Y Genedl Gymreig

KHYDDFEYDWYB MON YN EDRYOH YN MLAEN. FOMBDDIOIOW,—Y mae r dyfodol ar DoDpetn yn dvwrll i bawb. Pa fodd bynag, felly y teimla nifer lied bwysig a meddylgar o'r dosbarth uchod ar bynciau gwleidyddol yn Mon. Trs yn edmygu gwasanaeth y ddau aelod Seneddol dros sin gwlad, teimlir mai doeth fyddai edrych o'n ham- gylch pwy yn ein gwlad y carem ei wtled y. cael eialwiymladd brwydr am gynryohiolaeth Ynys Mon yn Senedd Prydain Fawr pan ddaw angen. Beallwn fod y boneddwr anrhydeddus a thwym- galon Mr David Hughes, Wylfa, Ctmaea, yn cael ei godi i'r gwynt (et y mwyaf teilwng o r an. ihydedd. Y mae yn ddiddadl genym fod ynddo luaws o ragoriaethau pwysig na cheir hwynt mewn mi o bob de« o bendefleion ein gwlad.—Yr eiddooh yngywir, ETHOLWU.

EISTEDDFOD T DE. Mm GOL.,—Yr wytknoa ddiweddaf, mewn hys- byeiad yn un o'n newyddiaduron, gwelais fod pwyllgor Eisteddfod Mwthyr am 1881 yn ychwan- egu at yr hawl a feddant (yn ol yr hyn a ganiateir nea a ddisgwylir^an bwyllgorau) i gyflwyno urddas i faiidd, ofyddion, a oherddorion, yn ol braint a defawd, drwy urddo y Bamwr Watkin "Williams yn Farchog! Yr oeddwn bob amaer o dan yr argraph mai hawlfraint y teym yn unig oodd area InarcMfIM; ond yn awr wele y fraint werthfawr hon gan bobl dda Merthyr. Hyfrydwch fydd gan lawer o'r darllenwyr ddeall eu bod ya meddn y fath bawlfriint urddasol. Wel, anhawdd fuaeai iddynt ddewia un dyn mwy teilwng i gael ei alw yn Syr na'n diweddar aelod Rhyddtrydol dros sir Gaernarfon. Pa fodd bynag, nid rhyfedd fydd i ni glywed cyn hir fod yn mwriad yr un pwyllgor godi Mr D. Emlyn Erans i Dy yr Ardwvddi. Beth sydd i wybod f _-g_n. LLYGAPOG. I

LLAWLYFR T GLOWR. I Mai GOL,-Dichou fod eich darllenwyr yn coflo lod y penawd uchod wedi bod yn destyn oystadleu- ol mewn Eisteddfod yn y Gogledd (nid wyf yn cofio yn mha leyn iawn,-dywed rhai Coedpoeth, ereill Pwllheli), a bod ugain punt o wobr wedi oael ei rhoddi am y cyfansoddiad buddugol, awdwr pa un oedd yn byw yn America. Yn awr fy ngofyn- iad yw hyn. A Irylr rhyw un o'ch gohebwyr nen eich darllenwyr a ydyw pwyUgor yr eisteddfod uchod wedi oyhoeddi y cyfryw gyfansoddiad ai nad ydyw ? Ac os ydyw, bydded i ryw un o honynt fod mor garedig a rhoddi y cyfeiriad i anfon am I dano. Gan obeithio y derbyniaf atebiad boddhaol drwv ffvfrwnu eich newyddiadur poblogaidd, y gorphwysaf, yr eiddoch, GLOWR. I

NANTXOA, Oer BBDDGELERT. Ya YSGOL DDYDDIOL. Llawenydd genym faafod oddiwrth f<?< y Llywodraeth, i'r ygol on eleni eto MtyU ei thir yn rhagorol; ac er cymaint yr anfanteision a achlysurwyd gaa aflechyd yn ystod y flwyddya ddiweddaf, Rwydd- odd yr oll ol r yogolorion, bron yn ddieithriad i basio yr arholiad yn llwyddianua. Siarada y rflult diweddaf yn galonogol ac uchel dros weithgarweh Mr Harrison, yr ysgolfeistr; a phrofa hefyd ffyddlondeb ac yraroddiad plant ei ofal. Yr oedd fwaith yr examnert yn dwyn tystiolaethau mor ?friol a chymeradwyol dros waith y genethod, yn yr adranau celfyddydol, yr un modd yn gwirio ymroddiad, ac yn adlewyrchu clod ar dellyngdod a chymeriad au hathrawes flyddlawn, Mrs Jones. —B.

LLANBBDPPONT.BTXXUAM. TEMLTDDIABTU DDL.-Hae blynyddoedd wedi myned heibio er pan sefydlwyd yr achos Teml- yddol yn y dref hon, ao y mae wedi geroesi llawer teml a gychwynodd o dan amgylchiadau llawer mwy fiafriol. G*yr pawb yn y dref hon fod daioni mawr wedi ei wneyd trwy ymdrsckion parhaus y Temlwyr Da, ac nid oes amheuaeth y fyddai rhagor wedi ei gyflawni pe y caweid oefnogseth well oddiwrth y rhai y diagwylid iddynt godi eu Hot yn erbyn pob peth sydd ya dinystrto eneidiau. Er mwyn galw sylw preawyl- wyr y dief a'r gymydogaeth at anghymedroldeb. a cheisio eu hargyhoeddi o'r drwg mawr sydd ynddo, dymunwyd ar Mr Plenydd Williams, yr O.D.B.D., i roddi tair noswaith yn y mis hwn i draddodi areithiau mewn gwahanol fanau. Nos Luu, 22ain oynflsol, yn ysgoldy y bwrdd, o dan lywyddiaeth Proff. Owen, Coleg Dewi Saat, yr hwn sydd yn ddirwestwx selog, traddododd Mr Williams araeth hynod o effeithiol, i gynulleidfa luosog. Nos Fawrth, yn nghapel y Groes (U), o dan lywyddiaeth y brawd William Lloyd, Glad. tone Hall, traddododd yr ail araeth i gynulleidfa, a wrandawai arno gyda'r astudrwydd mwyaf. Noa Fercher, yn nghapel Llanfair-clydogau (A), traddododd y drydedd, i gynulleidfa luosog. IJywyddwyd yn y cyfarfod hwn gan y brawd D. B. Williams, Llanbedr. Dyegwyliwn glywed fod y gymydogaeth hon wedi deffroi o dditrifi sefydlu teml gan eu bod, mae'n debyg, wedi meddwl am hyny o'r blaen. Y mae yno le i weithio, a byddai yn irerth sicrhau'r bobl ieaaino i roddi dylanwad eu cymeriadau, eu geiriau, a'u galluoedd o blaid Win dTmuniad ydyw ar i ymweliad Mr Williams fod yn fendithiol i'r dref a'r gymyd- offieth. Mae yma ymdrech egniol i sicrhau plant dref. Gweithia Eglwys Loegr yn dda gyd* ei Band of Hope lluosog, y Wesleyaid yr un modd, a'r Methodistiaid; rhwng y tri Baud of Hope, rhifa'r plant rai ugeiniau, ac y mae'r Methodistiaid wedi setydlu llyfrgell at wasanaeth y plant a'r Ysgol Sabbothol. Bu Plenydd yma yn mis Medi dtwaddaf yn traddodi ei ddarlith ragorol-ar Ein Pobl Ieuaino," yn Shiloh (M.C.) Aeth yr elw i brynu llyfran at y llyfrgell. Ymddei.gys y bydd ya mhen ychydigleto, trwy haelioni caredigion yr jtdboj, mewn sefyllfa bur dd.- T.

MRKaNHNAD. 1 ANRHYDEDDU BLAENOR HIHAKUII. v I CynhaliwTd eyfarfod dyaaoroi Y- )(:l: O¡!¡'d, :!rd: dà;dd\ï;he:' Taohwedd 24&in ar yr achlys  surhydeddu y blaenor hybarch Mr Richard Williams-   at yr hoU frawdolig th oddiwrth bwyUgor yn hya. 57 h „ 0 gyflwyu? darl gwfawr ?f'?<?S? ?° merSiad cetawyoh i Mr WilUtow, r™ d™uno oydweitiirediad calonog a hael- pr dvrrn hyn oddiamgylch. Der- b/^lyd ar unwaith atebiad pa?od asylweddol, yn ? icfiy nag yr oeddynt yn ei ddysgwyl. Prydnawn y diwrnod a nod?dyroeMt8pMti ™ vanoldy Tt hwn oedd wedi ei addurno yn y ?. ?o?ldv ysblenydd gan Mr S. WiUiams, AreTle-street. Mwynhaodd tua600 .'rdanteithi.n rhagorol oedd wedi eu darp?tL ?n Mrs Samuel WiUiama, Trewilym; Mrs Captain HughM, Beach-road; MrsatimthSReea.Weftboume-Mad; Mrs Edward Jones, Albert House; Mrs William Griffith, Exmonth-street; Mrs Jehn Jones, Hilton. atreet 'MM WiWam Parry, Priee street; Mrs ThomLe Price, Ohapel-street; Mm Robert Jones, Conway-street; and Mis E. Evans, Brecknock- street. Yn y cyfarfod hwyrol cymerwyd y gadair gan y Parch Peter Jones. Wedi canu y ganfed Saloa, y llywydd a anerchodd fel y canlyn 113 Frodyr a chwiorydd, a chyfeillion oll,-Y mae gwaith y cyfarfod hwn yn achos o wir lawenydd i ni. Yr ydym wedi ymgynull I amlygu ein parch at ein blaenor hyburch Mr Richard Williams. Nid dyma y tro cyntaf I chwi ailrh,deddu eich blaenoiiaid mewn flurf gyhoeddus. Nifer o flya- yddoedd ya ol bu farw un o'ch swyddogion trwy ddamwain, ac yr wyf yn deall i chwi ddwyn traul ei gladdedigaeth yn Uawn—cyfeirio yr wyf at y diwaddar William Davies. Un o'r pethau oyntaf yr oeddwn yn llygad-dyst o hono at fy nytodiad i'ch plith ydoedd eich gwaith ya cyflwyno bwm o arian i'r brawd anwyl,—y diweddar erbyn hyn William Brans, cofladwriaeth yr hwn sydd yn werthfawr genym. Henoyrydychwediynt- gasglu i surh) deddu un eto o'ch blaenotiaid, a diamheu y mwyaf o flaenoriaid Methodistaidd Birkenbead. Da geqym ddeall fod oymaint oln oyfeillion yn Liverpool a'r cylchoedd ya cyd- synio â ni, ac yn cydweithredu yn sylweddol. Y mae Mr Williams gyda'r achos Oymreig o'r dechreuad, yn y dref hon, ya y flwyddyn 1835, 6C wedi ei ddewis yn flaenor yn y flwyddyn 1838. Erbyn hyn y mae wedi cyrhaedd yr oedran teg o bedwar ugain mlwydd oed. Yr wyf yn teimlo y demtasiwn i anturio dyweyd rhai o'm syniadau personol, fel cydswyddog, am ein hanwyl frawd, ond yr wyf o dan orchymyn oaeth i dewi. Dy- wedlyn unig fy mod wedi ei gael yn mhob ymdrafodaeth yn ffyddlawn a ohywir, ac y mae yn un o'r ychydig hyny y gall dyn cyhoeddus ym- dditied yn llawn ynddo. Bilm yn synu amryw weithiau at ieuenctyd ei ysbryd gyda gwahanol symudiadau. Oredaf na faidd yr un dyn amheu amcanion pur a difritol y brawd hwn fel Oristion a .wyddog eglwysig. Dengys y dydd hwn mai blaenor hybarch ydyw yi:negafith, brawf egjli m -= p ac y mae yr esgynlawr 1n ei gwtr grymus yn bawf eglui 0 hymy. ,? Yr oedd ar yr esgyulawr, heblaw arwr y cyfar- fod, y Parchn. James Donne, Llangefni, Llywydd y Gymdeithasfa; Richard Lumley, Seacombe Dr Thomas, Dr Hugh", John Parry, Darid Williams, Owen Owens, Lerpwl; Griffith Ellis, M A., Bootle; H. Jones (A.); D. Roberts, Ysw., Lerpwl; J. Griffiths, Seacombe; Edward Jones, Dingle Hill, Lerpwl; Thomas Prichard, y Oynghorwr Edward Jones, Griffith Rees, Samuel Williams, a Stephen Williams. Derbyniwyd llythyrau o ymesgusodiad eddiwrth Mri Eleazer Pugh, Peter Williams, Ler- pwl; ac ereill. Anerohwyd yeyfarfod yn nesaf gan y Parchn. John Parry a Dr Hughes, yn ddwys a ohwareus. Gwelwyd dagrait ar ruddian Raweroedd, so aid oedd pall ar ei arabedd, nes peri gwen ar bob wyneb. Ton gan y cor, o dan arweiniad Mr Ebeaezer Jones. Darllenwyd a chyflwynwyd yr anerohiad gan Mr G. Bees, ysgrifenydd, yr hwn sydd fel y canlyn:- (Japel f Methedutiaid Calflnaidi, Birkm- I ltHtI. I Mr Richard Williams, Ánwy I Frawd, Y r ydym, yn enw a throe aelodau eglwys a chynulleidfa capel Parkfleld, yn dymuno datgan ein teimladau da a'n parch tuagatoch. Ystyriem fod rhwyman amom i wneuthur hyn er's amser maitb a phan y deallwyd eich bod yn mis Ebrill diweddaf wedl cyrhaedd yr oedran teg o tedwar ugain mlwydd, nid oedd ynbosibl ymatal yn hwy. Gwyddom eich bod gyda'r achos Methodistaidd yn y dref hon o'r dechreuad, yn y flwyddyn 1835; a'oh bod wedi gwasanaethu swydd blaenor yn dda am lawn dwy flynedd a deugain, gan enill i ohwi eich hunan" radd dda yn mhlith eich cydnabod, a ohredwn hefyd ger bron Pen Mawr yr Eglwya. Oyflwynir i chwi ddarlun (oil painting J gwerthfawr, yn wir lun y dyn oddiallan, a gwnaeth celfyddid ei goreu hefyd i fynegi athrylith a nodweddau y dyn oddimewn. Llawen genym ddeall fod eich nerth wedi ei ad- newyddu yr haf diweddaf, fel y gallwn obeithio mwynhau rhagor o'ch ymroddiad diofn, ach gwasanaeth fCyddlawn. Imdrechasoch ymdrech deg, a diamheu fod yn nghtdw i chwi goron cyflawnder, "yr hon a rydd yr Arglwydd, y Barnwr cyflawn, yn y dydd hwnw." Heddyw 'i luit-ei arlun o Addas gyflwynir iddo, Gan gyfeillion, coflou cu, Dyddan, i'w anrhydeddu. Un od !-fo'i hunan ydyw !— Perfleithrwydd, tebygrwydd byw! Bedd iddo i dreulio 'n drylawn Weddill oes yn ddiwall iawn, Eiddunwn iddo 'n anwyl Anniwedd oes, newydd-wyl.—G. Siraethtj. Yr eiddoch yn gywir, PBTBB JONBS, Gweinidog. EQWAXD JONBS, Oadeirydd y Pwyllgor. SAMUEL WILLIAMS, Trysorydd. GBUFITH ltus, Yegritenydd. Birkenhead, Tach. 24, 1880. Daeth Hrs Captain Hughes Beech-road, yn mlaen i ddadlenu y darlun, a gwnaeth y gwaith yn ddeheuig iawn. Enillodd y portrait ar unwaith gymeradwyaeth y dorf, fel gwir luii o'r gwrth- ddrych. Y mae yn ychwanegiad gwirioneddol at glod yr arlunydd pxofedig Mr 0. Rolando, o'r dref hon. Yna oBfwyd gair teimladwy a synwyrol gan Mr R. Williams. Gw»rthfawrogai yn fawr deimladau da ei fredyr a'i chwiorydd, a therfynodd trwy ad- rodd englyn Price, Bontfawr:- Digonwyd fl ar degauau--r byd, Aed ei barch ac yntau I ryw ddyn a gdr y ddau,- Mynwent a net i minnau." Gwnaeth y beirdd eu rhan yn nesaf. Dywedai Yr Alltwen ei fod ya fardd yn cyfaroh bardd. Cyfeiriodd gyda chymeradwyaeth at Awdl Fudd. ugawl ar Fuddioldeb yr Ysgolion Sabbothol— testyn Cymreigyddion Lewl. Ymddangosndd yn T (holadgarwr, Medi, 1836.—Darllenwyd "Idinellau Anarch" G. Hiraethog gan Mr Stephen Williams. Dr Roberts, Ysw., Hope-street, oodd y nesaf i anerch y cyfarfod. Efe a Mr Williams ydyw y ddau flaenor hynaf o fewn cylch Cyfarfod Miaol Lerpwl. Yr oedd symlder a chrefyddolder dwfn yn nodweddti ei holl sylwadau.-T Parch R. Lumley a wnaeth gyfeiiiadau mialog a threiddgar yn Saesneg, gan restru yr arwr a'i hunan yn mhlith yr wUitiu.—Yna y trysorydd, Mr S. Wil- liams, a gyflwynodd y pwrs gydag aur dillyn i Mr R. Williams, yr hwn a gydnabyddwyd ganddo yn chwareus. Teg ydyw hysbysu mai ei fwriad ydyw defnyddio yr arian fel trysorydd yr achos i dalu y ddyled sydd yn atoo.-Ton gau y oor.—Dilynwyd gydag anerohiadau grymus gan y Parehn Dr Thomas, James Donne, a H. Jones (A). Dygid trstiolaeth uchel i alluoedd ac eangder gwybodaeth ein brawd-nerth ei ewyllys-ireidd. dra ei yebryd,-uniondeb ei amcanion,-ac yn en- wedig ei ffyddlondeb mawr. Hyfrydwch oedd gweled y fath frwdfrydead i anrhydeddu ein blaenor parchus, a'r fath undeb cyflredinol er dwyn oddiamgylch lwyddiant yr anturiaeth. Terfynwyd gyda dlolshiadau i'r dyeithriaid,— i'r tea-makers, &0., ao yn enwedig i Mr Thomas Owen, ya nghyda'r tanysgrifwyr. Dranoeth, oyfranogodd holl blant yr Togol Sabbothol (oddeutu 140) o de a bara brith yn rhad. Datganodd y plant eu diolcbgarwch i Mrs Wil- liams, Argyle-street; Mrs Stephen Williams, Grange Road a Mrs J. Jones, Hilton street, am y rhoddioa ychwanegol o tracktrt, afalau, ac trauges. —jS.

I TREFBIW. YMWBLIAD Ma d Marcher, y Uain cynflsol, talodd Mr Rathbone ymweliad i Threfriw, a chafodd dderbyniad tywysogaidd. YB. "UKD", LLBNYDDltL.Da geayf ddeall tod yr "Undeb Llenyddol" sydd wedi ei flurflo cydrhwng y gwahanol Ysgolion Sabbothol per- thyaol i'r Methodistiaid Galflnaidd yr ochr hon i afon Oonwl, yn debyg o stob dyben ei sefydlia^ Dywedir fodyoerddorion, y beirdd,erUtuorioL Yu gwelthio yn ogniol ar gyfer y oyfarfod a gynhallr 111 nghapel Tiil/bont dydd Ji8doU,9,WrM.

LLEYN, I DIBWBST.—Hyfrydwch genym ydyw mynegi toa yr achos dirwestol yn myned rh'gddo mewn cysylltiad A'r Eglwys yn y parthau hyn, a bod cangen o'r 0. E. T. S." wedi ei flurflo mewa cysylltiad A'r ddeoniaeth hon. Rhwydd hynt iddi i achub y lluaws meddwon sydd yn ymloddesta yn eu trueni yn yr ardaloedd gwledlg yms.-Dw- w utter.

BODEDEYRN. LLWTDDIAKT MBDDTOOL.—Yn mhlith y rnai a fuont lwyddiannus yn arholiad proflesol cyntat y Royal College of Surgeons of England," a gyn. haUwyd ar y gtad a'r lOfed o Tachwedd, da geuym ganfod enw Mr Owen Henry Erans, mab y Parch Ebenezer Erans, o'r Ue uchod.-Gohebydd.

I DR. LIIAKOIPMI, Tach. r-Ceirch, ITs i 178 6e; haidd, 298 I 30s. Ychgig, 9c i lOc y pwys; llogig, 7c i 9c; mollglg, 8c i 10c. Hwyaid, 2s i. 2s 6c yr un; flowls, 2s 3c i 2s 6e yr un. Ymenyn, Is 8c y pwys. Wyau, wyth am swllt. DIMBTCH, Tach. 24,-(4wenith, o 158 i 189 y 168 pwys; haidd. o lis i 14, y 147 pwys oeirch, o 6e i 7a y 105 pwys. Pl-wtwa, Is y 24 pwys. Ymenju ffres, o Is 5o i Is 7c y pwys; ymenyu. llestri, o 11 2c i Is 4c y pwys. lelr, o 3s i 4s 3c. Wyau, wyth am swllt. CABB-VARROW, TACK. 27.—Ymenyn flres, Is 6c i Is 8c y pwys eto pot, Is Ie i is 3c. Pyitetws, 38 i 3i fc y can' pwys. eltgig, 6o i 8c y pwys; mochgig, 8e i 9c; mollgig, 8c i lOc. Hwyaid, 2s i 2s 6e; gwyddau, 4s i 60!; ffowle, Is i Is 6e. Wyau, o 8 110 am swllt. LBBPWL (YD), Tachwedd 29.—Y gwenith yn gwerthu yn araf, a'r prisiau yn tueddu i fyaed ya, erbyn y gwerthwyr. Blawd yn' ddystaw, ac heb- gyfliewid. Pys a fla yn sefydlog yn ol y prisiau diweddar. Maiae btaidd yu tueddu i arafu yn ea gwaithiant. LLOTTDAIN (AXIPBIMAID), Tach. 29.—Tueddai y farchnad heddyw i ostwng ychydig, a gorfodid Swerthwyr i dderbyn o 2c i 4c yr wyth pwys yn ai am fathau ail-raddol. Wele'r prisiau: 4a i 5s 10c; Bsellgig, 5s i ta 10c; Uogig, 4s 6c i 5s 10c; poro, 4* 6c 1118 8c. LLUMDAUC (YD), Tachwedd 29.—Yr eedd y farchnad yu farwsidd, a'r prisiau ya tueddu i ostwng. Gwenith Seisnig a thramor swllt yn is na'r wythnas ddiweddaf. Blawd yn bur farwaidd, a'r prisiau yn tueddu i ostwng. Haidd a cheirch chwe'.cheiniog yn rhatach ar yr wythnos. Hen geirch yn gadarn. Maize heb gyfuewid- Pjs a fla yn gwerthu yn araf.

AOOBIAD T SanDlJ -Deallir fod y Senedd i ym- gyfarfod ar y chweched o fls Ionawr, pryd yr ym- sflir yn y goruchwylion arferol. MAKWOLABTH AILOD SBNIDBOL.—Y mae cyn- rychiolaeth Kendall wedi myned yn wig trwy farwolaeth MrWhitwell, yr hwn oedd Ryddfrydwr, ae a gynrychiolai y fwrdeisdref er 1868. DAU FILWII EN woo.—Trwy farwolaeth y Field- Marshal Syr Charles Yorke collo id byddin Lloegr ei swyddog hynaf oil. Tr oedd y milwr dewr hwn In 90 mlwydd oed. Ymunasai i'r fyddin yn 1807. Cymerodd ran mewn amryw frwydratj. pwysig, ac yn arbenig brwydr fyth?o6adwy ?ate ,10 Yr un wythnos bu farw y Milwriad Peard, yr hwn a adnabyddid wrth yr enw "Sais Garibaldi," yn herwydd ei auturiaethau gyda'r gwron hwnw yn ei ymdrechion clodwiw yn mhlaid rhyddid Itali. GWBOKBDD.—Am ddewrder dystaw a hunan- gyasgriad, y mae yn gwestiwn a all comodion- gwyddoniasth ddangos engraipht mor nodedig ag eiddo Dr Scradling, perthynol i lestr ei Mawrhydi yr Blbe. Y mae yn awr yn brysur gyda'r got- chwylo wneyd ymbrawf, ar ei berson ei huu, o rinwedd darganfyddiad a wnaeth, trwy yr hwn y gtllir symhwyso y corph dynol i herio effaith brathiad y nsidr twyat gwenwynig. Y mae y meddyg anturiaethus hwn wedi gwneyd ymbrawf gyda phum' math o nadroedd gwenwynig, 8C y mae yn fyw eto i ddyweyd yr hanes. Pa hyd y bydd i'r gwyddonwr gwrol hwn barhau gyda'i ymbrawfladau sydd ansicr. Amlwg yw nad ydyw efe hyd yn hyn yn berffaith wybyddus i ba un o'i amryfal ragochsliadau y mae efe yn ddyledus am ei ddyogelwch, a. dichon, pe byddai iddo esgeuluso un ohonynt ag y mae yn ystyried o yehydig bwysigrwydd, y buasai yn canfod, pan yn rhy ddiweddar, ei fod wedi esgeuluso yr un ag oedd yn alluog i wrth. sefyl aieithiau gwenwyn. GWfr llawer, ar ol i berson gael ei golynu ganwaith gan wenyn, nad yw y calynau mwyach yn boenus; a gall yr un sanlyniad ddilyn yr un oruchwyliaeth pe brethid an gan neidr. Pa un a fydd i'r meddyg antur- iaethus hwn Iwyddo yn ei ymbiawfiadau fel ag i fod o ddyben ymaiferol sydd yn fwy nas gellir ar hyn o bryd ei benderfynu. Ar yr ochr arall, pe byddai i'w ymdrechion clodwiw yn mhlaid gwyddamaeth "ro' aUan yn loaanaol, ma ces "id y bendithion a dd?,7..i pe mabwysiedid ei gy. yn y g?Mydd hyny lie y mae udroedd .nwr-i, yn Synu. Y& H'!< W& ? ICIDDO.—Un o'r pethau difyra a ddailieaasom er's talai ydoedd liythyr a anfonodi hen foneddwr, a fu unwaith mewn amgylchiadau da, at Gadeirydd Bwrdd Gsrarcheidwaid yn un 0 dref,dd Lloegr yr Wfthnos ddiweddaf. Wedi desguflo ei asagylchiadau tlodaidd ar gin, y mat yn myned rhagddo i roddi rheatr o'r eiddo oedd yn ei feddiant. Dywed:" Mae arnaf eisieu gweled a fydd i foleddigion y bwrdd ganiateu ychydig 0 ddillad i mi, gan fy mod mewn augen, a dim genyf. Yr wyf newydd gymeryd stoc, ac y mae fol y canlyn :—Un ph o esgidiau, wedi bod- ar ddyledswydd am ddeuadeng mlynedd un par o hosaaau, tu hwnt i waith, heblaw i olchi lloriau; un par 0 lodrau deuddeug mlynedd mewn g*8. anaeth, ond yn awr yn anghymwys i wneyd dim ychwaneg dau grys, ugain mlynedd mewa gwas- Maeth, gwMent y tro i ddechreu tan yn ian', dwy WMgod, ua we<u bod mewn gwosuseth &M un.mi?nedd-M-bymthe?. a'r UaU am ugaia mlynedd, wedi dyddiau gwell; dwy 900, un bedair Myu?d-M-dde?, a'rhallwythmtynedd ar-huMin mewn gwasanaeth: un ?<«wf gwtMez, nas t? 1 WM.tnMthu dim rhagor; x?n cfyagwiac? wedi w wisgo nM y ma»yn 1t8rp¡u, deug mlynedd mewn gwasanaeth, nis gaUJ ei loddi am da ;at: un cap, Mf mlynedd mewu g^aiiaetiy 1. feid?teiolchi; u. het, un-ml?-dd-M?an oed,pMntMSyd<Uon, ac we i ?rpheneiham? NM gwn fod genyf ddim arall i w gofno?, Md'? ydynt yn ddigonol i m cadw rhag oerm, a yr wy wedi bod yn fy ngwely heddyw hyd dri 'r gl^h yprydn?wn. er mwyn cael golci fy ngys. Cafodd dMileniad y llythyr ?r ?eSatt,h ?t"o??'" gWMJheid?fdd.-ob egid rhod ?aut?orchymy?? swyddog cyncrthwy 1 w?eyd beth bynag cedd aupenrlieidiol tuat ?v:??yd yr hM ? ?y* g) suras. — -O

.inj!\n lawor 0 ochrau o'r Cig Koch /vrfjket i'w 0401 ? 7 pr" ?'< yn "°P 1. ?"'M"??t S.uBI'e. Pen, &TO'" "Mg-d  ??UenCY?ILL YR ?SS cyMl gwerth ei g.el-d? olygiaeth BTRIAR GWYN'E EVANS. S-íM.x  OhYhoeddwà "I wydd1a y O-WI  n,-O, ?f "W Printing Co,  Bon. hoeddlr hofyd «an x-r. W H. t!JDi1h 80De Castle-street, Urp»l; ar werth re 1»»a Bailway tio-O t, N:A,uru; '?'? ro? P 0 DdeebaMhwyr ya Nghymrir L«pwl. ePd' to, YDD I &U. Shme. 9. 'a*-

Y WLAJDFA GYMREIG. I FOHBDDIGIO*,—A fydd rhai o garedigion y Wladfa mor garedig ag ateb yr ychydig gwestiynau oanlynol(1). A ydych yn credu y llwydday Wladfa ? (2). A oes yno ddiogelwch cymdeith- asol P (3). A oes yno ystordai, yn mha rai y gellir cael nwyddau angenrheidiol at ddechreu byw yno? (4). A oes coed ffrwythau yn tyfu yn y Wladfa ? Oa oes, a yw y tir a'r hinsawdd yn dygymod & hwy ? Os nad oes, paham na phlenir rhai? (5). A oes yno gyflawnder o helwriaethf wyf yn gofyn hyn am fy mod yn hoft o'r gwn). 6). A 068 yno fanteision crefyddol yn perthyn i 1 (7). Tua pa faint yw traul cludiad t- person unigoi yno r GoWBR.

BBDDQELBKT I MABWOLAJRK MR ROBMT ROBSBTS, GIILLI IAOO.—Ar ol ei gysrtuddio yn ddirfawr gan y darfodedigaeth, bu farw R. Roberts, Hydref 29un, yn y Crena, plwyf Llanfrothen, yn 31 wJdd oed. Hebryagwyd ei weddillion i fyn- wwt Beddgelen gan nifer o wahoddedigion, iwedd y 4ydd. Tra yn ei wely cystudd F?dwyd dau o'i Nant—IJM a John,—M y mae dau eto ya aros gyda'i briod ar ei ol i ymdaro yu nhonan ansefydlog amser. Da genym goflo am ei gymeriad dysglaer a'i grefydd amlwg, y rhai sydd yn haxddaoh i edrych amyiit ar ei ol na phe fadaw sai etifeddiaeth. Gallwn ddyweyd mai ei brif bleser yma oedd cymdeithasu i dymon galluog a duwiol trwy gyfrwng eu hysgrifeniadau. Drwg genym am y colledion diifawr a gafodd ei neni, John a Mary Roberts, oddiar law angeu. Dyma y bedwaredd waith bellach iddo ymddangos yn ysbeilio ymaith eu meibion a'u merched. W. Euthes,

NODlON O'R I)EHELTLIIR. [Oddiwrth ein Cfohebydd Neillduol). Gafodd dyn o'r enw Thomas Davies, ffermwr, ei wysio gerbroa yr ynadon yn LXAWHLLI dydd Marcher, wythnos i ddoe, gan Cadben Edward Riley, Llanon, ar y oyhuddiad ddarfod iddo, ar y 3ydd o'r mis diweddaf, gyflawni anudoniaeth gwirfoddol yn ei dystiolaeth yn ei erbyn ef, yr erlynydd.—Ymddeagys i'r diffyn- ydd presenol gyhuddo yr erlynydd o ymosod arno, yr hwn gyhuddiad, fadd bynag, a dafl- wyd allan. Yn yr achos blaenaf darfu i Davies dyngu fod gan yr erlynydd bren cleddyf yn ei law, yr hwn y bygythiai yru trwyMo ef (y di- ffynydd); au hefyd, wrth gael ei groesholi, dywedodd mai yr erlynydd oedd wedi ei daro efgyntaf. Y cyfryw oeddynt y mynegiadaa arbarai yr oedd yr achos presenol wedi ei seilio; a clllm eu bod yn adlewyrcku ynniweid- iol ar gymeriad yr erlynydd, yr oedd yn awyddus am glirio ei hun oddiwrthynt.—Wedi hir wrandawiad trogslwyddwyd y cyhuddedig i sefyll ei brawf yn y brawdlyg nesaf, a derbyn- iwyd meiohiau am ei ymddangosiad.—Y mae yn hysbys i'r rhan fwyaf o ddarlleuwyr y Qenadl yn y Deheudir i lIISTBDDFOD PHITARTH droi allan yn fethiant mewn ystyr arianol yr haf diweddaf. Yr wythnos ddiweddaf oynhaliwyd dau gyngherdd,—un yn Nghaer- dydd a'r llall yn lIlhontypridd,-er digolledu v pwyllgor yn eu hanturiaeth. Y prif j leiswyr 00 ddynt-Hadame Osborne Williams, Llundain; Miss 8. A. Williams, a Mr Tom Williams, Pontypridd; Ap Herbert, Eos Dar, a'r enwog Oaradog a'i grwth. Nid oedd y oynulliad yn fawr yn Nghaerdydd; ond gobeithio fod ychydig bunoedd wedi em sicrhau er oynorthwyo y pwyllgor yn eu had- fyd. Am y oantorion, rhoddasant hwy foddlourwydd digymysg.—Nos Iau diweddaf, yohydig wedi canol nos, torodd tan dinystriol allan yn I irQHABRDTDD ar prarmae* Mr Walker, masnachydd mawn grawn a gwair. Daeth y tan-beiriant yu fuan i'r He, ond yr oedd yr elfen wedi enill oymaiat o nerth fel y syrthiodd yr adeiladau i few* am haner awr wedi deuddeg o'r glooh y nos. Yr oedd y nwyddau a ystoriwyd yno o natur fflamawl iawn, ao ofnid unwaith yr &i y Red Lion Inn a thai cyffiniol ereill ar àan. Yr oedd y lie wedi ei yswirio yn swydJfa'r 8m.— Dydd Badwrn, 20fed, o flaen ynadon ,.)(1I1I.THY1It y 4 "2 7a's"r-e Ing- gwysiwyd Kargaret Ingram, yr erlynes yn yr aohos diweddar o dreisio yn erbyn y dyn ieuano Hughes, o naem yr yaadon am anudoniaeth. Ymddengys iddi wadu ar y prawf yn Abertawe na fu yn anghyfreithlon adnabyddus i neb yn ystoi y blynyddau diweddaf. Ar yr achlysar hwn daeth dyn ieuano yn mlaen i dyngn iddo ef fod yn adnabyddus â hi mown peiriandy flwyddyn yn ol; ao yr oedd tystion .reill yn barod i dyngu am yr un peth, a'r oanlyniad fu i'r ferch gael ei throsglwyddo i stfyll eiphrawf. Derbyniwyd meichiau,—si thad mewn 50p., a dau ereill mewn 25p yr us.-Nos Fawrth, wythnos i'r diweddaf, bu "Rebeooa" a'i merched yn aohosi cryn lawer o derfysg yn BHAYADR, am FABSTFBD, I yn nglyn pkysgota yn yr afom Wy. Ym- gynuUasant am tuag wyth o'r glooh wrth y bont sydd yn oroesi o Rhayadr i blwyf Aber- dauddwr, ao yn ebrwydd aethant yn nghyd i'r gorohwyl o dryfera pyagod yn ngoleiui ffaglau. Daeth tua dwsin o ddwfr-geidwaid i'r lie wsdi eu harfogi i lift praervtrt, ond derlmiiafaat driniaeth go arw gan y dorf gynulleaig, trwy gael eu hwtio a thaflu oerig atynt. Yr oedd "Rebecca" a'i merched yn rhifo tua 68, a llwyddasant i laid tuag ugain neu ragor o eog- iaid. Anturiodd un dyn i roddi ei farn gyda golwg ar y gweithrediadau a ddygid yn mlaen yno, lItO ymosodwyd arno gan y dyrfa, a thor- wyd amryw o'i asenau, fel y bu raid ei gynvaryd i'r olafdy.-Cynygia N) GL0P1I8TRI DBHBUDIB GTMRUZ^ I a sir Fynwy ymuno a'r gweithwyr er flurflo try- sorfa ymwaredol i gyfarfod & damweiniau yn y glofeydd; a chynhaliodd y meistri gyfarfod yn y Royal Hotel, Caerdydd, ddydd Iau, er flurflo pwyllgor o'u plith eu hunain i tyned i gydymgyng- hori i'r gweithwyr er rhoddi flurf >i'r mudiad, ar gynllun undebau cyffelyb yn Ngogledd Oymru a sir Gaerlleon, yn nghyd a Gogledd Lloegr. Ap- pwyntiwyd y pwyllgor yn y cyfarfod uchod, a gwneir trefniadau er iddynt gyfarfod a'r gweith- wyr yn dra buan. Y mae'r meistri yn awyddus am ddwyn hyn oddiamgylch, gan fod Deddf Cyfri- foldeb y Meistri i ddyfod mewn grym ar y laf o Ionawr 1881.—Yr oedd y troaforiadau o lo, haiarn, patent fuel, coke, &c., o aAmmTDD I yr wythnos diweddaf yn dangos cynydd o ryw 30, 000 tunell aryr wythnos daenorol, ac yn gwneyd i fyny y cyfanawm o 127,142 tunell' Yr oedd y llong-lwythwyr am yr Jwythnos yn anarferol o ddiwyd, a'r glofeydd yn Morgaawg a Mynwy mewn llawn waith gan mwyaf. Hysbysir fod yr haiam wedi codi yn ei bris tua 6c y duneu.- Dydd Mawr a phwysig iawn yn hen dref ffaiiynol. ABBBHOITDDTT n I oedd dydd Gwener diweddaf yn ngwersyU Toriaid y sir a'r oylchoedd. Oyfarfyddodd rhvw bum' cant o bendengion boneddigion er cyiwyno tysteb, yn gynwysedig o gwpan a Destri arian ereill, yn nghydag anerchiad addurnedig, i'r cyn-aelod dros y fwrdeisdref, sef Mr Cbrynne Helford. Eisteddodd tua phum' cant wrth fwrdd y wledd yn Neuadd y Farchnad. Chwyflai y baneri, ao yr oedd bwa triphlyg yn y 8gwir ac arno y geiriau "Bea- oonsfleld"—"The House of Buckland"- "Salisbury," &0. Arwr mawr y dydd oedd Syr Stafford Northoote, Oyn-ganghellydd y Trysorlys, yr hwn a wahoddasid i fod yn bre- senol. Dywedai y South Wale. Daily Nowt mai amcan ei ddyfodiad ef i Gymru ydoedd er oeisio anadlu bywyd newydd yn hen ysgerbwd. Tori- aeth yn y Dywysogaeth, ond ofnwn ei fod wedi ymgymeryd a gorchwyl rhy drech iddo. Yr oedd rhyw 46m bur brudd-glwyfus oddentu ei araeth a'r dechreu i'r diwedd, ao sdrychai yn mlaen gyda phryder mawr, meddai ef, at y Sesiwn nesaf, gan mor bwysig oedd y gwaith i'w gyflawni. Ymdriniai yn ei araeth yn benaf a helyntion yr lwerddon,-ao wrth gwrs yr oedd pob peth wedi myned o chwith--eision ei fod ef a'i gydfrodyr Toriaidd wrth lyw y Llyw- odraeth. Oyn y bydd y llinellau hyn o naen eich darllenwyr bydd BBWTDB FAWB BFHOLIABOL ARPOlf I wedi ei hymladd, a gallem ni yn y Dehaudir I yma feddwl nad oes un amheuaeth gyda golwg ar pwy aiff a'r maen i'r wil,sef y seneddwr pro- I fedig Mr Bathbone.

SABN, LLEYN. Oynhaliwyd flair gyflogi yn y He uchod ar y 13eg cyaflsol. Ychydig oedd o gyflogi, a gwan oedd y cyflogau.—Ymgynullodd aelodau y Gymdeithas Gyfeillgar (nlwb) i'r lie uchod ar y 15ed cyaflsol, i ethol meddyg i'r gymdeithas. Dau oedd yn ym- gynyg, "8' Dr Owen, Rhydgoch, a Dr Hughes, E-e.gaD- nai i'r hen Ddoctor Hughes, Llan. engan. Dr Owen a gafodd ei ethol gyda'r mwy. afrif o ddeuddeg a deugain,—sef yr un meddyg ag oedd yn flaenorol.—Qvtilym Llicyd.

I ABERYSTWYTH. ABDWTN SOHOOL.—Hysbysir ui fod Mr Alfred Owen, mab ieuengaf Mr Daries, Corsygedol, Aber- maw, o Ardwyn School, Aberystwyth, wedi myned yn llwyddianustrwy y "Preliminary Examination in General Education of Physicians and Surgeons of Edinburgh." Y pynciau oeddynt:—1. English Language, including Grammar and Composition. 2. Arithmetic, including Vultjar and Decimal Fractions. S. Algebra, the Elementary Rules, including simple Equations. 4. Geometry, in- oluding first two books of Euclid. 5. Latin, in- cluding Grammar, Translation from Latin into English, and from English into Latin. 6. French, including Grammar, Translation from French into English, aad from English into French. Y mat Mr A. O. Davies yn adnabyddus fol chwar- euydd rhagorol mewn footiall a cricket, yr hyn a ddeagys nad yw Uwyddiant mewn arholiadau yn anehrson A thalu Byl wi chwareuon.

BRITH DIB, JDOLGELLAU. YIQOL T BWMD.—Cafodd plant vr YSllol hon eu hanrhegu & the a bara brith dydd Iau, Tachwedd lleg. Yr oadd yr yagoldy wedi ei ddecoratio yn ardderchog, gan. amryw foneddigesau ieuaino yr ardal. Yr eedd y wledd yn cael ei harolygu gan Mrs Pughe, Cefnymaes, a Miss Roberts, Gwanas a gwasauaethwyd wrta y byrddau gan Mrs Erans, Garth View; Mrs Price, Yroaalchen; Mrs Bethel, Oaerynwch; Mis Ellis, Dolserau-terrace; Mrs Owen, Ty-naat; Mrs Hughes, Helygog Fach a Misses M. Roberts, Gwanas; Hill, Werngoch; Erans, Garth View; M. A. Pughe, Cefnymaes; Jones, Trondirion, Dolgellau, Roberts, Letty Ganol; Prioe, Clywedog; Pughe, Gatth-union Pughe, Borthwynog, Dolgellau, &o. Cafodd y plant eu digoni o'r llawnder darparodig." Yn yr hwyr cafwyd cyfarfod cyhoeddus o dan lywyddiaeth Mr R. Jones, New Shop, Dolgellau, oadeirydd y Bwrdd, a c haf wyd areithiau campus pauddo ef yn iaghyd a Meistri E. P. Williams, drapar; W. Hughes, printer; a'r Parch 0. T Williams, aelodau y Bwrdd, mewn cysylltiad i'r pwnc o addysg. Oanodd Llewelyn fel arfer, a ohanwyd ao adroddwyd damau chwaethus a budd- iol fall y plani. Yr oeddym yn teimlo yn chwith nad oedd JIll Jones, Peumaan House, yn ein ylith, fel yn y blynyddoedd o'r blaeu. Y rheewm nad oadd yn bresenol eleni oedd, fod Mrs Jones yn waal iawn. Oyfranodd Mrs Jones lp 101 at y wledd. Y mae yr ysgol hon mewn sefyllfa fodd- haol lawn, ac y mae yn adlewyrchu clod i fedrus- rwydd a thalent Mr Daries, yr ysgolfeistr. Caf- wyd rhoddion tywysogaidd at y wledd gan Mrs mehards, Casrynwch; Mrs Edwards, Dolserau Hall, ao traM.-G#Wydd.

u "Y DARN ARIAN RHYFEDD." Mai. iiOL»>—Croddefwch i mi hyabjsu Y Oloc Mawr" o Borthmadog nad all y darn arian y sonia am dano, a ddug y geiriau Y Brenin a'r Gyf- taith, 1796,11 11.0 "Ieatyn Ap Gwrgant, Tywyeog Morganwg, 1091," fod yn ddim mwy na llal a workman'$mtdul rhyw waith neillduol a Chymreig y* Nghymru, rywbryd, ac i'r perchenogion ddewis delw Iestyn, to., ar eu harwydd- fathau. Y mae neu yr oedd demyn cyffelyb gan John Thomas, gynt o'r George Hotel, Caergybi, yr hwn a bryn- wyd gan ryw hav>ker am fith (Hi,,) henafol. Ni ffafriwyd Iestyn Ap Gwrgant erioed ag anrhydedd tywysog fieirioneddol gaa ei ddeiliaid; a phan y bu tlkrw Qwrgant ap Ithel, ei dad, Hywel ap Morgan, ei ewythr, a orseddwyd yn dywyaog Morganwg. Ar fatwolaeth ei ewythr hwn trawsfsddiauoaa Iestyn yr oraedd, a bu yn dywyaog am gryn yspwd o amser, ond ei dynged fu iddo orfod gael ei lywyddiaeth a'i wlad trwy drais y Normaniaid, a wahoddodd unwaith yma hyd Ynye Alallon (Glas- tonbury) yna i Gaerbaddon (Bath); ac yn y diwedd i fynachdy Llangernyw, yn Ngwent, lie y bu farw. Ni cheir ei enw ar lechres tywysogion Oymru, ond ystyrir ef yn deyrn trawsfeddiauol an- hydrin, gormesol, ao ychydig iawn o rinweddau bvwvd vn nerthrn iddo. c- _on TREBOR MON.

HABLEOH. OI'KARPODRDB UJXDDIAD.—Nos Laa a dydd Hawrth, yr 22ain a'r lIaain cyndool, eyahaliwyd oyfarfodydd, yn Tlie uchod, I oideinio Mr R. R. Morris, o Goleg Anaibyaol y Bala, 1 gyflawn waith y weinidogsath. Nos Lun, dechreuwyd gan Mr J. R. Jones, Maentwrog, a phregethwyd gan y Parch D. S. Jones, Cana, Mon, ao Edward James, Nefyn. Boren dranoeth, dooreawyd gan Mr J. S. Evans, myfyriwr o'r Bala. Yaa traddodwyd anerchiad ar "Natur Eglwys," 8u y Proffeawr Lewis, B.A. Bala; yna rhoddwyd y gofyniadaa arferol gan y Parch John Howells, Athog, i ba rai y rheddwyd atebioa priodol gan y gweinidog ieaano; wadi canu emyn, dyrchafwyd yr urdd- weddi gan y Parch E. James, Nefrn; yn ddilyaol, traddodwyd y charge i'r gweinidog gan y Parch Zechariah Mather, Abermaw; wedi hyny, pre- gethodd y Parch Prioe Howells, Flestiniog, y siars i'r vlwylg. Yn y prydnawn, dechreuwyd gan Mr R. Thomas, myfyriwr o'r Bala, a phregethwyd gan y Parchn L. Probert, Porthmadog, ao Isaac Thomas, Towyn. Dechreuwyd cyfarfod yr hwyr gan y Parch D. G. Eraas, Penihyndeudraeth, a Dhregethodd y Parchn. Ll. Bryaiog Roberts, Tanygrisiau, a Price Howells, Ffestiniog. Rhoddid yr emynau allan yn ystod y oyfarfodydd gan y Parch Isaao Thomas, Towyn. Yr oedd yn bre- seaol ya y cyfarfod, heblaw y rhai a gymeraiant ran gyhoeddus ynddo,—Meistri H. W. Parry, E. Wnion TIUlI, 1J. ti. Jones, a jona uraas (myfyrwyr o'r Bala). Oafwyd oyfarfodydd gwir ddymanol yn mhob ystyr,—yr oedd ya amlwg fod y weinidogaeth ya cymeryd gafael ya y cynull- eidfaoedd lluosog a ddaethent yn nghyd. Dang- eMdd 1 oyfeUliDA crefyddol, o bob en wad, bob ctredi?rwydd ar yr MMy<M. Bydd yn ga*&?IiAd -:Zl i'r Mdal lel gwr 'MM*c o gymhwytderau mor ddysglaer i lafurio yn y Ile. Dymuawn iddo •f, a'r eglwys sydd dan ei ofal, bob llvyddlant I gydalr gwaith da.-I. Q, 11.

I lerpwl. I (Oddiwrth fin Gohtiydd ntittduol.) I Tachwedd 27ain. Y mae dyddordebpobl yddinashonyn etbol- iad Arton yn cynyddu o ddydd l ddydd. Dyna brif destyn ymddyddan pobl yn jr ystordai, y gweithdai, y stopau, y ciniawdai, a r clybiau. Ac fTellir cerdded yr heolydd yn hir heb glywed rhai 10 dadleu rhagolygon yr ymdrechfa. A'r prif ymholiad heddyw ydyw, Pa fath dderbyniad a rydd llanciau Eryri heno, ya MbariHon Caeraar. ton, ilr Torisid Edward Whitley, A. A. B. Forwood, Mr Puleston, A S., ar Anrhydeddus D. Plunkett p" Y mae'r sylw a delir i'r etholiad hwn mor drwyadl nes y mae enwau y gwyr s,dd yn flaenllaw yn 1r ymgyrch mor aduaoyddus yma a phe buasent ? gyd-ddinasyddion » ui, .Ue<?dd yn Arfon yn fwy hyddysg ar dafod y cenhedloedd na llawer o heolydd Lerpwl ei hun. Y c*yn mynychaf a glyvrir yn nglyn J'r etholia I yd yw, fod dydd y polio wedi cael ei daflu mor bell oddi- wrth y nomination. Te-parties, cyngherddau, a helyntion eyffelyb, ydyw prif gynyrch y maes Oymreig yma y tymhor hwn o r flwyddyn. Nidyweincyngheidlaumor lluosog a Uewyrchus ag yr arferent fod; ae Did yw v te-parties chwaith mot attyniadol i'r bobl o'r tuallan i gylch y ornullcidfaoedd y perthynant iddynt ag y gwelwyd hwy. Oynhaliwyd te-parti Uwyddiaanus a llewyrchus iawn yn Nghapel hardd Prince's. road nos Fawrth, mewn cysylltiad ig ail. agoriad y deml wech hono ar ol cael ei glanhau a'l haddurno 111 ysblenydd, yr hyn a gostiodd 800p. Ar ol te, cynhaliwyd cyfarfod oyhoeddus, dan lywyddiaeth y gwalikidog, y Parchedig Owen Thomas, D.D., a chymorwyd rhan ynddo gan y Parchedigion John Hughes, D.D., David Saunders, Hugh Jones, Griffith Ellis, M.A., Ow*Wens, gyda Meistri David Roberts, Councillor Tfbhn Daries. John Williams, Moss Bank;acereiU. a?naedap@l at y gynuUeidfa am roddiontuag at ddileu peth dyled 8ydd eto yn MOB ar y oapel, a c'1d wn rhoddion ao addewidion uwcniaw IUUp. uwynai uawer pau godwyd yr adeilad hardd hon gyntaf ei bod ya rhy gostus ac yn rhy glasurol ei flurf i Gristionogion Oymreig oedd yn prisio can lleied mewn gwych- der eu haddoldai; ond y mae pob teimlad felly wedi llwyr gilio er's hir amser, a phawb yn oyd- nabed, fely dywedai y Parch H. Jones, fod ei harddwch yn un o brif addurniadau Lerpwl, ac yn anrhydedd oesol i'n cenedl. Fe anrhydeddwyd Oymru hefyd yr wythnos hon trwy i un o'i meibion enwocaf, ond y mwyaf di- rodres, gael ei ddewis i gyflawni gorchwyl na ym- ddiriedir un amser ond i enwogion penaf y wlad, megys yr Arglwydd Derby, Mr Gladstone, Mr Goschen, Mr Robert Lowe (neu yn awr Arglwydd Sherbrook), Arglwydd Aberdlr, a'r oyflelyb. Y gorchwyl y cyfeiriaf ato ydoedd cyflwyno y gwobrwyon blynyddoli ysgol- heigion y LiTerpool Institudo a'r Queo* s College. Edrychir ar yr anrhydedd hwn yma bron fel yr adrychir ar yr anrhydedd o gael bod yn lord-rector i Brif-ysgolion Scotland, gan nad oes genym ni yma brif athrofa eto, ond ni fyddwn Tn hir heb un, gan fod y trefniadau yn addfedu a'r dr/sorfa yn hnh wrthnos. Prif waith yr un a VJ- anrhydeddir yn hyn ydyw traddodi anerchiad ar ryw fater o bWYI mewn cysylltiad ig addysg, a thraddododd y Oymro enwog Lewis Morns, M. A. awdwr Spit of BmIm (Arwyrain Abred), tc., anerchiad teilwng o hono ei hun ar "Berthynae Barddoniaeth ag Addysg." Dywedai saii oedd addysg neb yn gyflawn heb ymgydnabyddu a gweithiau barddonol y prif-feirdd, hen a diwsddar. Ao wrth roddi darnodiad o Beth ydyw barddoniaeth," dywedai nad yw yn gyfyngedig o fewn mesnr, cynghanedd ac odl, or fod yn naturial dysgwyl i gyfaagorfl oyayrohioa barddonol pob oes fod fewn rhwymya mesur ac odl i ryw raddau, gan fod rh :Zd mewa teimladau enynedig i redeg M hyd disgyniadau a gorphwysiadau peroraidd. "Ao 01 sylwir," meddai, "ar areithydd galluog, pan Mgyno ei hyawdlsdd, uchaf bydd sain a threfn peroriaeth ya y llais a'r 'llaw." Ystyriai ef bob cyayichioa a du- eddeat i ddyrchafu ao urddasoli y teimlad, wrth ymdrafod i dyn a'r bydysawd yn eu per. thynaa i Duw, yn farddoniaeth. Yr oedd neuadd fawt y coleg wedi ei gorlenwi a gwrandawyr astud; ond yr wyf yn credu nad oedd on haner yo. clywed a deall haner yr hyn a drsethai Mr Morris, gan mor ddystaw y siaradai. Er hyny yr oedd yn wrthrych edmygsdd pawb, gan ai fod yn ddyn mor urddasol ei olwg, mor dawel, digyffiro, to at* mor ddynol, fel pe na wybuasai erioed beth ydyw ystyr mursendod. Y mae hyn yn rhyfedd hefyd pan y coflwn mai bar-gyfreithiwr ydyw o ran ei alwedigaeth, gan fod y frawdoliaeth ddysgedig ao amrhydeddus hono yu agorad i gael dinystrio unplyttrwydd eu meddwl a'u teimladau trwyymgymeryd ig achosion i erlyn neu amddi- ffya pan fydd ffeithiau yn erby* eu tlitnt Ond y mae Mr Lewis Morris mor bell oddiwrth bob ymddangosiad o sarugrwydd a mursendod ag un- rhyw ddyn a welsom erioed. Cynygiodd E, H. Bright, Ysw., a chefnogodd Mr E. R. Russell, golygydd y Daily Pott, bleidlais o ddiolahgarwch caredi, iddo am ei anerchiad rhagorol. Llochwyn a ysgrifena fel y canlyn. AlL-AOOBIAD CUBL Y MBTHODItTIAID OALPIJC- AlDD, PFIIIFCB'S-BOAD.—" Nos Fawrth, Tachwedd 23ain, cynhaliwyd y tea-party blynyddol mewn cysylltiad a'r oapel uohod. Yr oedd y crfarfod eleni yn un arbenig, gan yr edrychid arno fel ail- agoriad y capel, ar ol ei baentio a'i addurno. Daeth nifer luosog iawn yn nghyd i fwynhau y tS rhagorol oedd wedi eibarotoi ar eu cyfer. Ar ol y tS catwyd cyfarfod tra dyddorol, a dan lfwydd. iaeth ein parchus weinidog (Dr 0. Thomas), pryd y traddodwyd anerahiadau gan y Parchn David Saunders, Abertawe; John Hughes, D.D.; Hugh Jones; y Oadeirydd; a Darid Roberts, Taw. Prif amcan y oyfarfod hwyrol ydoedd casgln addewid- ion tnagat y draul a achoBwyd yn ddiweddar trwy addumo yr adeilad prydfcrth hwn, a da genym ddeall fod yr amcan wedi ei gyrhaedd i raddau pur faddhaol. Y mae hwn yn un o'r capelau harddaf yn ein traf, ac yn glod i'n cenedl; fel y dywedodd y Parch Hugh Jones, Y mae yn dywysog yn odd y tywysogion, ac yn deilwng i gynulleidfa o dywysogion addoli ynddo.Noo Fercher, anrh eg- wyd plant Ysgol Sabbothol Prinam-road a'i changhenau i'u gwala o de a danteithioa. Ar ol y te cafwyd cyfarfod hwyliog iawn, yn mha wa y canwyd ac yr adroddwyd amryw ddarnau gan y plant, ac yr arddangoswyd lluaws o ddarluniau dyddorol gyda'r mfie lantern.—Dydd Sul, Tach. 28ain, aynhaliwyd cyfarfod pregethu. Y pregeth- wyr ooddyat, --am ddeg y boreu, y Parchn Tho- mas Leri, Aberystwyth, a David Saunders; am chwarter i dri y prydnawn, y Parch Hugh Stonell Brown, yn Seisneg; ac am chwech yr hwyr, y Parchn Hugh Jones a D. Saunders. Oafwyd eynulliadau lluosog, a phregethau efteithiol iawn." At W. RoBmRTB," LzvxwL.-Syr,-Yr oedd- we wedi darllea yn ofalus adroddiadau swyddogol y gymdeithas, yn nghyda'r ysgrif a ddifynwyd genychohwi, oeiddo yr Ysgrifenydd Oartrefel." Hefyd, ei urddiad o Athrofa Oheshunt, yr hyn a gymerodd le yn y flwyddyn 1865, a phethau ereill, cyn ysgrifenu yr ohebiaeth a ymddaagosodd yn y Goxofi Tachwadd. lleg. Yr wyf wedi aafan yr oil o'r hyn sydd mewn cysyiltiad a Mr Thompson i 27, Belmont-road, Lirerpool. Bydd cyineriad bieaddwydiol" yr ohebiaeth yn ymdiibynu ar yr hyn a ddywed ef ar y mater dan sylw, as hefyd yn derfynol amo.-TH. BBBB, Gobowen, ger Ooesoswallt.

I LLANDtTDNO. Y CouxissiowERs. Yn nghyfarfod misol y bwrdd hwn, a gynhaliwyd ddydd Iau diweddaf, bwrdd hwu, a g Mr W. Benn, ac ewwyd gan Mr -y',yg, Parry, fod y swydd o glero a <Mr?<f i'r bwrdd yn cael ei ranu. Yr oeddid o'r farn y gallesid cyflawni y ddwy swydd yn fwy effeithiol gan ddau swyddog, ac nid, fel yn bresenol, gan un. Dros y cynygiad yr oedd y Meistri Beran, R. Conway, J. Cutts, B. R. Daines, John Jones, Thomas Parry, R. Price, L. Raw, J. W. Rogers, a J. M. Young (UI). A'r rhai canlynol dros welliant a gynygiwyd gan Mr E. H. Williams, ac.a eiliwyd gan Mr Morgan Williams,- y oadeirydd (Mr Bulkeley Hughes), y Meistri J. B. Erans, W. Erans, W. Smith, J. S. James, Elias Joaes, E. Owen, J. Ridge, E. H. Williams, a M. Williams (10), gyda pha rai y rhoddodd y oadeirydd ei gasting vote, ac felly cariwyd y gwelhant.- Qohtiudd.

Ymwelwyr I Ffair y Gauaf, ceflwch y Farehnad Newydd, Stryd Llyu, Caernarfan. oültd. oyfain wythnosol gwerthfawr ir dowle ydyw 0YFAILL YR AELWYD, pris Ceiaiog, dan olyg. iseth BERIAH GWYN/E ETANS. I'w «aal gan bobUjntrwefthwr. 1—47S1-I

DIMBYCH. I TwoaKypo.-Tmwelwyd a'r dref hon y nos- weith'au diwaddaf gan ystormydd o wynt drch- rynilyd, yr hwa a ddilynid gan wlaw trwsn; oud. hyd y gwyddys, nid oes dim aahyfryd wedi digwydd yn unlle. di VB. YKADOK BIROL.-Dydd Mercher diweddaf, cynhaliodd yr ynadon uchod eu llys pythefaasol arferol, pryd y dygwyd gerbron Aehit To&N,diad.-Uyhaddai Owen Morris, e Lannefydd, un o'r enw Thomas Jones, Oefn Beraia, o'r un lie, o ymosod arno ar ffordd Lla*- elwy, ar y 10fed cynflsol, drwy ei ddyrau t ffon yn ei ben. Gwadodd y cyhuddedig y cyhuddiad, a galwodd dyst yn mlaen i broil ei ttdiniweidrwydd ond ni wyddai hwnw ddim am y peth. Barnodd yr ynadoa fod yr ymosodiad wedi cael ei brofl, a gorchymynasant i'r diffynydd daln 26s.—Yr aohos nesaf oedd Aehet < faetarditeth, yn yr hwn y ceisiai geneth isuano o'r enw Ellon Parry, Erriviat Bash, Heallan, dadogi ei phlentyn aughyfreithlawn ar Robert Cross, garddwr, Errlriatt Hall. Ond nid ymddangosodd hi, a gohiriwyd y prawf-hi i dalu oostau j diwrnod hwnw. Yr oedd amy w rieni wedi eu gwysio yn mlaen hefyd am esgeuluto aulon eu plant i'r ysgolion. twr a aleiledir ADMILADY.-T mae'r "twr" a aleiledir ynglyn & chapel y Presbytariaid Seisnig yn Tale- street bron wedi cyrhaedd ei fan uchaf; ac y mae capel Stryt Henllan i gael ei orphen yr wythnos ueaaf. Y LLTS BWBDBISIOL.—Dydd Gwener diweddaf, cynhaliai yr ynadon bwrdeisiol eu Ilya, a'r achos cyntaf a ddygwyd ger bron oedd eyhuddiad o Henthela a ddygwyd yn erbyn Joseph Owen a William Owen (dau frawd), a William Jones, o Stryd Benll >u. Dygid y cyhuddiad yn mlaen gan Alfred Jones, prif geidwad yr helwriaeth ar ystad Plas Heaton; ond nid oedd y ddali frawd wedi dyfod i ateb i'r Ays a dderbyniasent. Nid oedd yr haddgeid.vaid wedi cael cyfle i'w rhoddi i William Jones, am ei fod ef yn chwareu mig" a hwy yn wyneb y cyhuddiadau ereill sydd wedi eu dwyn yn ei erbyn mewn llyuoedd blaenorol. Rhoddwyd gwarant allan i ddal y ddauOwena, ac un arall i ;1110.1 < Wil1iA.m- u ior L eso.-Dygai Evan Hookes, un o is- geidwaid y lie uohod, gyhuddiad yn erbyn Wil- liam Hall, John Joaes, a John Roberts-tri o fech. gyn lied ionaine-o drespaau ar y tir mewn ymchwiliad am helwriaeth. Cafodd Hookes un wningen ar berson Roberts. Pan yr oeddid yn myned i ymdrin a'u hachos, hysbysodd Joaes, y prif geidwad, nad oedd efe yn dymuno gwasgu y cyhuddiad yn eu herbyn; a'i fod ef yn foddlawn iddynt gael eu gollwng yn rhydd ar waith y fainc yn an ceryddu, a hwythau yn addaw peidio tros- eddu eto, a thalu y costau. Cydsyniodd yr ynadoa 4'i ddymuniad. Tmetediad.—Ojhuid&i Bridget Jonea, o Stryd Henllan, ei brawd, Johu Gallimore, o ymosod ami ar v tifed cyflsol. [O'r helynt yma y tardd- odd ymosodiad Robert Jones, y sweep, gyda chyllell, y croniclwyd ei hanes yr wythnos cyn y diweddaf.] Wedi holi cryn nifer o dystion o bob ollhr, bamodd yr ynadon tod ymosodiad gwarthus wedi ei gyflawni, a dedfr^dasant Gallimore i ddioddef dau ils ynngharchar Rhuthyu, gyda ilafur caled. can wrthod iddo y dewisiad i dalu.

KAGHYNLLaTH. Dydd Mawrth diweddaf, oynhaliwyd Oymanfa Gerddorol yr Annibynwyr yn Nghapely Graig. Llywydd, y Parch Josiah Jones; arweinydd, Tan- ymariaa. Oynhaliwyd y cyfarfod cyntaf am ddau o'r gloch, pryd y canwyd y tonau caniynok- ferry, Haydn, Trefeglwys, Grugedd, Tytkertoa, Sarannah, Gluckstadt, Gwalchmai; anthem, Malwch yr Arglwydd America, Mawraid.- Yn nghyfarfod yr hwyr, canwyd,—Wynnstay, Bryndref, St. Magnus, St. Luke, Ererfeld, Hir- aeth, Vaenol, Mamre, Siloah, Ebelius; anthem, Y mae Garphwysfa eto'n ol." Er fod yr hia yn anffafriol, yr oedd y gymanfa hen, fel y rhai blaen- orol, yn boblogaidd iawn ond yr oedd y canu y tro hwik yn tra rhagori Mr John Erans, Corner Shop, oedd yr ysgrifenydd, a Dswi Glan Llyfnant yn drysorydd.—PtnyralU.

LL&NDWROG UOHAF. BUI>D'OTNOHIBDD I LIFT RICHAED TnOMAf), Du. AWBIC —Oynhaliwyd yr uchod noa Wener, y 19eg oynfisol, ra Ysgoldy Bron-y-foel. Llywyddwyd giln y Parch W. R. Jones, Oesarea. Cymerwyd rhan yn y cyfarfod gan Tenorydd Machno, Hugh Erans (gynt o America), Thomas H. Erans (Llew Eryri), Glan Peris. Robert Jones, Rhostryfan; a KissH. J. Williams, Nantlle; Mri Robert Jones, Eryri-terraoe, a'i barti; Evan Parry, Brynmeaai, a'i barti; yn nghyda'r Nantlle Vale Brass Band. Ohwareuid yr offeryn gan y Proffeawr Powell, Tal- y-sam. Gwnaeth yr oil eu rhan yn ganmoladwy. —ftaluttlJd-

OOEDPOETH. Nos Lun, Tachwedd 22ain, cynhaliwyd cyfarfod cystadleuol yn y Tabernacl, pryd y gwobrwywyd y buddugwyr mewn cauu, darllen, &c. Y buddugwyr ar y prif ddamau cerddorol oeddynt, Mn S. Jones, Bwlch Gwyn, a'r Bwlch Gwyn Glee Party, dan arweiniad Mr J. Jones, Cae Radr. Oafwyd cyfarfod a chynulliad pur dda. MABWOLABTH.—Tarawyd trigolion yr ardal yma & syndod prydnawn ddydd Llun, drwy y newydd fOO dyn 0 r enw Thomas W oodall wedi syrthio i lawr yn farw, yn hollol ddirybudd. MAKWOULBTK A CHLADDBDIQABTH MB Jomr LLOID.—Mab ydoedd i Mrs Ann Lloyd, Adwy r Olawdd. Bu farw yn sydyn iawn, er ei fod dan ofal meddyg er's peth amser, ond yn dilyn ei alwedigaeth fel arfer hyd o fewn dau ddiwmod .yn ei farwolaeth. Dydd Llun, Tachwedd 22am, daeth dyrfa luosog a pharchus i dalu iddo y gym- wynas olaf, pryd yrymgasglwyd i addoldy eang ? Methodistiaid yn Glanyrafon, gerllaw ei breswyl- fod, lie y siaradodd y Parch Isaac Jones yn Gymraeg a Saesoneg am y cyfaill ymadawedig. Dywedodd ei fod yn ddyn ieuauc rhinweidol; fel priod ac fel tad i'w blant yr oedd i'w efelychu; ao fel aelod o eglwys Dduw yr oedd yn un def- nyddiol iawn. Gadawodd briod a dau blentyn i alaru ar ei ol. Oladdwyd ef yn mynwent Salem, ■m wvth.Ar-Vnuytfin mlwvrld — Iaoo Løiaf.

LLAJfFAXRPEOHAJr. -I RmYDDPRYDikwit.-Noo Wener, y 26ain cynflsoL oynhaliwyd cyiarfod brwdfrydig yn yr Aisamblrl room cysylltiedig a chapel newydd y Methsdis- tiaid yn y lie hwn. Yr oedd i'r cyfarfod hwn ddau amoaa ywysig. Yr cyntaf oedd dysgu, egluro, & chadMnhau Rhyddfrydwyr y gymydogaeth yn egwyddorion Rhyddfrydiaeth. A'r ail amcan ydoedd gwneuthur gwrthdystiad cryf a phendant yn erbyn yr hyn a ddywedodd ain reeter (y Parch P. ConsUbla Ellis) yn nglyn i chrsfydd Air Rath. bon yn nghyfarfod Mr Nanney yn Coffee-rooms v Queen's Hotel ar yr 17eg cynflsol. Mae'r byd erbyn hyn yn hysbys f.d y pethau a ddywedodd Mr Ellis yn hollol annhsuwng o wr yn ei sefyllfa ef a hyny am foneddwr o gymeriad a safle Mr Bath bone. Fel y dywedwyd, nid dyn yn proffer Oristioaogaeth yn unig ydyw efe, ond dyn ra actio -yu gwneyd, »a yn byw Oristioaogaeth. Drnl ddywed Cristionogaeth ar y mater hwn, "Wrth ea ffrwythau yr adnabyddwch hwynt." Cymer- wyd rhan ya y cyfarfod gall Mri John Davies (Gwyneddoa), Caernarfon; John Roberts, Bangor; Morgan Richards (Morgrugyn Machno); W: Ueiaion Thomas (A.), John Griffith (B.), lie ide ward Roberts (M.0), North Parade. Llywyddwyd yn fedrus gan Dr Hughes, Psamasnmawr. Daeth cynulleidfa luosog ynghyd, a diau ei fod yn un o'r oyfarfodydd goreu a mwyaf dylanwadol o'r natwr yma a lafwyi erioed yn y Symrdogaeth.-Go. heh/dd.

LLAN GADWALABR, KOIT. CrKOHBBDD.—Nos Wener, ylgeg o'r mis di. weddaf, cynhaliwyd cyngherdd mawreddog YIL Ysgoldy Csnedlaethal y Ue uchod. Oadeiriwyd gan eia cya-beriglor, sef y Parchedig Griffiths Llandegai. Yr artistes oeddynt AIr a Mrs Munro Hughes, Bethesda; Miss Owen (Euronwy Errri) Gelli; Miss Owen, Llandegai; Nii J. S. Morris Caernarfon; ac Ellam, Bodorgan; ynghydaGlee Party dan arweiniad Mr Ellam. Dilynwyd y can. torion ar y berdoneg gan Miss Warrick, Bodorgan- Mrs Maaro Hughes, a Mrs Griffith, Llandegai hefyd bu LadyjMeyrick, Misses Meyrick, Bodcrgan &In ewmni, mor garedig a rhoddi eu pre««neidet» yn y cyngherdd, ynghy ia chymeryd rhan helaeth .J.J_J '{.- "].J yn ei uuygiau. yu uuueu. ?twmyrysgoidywMB .i 0 ilenwi, a chafwyd un o'r cyngherdd«a goreu a gafwyd erioed yn yr Mdal. a T DDüLLKIU¿.-P" Ie y m& hi erbyn hynf Ai tybed «i bod hi wed! ei rhMtru yn mhlith y pethau a fu ? Gresyn na sefydlid hi, a hithau wtdi cael cychwyniad mor ardderchog trwy yr addewidion haelionus a addawyd tuag ati. Wrth ddrws pwy y gorphwyi y bai tybed ? Ailgychwyn- iad iddi hi eto, gyfeillion, erbyn noaweithiau hirion y gauaf