwedd tymbor cymdeithss Jenyddol ygwyrieuanc. Llywydd- wyd gan y Parch D. John, yn dra medrus. Cawsom anerchisulau barddoiiol gan rai o aelodau y gymdeithas ac hefyd gan Mr John Williams, Opeflshaw. Areitbiwyd ar amryiV bynciau gan amryw o aelodau y gymdeithas, a chanwyd amryw ddarnau gan gor y lie, a chan amryw gyfeillion a ehyfeillesau. Gresyn na fuasai mwy o ieuenctyd yr ardal yn ymhyfrydu mewn cyfarfodydd o'r fath. Llwydd i'r aelodau presenol i fod yn enwog mewn llen- yddiaeth.-Il. AI. — ABERTAWE. Cynaliodd brodyr y Methodistiaid eu Cyfar- fod Misol yn nghapel Trinity, ar ddyddiau Llun a Mawrth, Ebrill 21ain a'r 22am. Boreti y dydd cyntaf, cyfarfu amryw o weinidogion y gwahanol eglwysi, cylch y Cyfarfod Misol, er ymdrin S materion tra phwysig perthynol i'r enwad, dan lywyddiaeth y Parch. W. Jenkins, A.C., Aberafon ac yn yr hwyr prtgethwyd gan y Parchn. Lewis Jones, Maesteg, a Dr. Hughes, Liverpool; a'r boreu canlynolam ddeg, pregethwyd gan y Parchn, Evan Williams, Penybont, a Dr. Hughes. Am ddau, Llew. elyn Price, Bury Green, Gower, a Moses Thomas, Resolves; ac am haner awr wedi chwech, W.John, Penybant, a Dr. Hughes. Caftfyd cyfarfod rhagcrol a chynulleidfa lied luosog ar y cyfan. Capel Seion.— Traddodwyd darlitll ar Madagascar," nos Lun, Ebrill 24ain, yn y He uchod, gan y gweinidog, y Parch. D. Jones, B.A. Aeth y darlitbydd galiuog a ni ar un- waitb, heb ymdroi dim o gwmpas y testun, i Ynys eang Madagasgar. I ddechrcu dangosodd i ni arfau rhyfel y trigolion, sef rhywbeth y yn debyg i fwyell fecban o haiarn. Arf tra dinystriol. Prif nod wed i y ddarlith oedd banes y gensdaeth, y cenadwyr, a chrefydd yn yr Ynys. Rhoddodd banes manwl o'r cenadon eawog a aeth p Gymru a'r efengyl i'r wlad y waith gynt&f. Hefyd dangosodd ddarluniau o'r merthyron cyntaf it gafodd eu merthyru yno am eu crefydd. Yr oedd y darluniau a'r disgrifiad a roddodd o. höri yn t. yn anorchfygol. Yr oedd y ddarlith bon yn wir werth ei gwrando. Bu yn siarad yn agos i ddwy awr hcb dor V destun boO: gan bob crefyddwr. Cadeiiwyd-gan Dr. IZeos, yr hwn a wnaeth ei wa:th yn rhagorol yn ol tystiolaeth y dar- litbydd. Wrth gyoyg iddo ddiolchgarwcb, dywedai mai prif bcchod cadeirwyr yn g} ffredin oedd siarad goraiod eu hunain, gan ddanges i'r gyrnlleidfa eu gwybodaeth o'r testun. Gobeithio y gwna cadeirwyr Aber- tawc a phob man a rail gymeryd yr awgrym, canys nid oes synwyr iddu am doc.j|uau i wrando daiiithwyr, ac i bersonau fod yn y gadair i ladrata yr amser a dinystrio y dar. lithian; ond nid felly y Doctor. Ar y diwedd, diolchwyd yn gynes i Dr. Kees a Mr Jones am eu gwasanaetb, ac aeth pawb adref wrth cu bodd, weii cael mwy na gwerth eu harian.-G.. ABERTAWE. Cynaliwyd cyfarfod cystadleuol yn nghapel Ebt-nezer, o dan lywyddiaeth y Parch. Dr. Rees, pryd y gwobrwyd yr ymgeiswyr llwydd- ianus mewn gwahanol ganghenau llenyddiaeth a cherddoriaeth. Beirniaid y canu oedd Mr Lewis Anthony, America; a'r h>11 gyfansodi- iadau llenyddol, a'r farddoniseth, gan y Parch. B. Williams, Canaan ac yn absenoldeb Mr Williams yn y cyfarfod, trwy anhwylusdod icchyd, beirniadwyd yr arcithio, adrodd, &c, gan y Parch. A. J. Parry a Mr Anthony i focldlonrwydd; acargaisucc! y pwyllgor, a dymuniad taer amryw o'r cystadleuwyr, yr wyf yn anfon beirniadaeth Mr Williams ar y traethawd, peniilion, a'r englynion, i'w cy- hoeddi, yn nghyd a'r cyfansoddiadau buddugol. Yr wyf wedi aufon y cyfansoddiadau i'r Bala, gan hvyr gredu y caniata yr hynaws a'r caredig J. R. iddynt gael ymddangos yn y Cronic! gan fod yn agos gymaint arall o'r Croniclisid' a'r holl gyhoeddiadau yr Eawad gyda'u gilydd J a cael eu derbyn a'u darllen gan gynulleidfa barchus Ebcnezer. Mae yn ddrwg genym na chymerodd yr ysgrifenydd, Mr T. Jones, enwau y buddugwyr am gauu, areithio, ac adrodd; felly nis gallaf eu henwi. A ganlyn ydyw y fcirniadaeth, a citredaf y bydd yr holl gystadieuwyr yn berS'a,ith foddlawn, gan fod Mr Williams yn fejstr ar ei waith. DEWIS CYFEILLION PRIODOL." Derbyniwyd 12 traethawd ar y testyn hwn:— 1. Pwyllog.—Byr a synhwyrol. Sillebiaeth gywir, ond nid yw weditrefnu ei fater yn dda, nac yn amlygu cyfarwydd-deb & chyfansoddi Cyniraeg. 2. loan Ap Gwihjm.—Dywed yr awdwr hwn amryw bethau rhagorol, ond dylasai fod yn fwy gofalus gyda ei sillebiaeth. Diffyg gofal yn ddiau yw y rheswm am yr holl wallau. Mae wedi trefnu ei draethawd yn dda. 3. Gomru.-Mae hwn wedi ei ysgrifenu gan ddau. awdwr. Ysgrifena un yn gywir a threfnus, a'r llall yn anghywir. Pe buasai y goreu o'r ddau yn ysgrifenu yr oil, buasai yn nes i enill y wobr. Mae ynddo syniadau priodol ddigon, ond eu bod oil yn dra cliyffredin. 4. Gwan ei Feddwl.—Traethawd cryno, da, ac wedi ei ysgrifenu yn Iled gywir. Buasai yn ddy. munol i'r awdwr ei ranu yn fwy trefnus fel y buasai y gwahanol feddyliau yn fwy eglur. 5. Carwr Rhinwedd.—Braidd yn gyffredin yw hwn. Nid oes ganddo ddim neillduol i'w gon- demnio na'i gymeradwyo. Byddhi yn dda i'r awdwr arfer meddwl yn glir cyn dechreu ysgrifenu. 6. Prin ei Amser.—Ofnwn na chynierodd yr awdwr hwn ddigon o amser i feddwl ei bwnc yn drwyadl. Mae ganddo ormod o bethau anmherth- ynasol i'w bwnc, ac efallal fod hyny yn codi, nid o ddiffyg gallu, ond o blinder amser. Rhaid cymeryd amser at orchwyl cyn ei wneud yn effeithiol. 7. loan.—Mae hwn yn draethawd da, ac yn cynwys syniadau tra gwerthfawr. Mae yn amhvg fod gan hwn feddwl cryf, ond bod arno eisieu cymeryd peen i ddiwyllio ei alluoedd, a rhoddi amser i efrydu y dull goreu o gyfansoddi. Nid yw yn amlygu gofal gyda defnyddio y prif lytliyrenau. Uoflwn fod prif lythyren i fod yn deehreu pob brawddeg: Gyda llafur, dylai hwn wneud.'traethodwr cymeradwy. 8. Dafydd.—Braidd yn wan a gwasgarog yw hwn. Ni(I ocs ganddo ddim peillduol ond ei fod yn llawn iavra o ysbryd crefyddol. 9. Ilofftvr Cymdeithas.—Ysgrifena yr awdwr hwn yn gryf am y lleoedd peryglus sydd yn ein tref yn dinystrio cymeriadau pobl ieuainc. ond mae ganddo ormod o fater anmherthynasol. Mae yr oil a ddywed yn wir dda, ac yn teilyngu sylw yr eglwysi. Dylai gofio nad yr un gair yw "llefydd" a lleoedd. Ymddengys fod yr awdwr hwn yn cael ei gyffroi gan feddwl puraidd, ac hyderwn y gwna ddiwygiwr gonest. 10. Mary.-Da iawn, cynwysa lawer o syniadau rhagorol. Buom yn meddwl unwaith fod Mary wedi curo yr holl lanciau, a cftredwn na buasai neb o honynt yn cenfigenu ond wedi pwyso yn fanylach, methodd ddal y prawf, Ysgrifena yn "ftl'yf, ac mewn ysbryd crefyddol iawn. Ymrodded Mary at y gwaith hwn, a byddyn sicr o ddyfod i gofansoddi yn rhagorol. 11. Profiadol.—Mae gan yr awdwr hwn draethv- awd da iawn, xmd ei fod wedi el droi allan mewn dull tra esgeulus. 'Medr feddwl cryf ac y mae ynddo ifaterion buddiol iawn. Qallasai Profladol wneud yn well, ondxbu yn rby ddiofal. Pe wedi arfer mwy o ofal, buasai ganddo fantais am y wobr. 12. Eryr o Act Eryri.—Hwn sycfd wedi deall ei fater oreu, ac y mae ganddo ary cyfan well traeth- awd nag un o'r lleiil. Nid yw yn hollol ofalus am dreigliad llythyrenau, Diau fed hyny yn cyfodi yn fwy o ddiffyg gofal na diffyg gwybodaeth. Mae ei gyfallsoddiad yn gryno, a dosbarthiad ei bwnc yn egIur a dealladwy. A chymeryd pobpeth i ystyriaetl), mas hwn ryw ychydig bach yn wxell nag An o'r lleiil, gan hynyrhodder y wobr iddo. Mawrth 22ain, 1879. B. WILLIAMS. Enw y buddugwr ydyw Mr Humphreys, Llwyn • hfmdy. Beirniadaeth ar y penillion- BODDIAD PHAEA'OH YN Y M6K." I 1. Norman.—Sillebiaeth anghywir, peniilion gwan, a geiriau anmhriodol, megys il yrndeir- iogodd." 2. Mali Dyn.—Peniilion tywyll a Hed diwynt. Dylasai yr awdwr gofio na foddwyd eneidiau yr Aiphtiaid, ond eu eyrph yn unig. 3. Bardd Ieuanc.—Rhaid i Bardd Ieuanc efrydu yr iaith Gymraeg cyn deehreu barddoni, a mynu meistrolaeth lwyr ar yr h cyn y gwna faiVld teilwng. 4. Felly,-—Mae gan hw'n amcan gweddol, ond rhaid gorchfygu anhawsderau yr iaith cyn enill gwobr. 5. JEnlir.—Darllenasom y penillion hyn yn famvl, ond nid oeddym yn deall meddwl yr awdwr. Sillebiaeth anghywir yn niweidiol eio. ♦ 6. loan Ieuanc.—Gwan yw ei benillion, ac v mae yn rhaid iddo eistedd i lawr i efrydu ac vm- arfer llawer cyn gwneud peniilion teilwng. 7. Mephiboseth—Porn Hi on lied ddiniAved, and bod ambell wall Sillebol yn gwneuthur '"mawv niwed iddynt. 8. Ieuan.—Gosoda y bardd Invp benillion wrLh eu gilydd, a cheisia ocili ond efalJai sad ywwedi efrydu digon i'w alluogi i wnettthur bardd cywir a clestlus. 9. Ab Thomas.—Mae yr un pefch yn witionedd am hwn eto. 10. Glanymor. Mae gan yr awdwrjiwn am can lied dda, ond nid yw-.yn il^/yddianus i wneud peniilion elfeitliiol. 11. Dafydcl. Amcana yr awdwr- hwn fod yn ddisgriliadol, ond mae wedi bod yn" rhy frysiog, ac y mae ei odLau yn annaturiol. Ma.e ynddynt rai meddyliau da, ond mae arno angen mwy o ymarferiad. 12. Hebrewr. Peniilion ystwyth a naturiol heb unrhyVv ymgais at fawredd maint: ollyn ystwyth a rheolaidd, a gallwn feddwl fod rhyw -gymaint o gyfrinach wirioneddol rhwng yr awdwr diawen. Bhoddir iddo ef y wobr oblegyd efe yw y goreu. 13. Israeliad.—Peniilion yn am cam; at ormod, ac yn anffodus yn methu cyraedd yr amcan. Mae ganddo rai llinellau. da, ond tipino duedd at y chwyddedig sydd vnddynt. Mawrth 22ain, 1879. B. WILLIAMS. Enw y goreu am y peniilion ydyw Mr John Davies, Plasmarl. Beirniadaeth yr Euglyuion CofEadwriaethol i'r diweddar Mr David Davies, Hafod, Aberta.v. o. Nid oeddwn wedi ystyiied fpd englynion yn dyfod i mi i'w beirniadu, oblegyd nid wyf yu deall dim. am danynt, ae felly nis-gallwn cubeirn- iadu; Oymerais hwvnt at fardd. medrus, sef, Tawelfryn, ac y mae ef yn dwend mai D. Ap loan yw y goren. Mawrth" 27ain, 1879, B. WILLIAMS. Cafwyd cyfarfod. lluosog a rhagorol. Golofchio y gwna fawr les i bobl ietiaine ein tref.