READ ARTICLES (7)
News
AT D-. E-. W-. YSW., H1RWAUN. Syr,—Yu ol fy addewid wele fi yn anfon no(lyn atocheto, ond bum bron a'ch gollwng dros gof, neu eich gadael yn is na'm tylw, oni bai i'r papurau {placards) a osodwyd a'r furian Aberdar a Ifir- wano ddwyn i'm cof yr byn a addewais, a chan fod yn eich ysgrif awgrymiad i mi i ddewis rhyw gy- boeddiad sydd yn Ilwch ei safon rjalr GWLADGAFLWR. Pabam y cynghorwcb fi i byn ? Ai o berwydd fod y GWIADGARWR yn dyweyd y gwir, a'r gwirioaedd yn rby lym i chwi ? Neu ynte am fod y I Paptiryn bach, bycban' hwn (fel y gelwir ef,) yu rboi chwa- reu teg i bawb, ac yn dyuoethi twyll ? Yute am fod gweitbredoedd ac ymddygiad yr Y swain hunan- gre-edigo Ilirwaun yu Non ex apertoa'r GWLAD- GARWR yn gollwng goleuni y dydd ar ei ystranciau ? Rhaid mai dyna ydyw yr elyniaeth. Boren Sabboth diweddaf ymddangosodd ymddi- ffyuiad i'r Yswain o Hirwaun; sf'f ceisio cael allan pwy ydyw Mene Tekel;' a mawr fel y mae yn ceisio ei baentio a'i liw ei hun; ac fel y gwelais ddyn pan oedd ei fab wedi ei ddal yn liedrata, Pwy ddeudodd arnat?' ebe'r hen wr, ac nid Paham y gwnaethost ddrwg ?' Felly yn gywir y mae gyda'r Y swain 0 Hirwaun. Pwy ysg ifenodd byn? Nid boli ei hunan a yw efe vn euog o'r cyfryw bethau? Gwelir wrth ypapyryn hwn fod yr Yswain wedi bod yn cynal chwil-lys, ac wedi dwyn rhyw hen bererin i ardystio recantation a'r llytbyren X. Rhyfedd gvmaint o drafodaeth sydd rhwng yr Yswain a hen bob!. Pa un a oes y fath bersson a arwydda ei enw yn ymddiffyniad yr Yswain yn trigo yn Hir- waun, nis gwyddom ond sicr ydym uad oes y fath berson a'r 4 Parchedig Baptist Minister' yn Aber- aman. Pwy yw y Parch. D.Evans, Gweinidog y 1 Uedyddwyr yn A beramati ? Nid oes yno neb o'r enw na'r teitl. Ond nid peth newydd i'r Yswaiu ydyw cael tystion ffusjiol, heb fodoli oddieithr mewn dychymyg ueu ddyfais. Pa le mae y dyu ( ?) a greoedd ei hun yu Glerigwr er mwyn dalln swydd ogion y gyfraith yn Llundain ? 0 Yswain haelionus —a gweitbred deilwng o Ddirwestwr ydyw ym- ofyn gweinidog diarddeledig, diraddiedig—a ddi- swyddwyd am- a raid i mi ddywedyd am ba bftb?-i'cb amddiffyn ? Ond, I pob cyffelyt) a ym- gais.' Ond gall cymeriadan cvflVlyb fod yn wasan- aethgar i'w gilydd, a gwasanacthu yr orocl naill ochrog yn Aberdar i enllibio y GWLADGA^VVR a'i Olygvdd, a'i Ohebwyr. Os oedd Kidnapping Sports yn bith nad ymddangosodd am y pum mlynedd di- weddaf, dywedaf fod cyflawni y eyftyw yn beth ag v dylid ei amlygn. Peth hawdd yw i wr goludog lwgrwobrwyo ben wr tlawd, er mwyn cael ganddo dynti ei eiriau yn ol, a'i fygwt b cs na wnelai. Peth naturiol befyd ydyw i wr ariangar gaethiwo hen wr methedig, a'i gadw yn y ty yn < rbyn ei ewyllys, a'i rwystro i fyned allan heb body Guard. Dymunvvn alw sylw y sawl y perthyn iddo at y Jlineilau canlynol a gyfansoddais Paham y gwnai gadw hen fabao mewn cyffion ? 0 gad ef i rodio a gweled y dydd, A thrigo'n nghymdeithas ei anwyl bertbynas;.u, Llehoffai g^el aros o'i garchar yn rhydd. A ydyw dy gilon di 'rwan mor galed, A ydyw'th gydwybod yn cysgn n or drwm, Ar ol gallu cyfyngu hen wr mewn daeardy, Er mwyn cael ei gyfoeth rhag myned"yn 11 win ? Pa les vn awr angeu fyeld cyfoeth dihaeddiaut; Pan drleffry cydwybod mal arthes a'i rhu, Ac anwn yn enyn, gan ferwi yn eirias, Er ysu rhai diras mewn poenau diri ? OLYMPUS [C; obeithiasom yr wythnos tldiweddaf, na cheid schlysnr i barhan. y ffr.vgw d bersonol a enynwyd ranys addawodd (Jolygwyr y Gwron gbddn y cyfan. Ond lorasant amod, er mwyn dial «tr y Gw liAHGAR- WH. Yr vdym yn gofidio eu bod hwynt wedi dodi gorfod arnom adael i 'O'ympus' 'd.iro'r dulafn orwy'r dolur eilwaitb. Pa bryd y cawu derfyu ar hyn ?—Goi.. J
News
AT EIN DERBYNWYR A'N DOSLIAR 1IIWYR. Gan fod holl drefniant arianol y GWLADOARWR yn awr inewn dwylaw newyddion, dymunir am i ba" h wastadau eu cyfr ton a Mr. Ahraham Mascn. Cariiff Street, yn ddioed-sef yr holl gyfrifon hyd y Sadwra diweddaf, t. Awst 28. ■ Os oes rh'W gvfnewidiad i fod yn y nifer a ddanfonir i wahilnol ddoabarthwyr, bysbyser hyny yn chrwydd, '-a"ys L fu ys yfir rawb yn gyii-ifol am bob rlrfyn a ddanfonir o'r Pob archebion a thaliadau i'w gwneyd i Walter Lloyd, Gwladgarwr Office, Gloucester Street, Aberdare.
News
AT EIN GOHEBWYR. GRAMADEG SPENCER.—Y mae yn ddrwg genym orfod gwneyd esgusawd eto i'n cyfeillion cerddorol," yn nghylch y Gramadeg uchod. Fel hyn y mae pethau yn bod. N id oeddym yn ystyried fod ryw ychydig o ddwseni o enwau ychwanegol yn ddigon i'n cyfi iwabau am fyned i'r gost fawr o bwrcasu nodau ac arwyddion cerddorol, y rhai y rhaid eu cael i egluro y gwersi. Yn awr, y mae y CWLARGARWR wedi ei symud i Swyddfa Newydd, ac y mae Mr. Lloyd, y Cyhoeddwr newydd, yn penderfynu na chaiff y cerddorion mo'u siomi. Efe a geisia music type yn bwrpasol at y gwaith, cyn gynted ag y gwel fod hyny yn ddymuniad cyflredinol gan gantoripn y wlad. PHILOPATRIA.—Diolch yn fawr i chwi. Y mae eich ffug- draith yn dderbyniol, a diau y bydd'yn fuddiol i lawer 'parieuanc.' Ond rhag llenwi ein papyr a gormod o'r cyffelyb pethau, ni a beidiwn ei chyhoeddi hyd nes y bo 'Brad y Sepoys' wedi ei gorphen. Yn y cyfainser, efallai yr anrhegwch ni a ryw bwt ar ryw destun aralJ. Buom yn dysgwyl ycbwaneg ar y pwnc ieithyddol oddiwrtliych chwi a Mac Ebrill. JOHN EVANS, FORGE MANAGER.—Yn ein nesaf—rhy ddiweddar yr wythnos hon. Eos LLECHID.-Hawddamor, frawd! Danfonwch yn fynych.
News
'Y G¥EOK,' IIIENE TEKEL,' AC 'OLYMPUS.' Mewn Pwyllgor a gynaliwyd yn Nghapel Beth- ania, Aberdar, nos Sul, wythnos i'r diweddaf, bu dadl dwym iawn yn nghylch pa un a fyddai oreu, i'r Ysgolion Sabbothol failed allan i wrth- dystio yn erbyn y Campau Gwledig, ai peidio. Ni ddywedwn ddim, yn y fan yma, am yr ysbryd a lj-yddai rai dynion yn y ddadl hono. Addaw- som bcidio. Ond, o'r diwedd, fe benderfynwyd peidio myned allan; ac yna cynygiodd y Parch. 1. John Davies, Aberaman, a chefnogwyd ef gan y Parch. I homas Price, Aberdar—dau Olygydd y Gwron—ar fod i bob peth—pob siarad ac ysgrif- enu eyhoeddus mewn cysylltiad a'r pwnc, ddarfod ar hyny; gan sicrhau, na chelai yr un gair ym- ddangos yn y Gwron.' Ni ddarfn i ni ymrwymo i wneyd yr un peth, ac felly yr oeddym at ein rhyddid i gyhoeddi y peth a fynem; ond, er mwyn heddweh, ac er mwyn ein cyfeillion, pall- asom gyhoeddi dim ychwaneg mewn cysylltiad a'r ffrwgwd. Yr oedd genym golofn a haner o fater wedi ei gysodi—chwalwyd hyny, yr hyn a fu yn gryn golled arianol i'r golygydd yn ber- sonol. Ac hefyd, llosgasom bedwar llythyr, a ysgrifenwyd gan ddynion dysgedig a galluog. Gwnaethom hyn oil gan gredu nad oedd air byth, mewn ffordd o ddadl na ffrac, i ymddangos ar y pwnc. Ond y Gwron' a dorodd y cytundeb. Nid oeddym yn synu gweled y ddadl yn cael ei pharhau ynddo, Ofnem fod ysbrydoedd cynhen- llyd siomedig y Golygyddion yn cyfryw nad allent oy gadw yn ddystaw. Y mae gweithred fel hon bron yn rhy isel i ddyn sylwi ami. Gan hyny, ni fydd i ni ddarostwng ein hunain i ysgrifenu dim rhagor ar y pwnc. Yn unig, dymunwn hys- bysu ein hen gyfeillion, ein bod yn eu gwelcd hwynt a'u gweithredoedd, ac yn eu gwylied. Edrychant ati.
News
Y mae yn rhaid i'r wlad fynu ryw ddiwygiad gyda golwg ar y Rheilffyrdd-^ryw gyfraith no- wydd gyda golwg ar amseriad y cerbydrcsi, a ryw gosp newydd, drom, am bob diofalwch, rhyfyg, a diffyg ar y rheilffyrdd, neu yn y peirianau a'r cer- bydau. Dygwyddodd damwain arswydus ar lleil- ffordd Rhydychen, Worcester, ac Wolverhampton, yr wythnos ddiweddaf, trwy i ddau drain redeg yn erbyn eu gilydd. Y mae y canlyniadau yn ofnadwy. Y mae rhifedi y rhai a laddwyd ac a archollwyd yn fwy nag a laddwyd ac a glwyfwyd yn rhai u'r brwydruu mawrion a gwaedlyd yn yr India. Dyma ftl y bu :—Yr oedd train rhad wedi cludo rhwng dwy a thair mil o bersonau i Wor- cester—y rhan fwyaf o henynt yn aelodau o Ysgol Sul. Yr oedd y train yn cynwys pedwar cerbyd a- deugain. Wrth ddychwelyd, lhanwyd y train yn ddau. Cychwynodd y rhan gyntat'tua l thre, ac yn mhen chwarter aw, cychwynodd yr 1 ail, ac aethant yn mlaen yn dddramgwydd, hyd nes y cyraeddodd y train (neu r gyfran o drain) } cyntaf y rhiw serth sydd yn myied i fyny at Or- j saf Round Oak. Wrth fyned i fyny y rhiw, aeth y tri cherbyd ar ddeg olf yn rhydd oddi wrth y rhai blaenaf, gan redejyn ol, i lawr y rhiw. Yr oedd yr ail drain ynagos erbyn hyn, ac yn dyfod i fyny yn gyflym. (wyddai y guard {, ar y train a ymryddhaodd fod peygl ofoadwy yn ymyl, a gwnaeth ei oreu i atal yr olrynion, ond cyf- lymach gyflymach yr ysgubai i laT y go*waered. Nis gallai y guard wneyd dim )nd rhincian ei ddanedd mewn gwallgofrwydd, acaros ei dynged. Gwelodd gyriedydd y train arall jperygl, ond yr oedd yn rhy ddiweddar iddo drovo'r ffordd. Y maent yn ymyl eu gilydd. Yr Aghvydd a gy- mero drugaredd ar eneidiau y ivnion druain! Dyna'r train rhyddedig i mewn i'r lall fel taran- follt, a'r cerbydau cyntaf yn deilciion ulw man. Ac yna yr ymddyrchodd gruddfanu anafusion.. Yr oedd yno weddillion cerbydau irylliedig yn gymysg draphlith. a chyrff dynol. Tr oedd rhai dynion yn ymwingo ac yn ymlusg o gwmpas; creill yn ddigon llonydd. Y mcir70n oeddynt hwy. Pwy a all ddysgrifio y cynD, y braw, y syfrdandod, y llwch, y tan, y mwg y cerbydau a'r peirianau drylliedig, y cyrff mngledig, yr aelodau digyrff, y gruddfanau, yr ochin, a'r gal- anastra ofnadwy! Ni cheisiwn ni. Ond y mao yma addysg a rhybudd. Y mae cerlydresi rhad yn rhedeg yn fynych yn ein gwladainau. Pa sicrwydd sydd genym na ddygwydd^yflafan fel hon ar Roilffyrdd Cymru weithiau ? mae mwy o ddamweiniau wedi dygwydd i gerb;dresi pie- scrol nag i rai cyffredin. Ond y mae hyny yn ddigon i beri mwy o ofal a manylwch g;da hwynt nag ereill. Dyna drain anfcrth yn clud. tua dwy fil Z!, o eneidiau. Y mae yn amlwg fodcludiad y fath nifer yn beryglus, a dyledswsdd y twyddog- ogion, dan y cytryw amgylchiadai, ydyw gofalu fod y peirianau, y cerbydau, y cacwyni, a'r .holl gelfi, yn ddyogel a digon crvfion. Pe buasai y gofal hwnw wedi ei gymeryd y tro Iwn, ii fuasai y train yn ymranu yn ddau. A jhe roasai y train arall hcb gychwyn mor fuan arol y cyntaf, ni fuasai wedi cyraedd gwaelod y rliw pan dar- anodd y llatl i lawr.
News
ABERDAR.— Y Gymdeithas Girddnfol.—Mew cyfarfod far OcL a gynaliwyd nos Sadwrn wythnos i'r diwedda pender- fynodd Pwyllgor y Gymdeithas hon ei bod i g,4 ei throi yn un ddirwestol, a'i bod at wasanaeth y Gjndeitlias Ddirwestol pa bryd bynag y dyimuiir hyny- A^ystiodd amryw o'r aelodau, er mwyn cael aros yn y Cor ac nid oes neb i gael bod yn aelod o'r newydii heb fod aoea yn ddirwesiwr, neu yn barod ac ewyllysgar i ardystio. MERTHYR.— Yr Yuisteddfod.—Y mae testnnan T TEDDFOD FAWR i'w canfud mewn congl arall o'r Xi»ifyr\ hwn o'r GWLADGARWR, ac y maent yn arddangos chreth goetliedig a barn oleubwyll yn en dewisiad. CY':gir gwobrwyon teilwng o'r oes ac o'r pynciau dyddo-i a buddfawr. Hydeiwn y daw dynion mwyaf talent«j y Dywysogaetli allan i gystadlu. Gobeitliiwn hefyd. y aid i'r Pwyllgor gwladgarol dderbyn y gefuogaeth a haedJat oddiwrtli y eyhoedd. Y mae yr anturiaeth bresenol n un bwysig. Na rodder aclios i'r Pwyllgor edifarhau ai dori tir newydd, gan ddyfod allan mor haelfrydig. PONT GELLIFAELOG.—Mr. Golygydd,—Gan fy mod y gweled eich gohebwyr prydyddol mor hoff o ganu i byn dyma fi yn danfon i chwi ddau englyn o waith Gwilym a loan, Dowlais, y rhai a gyfansoddodd ef, mewn myuud, i Bont Gellifaelog. Na fydded y beirdd yn rhy f iruiado 'nawr, canys ni clienadwyd i'r b:irdd*oud priii ddigon i anadlu, a dyma'r englynion o'i enau yn glee:- Dall Englyn byrfyfyr (Clod a Gogan) i Bont Gellifaelog, Doivhtit. CLOD. Wcle hen Bont Gellifaelog-un ydyw 0 nodweild godidog; Yn nghaer hon iorwgsy'n nghrog- Oedranus wisg dra cnwog, GOOAN. Ni luniwyd un aftanach,-waith hir yw Ei throad, fel crabach; Baw y bo a'i bwa buch; Och iin' I ni chtir ei chamach. GWAITH Gi.o NEWYDD WED I EI AGOR.—Dydd Gwener diweddaf danfonodd A. Buchan, Ysw., Rhyinni, gyda Rlieilffordd Rhyinni, i Gaerdydd, y glo cyntaf a gyfodwyd o Waith Glo Ty'r Phil. Y mae yn lo rhugorol at wasan- aeth teuluoedd. CAERoyDu.—CynaUodd Ysgol Sul y Bodyddwyr Cym- reig yn Nghaerdydd, eu cylchwyl flynyddol, ddydd Sul wythnos i'r diweddaf. Traddodwytl pregelbau rhagorol gan y Parch. 11. A. Jones, Abertawy, a'r Parch. J. Thomas, cern, liassaleg. Y mae masnach yn dechreu aufywio yrna. Daeth an. ryw longau Atnericanaidd, mawrion iawn, i'r East Bute l>ocks, o fewn yr ychydig ddyddiau diweddaf. Ond y mae yn alarus fod rhyw annenlldwriaeth rhwng Cwmnion "Rheilffv sdd Rhyinni a Dyflryn Taf, yr hyn sydd yn atal I
News
ionedd hwnw, Dalonus yw yr Arglwydd; amddiffynfa yn nydd blinder; ac efe a edwyn y rhai a ymddiriedant yn- ddo." Felly gadewir bwyut yn ysglyfaeth i alluoedd y ty- wyllwch, yn amddifad o gydymdeimlad eu huwch-raddol- ion, heb neb i'w harwain at yr Hwn y mae hyd yn nod gwailt en penau yn gyfrifenig ganddo, a'r Hwn, er eu bod yn cael eu hesgeuluso gan dllyn, sydd yn gwylied dros- tynt, ac yn barod i'w hacliub, ac yn gymhorth hawdd i'w yae! mewn cyfyngdery Gan hyny, na fydded i'r cyfoeth. og !\yderu yn ei olud, na'r tlawd ddigtloni tan eijllodi. Os ydyw'r boen ar donau'r byd, A'r gofid yn lied gas, Ni phcy'r amller ddim yn hir, Fe gyrchir adre'r gwas., Dowlais. YMDEITHYDD.