Y Genedl Gymreig

TiiiiOAX IjiTilTATlox,—tiomless and dryness, tickling and imtation, iucluduig COUIlh and affecting the voice. For these symptoms use Epps's Glycerine Jujubes. Glycmine, in these aooable confections, being in proximity to the glands at the moment they are excited by the act ol ,?ki-g, becomes actively h,?.Ug. Cold oll in boxes, 7d. an A Is. ld..labe¡¡ed" JAMES Epps & ,? 'o. ? H?mceo?lthio Chemists, London." A letter re-?ivlld (*wiptlt?ra(?n,-It iriay, perhaps, interest you gck'e; teI;.n-td(nrlî; ihef your Glyceirne Jujubes .1 e-mid,-ble benefit (with or without M() dil? trcatment) in almost aU frms of throat disease. They 80fteu and clear the voice. In no case o= they do any harm.- Yom8 faithfully, l' (:io?ox lio?Es L R (I P 0 Senior Physiman to the [ M..J.jp.l Thr?ai and Ear Inifrmary." 4S0S

I ANEKCHIAD Y PAEOH T. ROBERTS, JERUSALEM, 'YN BETHE8A, NOS LUN, TAOHWEDD 22AIN. Mae yn naturiol i ni yn Metheada deiinlo dipyn yn fwy dilyffethair yn yr etholiad yma nag y darfu i ni un tro o'r blaen. Bob amser cyn hyn yn erbyn Mr Penlaant y byddem yn sefyll- Raid dim dyweyd y costiai hyny gryn lawer I bawb agos o houem. Un o'r pethau mwyaf poenus fydd.i dyfod i gyfarfod fel hwn. Teimlem yn yswil, yn bryderus, ac yn ddigon ofnns; ac er mai dyfod y byddem erpobpeth,gan y buasai yr anffyddlondeb ,idio, eto ni a mwyaf I'. hargyhoeddiadau i ni beidio, eto ni a roddasem lawer pe gallast>zn fod yn llonydd, a pheidio dyweyd gair yn erbyn y g*r bsneddig hwnw. Heddyw, modd bynag, y mae yn wahanol. Nis gwa i am un twymedigaeth yr ydym dani i Mr Nanney. Nis gwn chwailh am ddim a ddylai ein luddiasiddateanyn ddifloesgni ein gwrthwyneb- iad pend nt iddo ef gael ei anfon i'r Senedd. Patiam yr ydym yn gwrth ^d Mr Nanney ? Mi ddy wedaf y meswm gwanaf yn gyntaf. O'm rhani, mi a votiwn yn ei erbyn pe na bai yn unig rhag iddo gael cymaint o votei a Mr Pen nant. Fe hottwn i'r holl wlad gael ef har yho -Adi o hyn-pe buasai cysgod o obaith i ryw Dori yn i-ir Gaernarfen, Mr Pennant tuasai hwnw. Gobeithiaf eich bod chwithau yn meddwl yr un peth am hyn. Ae mi a anturiaf ofyn i chwi, weitkwyr chwarel y Penrhyt), a chwithaii denant- iaid yatad y Penrhyn, a hoftech chwi iddo fyn'd ar goedd y deyrnas, ac yn cael ei wybod gan bawb yn ninas Llundain, fod rhywun a fyddai Dori wedi cael mwy o votes yn sir Gaernarfon na mab eich meistr, a* ch meistr dy fodol chwi ? Mater yw hyn- yua, serch hyny, na pherthyna i haufod y cwestiwn sydd yn awr gerbron. Paham y gofymr i ni gefnogi Mr Nanney P Yr unig reswm a gafael ynddo a welaf fl yffvi fod yn medru siarad Cyinraeg. Wel, y mae siarad Oym- raeg yn beth tra dymunol, ac yr ydym ni, Gymry "gwaed coch cyfa," yn mawr weithfawiogi pob peth gwir liymreig; ond eto y mae un path mwy pwyeig na siarad Oymraeg, a hyny yw, siarad syuwyr, yr hyn beth nas gwelaf fl fod Mr Nanney yn medru nemawr aino; ac mewn etholiad hotyd, pa iaith bynag a arfer dyn, fe ddysgwylir fod ganddo ryw amcan at siarad politics; a dyma hetyd beth ag y mae Mr Nanney yn llwyddo i gadw yn bur glir oddiwrtho. Mae yn gwbl eglur fod gwleidyddiaeth yn diiiogaeth ag y mae Mr Nanney eto heb ei chwilio, a'r pethau sydd ynddi yn bynciau ag y mae efe eto heb en hystyried, —newyddian anaeddfed yw. Olld gwr profedig yw Mr Rathbone. Pe yr elai Mr Nanney i Dy y Cyttredin, wyddai neb ei fod wedi dyfod yno o ran dim chwanegiad at allu y Ty mewn dim; fe'i llyncid i fyay yn y dorl a lyddai yn ufudd ddilyn Syr Stafford Northcote, lieu efallai mai canlyn cynffon Arglwydd Ran- dolph Churchill a wnelai. Beth bynag am hyny, wyddid nemawr oddiwrth ei gael i'r, use oddiwrth ei golli o'r Ty, o ran dim gallu a fyddai ynddo at ddim. Ond fe gydnebydd pawb fod Mr Bathbone yu ystod y deuddeng mlvnedd y bu eiaoes yn aelod o Dy y Oyifredin wedi dyfod i gael ei deimlo yn power yn y lie hwnw. Edryohid ato fel awdurdod ar bynciau perthynol i fasnach y deyrnas, ac fel gwr craff ei olwg a phwyllog ei fam ar bob mater dyrys. Ac nid barn ddystaw ynddo ef ei hun, na chwaith farn ddieffaith ar ereill o'i gwmpas ydoedd barn Mr Rathbone. Fe all ei siaiad allan a dadleu droeti, ac argyhoeddi ei wrandawyt. Ohwi ddarllenasoch yn ddiamheu brif erthygl yn y Daily News ddydd Gweuer diweddaf, lie dy- wedai yr ysgrifenydd am dano fel aelod o'r Senedd, He can apeak, he can rtattn, he eats convince"—"Gall siarad, gall ymresymu, gall ar. gyhoeddi." Byddai yn ddiogel dyweyd uad oee un cynulliad ar wyneb y ddaear lie mae dyn cy- ffredin yn fwy sicr o dd'od o hyd i'w lefel na Thy y Gyffredin; ond yr oedd i Mr Rathbone Bafle uchel yn nghyirif y Ty a'r deyrnas; a pha faint bynag o anrhydedd iddo ef fyddai cael cynrychioli sir Gaernarfon, byddai yn llawn cymaint, a dvweyd y lleiaf, o anrhydedd i sir Gaernarfon ei gael ef yn gynrychiolydd. Ond mae cri penaf yr etholiad hwn heb ei gry- bwyll eto-y cri crefyddol. Nid yw credo Mr Rathbone, meddynt, yr hyn y dylai fod. Yr wyf yn addef ar unwaith fod yn dda genyf ar un olwg i'r cri hwn gael ei godi. A hyny yn un peth am y rheswm yma-ei fod yn dangos ein gwrth- wysiebwyr yA eu Ilir eu hunain. Dyma ydyw Toriaeth yn ei wir oleuni,-neu dywyllwch yn hytrach;—ei anian yw erlid ac yspeilio pawb o bob breintiau gwladol os na bydd yn credu yr un peth ag ef. Dyma hanes Toriaeth o'r dechreuad. Nid oes eisieu i mi ddyweyd wrthych fod y cri crefyddol hwn yn cynwys gwadiad ar un o eg- wyddorion gwerthfawrocaf rhyddid gwladol a ckrefyddol; a'r egwyddor hono yw hon-na ddylai dyn fel dinesydd ddyoddef mewn dim gwladol oblegid ei ddaliadau crefyddol. A gobeithto y cofiwch chwi mai ar yr un tir yn union ag y maent heddyw yn gwaeddi yn erbyn Mr Rathbone y mae y Toriaid ar hyd yr oesoedd a fu wedi bod yn eeisio cau allau Ymneillduwyr Cymru a Lloegr o bob breintiau a manteision gwladol. Dyma eu dymuniad a'u hymgais liwy, pe gallent-dim antais i neb ond i'r rhai sydd ou crtfydd hwy. Efallai y gwelsoch ycytfelyb mewn cylchoedd heblaw politics,—fel nas dylai neb ond rhywun o'u crefydd hwy fyned i'r Senedd, felly nis dylai neb ond rhywun o'u crefydd hwy fod yn stiwart yu y chwarel; fel nad oes neb yn ffvddlawn i'r Llywodraeth ond sydd o'n crefydd hwy. felly nid oes neb yn ffyddlawn i deulu y Peurhyn os its bydd o'u crefydd hwy. Dyma ffurdd rhyw bobl i dreio cael pob peth i'w dwylaw eu hiinain-treio gwneyd allan nad oes neb yn ffyddlawnilr awdurdodau oud sydd o'u crefydd hwy. A phe gofynech iddynt pwy ddylai gael y pethau goreu i gyd, yr ateb fyddai, 0, hwy eu hunain! Ni byddai yn syn eu gweled yn ceisio gwneyd Senedd fach heb neb ynddi end rhywun o'u crefydd hwy, yr un fath ag y gallwch feddwl am ddynion yn treio gwneyd eommittte bach heb neb yn hwnw ond pobl o'u crefydd hwy. Ond beth a ddeuai o'r Senedd hono f Yrun fath ag a fyddai yn ddigon tebyg o ddyfod o'r eommittei- gfuted y deuai taro, byddai raid myned i chwilio am help pobl well na hwyeu hunain i gyflawni gorchwyl na bvddent hwy ddigonol iddo, a gwaith y byddent hwy eisoes wedi gwneyd llawer tuagat ei andwyo yn lau (eymeradwyaeth mawr). Maeut.vu dweyd wrthym ein bod yu bobl gre. fyddol hwn, ac felly na ddylem ni ar Ull cyfrif votio dros Mr Rnthbone. Yr wyf yn cael rhai ohouynt yu euwi wrth eu henwau, ac yn apelio at y Mcthodistuid Calfiuaidd fel pobl dduwiol; ac hyd yn nod yn cymeryd ar eu gwefusau enw John Calvin. Mae hyn yn rhyfedd iawn hefyd-y Methodiatiaid yn bobl dduwiol! Nis gwyddwii i o'r blaen bod y Methodiatiaid yn dda i ddim ond i'w rhe.i a'u pariiaus telldithio. Ond erbyn hyn mae y Methodiatiaid yn ddynion duwiol, a'r Llai, y Wind," fel y gwyddys, mor dduwiol hefyd! Diau fod y "Mil Blynyddoedd" ar ddynesu. Wel, yr ydym ni y Methodiatiaid yn aros yn ffyddlawn i John Calvin a'r pethau a ddysgodd; acy mae holl Vmneillduwyr Efellgyl. aidd Cymru yn dal yn lew yr athrawiaethau a dra- ddodwvd iddynt ond yr ydym oil er hyny wedi dysgu rhyddid crefyddol yn rhy dda i feddwl fod eisieu Mr Rathbone nag un dyu arall o ffug- barch i'r athrawiaethau h.) ny; ae ar Doriaid sir Gaernarfon y bydd y cytrifoldeb 0 lusgo y pethau eysegredigymaigaiioldadleuonetholiadol. Beth yw credo Mr Rathbone nis gwn ac ni pherthyn i mi wybod. Hyn a wn i, nndoeaar wirioneddau raawrion a goruehel Cristionogaeth eisieu i ni drei-io e^wyddorion rhyddid er mwyn eu cynal i fyny. Byddant hwy yn geciyrn byth yn ngrym eu nerth cynhenid eu hunain. Ond pwv yw y bobl garedig rma sydd heddyw yn dyweyd wrthym mai pobi grefyddol iawn ydym? Yrun rhai ag a ddywed-nt ychydig fie. oedd yn 01 mai pobl gehvyddog oeddym. Ai at Mr Pcnuent yr ydwyf yn cyfeirio P Nage yn awr. Niu wyfl1 in beio llythyr Mr Pennant gymaint a rhai Y mae cwestiwn tu cefn i'w goflo; eef, pwy 8y(1.J yu d, weyd with Mr Pen, a It y p th u øyad yu dylauwadu ar ei feddwl, a'r pethau y mae efe > n cael ei arwain i ail-ddywe,, d hi-i ohonynt wedi hyny ? Mae Mr Pennant-mae perthynasau Mr Pennant-yn anffodus, yn rhai sydd yu cael,ac yn defnyddio y cyfleusdra.i dywallt i'w cluntiau chwedlau gau, ac i hau ya eu meddyliau hadau anymddiried yn y bobl o'u cwmpas. Yn nghyiarfod y Toriaid yn y farchnad yma nos Fawrth fe daywedcdd Mr Pennant fod y Rhyddfrydwyr er's pum' mlynedd a'r hunain yn baeddu Lord Penrhyn am nas gallai siaratalymraeg, ac am ei rod yn estron. Pwy sydd yn dyweyd pethau fel nyn wrth Mr Penu<n.t ? r wyf n, tl un—»» U,J.UV\,A., 4 H.L I.4.U, J'.&. ?f a yn protestio yu erbyn y eyhuddi, yma. Ac vr wvf yu myned yn mhelUch, ac yn apelio tttooh chwithau M rhai a "'>'1 nad oss gweryl yn y bud rhyng.m ni a neb o deulu y Penrhyn, ond yu unig ein bod yn ami yn gwynfydu na buasent n Rhfddfrvdwvr. Pe buasai dim ond hyny, yr wyf M ^nturio dyweyd na buasai delllu yu Mhrydain L v buassi yr holl sir yn barotach at eu gulwad yn mhob pern. Yr wyf eto yn gofyn pwy sydd ya dyweyd rhyw bethau am eu cymydog.ou wrth Mr Pennant aceraili? Pwy sydd dyweyd y cyfryw bethau ag a grybwyllwyd eisoes? Yr wyf fi yn dyfalu mai yi un rhai ag a aethant ar ol yr etholiad diweddaf at olygwyr pap, r Bangor, ac a ddywednaunt wrthynt am un o gppeli y lie hwn, fod pelities wedi eu dwyn I fewn iddo yn ystod yr etholiad. A oedd politics wedi eu dwyn i mewn? Dim-dim cysgod politics. Ond paham yr aed Be y dywedwyd yr hyn nad oedd wir P 0! yr oedd y n digwydd dyfod i'r capel hwnw ychydig ddynion ag y buasai yn ardderchog medru eu dieodli; a pheth dymunol dros ben fuasai cael gan breswyl- wyr y Castell gredu i bolitics fod yn y sapel hwnw. Gallasai hyny fodyn help bob yn dipyn i wneyd i ffwidd A rhyw bobl oedd ar y ffordd, a thrwy wneyd i ffwrdd a hwy, agor y lie i ryw rai ereill. Ni pherthyn i ni ymyryd a materion tenlu y Pen- rhyn, ao nid wyt yn chwenych, nac erioed wedi ceisio, na byth yn bwriadu ceisio gwneyd hyny. Ond y mae yn anmhoslbl i'r dylaf ymyogwyd oddi- wrth y grediniaeth mai amcan rhyw rai yw ceisio cael y pethau goreu sydd gan y teulu anrhydeddus hwnw i'w rhoi yn eu dwylaw hwy eu hunain, a hyny drwy geisio cynyrchu argyhoeddiad yn yr, iawn fan nad oes neb yn ffyddlawn i Arglwydd v Penrhyn a'i deulu ond hwynt-hwy yn unig. Y mae mwy o gyffebybrwyddnaga feddyliech rhwng yr ymgais i gau pawb allan o freintiai y wladwr- iaeth ond y rhai sydd o ryw grefydd, i'r ymgais arall igaely lleoedd goreu mawn gwaith iddynt hwy a'u pleidwyr. Nid oes a foddlonaryw ysbryd ond monopoly ac czclusivenets lie bynag y byddo. Gobeithiaf y dychwe ir Mr Bathbone yn yr etholiad hwn. Wrth wneuthur hyny byddwch, nid yn unig yn anfon i Dy y Gyffredin un o ddynion goreu, ac itu o Ryddfrydwyr mwyaf trwyadl y deyrnas, ond byddweh hefyd ) n gwneuthur yn ofer ymgais teg y cri crefyddol hwn yn sir Gaernarfon i wadu un o egwyddorion sylfaenol rhyddid gwladol a chrefyddoL

DOSBARTH YSGOLION NEFYN. I Ychydig amser yn ol, ymddangosodd yn y Oenedl restr o enillwyr Tyst-ysgrifau y dysgu allan" yn rhanbarth Edeym am y flwyddyn ddi- weddaf. Yn bresenol, dodwn restr yr euillwyr yn "Rhanbarth Bodfean," yn cynwys Ysgol- ion Sabbgtbol Bodfean, Rhydyclatdy, Efail- newydd, Penrbos, a Llanner. Yr aiholwyr ydynt Mi William Williams, Y Fron, Efail-newydd, a Mr Thomas Griffith, Tanybryn, Rbydyelafdy, i'r rhai y mae y rhanbarth hwn yn ddyledus iawn am eu kymroddiad i'r gorchwyl. YSGOL BODFHAN.—Efengyl Luc. Dos. I. C. Jones, Fron Oleu.-Galattaid. Dos. I. Janet Williams, Tanygraig; R. J. Williams, Penybryn; Ann Humphreys, eto; Thomas Jones, Bwlch- llan; Ellen Jones, eto; Ann Jones, Fron Oleu, —" Hyfforddwr." Dos. I. Janet Williams, Tany- graig; B. J. Williams, Penybryu.-Doe. II. Ellen Boberts, Tainewyddion W. Jones, Bwlch- llan.—Emynau. Doe, I. R. Jones, Bwlchllan; G. Williams, Shop; Wi WilJiams, eto; R. Davies, Ty'nmynydd; H. Rowlands, Oefniwrch; R. Erans, Mathan Uchaf: YSGOL RHYDYCLamy.-Galatfaid. Dosbarth I. Sarah Griffith, Mathan; Maggie Jane Davies, Tanybryn. Dosbarth III. Evan Griffith, Beudy- mawr.—Hyfforddwr." Dosbarth II. Elizabeth Griffith, Beudy-mawr; Ellen Williams, Bwlch- gwyn. Emynau. Dosbarth I. J. Bobeits, Tyn'rardd; Eliza Williams, Tyddynadda; E. Griffith, Beudymawr; R. Jones, Tyngareg; R. Wiliiume, Ty'nlon.-Dosbarth II. A. J. Wil- liami, Peuyberth; A. Roberts, Pencefn; M. Williams, Minyrafou.-Dosbarth III.—M. Jones, Nantgolchi; J. Griffith, Beudymawr; M. Roberts, Tyn'raTdd; GayneyEUis, Tyddynadda. YSGOL EFAILNBWTDD. —Luc. Dosbarth 1. Charies Pritchard, Hyllech Isaf; Catherine Jones, Llwyn Beuno, Hyfforddwr." Dosbarth I. J. Roberta, Tyn'llwyn; T. E. Thomas. Peny- bryn Ellen Jones Efailnewydd. — Emynau. Dosbarth 1. Eliza Hughes, Alltgoch; E. M. Williams, Fron; Winifred Jones, Efailnewydd; Jane Owen, eto. YSOOL PBNREOS.—"Hyfforddiwr," Dos. I., Jane Prichard, Caeplaen; Laura Griffith, eto.-Emyuau, Dos. I., Jane Prichard, Oaeplan; Dos. II., Henry Williams, Lleiniau. YSGOL LLANNOR.—Gaiatiaid, Dos. I., Jane Evans, Tai Forgan.—Emynau, Dos. I., Phtebe Jones, Penlleiniau.-Dos. III., Evan Beberts, Arddgrach. Y mae yr un aiholwyr wedi eu hethol ar gyfer y flwyddyn hon eto. Y maes llafur ydyw,—I bob oed, Diarhebion, Pen. 1, 2, 3, 4, 5, 6, 7, 8, 9, 10, 11, 12, 13, 14, 15, 16.—I rai dan 21 oed, 1 Petr.— I rai dan 16 oed, Hyfforddwr,' pen. 7, 8, 9, 10, 11. 19, 13. -I rai dan 10 oed, Emynau o 356 hyd 364. Bvdd v flwvddvn arholiadol yn terfynu Mai laf, 1881. T. E. G.

I LLANEBOHTMBDD. LLWYDDIANT ATHROFAOL.-Mae yn llawenvdd genym hysbysu lod y dyn ieuanc Mr Willmm Davies. Penygraig, Llanerchymedd, weoi pasio ) llwyddianus mewn Saesoneg u Ffrar.ciuv. boh) chwech o fateriou eraill, yn mha rai yr oedd v i, ofynolboddloniyrarholwyr, mewn srholwd cysy).t. iedig & Phrifysgol Rhydychain. Diamhei; genym y buasai wedi pasio yn Bawer uwch oni bai iddo gael ei luddias gan aflechyd am amser cyn yf arholiad rhag dilyn ei wersi. Mae yn llawen genym hysbysu hefyd am Iwyddiant vn arall o feibion Athen Mon, sef Mr Bichard Owen, High-street, Llanerchymedd. Llwyddodd i eniil y Queen's Scholarship yn Ngholeg Normalaidd Ban- gor.-BlIIgIIV,t," D4.

I FFESTINIOG. I Y DDAKWAIN ANOEUOL i Hugh Jones yn Chwaiel y Welsh Slate.-Am haner dydd ddydd Llun cynhaliwyd trengholiad yn y Commercial Hotel, o flaen Mr Griffith Jones Williams, crwner, a deuddeg o reithwyr; ond wedi tyngu y rheith- wyr, fel srferol, a myned i olwg y trancedig, hysbysodd y trengholydd fod yn rnaid gohirio y gweithrediadau er cael mantais i chwilio i mewn i fanylion y ddamwain, a thyngwyd y rheithwyr i fod yn bressnol ddydd Mawrth, y 30ain. Ceir y maDylion yn ein nesaf. BUUD-GYKOHBBDD.— Nos Fawrth, y 23ain cyn- fleol. cynhaliwyd hudd-gyngherdd i Mr John Williams, Graig-cdu, yn Assembly-room y Blaenau. Cadeirydd, Mr R. Roberts, goruchwyl- iwr Chwarel y Wrysgan. Arweinydd, Mr R. Owen, Welsh Slate. Gwasanaethwyd yn y eyfarfod gan y Blaenau String Band, dan arwein- iad Rhydderch o'r Cwm. Cantorion: Mwynwen Llechid, Edith Ffraid, Eos Tudor, Mri 0. R- Owen, Robert Jones, Garn; Robert Roberts, Trawsfynydd, a'i ^yfeillion; parti o Bethania; D. G. Davies, inspector of nuisances, &c, Cafwyd cyngherdd da. ETHOLIAD SIR GABEJTABFON.—Teimlir dyddor- deb dwfn gan bobl Ffestiniog yn symudiadau y blaid Ryddfrydig yn y sir uchod. Dydd lau diweddaf cynhaliwyd cyfarfod brwdfrydig gan y blaid yn Dolyddelen, acaeth ugeiniau ohonom yno i weled a chlywed eu dewis-tldya Mr William Rathbone, ac ni siomwyd ein dysgwyliadau uchel am dano. Wedi tynu yr arwr mewn cerbyd trwy y pentref, dychwelwyd yn ol at Hen Gapel y Methodistiaid, lIe y eynhelid y cyfatfod. De- chreuwyd y cyfarfod am un o'r gloch, pryd y cymerwyd y gadair gan Mr W. A. Darbishire. Wedi araeth ragorol ganddo, Mr John Thomas a gynygiodd, yn cael ei eilio gan Mr Richard Evana, Ddatganiad o'u llawenydd fel cyfarfod yn nyrchanad Mr Watkin Williams, eu diweddar gynrychiolydd, i fod yn un o famwyr ei Mawr- hydi" (eymeradwyaeth). Yna caed anerch- iad gwir dda gan yr ymgeisydd, Mr Bathbone. Derbyniwyd ef gydabloeddiadaubyddarol. ,We<ii iddo ef ddibenu, galwyd ar Mr Thomas Gee, Dinbych; a rlioddodd anerchiad ardderchog. Dilynwyd ef a chynygiad gan Mr W. Hughes (Gwilym Prysor), yn cael ei gefnogi mewn araeth ddoniol gan Mr William Lloyd, District Bank, Ffestiniog, Fod Mr Rathbone yn deiiwng o'n cefnogaeth mwyaf egniol, a'n hymddiriedaeth '4 .0.;1"1 11,n.v,n;nlvii t1 (I,)" v R.i. .1W)'.cdJ., .l'O'A uu. "J"J"¡" Pasiwydyn unfrydol. Gofynodd y cadeir, dd a oedd rhywyn yn erbyn, a gwelwyd nad oe id neb. Caed ianerchiadan campus gan Mr Bieddyn Lloyd, Garddinau Dr John Thomas, Lerpwl; G. B Thomas, Ysgolfeistr; Oadben Verney, y Parch Rowlands, Treflys, Bethesda; Roberts (Garibaldi), Rhyl; R Owens, Welsh Slate; R. Thomas, Penmachno, &c. Gwelsom yn bresenol y Parchn Samuel Owen, Tan; T. Crugwyson Davies, Bhiw; John Machreth Rees, Bettws-y- coed Mri Hugh Jones, Bank Place, Ffestiniog; Thomas Jones (Jones Bach), R. Thomas, Bethania, Ac. Wedi hysbysu fed y cyfarfod dilynol i w gynhal yn Bettws-y-coed am bedwar o'r gloch, aeth cannoelid i lawr yno gyda'r train. ÅDDYSG TTWCHRADDOL.—NOS Wener diweddaf cynhaUwyd cyfarfod cyhoeddus mewn cysyiltiad ag addysg uwchraddol, yn Assembly-room y Blaenau. Oymerwyd y gadair gan Mr D. Llewelyn Lloyd, Plasmeini. Yn bresenol ar y llwyfan yr oedd y Parchn T. J. Wheldon, B.A., Bunygraig; Samuel Owen, Tanygrisiau; David Jones, Gareg-ddu; P. Howells, Jerusalem; T. Crugwyson Davies, Rhiw; E. Parry, Seion; Humphrey Humphreys, Fourcrosses Ur Roberts, Isallt; Dr Thomas, Cwmbronydd; yn nghyda'r goruchwylwyr canlyMl:—Mn ?. R. J ones, OefcmaM; Andreas Boberts, a John Parry, Cwmorthin Bobert Boberts, Owen Jones, a Rees Roberts, Chwarelau Mr Oakeley; Evan Thomas, Llechwedd; Robert Owen, Richard Lloyd, John Pritchard, Thomas Roberts,'Welsh Slate; John Edward, Glan-y-pwll; J. Gill Jenkins, John Oadwaladi, &c. Y cadeirydd a hysbysodd yn ei anerchiad fod y .Comtnissioners yn Aberystwyth Rhagfyr yr 2il, a chan y bwriedid anfon cynrych- iolwyr o Ffestiniog yno i'w cyfarfod, fod gan y cyfaifod ddau gwestiwn o leiaf i'w penderfynu, sef, A oes eisieu ysgolion uwchraddol yn Nghymru? hefyd, A oes eisieu Ooleg i GymruP yn nghyda rhoddi teitlau yn Nghymru fel yn Lloegr? Wrth fyned yn mlaen yn ei araeth, dywedai y cadeirydd fod digon o waddoliadau yn sir Feirion- ydd, pe ceid hwy, i sefydlu pedair o ysgolion uwchraddol dayn y air. -Ur Robert Roberts, Ivy House, a gynygiodd y psnderfyniad a anlyn:- Fod y cyfarfod hwn yn barnu fod poblogaeth a safie ganolog Ffestiniog, yn nghyda galwedigaeth y mwyafrif o'r trigolion, -t n galw am i ysgol uwchraddol gael ei sefydlu yn y Ile." Siaradai Mr Roberts yn gadarn ar yr angenrheidrwydd o gael addysg uwchraddol. Tua 25 mlynedd yn ol, meddai, nid oedd trigolton Ffestiniog ond tua 732, pryd y mae eu rhif yn bresenol yn 14,000.- Cefnogwyd y cynygiad gan Mr E. P. Jones, Cefnmaes. Rhoddodd yntau anerchiad hollol bwrpasol ar y mater. Dywedai fod Ffestiniog eisoes wedi cael y tri pheth mawr i ddyrchafu gwlad, sef eu gweithfeydd yr Ysgol bab- bothol, a phregethu yr efengyl; ac mai yr unig nerth mawr arall sydd arnom ni ei eisieu ydyw diwylliant meddyliol. Wrth grybwyll am yr angenrheidrwydd am yr ysgolion hyn, dywedai fod yn Ffestiniog yn barod tua chant o fechgyn yn barod i fyned o'r ysgolion dyddiol i ysgol o'r fath ag sydd eisieu. Siaradwyd yn mhellach yn ffafr y cynygisd gan Mr Robert Owen, Rhiw House, alz Parchn P. Howells, Four- crosses T. J. Wheldon, B.A.; a Mr Owen Samuel Jones. Rhoddwyd y cynygiad o flaen y cyfarfod a phasiwyd et yn unfrydoL-Mr Andreas Roberts, Cwmorthin, a gynygiodd Fod y cyfarfod hwn yn credu y byddai i Goleg Aberystwyth, pe y cania. tfid oymhorth gan y Lly wedraeth I w ddwyn yn mlaen, lenwi y bwlch yn angenrheidiau addysgawl y wlad ag y bwriadwyd iddo wneyd pan ei sefydl- wyd, a'i fod o ran ei leoliad yn y lie mwyaf cyf- leus at yr amcan hwnw." Gwnaeth y cynygvdd svlwadau da ar y mater, gan ddyweyd nad oeddy m fel cenedl yn gofyn ond y peth oedd y Llywodr- aeth wedi ei ganiatau i genedloedd ereill, megys yr Ysgotiaid a'r Gwyddelod. Cefnogwyd y cynygi.d gan y Parch Edward Parry, Seion, a siaradwyd yn iMr y cyuvgiad gan y Parchn Samuel Owen, Tan- ygrisiau; David Jones, Garreg-ddu; a phasiwyd ef yn unfrydol.—Mr John Owen Jones, New borough-street, a gynvgiodd, Yn gymaint a bod Mr D. Llewelyn Lloyd wedi ei wahodd gan y Commissioners i roddi tystiolaeth ger eu bron yr wythnos nesaf yn Aberystwyth, ein bod yn dy. muno urno ef a'r Parch T. J. Wheldon, B.A., osod ger eu bronau deimlad y cyfarfod hwn." Oetn- ogwyd hyn gan Mr Humphrey Humphreys, Four- crosses. Pasiwyd hvn eto yn uufrydol, gyda ohymeradwvaeth i'r ddau foueddwr uchod am eu ffyddlondeb a'u pir ^lrwycldi wneyd yr hyn sydd yn eu gallu i gaell r hyn a geisir. CTFARFODYBD AnLONIADOL Y COCOA-ROOMS Y mae cyiariodydd adloaiadol yn cael eu cynal yn y cjcoa-rooms yn awr bub nos Wener, ac y maent yn Kyfarfodydd lluosog iawn. Y mae platiforcu wedicaol ei godi yn uu pen i r ystafell eang ganol, ae y mae'r cwmni wedi pwrcasu piano hardfi at wasaaaeth y lie. Hyderwn y gwn.uif p .wb werth- fawrogi y lie ag y buwyd yn siarad eymuiqt er ei "L-L1W!ldfab.

° 0R0ES0SWALLT. I Da genym ddeall fod Mr I w. W. Evanti, KLacn^- IJerh, ull o ysgoJorion Mr Owen' OwtJIJ, B.A., Willow-street Academy, -odibodynll-.v)ddianijus I i basio arholiad rhagburotoawl yr Incorporated Law I Society y mis diweddaf. O'r rhai a fuont eisoes yn efrydu gyda Mr Owen, efe ydyw yr Bred i baeto un I arhnliadtm cvhoteddus. —

BWRW GOLWG. I I.-Y PABOHEDIG. "J mae llawer ohonom ni ddynion yn greaduriaid pur anuhrefnus,lac yr wyf linau ?i dygwydd perthyn i'r cyfryw ddosbarth. ;r oeddwn wedi eistedd i lawr gyda'r bwi iad o fwrwgol wg dros ein pregethwyr, oud j ar ol ysgrifenu y gair ,?-hod-PMchedi, p-welais gyfle i ro' i gwers i'r blaenoriaid; a chan fod y brodyrffyddloa hyn, fel rheol, yn rhai boneddigaidd a hawdd eu trin, yr wyf yn teimlo yn dra aicr y byddant yn ddiolchgar i mi am dani. Mae yn gwestiwn genyf a oes dwsin o flaenoriaid drwy Gyinrú oil yn cyhoeddi pregethwr yn gywir, os amcanant ddangos ei swydd wrth wneyd hyny. Onid" Y parch Hwn-a-hwn i fod yma y Sabboth nesaf" a ddywedir gan bawb ohonynt bron ? Y mae hyn bron mor ddigrif a phe clywid y Sais yn son am "The Ref) (nid Reverend, cofier) So-and-so." Aphan bydd ein eyfeillion, y blaenoriaid, yn siarad Saes- OIleg, onid reverend a ddywedant wrth ddy- nodi gweinidog yr efengyl? Ni freudd- wydiant am foment ei alw yn Rev Ac eto ceir y gwrthuni digrif hwn ganddynt yn Gymraegyn barhaus-sefparch yu lie parch- fiig. owir fod parch yn air, ac nad ydyw ref ddim, ond dylid cofio mai sylweddair yw y gair parch, ac felly ei fod yn Uawn mor afresymol dyweyd y Parch John Jones, yn lie y Parchedig John Jones, a phe dywedid rr Anrhyrledd W. E. Gladstone, yn lie yr Anrhydeddus W. E. Gladstone, neu ein Grot Frenhines, yn lie ein Grasusef Fren- hines. Gwelir ar unwaith mai yr ansoddair sydd yn briodol o flaen yr enw, a'r gair parchedig ydyw hwnw, onide? Ond aeth fyth Gwelir yn fynych y lair pareli, nid yn unig yn cael ei gam- ddefnyddio fel y crybwyllwyd, ond yn cael ei luosogi ar yr un pryd, ac fel ffrwyth y gamdriniaeth ddeublyg hon yr ydym yn cael yr anghenfil hyll-petreh Bydd fy natur yn codi bob tro y clywaf neu y gwelaf hwu. Dyma i chwi, nid yn unig enw yn cael ei ddefnyddio yn lie ansoddair, ond yr «lW hwnw, or ei fod yn enw dansoddol, yn cael ei luosogi. Gwir y lluosogir ambell I enw dansoddol, ond byth y gair parch, ond ynyr eugrhaifft farbaraidd uchod. Yn awr, er mwyn bod yn gyson, dylai y cyfeill- ion sydd yn son am beirch wneyd defnydd mwy cyffredinol o'r gair ae felly caem eu clywed, pan yn dyweyd am rywun wedi cael mwy nag un amlygiad o barch, yn ein hysbysu ei fod wedi derbyn peiroh lawer, neu fod llawer o heirch yn cael eu rhoddi iddo. Y mae gwrthuni yr ymadroddion hyn yn amlwg i bawb, ond eto y maent yn llai annyoddefol na phan y dodir y gair o flaen enwau pregethwyr, pryd y mae, fel y dangoswyd eisoes, yn gyfrifol am ddau wall pwysig yn lie un. Y mae yn gwestiwn dyddorol pa fodd yr aeth y bobi ar gyfeiliorn yn y fath fodd da? r gair hwn, ac nid yw yn anhawdd rhoi ateb iddo. Yn gyffredin, pan argreffir y gair parchedig o flaen enw, argreffir ef yn dalfyredig,—torir ymaith y sillau olaf, dodir diweddnod yn niwodd y gair talfyredig i ddingos mai talfyriad yw, a chawn ef fel y -canlyn:-parch. bellach, yr oedd dau beth yn eydweithio i arwain i'r amryfusedd, sef 1, Y taifyriad; 2, Y ffaith fod y talfyriad ei hun yn air cyflawn. Collodd y Uuaws olwg ar y diweddnod, a'i wasanaeth fel talfyrydd, a chawsant gymhorth i wneyd hyn drwy yr ail beth a nodwyd. Nid oedd ond y Ilythyrenau p a r ok ar lawr; yr oedd y rhai hyn yn sillebu y gair cyflawn parch, ac Telly aeth y bobl i ddyweyd parch. Dyna y wasg, felly, yn achlysurydd diniwed yr jmadrodd gwallus. Ond, er yn ddiniwed, j mae hi, druan, wedi gorfod dyoddef cosp am hyn. Y mae y lluaws, yn eu tro, wedi ei harwain hithau ar gyfeiliorn. Ni chlywir byth braidd ond parch o enau y bobl, ac y mae hithau yn awr'mewn llawer o amgylch- iadau yn myned gyda'r Ui, ac yn argraphu parch heb y diweddnod i ddangos mai talfyr-I iad yw. Y mae yr arferiad hon, pa un sydd yn myned ar gynydd, yn ei gwneyd yn bur anobeithiol i ni ddysgwyl am ddiwygiad yn y mater hwn. Ie, pe dygid y diweddnod yn ol o'i ailtudiad, y mae profiad yn ein dysgu na byddai hyn ddim yn ddigon. Yr unig beth a barai ddiwygiad fyddai argraphu y gair yn ei gyflawn hyd-parehedig, ac felly orfodi y darllenydd i ddyweyd yr ansodd- air yn lie yr enw. Na ddyweder mai peth bychan ydyw hwn, a bod gormod o brysurdeb yn y swyddfa argraphu i dalu sylw iddo. Nid peth bychan ydyw purdeb iaith, ac am y prysurdeb, gadawn esgusion o'r natur yma i'n cyfeilliou y tu draw i'r Worydd; y maent hwy yn bur dalentog gyda'r gorchwyl o dalfyru, a dylai yr ar- ddull wael y mae y duedd hon wedi ei moi- thrin yuo fod yn rhybydd i ni, y Cymry, i beidio myned yn yr un cyfeiriad. Efelych- wn, yn hytrach, newyddiaduron dyddiol Llundain. Gwyddis mor brin y maent hwy gyda'u talfyriadau, gan eu bod yn deall yn dda i bale y maeat yn arwain. Dyma fi, bellach, yn d'od yn fy ol o ddi- lynyr ail drywydd, ac yr wyf yn gweled ei bod yn rhy ddiweddar i fyned ar ol y cyn- taf. Ond y mae yn eithaf peth genyf, erbyn hyn, fy mod wedi crwydro yn y dull hwn, a byny am y rheswm canlynol :-Gan y byddaf yn gorfod cyfeirio, yn mhlith pethau ereill, at rai o wendidau dibechod ein parch- edigion, gwelir oddiwrth y ffaith fy mod yn sefyll mor dyn dros iddynt gael eu teitl priodol, fod y teimlad yn iach ac yn dda, ac y byddaf yn debyg o ddiiyn cynghor Othello, sef peidio gosod dim i lawr ar bapyr yn faleisus. G ft asanaethed yr uchod fel rhagymadrodd; a'r tro nesaf ceisiaf fwrw golwg ar y parch- edig gyda LLYGAD LLEYGWB.

BETXWS-Y-COEIJ. DIKWEST.—N'us Sfdwru diweaaav bu y Parch Humphrey Williams, Ffestiniog, yma yn tradd.idi anerchiad I hagnrol >;r vr achos IlWII Gresyn fod mor Tcliv ig yu mvnyi.hu y cvtarfody.ld hyn. Yu Bier ie cidyiai crefyddwvi ddyfod allan yn fwy unol i bl idiu dir.-est pau y jwoe y f.th gynydd ar yfed y jody id meddwol, a hyny yn mhlith ael- odau C.2hHSi!! 'Qhehf/,td.

▲DWY'Ja OL \WOD. I CyNGHr'.BDD,—Nos Lun, IdchwelQ latea. em- haliw.'i! o'»n)iherdd yn n.'hapet y Methodisthid Caifluai:d y y 11- uchod, gau gor Llangollen, o dar lyvyJdiaeth Mr W. Law, U.H yr hwn sd t bob airner yn gwaeyd aberth er mwyn gwnsan .ethu p->bi yr Adwy. Y mae ganddo batch 1 r Adwv. gan mal ar lwyfn y capel uchod y dechr;uodd efe siarad yn gyhoeddus gvntaf erioed. Wedi i'r (ud-iirydd auerch y gynullcid a, galwodd ar y o r, yr hwn sydd gtut mewn rhif, ac o daa wweiniad Mr William Williams. Fr fod y cantor- ion bron i g d wedi cerdded o Wrecsam i'r Adwy, tair milldir o flord.i',—gwnaetn pob un ei r n n garup is a.vu. =ie) i ui vncyd Hvthyr canmol- iaerh < r, yr oedd y gy<eradw)aoth a gawsaut gan y ). uuHctd a luosog yn ddigon o brawl eu bod wedi rhvHi gwledd gerddorol gampus. y mtie yn ddn genyiu ;deall fod y rhan fwyaf o'r cy:eilliou w»di bud vn but ffydd-o L ytro hwn, fel arfei, yn < uv»edig Mrs Griffith Jouos a'i phnoi, i dyuu i law. ychydig ar v ddjled oydd yn aros ar y lie. Le yu gofyn mdreuh, gau tod y ddyled yn fil 0 buLnttu Oohebydd.

LLEWELYN A G0R0NWY. i Llewelyn.—Dydd da i ti, Goronwy. 1 Ooronwy*—Ac i tithau, L lewelyn. Sian. Ai heddychol eich dyfodiad ar yr amser yma o'r diwrnod, Llewelyn ? Llewelyn. Ie. Gan ei bod yn ddiwrnod gwlyb, yr oedd raid i waith y fferm aow sefyll, arhagbodynsegurdaethumymai gael ymgom i chwi eich deuoedd, oblegid byddaf fi yn teimlo wedi bod yma fy mod bob amser yn ddoethach, ac y mae hyny yn rho'i yni newydd ynof gyda phethau'r byd yma. Sl<.tn. A ydych chwi yn meddwl fod colli amser i siarad am bethiu allanol crefydd yn rhyw elw i chwi f Llewelyn.—Mae'n siwr o fod. Po fwyaf a feddyliaf fi am Iwyddiaut teyrnas lesu Grist, a pho fwyaf a bryderaf am y dull goreu i gario yr achos yn mlaen yn ein plith, y mae pryder ychwanegol ac yni newydd yn cael ei ro'i ynof pa fodd i wneyd y goreu o'r fferm acw, ac y mae drychfeddyliau newyddion am amaethu megys yn ymsaethu i fy meddwl; ac er pan y mae Goronwy a minau, a chwithau hefyd o ran hyny, wedi dechreu ymgomio, yr ydwyf fi yn well florinwr o'r haner; ac er mor anhawdd ydyw cylymu yr edef, yr wyf yn gallu gwneyd hyny yn well na llawer o'm cymydogion. A Duw sydd wedi rho'i y llwvddiant hwnw i mi am i mi edrych tipyn ar ol ei achos Ef. (foronwj.—Yr wyt yn llygad dy le. Wrth roi 'r cwbl iDduw, yr wyt yn cael y cwbl yn 01, ac ychwaneg gydag ef. Stan.—'Rydwyf finau yn credu hyny byth er pan glywais Mr Saunders yn pregethu yn Sassiwn Dolgellau ar y geiriau hyny, 11 Ceis- iwch yn gyntaf deyrnas Dduw a'i gyfiawnder Ef, a'r holl bethau hyn a roddir i chwi yn ychwaneg," Yr oedd efe yn dyweyd nad oedd neb yn talu cystal interest a Duw-y can' cymaint yn y byd hwn. Beth bynag yr ydwyt yn ei roddi i' r Arglwydd, yr wyt yn cael yn 01 y can' cymaint yn y byd hwn,—am bob punt, nid punt arall, ond can' punt; nid hundred per cent., ond cent, per one. Llewelyn.—Pwy sydd yn d'od i fyny y llwybr acw ? Arhoswch, y mae o yn debyg iawn i'r Parch Rhys Prys. "Stan.—Ie, y fo ydi o yn sicr ddigo.Dear me, Mr Rhys, yn mha le y buoch er's cyhyd o amser ? A ydych yn iach, a pha fodd y mae y teulu ? Rhys prys,-yr ydwyf yn iach, ac y mae y teulu yn iach hefyd a'r rheswm fy mod mor ddyeithr yu y rhan yma o'r wlad yw, na fu genyf gyhoeddiad yn y parthau hyn er's llawer o amser. Llewelyn.—Beth ydyw'r achos, Goronwy, nad oeg genych gyhoeddiad i Mr Prys ? Qoronwy.—'Rwy'n rhyfeddu atat yn gofyn y fath gwestiwn yr. mhresenoldeb Mr Prys- Ikwe'yn.—Dyna'r ffordd upright, -peidio dyweyd diun yu nghefn pregethwyr na fynech ei ddyweyd yu eu hwynebau. (foronwy-—Pe buaset yn gadael i mi orphen yr byn oeddwn ar fedr ei ddyweyd, buasai yn well i deimladau Mr Prys. Y mae genyf fi bob parch i Mr Prys fel dyn, ac fel gwr anghy- ffredin o ddefnyddiol i gadw seint; oudrhaidimi ddyweyd nas gallaf ei gymeradwyo fel pre- gethwr. Sian.- Rwy'n ihyfeddu atocb, Goronwy, yn dyweyd y fath beth yn ngwydd Mr Prys, a ninau fel teulu wedi bod yn gymaint ffrindiau ag ef er's cynifer o fiynyddoedd. Hefyd y mae ei ymweliad a'n ty ni wedi bod yn fendithiol ar lawer pryd,-ei weddi felus ar ddyledswydd, 0 mor hyfryd a fu genym ei gwrando; ond dywit chwi trwy eich siarad plaen, fel y gelwch o, wedi tynu digofaint rhyngom fel teuluoedd am byth. Qoronwy. Taw, Sian,—paid a myned i demper fel yna, a hyny mor ddiachos. Llewelyn a ddechreuodd drwy ofyn cwestiwn pendant, a doedd dim modd ei ateb yn anrhydeddus ond trw -■ atebiad diamwys i'w gwestiwn. Llewelyn.—Y mae yn ddrwg genyf i mi godi y fath beth yma heddyw. Oni allwn ni <t«o hyn drwy gael cyhoeddiad gan Mr Prys am ry w un ?abboth,? rbag i ni ddangos iddo ein bod "Ii digio wrtho a- byth P (?orM?.—Yr ydwyf wedi fy nghythruddo yn fawr oblegid i ti, Llewelyn, godi y fath gwestiwn. Byddwn ni fel blaenoriaid yn yr eglwys yma, fel y gwyr Llewelyn, yn cytuno pa beth i'w wneyd gyda dygiad yr achos yn mlaen a pha beth bynag y penderfynid arno, yr oedd hyny i fod yn ddeddf—(gan droi at Mr Prys). DrmafeI y bu:—Fel y gwyddoch, y mae ganyin ni gryn lawer yn ein heglwys yn ystyried eu hunain yn ddoethion; a dyweyd y gwir i chwi, y mae rhai ohonynt yn tra rfiagori arnom ni fel blaenoriaid mewn athrylith a gwybodaeth,—ac y mae y rhai hyny yn ddigon hyf i ddyweyd wrthym, "Os deuwch chwi a llawer o'r pregethwyr da yua at use gwlad yma, yr ydym ni a u fyn'd i leoedd ereill, lie y cawn well gweinidogaeth." Ac os ydym ninau yn ffyddlon i'n Meistr Mawr, yr ydym yn rhwyrni o dalu sylw iddynt, yn hytrach na rhwygo yr eglwys, ac yn rhwym o aberthu teimladau personol er mwyn yr achos yn gyffredinol. Rhys Prys.-Y mae yn dda geayf fy mod wedi dyfod yma heddyw er mwyn deall pethau yn well. O! yr anwyl, ni feddyliais i erioed fod y fath allu a'r fath ddoethineb yn eglwys y Groes" yma o'r blaen. Ar yr un pryd, yr wyf yn gostyngedig dybied na ddylai doethion yr eglwys lywodraethu y blaenoriaid ychwaith, ond y dylai y blaenoriaid gario allan yr achos yn ol eu meddyliau eu hunain, ac nid yn 01 unrhyw ddylanwad y tu allan iddynt eu hunain. Goronwy.—Pob parch i chwi, Mr Prys, ond nis gallaf gydgerdded a chwi y ffordd yna, Yr ydym yn siwr wedi ein dewis gan yr eglwys i'w harwain; ac y mae genym ddyledswyddau i'w cyflawni na ddylem ofy" i'r eglwys a ydynt yn cydsynio a hyny. Ond y mae genym bethau ereill i'w gwneyd y dyle:n ar bob cyfrif ym- gynghori a'r eglwys o berthynas iddynt, ac nid a'r cyfarfod athrawon, fel y gwneir mewn manau. Llewelyn.- Yr ydwyf yn cydweled a Goronwy o berthynas i faru yr eglwys, a byddaf yn edrych gyda dirmyg ar y Cyfarfod Athrawon a feiddia lywodraethu pethau yr eglwys. Y plentyn yn dysgu ei rieni, 0 mor annoeth! a 'does byth ddaioni yn y lleoedd y gwneir hyny ychwaith. <ioronwy.—Aeth Llewelyn ar draws fy syl- wadau:—yr oeddwn yn myned i ddyweyd y dylai y blaenoriaid fod mor gydnabyddus ag awelon yr eglwys fel ag i gydfyned a hwy os byddant yn y cyfeiriad iawn; eto nid wyf fi am i'r eglwys fathr,4 ei blaenoriaid, fel y gwneir mewn llawer eglwys. Rhy,R prys, -Yr wyf yn progethu yn Rhyd-y- fro y Sabboth, a bydd yn dda genyf gael ym- gom bellach a dynion fel chwychwi. Sian.—Dowch yma nos Sadwrn. Rhys Prys.-Na, y mae y ffordd yn mhell; ac heblaw hyny, ni byddaf yn hjffi inyn'd a dyfod i fy nghyhoeddiad ar y Sabboth. Goronwy.—Gwyn fyd na wnai llawer oo'h urdd fel chwithau. Sian.-Dowch vn foreu ddydd Llun vnte. I COFYODYDD. I

TALWRN, MON. ADBTSO.—Y mae sefyllfa addysg yn bresenol mewn agwead dra dymunol yn Nhalwrn, o dan olygiaeth manwl y Bwrdd Yogol. Y mae yr yagoldyoran adeiladaeth yn eang a buddiol, a thy da, eyfleus, i'r athraw, yn gysylltiedig ag ef. Y mae golwg addawol iawn hefyd ar yr ysgoleigion, o dan addysg Mr W. Parry, yr hwn a ymsefydl- odd yn ddiweddar yn y lie. ADBILADAU NBWYDBIOS.—Heblaw yr ysgoldy y crybwyllwyd am dano yn barod, y mae'r Talwrn- iaid wedi esgor ar welliantau pwysig mewn cjsylltiad &g adeiladaeth aneddau yn ddiweddar. Y mae yma Iluaws o aneddau wedi eu gwneuthur ar raddfa eaR". gwyeh, ac addurnedig, ac y mae rhai o'r fath yn cael eu cyfodi yn barhaus. Y mae yma ddau o aadoldai eang hefyd wedi eu hadeiladu yn ddiweddar iawn,-run gan y Trofnyddion Calfln- aidd a'r llall gan yr Aunibynwyr. Bu yr Anni- bynwyr yn ffodus yn newisiad cynllunwyr adeilad- wyr eu haddoldy yn mhersonau Mr 0. Jones a'i Fab, o'r Cefneithaf, Llanddyfnan. Ni sylwasom un amser ar well cynllun, ac y mae yr adeiladaeth hefyd o ran hyny o ddefnyddiau ac o wneuthuriad celfydd ac ardderchog, fel yr ymddengys ar ei orpheniad yn un o'r adeiladau destlusaf, buddiolaf, a rhataf yn yr holl wlad. CYNGHERDD.-NOs Lun, yr 22am cynnsol cyn- haliwyd cyngherdd hwyliog yn ysgoldy y bwrdd gan y Parch W. W. Thomas, Maeaglas (gynt o Bentrefoelas) a chynorthwywyd ef yn odidog gan In o gerddorion yr ardal a'r cylchoedd. Llyw. yddid gan y Marian, ac t-rweinid gan Mr J. 0. Jones (Deiniol Uwyd), Penymynydd. Y per- sonau ereill a gymerasant ran yn y cyngherdd oeddynt-Miss Owen and Miss Mary Owen, Ty Newydd; Miss Kate Roberts, BryuS!eneyn j Miss Lucv Williams, Llangefni; Miss Esther Parry (Board School); Mr Owen Jones, Gwastad Bach; Mr William Aerry, Bodlondeb j Mr W. Jones, Tylnypwll; Mr W. Jones Entyr Manl, Llanbedr- goch; Mr Boberts (Ebedvdd Eifion), Useful; a Mr Davies, Pr,!feior of Music, Llangefni. Creodd ymddangosiad y Profesor ddyddordeb cyffredinol yn y dyrfa, yr hwn a gyflwynwyd iddynt yn gynes gan y llywydd. Gwnaeth cor y lie ei ran yn rhagorol, dan arweiniad medrus Mr Thomas Eames. Cafwyd cyngherdd rnagorol yn uihob yatyr, ae elw da at dalu traul yr addoldy Anni- bynoi. ?MonAs WA'DD."—Yr oedd dydd Mawrth, y 23ain cynflsol, yn ddiwrnod yr edrychid tuag ato gyda dyddoideb neillduol yn yr ardaloedd hyn, mewn canlyniad i ymrysonfa redegog hwysig oedd i gymeryd lie mewn priodas wa'dd," fel y dywedir, o'r eiddo Mr Hugh ,Jones, Bryn Llwyd, Llanfairmathafarneithaf, gyda Miss Jane Jones, Dafarn Dirion, Llanddyfnan. Yr sedd lluaws wedi ymgynull i fod yil Ilygaid dyfition o'r ym drechfa. Uwasanaethwyd y seremoiu briodHsol yn eglwys Llanddyfnan, gan y Parch D. Jones, curad, yr hwn a ymddygodd yu ganmoladwy tr.vy sicrhau drws yr eglwys hyd nes gorphenid y gwaith o rwymo y ddeuddyn ieuane yn ddigon tyn, Mor fuan ag y cafwyd y drws ya agored ymgvmerodd nifer o fechgyn troediog, gwrol, a chyfiawu o yni owphorol, ar y gorchwyl o g irio y newydd o'r ymrwymiad, am y cyntaf, i dy y wledd, ac yn eu plith yr oedd un Sais, sef Mr Pr itt, truliiad Plas Llanddyfnan, yr hwn oedd wedi enwogi ei hunan fel rhedegwr yn daenorol trwy eni 11 amry w o wobrwyon pwysig. Yr oedd Mr Pratt wedi gwneyd ei hun at t goreu erbyn yr ymrysonfa bid siwr; yr oedd gaiiddo running suit bwrpasol, yn nhyd a cork shoes, &e. ond er yr holl bethau hyn, fe'i curwyd yn leg gall Gymro. sef Mr Richard Owell, gwas y Castell, Llanddyfnan. Brodor yw efe o Beau- maris, a brcdor o Southampton ywy ts.us a goll- odd.-GoMbydd. OAP?L i METHODI?TtAID OAMINAIM.—Anrheg- wyd eglwys y capel uchod & Ueatri cymundeb rhagorol. Gellir dywedyJ nd dyma y tro cyntaf 1 ni fel achos dderbyn rhoddion ananol trwy ddwy- law diymh;ngar Mr a Mrs Owen, Vn nghyda'u meich Miss Owen, Surth Ville, Breze Hill, pool Bvdded iddynt dderbyn em dioichgarwc fel eglwy?i am rodd mor werthfawr ac amserol ar dLi mynediad i'r capel newydd.- Ae o

MACHYNLLETH. I Dywenydd f?ym ddedll fod Mf D. w. ^vana, mab Mr David Evans, cyfreithiwr UM_ aob? Mh wedi pasio yn llwyddiauus yr aTb,,Iiad eyfreithiol (preliminary) a gvnhaUwyd yn ddiweddar yn Liv6r- ?1 mewnoyByHti.<t i'rlncorp .rated bavv Societ^ "'0" ?"'chwu ei rien) yn fawr ar Ujddunt eu h?uigf? yn yr arholiad pWy.ig hwn. Addysgwyd .f yn Oswestry Grammar School, o da?n ?oM .3?Mi Owen. David a fo, hyd ei ledd, Yn rkodio'n mraich anrhydedd.

Mr Henry Quilter sydd i olyuu Tom Taylor iei celf-feirniad y Times. Yn Senedd Ffraine. dd, dd Ll, un, cafodd mtsur j sydd a'i amcan i sicihju manteision uwcuradi.til | i'r rhyw feuyw-uid, ci ddarllen am y waitu gyiit.«l Y d'dd o'r til-i ii ),r oedd eog.yr hwn a ddaliwyd yn atou Rhino, yn cael ei werthu yn marc, nid, Llundain. Ei b>vys:ui oedd 54 pwys, a rhoddid oron am bob pw s ohouo. Felly, lyroed,leyfan- SWill ei bris yn 13p lOa-pris pamp o ddefaid o faintioli eyf-lredill. Yn ei ewtUya, gadawodd y dtweddM Aiglw dd Farnwr Thesiger rodd o fil o bannM i'w yagnten. ydd.

Rhoddir uchel gunuoliaeth i ddarlith y I Parch D-vid Roberts, Gwrecsaua, ar y diweddar Dr Arthur Jones, Bangor.

PJ5NYGROES. u_1 Bu Mr Rathbone a Miss KacQDonp, a -ur Darbishire a'i deulu yn gwrando ar y Parcbertig P. W. Jones yn pregethu yn nghapel Nantlle prydnawn ddvdd Sol. Mae y boneddwr aurhyU- eddusyn "ros gyd. Mr Darbishire yn Baladeulyn.

I NODIADAU LLENYNIIOL. Ceinion Berwyn. Gan HUGH MAUKICK HUGITBS. Croesoswallt: Woodall and Venables. Treuliasom orig ddifyr yn nghwmni y Ceinion hyn. Dichon y gall y teitl Cein- ion Berwyn ymddangos i ambeil ddarllenydd. manyl-chwaeth, rhyddieithiol, dipyn yn uchel- gelslol, pan y defnyddir ef gon fardd lied lenanc. Pa fodd bynag am hyny, wedi darllen. y nyfr yn ystyrbwyll, rhwydd addefwn nad ydyw dynodi amrai o'r darHM barddonol fel Ceinion Yll ormodiaeth. Y mae y rianurerchi arweimol, yr hon sydd yn seiliedic ar ramAiife eyrn yn ngTydalrgriniL Geubren yr EllyU" yu ddarnsu neillduol o dlysion, celfydd, ac awenyddol. Hefyd, ceir yn y Uyfr lusws o englynion ar amryfal des- tynau; ac y mae yr awdwr mor gartrefol yn hualauygynghanedd ag ydyw yn y mesurau rhyddion. Dengys yn smlwg nad oes faws na. dwys fesur, o un baich i awen bur." Deallwn f.l awdwr o'r un fro a'r prif-fardd Ceirio" ac, o boMN, y bydd ambell ddernyn Yn °? "Oeimon hyn yn adgoho y darllenydd am awdwr Myfanwy." Wrth gwrs, ni feddylir fod Hugh Maurice Hughes yn ddyn- waredydd mewn nn modd. Dim o'r fath beth eto, naturiol ydyw i'r disgybl dynu ar ol ei athraw. Wedi bod yn gwynfydu uwchben yr un golygfeydd, pa ryfedd os ydyw ysbrydiaeth awenyddol Ceiriog yn taflu ei gysgod ar feddwl awdwr y Ceinion byn, yn awr ac eilwaith ? Yr ydym yn cau y llyfr gyda'r ymsyniad fod ei awdwr yn feddianol ar anhebgorion y gwir fardd, a chyda dyfalwch ac astudiaeth, gall gyflawni gorchestion yn myd awen. Yn y cyfamser, yr ydym yn croesawu y blaenffrwyth hwn o'i eiddo, ac yn ei argynihell at bawb sydd yn meddu chwaeth at farddoniaeth nwyfus, ddesgrifiadol, a choeth. Ys dywed Ceiriog,- Mae'r odlau yn emau rhadlawc. Da Forus Hughes dityrus iawn." The University College of Wales Magazine. Nov. 1880. ABERYSTWYTH: J. GIBSON. Llawen genym gael cyfarfod a'r cyhoeddiad clasurol hwn ar riniog ei drydedd flwydd. Mae y rhifyn ddaeth i'n llaw yn gyfoethog o ysgrifau byrion, dyddorol, a gwerthfawr. Gallwn nodi yr eiddo Dr Ethe ar lenyddiaeth Bersiaidd, a Dr Humpidge ar ei ymweliad ac Idar.-Tamaid blasus ydyw "Dr Johnson yn Gwaenynog a doniol neillduol ydyw sylwadau Mr Waller ar Ein Newyddiaduron Dyddiol," a llythyr Mr J. T. Jones, o Gaergrawnt. Hyderwn y caiff y ivagazine y gefnogaeth a haedda gan edmyg- wyr y Brif Ysgol o bob gradd. I Nanws ach Rhobert. Gall ELLIS O'B NANT. I Dolyddelen: Ellis Pierce. Y mae Ellis o'r Nant wedi gwneuthur cymwynas ddigymysg i lenyddiaeth drwy gasglu a chyhoeddi yr hanesynau dyddan. gwir Gymreig, a geir yn y llyfr sydd ger ein bron. Y mae hanes yr hen chwaer wreiddio), gywir-galon Nanws aeh Rhobert yn fii n.wy dyddorol ac addysgiadollla. Un o'r rhamantau sensational a gyhoeddir yn y dyddiau hyn. Teifl yr hanes oleuni gwerthfawr ar ddechreaai Methodistiaeth mewn rhanau o Wynedd; ym- drechion dewrfryd y to cyntaf o Ymneillduwyr i ddiwreiddio drwg-arferion o'r wlad, ac i ledaenu egwyddorion crefydd a rhinwedd. Ystyriwn fod Ellis o'r Nant wedi bod yn dra hapus yn ei gynllun o gyfleu y ffeithiau hyn gerbron y darllenydd, ac y mae wedi dango8 medr nid bychan yn ngweithiad y cynllun hwnw allan. Nis gall neb ddarllea y llyfr hwn yn ystyriol heb dderbyn goleuni i'w ddeall, 30 adnewyddiad i'w ysbryd. Rhwydd hynt iddo. I lethyd y Oyhoedd. Gan Dr J. T. DAVIS- HUGHES. BangorC: S. Hughes. Dywed yr awdwr iddo fwriadu unwaith i'r llyfr hwn ymddangos yn yr iaith Saesoneg, ond iddo newid ei feddwl, a pheri iddo ymddangos gerbron y darllenydd mewn gwisg Gymreig. Pan ystyriom leied o law-lyfrau sydd genym ar faterion or fath, credwn fod Dr Hughes wedi gweithredu yn gall yn ei genhedlaeth. Y mae cynwys y llyfr yn ein bodahau yn fawr. Amean y gwaith ydyw egluro ae argymbeU y manteision deilliedig oddiwith awyriad priodol. Rheoir y traethawd yn dair adran. Ceir yn y gyntaf o honynt esboniad dyddorol ar ranau eyfansoddiadol Awyr Atmospheraidd." Yn yr ail adran a yr awdwr i nodi y niweidiau. I'uo'g sydd yn tarddu oddiar awyriad diffygiol. Mae y bennod hon y- ddadleniad » ffeithiau pwysig, a haerlda darlleniad manwl. Yn yr rhan olaf o'r llyfr, cyfeiria y meddyg at amrywiol foddion awyriad. Mynych y cwynir yn herwydd yr anhawsder i gael geiriau Cymraeg am dermau gwyddonol, &c. Ni theimla neb hyny wrth ddarllen y llyfr hwn. Ar y eyfan, y mae yn darllen yn nodedig » ystwyth a melodus. Dylai Iechyd y Cyhoedd fod yn mhob teulu; y mae gwir anghen am lyfrau. or fath. The Universal Instructor. PARTS I & II. London Ward, Lock, & Co. Fel yr awgryma ei enw, amean y cyhoeddiail hwn ydyw cyfranu addysg a hyfforddiant, a. hyny mewn dull poblogaidd, yn nlgyn ae am- ryfal ganghenau gwybodaeth. Bwriedir ef fel cyfrwng hunan-ddiw,, Iliant i bawb fyddo yn. awyddus i ymgydnabyddu a gwydloniaetb. ieithyddiaeth, a phob aeth arall y gellir meddwl am dani. Ysgrifenir y gwersi ar y pynciau hyn gan wyr galluog a phrofedig, ac eglurir y gwahanol adranau gyda darluniau pwrpasol, Cyn belled ag y gellir barnu oddiwrth yr hyn sydd wedi ymddangos o'r gwaith y mae yn debyg o fod yn gaft'aeliad gwirioneddol i len- yddiaeth. Nis gallem awgrymu un llyfr am- genach, o'r natur yma, i unrhyw wr neu ferch ieuanc a ddymunent loewi eu meddyliau, a6 eangu eu gwybodaeth yn ystod yr oriau ham- ddenol a syrthiant i'w rhan Y mae yr U■■iversdt Instructor yn. gydymaith (i ydd anus ar hir-nos gauaf, a da y gwnelai ieuenctyd Cymru trwy ei bwrcasu gyda phob brys. Yn ychwanegol at ragoriaethau ereill yr Instructor y mae ei brig vn wvrthiol o rad. Te Puke, Bay of Plenty. By GEORGE VESEY STEWARD. London. Amcan y ptiaphletyn hwn ydyw argymheU Now Zealand fel maes ymfudiacth. Y mae Mr G. V. Steward wedi bod yu foddion i arwain nifer helaeth o amaethwyr o waha-nol ranau y Deyrnas Gyfunol, i'r fro bellenig 4ono yn y blyuyddau diweddaf. Ymddengys fod yr an- turiaeth wedi profi yn hynod lwyddianus. Oddiar hyny y mae Mr Steward wedi prynii darn enfawr o wlad gan Lywodraeth ?Jew Zealand, yn dwyn yr enw awgrymiadol. T? Pukp, Bern Llawnder. Bellach, y mae y? gwahodd ymfudwyr i feddianu y lie hwnw. Os bydd y sawl a ddarlleno y sylw hwn ya teimlo awydd i wybod hanes Te Buke yn fan- ylach, nis gall wneyd dim gwell nac anfon tri stamp ceiniog i'r cyfeiriad canlyliol,-The New- Zealand Land Corporation, Limited, 4 Moor- gate-street, London,—a chaiff bob hysbysrwydd a dymuna parth y lie, a'r cyfleusder<;u i hwylio iddo.

Am drywauu dyn; 'r ellIV Cassidy, yn Lerjjv 1 cafodd Thomas Sgeiton, hogyn deunp.w oed, ci anfon i benyd-wasai,aeth,am ugain mlynedd. Un o'r dyddiau diweddaf, cwympodd un o'r enw McGibbon oddiar nen clochdy y free Church, Greenock, a liaddwyd ef yn y fan. Yr oeda bland iddo wedl cyfarfod â'i ddiwedd yn yr i.n lie tua thair wythnos 3 n ol. Cyfanrif y tlodion a dderbynieut gynor'hwy plwyfol yn y Brifddmas yr wythnos a oasiodd jdoedd 88,987. Y m, y Ctidfridog Arglwyf'd N>, i -r o >fagda'a wedi anfon i'r Swy<?'df* Kh-'fel bapyr »alluog a- T piioiu ldeb o gadw meddmit o Oawrtaliar. Yr ydym ni yn N^liyuun yn cwyno oherwydd lI:um1e.:d ein Prifyagolion. Y nae cwyn i'r ^withwvn.b yn ,il] uyriwedd o'r America. Cn»u Mr G.ildwin Smith, golygydd y Bystander, yn loiidemnio amledd Prifysgolion. Ee a ddywed fod yn nhalaeth Ontario ei hun chwech o Brif. ysgolion ur gyfer dwy flliwn 0 drijolion. Gresya nad ellid trawsblanu rhai ohonynt i'r wlad hon. Yr oedd Svr Thomas Bouch, cynllunydd y Tay Bridge, yn wr tra chyfotthog. Yu ei ewyllys, yr i hon a gofiestrwyd y dydd o'r blaen, ymddengys iddo adael chwarter miiiwn o bunnau i'w berthyn- I asau.