Y Genedl Gymreig

GWILYM 0 ION. Dyn a sail am dano son—yw Gwilvm, Trwy goledd cerddorion: Llawn arwr y llenoiion Mwyaf yw Gwilym 0 Fon. Tros urddas Bjrddas a beirddion,-gwoux Gwilym yn iviwdd tirion: A'r gwanaf fardd o'r gweinion Lam i fwrdd Gwdym o Fon. Heb atalud bywyd (tilon, -na gwraig Yn F roes i'w amcauion, J), eu thvddid yw rhoddioa Diglwm fyd Gwilym o Fon. Newit haeledd mwyn a hylon,-mae Gwilym A ,<lwg ar ft i ddion: PoS bardd te-j am anrhegion, Gwel mwy foes Gwilym o Fon. Doff a;inedd fe1 gloy w ffs non,—yw'run hardd Bran House, Towvn, Meirion: W rf ar daith,—hyfryd weithion Gael iw' fwyd Gwilym o Fon. Gwilym sydd rwrdd ei galor,- ac yn fardd ik gai fawl prydyddion; Minau, yn mysg rhai mwynion, Glymaf fawl Gwilym o Fon. Ebrill 22ain, 1880. ROBIN DDU ERTEI. I

CORONIAD ORIST. I fbaddugot 1n Eistedd'od Gadciziol Betheeda, 1880). "Coroniad Crist," uwch tristwoh, Malais, trais, a gofH trwch, A brawf, yn aur, yn brif nod hchu y iiefoedi tichod. Wedi'r huna ymwadiad,- Ymtoddi, trwy broil brad, 1 tfrwd ing cyffrawd augau, A'i dau otn yn ymddyînhau Wediuwyn bwriadau doeth I'n gafael ya wir gyfoeth, Trwy ddwyfol s, Iweddoli Ei Fawr lawn ar Galfari! Wedi Ei Adgyfodiad O'c bedd du er bod 1 ei Dad iffedi dwyn rhy d I I o'i du, A'i oesol wirio'n lesu Wedi yr oll, daw yr hawl, Yn ddawn wrth reidrwydd nerthawl, I sercnus, gariad us, gu, A chvfiawu ymdd, rehatu I iri Uuw, yn ffafr ei Dad, Ac i'w riaiol Goroniad! X Coroniad mawladwy, Geir yn ddydd na fydd ei fwy Yn nghylch hut wèu lislaf i neb I'w werd am dra¡.¡'wy(ldoldeb! Hosana! dyma y dydd A luniwyd wrth lawenydd Rhagluniol wawr goleuni Auwyl drefn y. had Dri. Dydd y net, a dedw.- dd nod Ei foddau'n llawn rhyfeddod! Hafaiad ddydd daear hefyd, Yu borth g ifoledd y byd It 0; eU braint y Saint sydd Yn niwyk anian new, dd, Wrth ok-u d dl ne.-thol Duw, Ac liarddwchy Cywir-Dduw, Yn dwyn dwfndreiddiol foliant Odd ar eu digymar daiit Ac engyl, drwy eu cyngaa I'w lJuw, ro'nt y nef ar dSa Yn ymchwyddiant inoliant niawr Y gerddfa enwog urddfawr,- Yn lluw inawl ceir Duw Dad Yn arweiuio'r o roniad; A i odrau yn anfeidrol DdWyU harddwoh huddwc'uo'u hoi, Tra lhlWdod. rhyleadodau O'u liyniyl liwjnt yu auilhau! With lawredd riuwedd. ci Rid, Agorir Teml ei G.iriaU Durnu i adeilad eutAwl Oeir yn agor mewi: mor mawl! A llu y nef oil >u un, Yu eu liarddwch u'u hurddun, A welir, wrth 01 yr Ion, Yn ogonawl mewn gw liion; Gan fywiog, dderchog ddyrchu Gyda'u eeu, yn Uwealu, I'w ei ha idas gyuted iau,— Oil yn hwyl y liawenhau. (.iotoawvsa argraff oesawl Ar eu gwcd i, with belydr gwawl Y ddelw sancteiddiolaf A geid yc heirdd lygaid Naf! \1.1 cjMtead llawrtddog Gwelid grym golud y Grog AEl hawl, egyr Ion Ei gu freiiiiawl gyfrioion. VilW o wawl canaid ei wedd, ) i drylwyr Anfe.droiedd! A uel, o ddwfn iawn loddhid, A gi-ir yu mor Ei Gariad Vim teid llawn eocii Hen- Y v.nedliu> bur gv?godlen; A dkdlJJygir, witu wir wedd, Wawl rhagorawl TragaTead; Tra ilygaid urtu lygaid lu Ar rasol gainrau leau, A'i hyuodol fynediad I raddio hedd ein rhyddhad. A oil yn oil, yn llaw Naf, I'w heulawg Sancteiddiolaf; A'i vaedei hwn yn wrid hedd Yn euro cylch ei fawredd! Wrth y Gwaed ceir nerth y Gwir,— Yn ugwaed Ei iug 'e dyugir Criat yn Frenin breninoedd Trwy lw, dwg enw ar g'oedd Y byd, a es d oesau Yn for o hedd i w fawrhau! Ei Waed-ei lawn-Cariadyws- Duwdod o Gariad yd W Yu Ei \V..ed rhaid ei godi, Wrth hawl braint auwrthol bri, Hyd i anterth ymnerthiad Trag'wyddol y Dwytol Dad! Wedi'r oil, deuir allan,- A'r oil yn gor llawn o gíh, Gan eaeyn—esgyn, wrth Ion, I nefawl oruchaflon! Y mil mvrdd gydu mawl mwy, Ddygaut i ofnadwy; Eu cyngherdd yeid yn gerdd goeth, Yn fawl nefawl o g. focth Arweimn y Gwronawl I mewn, fel y. ngherbyd mawl, Id breniuol ei Dad, At sedd gwiredd ei Gariad. Yno, Crist a Goronir Wrth y Gwaed yn nerth y Gwir. Ar ei ben rhoddir, heb wid, Aur Goron -Coron Cariad!- OoroyA sicrw) dd daieul Net y nef ar ein rhan ni! Un ydyw uwch newidiad,— T] a bur, o fythol btrhad Etyb wrth dyb eiu Duw da I fawredd ing Calfaria! Y Coroiii cywreiuiawl, Yn ddiftii, awisgai wawl A gànei gylch gogoniant, With ewn miwl dwfndreiddiawl dmt! Yn y pur wawl ceid mawlmwy Nag ydoedi tynt/gadwy Er cynt, o fewn eurawg gylch, Neu eigioti y nef ogjloli! 0 eifiauawl Goroni 0 drefn y Trag'wyddol Dri I Canol-doydd dedwydd ydyw,- xl,-idian oroian yw! Uwchder o oTwychder yw,— Eithafnod Duwdod ydyw! Athraw da yw'r weithred hon, I weled dytnder calon Yr Elwu, dtwy orchest, estyn Ei rin doeth i brynu dyn Yn rhinwedJ y Coroni, ,E ostyn h. I e,n Crit ni, I dynu y byd auwir I deg wawl a rhi-d y Gwir; I'w wel'd Ef yn olud lôr,- Yn Iawnol, rasol drysor. Crist, weithion, 41 It Corold A ddeil fraint tragwyddol frio Ac errs dan Ei Goron, Yn mhurdeb wyueb yr Ion, Nes daw'r byd i gyd o'i gwr I'w adwaen yn Waredwr. Awr anwyl y Coroniad A gaiff ein bytliol ioffad. L 1 "ddUlftl. LnI. JOOl. 1

TWK DU OFFA: mm, DIALEDD Y DOAU FRAWD. GAN W. GWENLYN EVANS, CABBNASPON. I PENNOD XXXIV. r»n nen ychydig amse yr oedd negesydd Mon- ca??me?wi cymaint fel ygorfm rai o'r ■ j'w welv, a phan osodwvd ef l orwedd y-o &wcddyrhaihyn oU oddigerth ??M"fVruna.! oedd wedi meddiannu y memrwn, enw ^^r hwn oeddWhiteIock. Pan adawyd hwy I gyda'u gilydd, dechreuodd Whitelock ei archwilio, fan credu ei fod yn feddiannol ar ryw bapyrau o bwys. Oud vn hyn fo'i siomwyd, oherwydd fod y picellwr yn rhy bwysig i'w thr.iddodi i ?aDYf Felly ymadawodd i'w ystafell ieohm ei hun i My'o ar wahanol gynlluniau i orchfygu Charles a'i gydfradwyr. Oddeutu haner nos, tua. dd ei hun at ei wely, gan benderfynu codi ychydigcyn toriad y wawr. Wedi gorphwys am ddwyneu dair awr, cyfododd, ac estynoddo goruel ddirgeledig gorn yn cyuwys inc, pin ysgrifenu, a memrwn. Yna dechreuodd ysgritenu,—gorchwyl ag uhs gallai ond ychydig o'r mawrion oddiwrtho y pryd yma. Ysgiifenodd lvthyr maith, ac wedi ei selio, cyfeiriodd ef at y Gwir Anrhydeddus larll Hugo de Lacy, Ownstabl Oaer, a Warden Cyffini,UCY,Dru." Wedigorpheiihyay,cerddo,ld yn ddystaw tua'r neuadd, ac a fwytaodd yn helaeth o'r hyu a adawsid yu weddill ar ol y nos- waith flaeuurol; yua cerddudd i'r buarth lie yr oedd yr yatablau, ae a orchymynt dd i un o'r gweision a ddygwyddai fod yno droa y uos ddwyn allan y ceffyl goreu eedd yn y Ile. 'Beth! Meistar Wnitelock, mor gynar yn y bore a hyn ? Nid yw yr haul ond prin wedi codi. Rhaid i mi fod we:iÍ traefeilio llawer o filldir- oedd cyn y bydd efe wedi syohu y gwlith oddiar y Moor Fields, Meistar Simon. Edrych, dyma lythyr wedi ei ymddiried i mi neithiwr gan eiu harglwydd, yr hwn a orchymynodd i mi wneyd brys i'w ddanfon cyn toriad y wawr." "0. wel: mae'n rhaid ufuddhau, gan fod gdnych lythyr. Hei, fachgeo, defEro, a dyro r cyfrwy ar gefn y eeffyl du pelluf acw." Nis gallai peuaeth yr yat-iblau ddarllen, a thybiai wrth weled llythyr yu Haw Whitelock fod hwnw wedi cael siars gan ei feistr i ymofyn am y march goreu. Pan oodd pobpeth yn baroa, esgynodd Whitelock ar getn y ceftyl ac arweiniwyd ef hyd at y porth gan Meistr Simon. Pa ftordd yr ydych am fyned, Heistr White- lock?" gofynai Simon. Tua Suffolk." A ddychwelwch chwi heno f" "Na wnaf; byddaf ddau ddiwraod a noswaith ar fv nbaith. Efa a gododd ei law ac ymaith ag ef. Oyr- haeddodd Moorgate bron yr un adeg ag yr agorai y gwylwyr y pyrtli am y dirnod, Aetti trwodd heb i'r un gofyniad gael ei roddi iddo, er fod ei ym idangoaiad mor fere wedi crea syndod ac amheuaeth yn mysg y rhai oedd ar wyliadwriaeth. Mor fuan ag y cyrhaeddodd y wlad agored, efe a farchogodd mewn cyfeiriad gwahanox i'r hyn a fwriu/lui O'VMP1"\Tn. 1'haI:Haw. er mwvn twvllo Y e,¡- -0' -J- rhai, hwyrach, oedd yu ei wylio. Yna newidiodd ei gwra, ac ysbardyaodd ei geffyl, yr hwn a garlamodd gyda hyny o nerth ag a teddai, ac yn fuau yr oeddynt yn prysuro drwy Islington. Wedi teithio ohono am oddeutu dwy filldir yn mhellach, penderfynodd orphwyso am ychydig funudau mewn gwesty oedd ar ochr y ffordd, wrth ddrws yr hwn y safai dau ddyn, a gofynodd un, yr hwn a ymddaugosai fel y gwestywr, "Pa newydd o wlad rhyddid P" Cofiodd Whit.,lock mewn moment am eiriau negesydd Moncalde, ac atebodd, Mae rhyddid yn gvplysedig a gwroldeb." Felly yr wyt yn un o honom ni," gwaeddai y ddau ddyn gyda'u giiydd, gan eatyu iddo eu dwylaw. Ymgrymjdl Whitelock ei ben. I b'le yr wyt yu rhwymf" I gyffluiau Oymru, at eiu cadben dewr." Da. Tyred i mewn; bw; ta, tf, a gorphwys, hyd lies y paratoir march arall i ti." Ufuddhaodd Whitelock yn ewyllysgar i'r cais, a dymunai ar i'r gwest/wr Irysio, gan na oddefai ei neges iddo aros yn hir. Bwytaodd hyd ei ddigoni, a chyn pen llawer o amsor yr oedd yn y gyfrwy eilwaith. Ac fel hyn, gan farohogaeth gyda ch flymder aruthrol, a newid ei anitail yn mhob gwesty y cyfarwyddai dilynwyr Moncalde ef iddynt, y parhaodd Whitjlock ar ei daith hyd yn hw) r o'r noa, gan garlamu dros fryn a dol wrth lqergan lleuad.

I CYFARFODïDD MlSOL. -1 I SIR FFLINT. Cynhali»»yd Cyfarfod Misol sir Ftlint yn Rhos- llauerchrugug, Tachwedd 22ain a'r 23ain. Llyw- ydd,—y Parcn W. Foulkes, Rbos-Dechrenwyd cyfarfod y boreu gan y Parch H. Roberts, diweddar genhadwr ynyr India. 1. Arholwydtrio ymgeis- wyr am y weinidqgaeth, sef Mri Thomas Williams, o eglwys Gwersyllt; Isaac Griffiths, o eglwys Pentre Cemi; a David Edwards, o eglwye Seisnig Rhos. Arholwyd hwy gan y Parch J. Jones, Rhiwabon, ar y adwy benod flaenaf yn Epistol at y Galatiaid, ac hefyd ar Offeiriadaeth Orist. Can- iatawyd iddynt fyned yn mlaen ar eu blwyddyn- brawf, a threfnwyd y Parchn John Jones, Rhos; William Foulkes, Rhos; so B. Roberts, Brymbo, i drefnu eu 8yhoeddiadau gyda gwemidogioo y sir. 2. Oafwyd hanes yr eglwysi 1n Oapel Mawr a'r ?CapelBeisaig, Rhos. Iddengyanadyw,,?rodyr ynyddauls "n8 segur na diSrwyth gyda gwas- anaeth yr Arglwydd. Cyfarfod y erydnawn.—Dechreuwyd gan y Parch E. Lloyd, Treffynon. 1. Penderfynwyd fod dewis yugrifenydd (ueu ysgritenyddion) i'r Cyfarfod Misol i gymeryd He yn Ngh. farfod Misol y Wydd- grug, yr hwn a gynhelir ya mis Chwefror; ac fod y gwahanol ddosbarthiadnu yn y sir i ystyried y cwestiwn yn flaenorol i hyny, au i anfon enw yr no neu y ddau dewisedig i'r Oyfarfod Misol i'r Wydd- grug, fel ag y geilir yno ddewis o'r rhai a ddewisir gan y gwahanol ddosbarthiadau drwy y tugel. 2 Uarilenwyd cofuodion y Cyfarfod Misol diweddaf, a chadarnhawyd hwy. 3. Trefnwyd i'r Cyfarfod Misol nesaf iod yn Ffynongroew, Ithagfyr 27ain a'r 28ain. Mater y cyfarfod xglw .sig yrail ddydd fydd Yr Eglwys o Ddifrif. Derbynir blaenor- iaid yn y cyfarfod bor^u dydd Hun,—y Parch Thomas Roberts, Rhos, i'w holi ar Fedydd. Y Cyfarfod Misol wedi hyny yn Adwy'r Clawdd, Ionawr 24ain a'r 25ain, 1881. Mater y eyfarfod eglwysig boreu yr ail ddydd fydd Urefydd deu- luaidd." 4. Darllenwyd llythyr ar ran y Genhadaeth D,nmor. 5 Cafwvd anerchiad gan Ur B. Davies, Rhos, ar derfyn e: dymuorfelllywycH y Cyfarfod Misol. 6. Hy Bb, swyd gan y Parch W. Pierce, Wyddgrug, fod chwacr grefyddol a Ifydd- lawn wedi ymaiael a r fuchedd brebenol y dydd hwnw, ac fod ei. lilaledigajth i cymeryd lie dydd Gwener, Tachwet-d :t5a.in. Mrs Francis, I&wu- glawdd, yd-ieid yr ymadawedig. Ba ei i-hy yn Ulliy i ffoiddolion seion am flynyddoedd lawer, ac liety i ffoiddolion ytageleddodd a gwa?anaethoJd lawer ar w,i.ion Duw a wasanaethsnt yr achos yn ei ciiartref. 7. Hysbiswyd fod egIwls Pontgysyllte yn gofalu ynfi/ddlon am egtwyø y Frou. 8. Darllenwyd peuderfyniadau y Pwyllgor Arianol, a chadarn- hawydhwynt. 9. Enwydy Parch Roger Edwards Wyddg'Ug, a Mr William Jones, Gwrecsam, i fyned i eglwys Capel Mawr, Rhos, i gymeryd lliis yr eglwys am jagor o swsddogion. 10. Enwyd y Parch John Jones, Rhos, a Mr E. Hooson, Rhos, i fyned i eglwys Adw7'r Ulawdd i gymeryd Uais yr eglwys ar achos ymgeisvdd am y weinidogaeth. 11. Pasiwyd fod y Parchn Roger Edwards a Benjamin Jones yn ymweled a Mr Isaac Rogers, un o fUenoriaid y Rhos, igyflwyno iddo gydymdeiinlad y Cyfarfod Misol ag ef yn ei gystudd maith. 12. Enwyd Sabboth yn mis Mawrth nesaf i wneyd casgliad at gapel Bury, ger Manchester. 13. Cadamhawyd dewisiad y gwa- hanol ddosbarthiadau o ymwelwyr fi r eglwysi, ac anogwyd y dosbarthiadau sydd heb gwblhau y trefaiadau i wneyd hyuy ar fyrder. Efiwyd y rhai canlynol fel materion yr ymweliad :-(1) "Yr eglwls o ddifrif; (2) Y ddyledswvdd a'r fraint o gyfranu at achos crefydd;" (3) "Cariad brawciol;" (4) "Adfywind crefyddol. 14 Galwyd sylw at "hen ddyled y sir," ac anogwyd yr eglwys i gofio am ycasgliad at yr achos hwnw 15. Galwyd sylw at ddyled y Gunhadaeth Gartrefol, ac enwyd y rhai canlynol yn gyfeiatedd- fod i geisio gwneyd ymdrech neillduol yn yr achos, er dileu y ddyledParchn. W. Pierce, W, d,i- grug; H. B. Williams, Gwrecsam j Mri E. Peters Jelyn Jokn Jcues, poed-llai; E. Lewis, Mostyn Quay; W. Era us, ¡)uk, Caerlleon, a J. E. Powell, Gwrecsam. 16. Dy my a wyd ar Mr J. Denbigh Jones, Rhos, i ddarparu rhestr o gapelau y air sydd wedi eu trwyddedu i briodi ynddynt. 17. Enwyd y Parchn Roger Edwards a B. Jones i wneyd ymchwiliad i holl ieaiet y capelau, fel y geilir rhoddi euwau newyddion yn lie y rhai hyny sjdd wedi meirw. 18. Galwyd sylw at amgylch- iad eyfyng brawd o swyddog yn Peu-y-cefn, ac anogwyd y brodyr i'w gynorthwyo. Nodyd y Parch John Adams, Rhuallt, i dderbyn tanysgrif- iadau at yr amcan hwnw, a phasiwyd fod i yd.rif enydd y Cyfarfod Misol anfon llythyr o gydym- deimlad y Cyiarfod Miaol ag ef yn ei gyni. 19 Galwyd sylw y Cyfarfod Mitol at gyllid trysorfa yr Arkoliad Sirol gan Mr E. aooeon, Rhos, ysgiifenydd sirol yr arholiad, so anogwyd fod y casgliadlau i'w gwneyd a'u hanfon i'r tr v-sorydd. 20. Uotfawyd am y diweddar Mr T. Griffiths, un o flaeuoriaid Caerlleon, yr hwn a ddyoddefodd gystudd maith. Bu yn ffyddlon iawn fel swyddog eglwysig ac aelod o Gyfarfod Misol y sir, &c. Eawyd i bregetha nos Lun, y Parchn Roger Edwards a Dr Owen Thomas, Lerpwl. Dydd Mawrth, am new, Cyfartod Eglwysig, --mater, Glynu wrth yr Arglwydd." Am ddeg, Dr 0*eu homas. Am ddau, Parchn E. Jones, Bodfari, a W. Pierce, Wyddgrug Am chwech, y Parchu Josiah Jones, Fflint, a J. P. Davies, M.A., Caerlleon. [ GORLLEWIN MORGANWG. I Cynhaliwyd Cyfarfod Misol Gorllewin Morgan- wg yn Penycae, ger Aberafon, Tachwedd 17eg a'r 18fed. Llywyddwyd gan y Parch D. Saunders, Abertawe; a W. Jenkins, M.A., Aberafon. Dewiswyd y Parch W. S. Davies, Abertawe, yn ysgrifenydd am y tro. Ar ol darllen a chadarn- hau peuderfyniadau y cyfarfod o'r blaen, pender- tynwyd fod y Cyfarfod Misol nesaf i fod yn Vsuiwen, Ionawr 12f",d a'r 13eg.-y seiat gyntaf aID un o'r gloch y diwrnod cyntaf. Darllenwyd enwau y brodyr ieuainc oeddyut wedi bod yn llwyddianus yn arholiad yr ymgeiswyr am y weinidogaeth gan y Parch Ezeciel Thomas, Aber- tawe, sef Mri Phillip Jones, Taibach; Jobu Morgan Jones, Marga n; ae Evan Prosser, O-e- telluedd. Oyflwyawyd diolchgarwch i'r cyfeillion yn Aberafon am eu lletygarwoh i'r arholwyr a'r ymgeiswyr. Hysbyuwyd tod y personau oedd wedi eu henwi i fyned i Maea-y-bar, i gynorthwyo yr eglwys i ethol blaenoriaid, wedi bod yno, a bod pump wedi derbyn y niter gofynol. Rhoddwyd caniatad i'r cyfeillion yn Taibach fyned rhag- ddynt gydag adeiladu ysgoldy yn y Goetre, a bod yr ua personau i iod yu ymddiriedolwyr ag sydd ar gapel Taibach. Darllenwyd llythyr o Gyf- arfod Misol Bry, heiniog yn cyflwyno y Parch W. Samlet Williams, gynt o'r LVyBwen, yr hwn sydd wedi symud i fyw i gymydogaeth Gower- road, i'r Cyfarfod Misol hwn. Darllenwyd cyffelyb !ythyr oddiwrth y?rifenydd UffMfod Miød BwytMn Morganwg, yn cy&vyno y Parch Thomas E. Evans, Gyfeillion, yr hwn sydd wedi ymgyiheryd â. gofal fugeiliol yr achos yn Porthcawi, i'r Cyfarfod Misol. Rhoddwyd i'r ddau frawd dderbyniad cynhes. Eowyd y Parch W. John, Pen-y-bent, a Mr PlaiUip John, Stambridge, 1 fvned 1 Llysfronydd i gynortkwyo yr eglwys yn y ■n 1 eyd blaenoriaid. Paro h P. J. Walter, "r ()..tw-h, I lyned i Yg'l ig ?,d Uais 1r eglwys o berthy.. ?el wkil ? SyAyswyd fod y brodyr fu yn Tre- ?hiMtelphm)wedi cael uufrvdedd o bM. S?? 'i' fuMilyM, sef y Parch M. M.rgM, Hwl- p?de.fy?.dthoddi gwahoddiad i ddau Swdo sir Fon i ddyfod ar daith drwy y penm. %r*ir Yn y moddion cyhoeddus pregethodd y ??'W John, Pen-y-bont; D. S --ders, Aber- h?.' W .lonea, Ttefotm;D. PhiUips, Aber. t.. w Nor gP Ird ""e, W. D. Williams, Penclawdd; Lewis Jones, Maesteg; a W. S. Davies, Abertawe.

Dwy FU a Phum' Cant o Bunau yn barod i'w I rhoddi ar 16g (yn ol pum' punt y cant) ar eiddo Leaee neu Freehold, yn Nghaemarton neu yn y gymydogaeth. Taliadau yn ol yn nMl.—YutO. agrifenydd, Mr John BMB, 24, We) E-n.tmr4w, Caernarfon. $3716—H. (

GAESWEN A'R CTNYGIAD I RANU D03BARTH Y DE. Yn ddiweddar cefais yr hyfrvdwch o dreulio Sabboth yn y Gaerwen. Y mae r achos Metho- distaidd yu y Gaerwen ar y cyfan yn gwisgo gwedd gulonog, mor bell ag y Mae pethau a,lanol yn myned. Gwir yw nad yw y cynull- indau mor llnosog ag yr oeddynt lawer o flynydd- au yn ol; ond dylid cymeryd i ystyriaeth fod dwy o eglwysi biodeuog wedi tarddu o'r eglwys hon, Est Peusarn a Cefubach. Y Mae rhan o fruwd- oiiaeth bresenol y fam-eglwys yn cynal canghen- ysg d mewn rhan bellenig o'r ardal; ond er hyn ii 11 y Mae yn y Gaerwen Ysgol Sabbuthol luosog a biodeuog, yu meddu uthrawon o farn, ymrodd- iad. a llawer o fedrusrwydd mewn gwneyd cnlluniau at gario yr ysgol yn mlaeu. Fealui fod y cyniluniau hyn weithiau yn rhy radicalaidd, < s heb fod yn terfynu ar fod yn chwyldroadol. Y mae Ilywodraethiad yr ysgol yn bur werinol,- feallai yn ormod felly er sicrhau effeithiolrwydd. gan y treulir llawer o amser yr ysgol i dd<idl#u teilyngdod materion cymhariaethol ddibwys. Y ri,e y canu cynulleidfaol 18 y capel hwn yn cael ei iodwedd.il gan dynerweh, amser j.id da, a llawer o chwaeth. —Yn ddiweddardygwyd cyullun o llaen y cyfarfod athrawou-senedd yr ysgol ho —gan un o'r athrawon, i adranu Dosbarth Ysgol- ion y De, er mwyn gwneyd y Cyfarfjdyd Ysgolionyn fwy effeithiol. Yroedd y cyfarfod athrawon yn ystyne t fod y cynllun yn meddu rhagor;aethau, a phenderfynwyd'ei aufon, er cael I ymdnniaeth, i'r Oyfarfod Ysgolion; ond ym- ddengys mai derbyniad lled oeraidd a gafodd yno. Cefais gyfleusdra, ar fy ymweliad hwn, i ymgyd- nabyddu a'r cynllun, a rhoddaf yma fras-ddar- luniad ohono, gan fy mod yn credu d fod y.i meddu llawer o bethau i'w harganmol, ac hefyd am fy mod o'r farn fod rhyw gyfuewidiad yn y Dosbarth yn angenrheidiol. Y mae rhyw gyf- newidiad yn angenrheidiol,—yn 1. Oblegid y mae rhai lleoedd yn y Dosbarth oddeutu tair-milldir-ar-ddeg o bellder y naill oddiwrth y llall; o ganlyniad bydd thaid i iz-en. rychiolwyr y lleoedd hyny deithio oddeutu thwe'- milldir-ar-hugain y Sabboth y bydd y Cyfarfodydd Ysgolion yn cael eu cynal yn y naill neu y llall o hunyut; ac yr wyf yu ineddwl fod y teithuu trwy y Dosbarth, ar gyfartaleddi'r ysgolion yn gyffred- inol, rhwng wyth a deng milldir i fyned i'r cytar- fodydd hyn,—neu rhwng un-filldir-ar bywthog ac ugain milldir rhwng myned a dychwelyd-a hyn yn ami drwy ystormydd mawrion. Ymddeng- ys hyn i mi yn ddianghenrhaid a difudd, os nid yn halogiad o'r Sabboth. Y mae rhai lleoedd, oherwydd y pellder, yn peidio anfon cynrychiolwyr i'r Cyfarfodydd Ysgolion o gwbl. Yu wir, y mae cynrychioli yr ysgolion yn y cyfarfodydd pell hyn yn faich rhy drwm i'w ddwyn. 2. Y mae y pellder i'r Cyfarfodydd Ysgolion yn call pawb o'r gynrychiolaeth, o'r braidd, ond y bobl ieuainc gryfion. Nis gall yr henafgwyr na brodyrieuengach 0 gyfansoddiad gwan ymgymeryd a'r swydd (oddigerth eu bod yn meddu ar geffyl). T mae yn cau allan frodyr o'r dojbarth gweithiol. o'r gynrychiolaeth. Yn fyr, y mae y cyullun presenol yn can allan y rhan fwyaf o'r brodyr hyny ag sydd gymwysaf at y swydd, oherwydd addfedrw.dd eu gwyboda'th a'u proflad, ac oherwydd eu ffyddloudeb, o'r gynrychiolaeth. Y mae absenoldeb dynion o'r stamp yma YUlhwym o fod yn golled i'r cyfarfodydd. Cwynir mewn Ilawer sir na chymer y cynrychiolwyr a aufonir ran, neu nas gallant gymeryd rhan, yn yr ymdrin- iaethau a gymerant le yn y eyfurfodydd; oiid ni ddylid synu at hyn pan y mae y pellder yn gyfryw fel mai y eeffyl yw y cynrychiolwr mwyaf cyfleus. 3. Ystyrir mae y daioni mwyaf a effeithir gan y Cyfarfodydd Ysgolion yw y symbyliad a roddant i lafur yn y lleoedd y cynhelir y cyfarfodydd ynddynt; ond gan fod y Dosparth mor fawr, bydd y cyfarfodydd hyn yn dyfod yn rhy anaml i wneu- thur y daioni a wnaethid pe y daethent yn amlach. p y gellid &iranu y Dosbarth fel y gellid cael y cyfarfodydd hyn yn amlach, byddai yn welliant mawr 4. Ni chynygir fod i Undeb Ysgolion y De gael ei ddiddymu; a phe y gwelid ar ol cael profiad na bydd yr adraniad a gynygir yn gweithio yn fodd- haol, gellid, heb unrhyw auhawsder, ymsrymeryd a dwyn ya mlaen holl weithrediadau cy/arfod Dos- parth y De fel cynt. Nid oes yu y cynllun a gyn- ygir ddim dinystrio a thynu i lawr, ondychwanegu at, ac attegu yr hen adeilad. Gwrthddadleuir yn erbyn yr adraniad cynyg- iedig y bydd i'r adraniad wanhau dylanwad ac effelthiodeb Dosbarth y De, a dyfynir y ddiarheb Mewn undeb mae nerth," fel attegiad i'r wrth- ddadl. Y mae dyweyd y byddai adranu y Dos- barth yn ei wanhau, yr un peth mewn egwyddor a dyweyd y byddai yn well dysguyr Yagol Sabboth- 01 yu mhob capel fel un dosbarth mawr, 8C y byddai ei rhauu yn ddosbarthiadau yn gwanhau ei nerth. Ond gfcyr pawb fod dosbartfiiad yr Ysgol Sul yn mwyhau ei nert yn ddirfawr. Y mae per- ygl i ni feddwl gormod o fath o undeb peiriaunol, o uodeb mewn euw, ac ese iluso moddion at wneu- thur y cyfryw yn undeb gwirioneddol ac effeithiol. Yr wyf yn maentumio na byddai i'r adraniad cya- ygiedig, tra yn mwyhau effeithiolrwydd y Cyion. todydd Ysgolion, 8C mewu caniyuiad effeithiol- rwydd yr Ysgolion Sabbuthol, leihau undeb ysgol- ion y Dosbarth yu gyffredinol, oud y gwnaifwyuau eu galtu er daioni. Y cynygiad yw rhanu Dosbarth y De yn bedwar Dosbarth fel y canlyn :—Dosbarth laf, — Llan- getni, Gad, Gan", a i.langristiolus. 2,-Bethel, Sear, Sardis, a, Aberffraw. 3,Niwbwrch, Bryn. siencyn, Dwyran, a Bethania. 4,-Gaerwen, Pen- sarn, Gilead, Llanfair, a Cefnbach. Fod cytarfod ysgol i'w gynhal unwaith yu y flwyddyn yu y lie mayaf canolog yn cwmwd, ar ddyddgwaith yn yr adeg mwyat manteiaiol, a b„d i bob ysgol anfon o lent un cimrycbiolyild i'r cyfaifod hwn. Yn ol y cynllun hWIl ni byddai y pellder rhwng y Ueoedd pellaf yn yr is-ddospnrth- iad ond oddeutu pcdairmilldir, a gallai hen frodyr profladol tyned iddynt fel cYollycbiolwyr. Yr wyf yn credu y byddai mwy o fywyd a gweithgarweh yn yr Vngoiioii Sabbothol, ac y byddai i holl Ddosbarth y De gael ei symbvlu a'i adgyfuerthu. Bydd gwasanaeth yr arholydd rhagorol preseuol mewn mwy o alwad, ac 1 r wyf yn m'eiidwl y gwelir fod y cynllun, osyst/rirtu n ddiragfain, yn uu da. Ymoeithvdd. I

CORRIS. I CYFLWYNIAD TYSTEB I'R PARCH J. C. I WILLIAMS (CAMBRO TUDWAL). Fel y mae yn hysbys i luaws o'ch darllenwyr, y mae preswylwyr y He uchod, yn Anuibynwyr, Methodist.aid, Wesleyaid, ac Eglwyswyr, er'a wythnosau bellach wedi penderfynu, yu unfryd uufaru, arddangos eu c. dy mdeimlad puraf a r gwr parehedig uchod yn wyneb ei hir nvchdod, yn r ifurf o dysteb. Teg yw hysbysu maiyny gorim Annibyijol-yu mhlith p aidd Mr Williams ei linn -y rhoddwyd dadgauui gyntaf i'r teimla.1 hw,j; ond torodd allan yn fuan i'r corlanau ereill, a dangosid yr un parodrwydda'r un brwdfrydedd yn y mamiu hyny hefyd. Fel y g-llasech weled ar gloriau y Genedl, daeth brodyr aceglivysicymydog- aethol hefyd i deimlo dyddordeb yn y aymu-li id, ac i fwrw eu hatlingod i'r drjsorfa hon Ië, cyf ododd y llanw mor uchel nes y cariodi ro ldio.. gwerthfawr o Liverpool a Llundain, o ynysoedu Mon a Wi-sht, a sibrydir fod y don yn dwyn otfrsru cynhes cariad rhai o hen ddi gyblion Mr Will ams o'r Aiierica bell. Ni waeth pa mor fach a fy id, 08 yw yn ddadganiad o serch y galou at eu hen fugail. bydd Sadwrn, yr 20fed cynfisol, cynhaliwyd cyfarfod cyhoeddus yn nghapel Shi oh (W.) i'r dybetl o gyflwyoo y dysteb. Liywjdrtid g-n Mr •Johu Hughes Brynderwen. Cafwyd anerchiadau gan y llywydd, a chan y Meistri 1). Ifor Jones, D Owen. HrynAwel; a'r Parchn .I no Griffiths (W.), W. Williams (T.C.), D. Rees, Capel Mawr; mu E. James, Nefyn. Wedi i'r trysorydd (Mr W. Wil- j liams, kber-ewmeiddow) gyflwyno y pwrs gyda,- anerchiad doniol, cafwyd gair o deimlad Mr Wit liams eihun. Datganai ei ddiolchgarwdl diffnant, yu mlaenat oil i'r Arglwydd, ac hefyd i'w gyteill- ion, am eu teimladau oaredig tuagato, ac am y cymhorth sylweddol hwn a estyniu iddo yn wyneb amgylchiadau oeddynt wedi peri liaei iawn o bryderiddo. Teimlai mai cymhorth cyf a mserol oeid hwn a estvnid idrlo, ac y byddai yn gaSaeliad gwerthtawr iawn iddi, yn gystai yn adlywi.id i'w yspryd. Yr oedd ton y cyfarfod drwyddo yi arddaijgosiad o'r lie cynhes y mae ein hauwyl frawd we ii ei gyweirio iddo ei hun yn serchiadau yr ardalwyr yn ystod deuddeng mlynedd ei drigiaa yn ein plith, yn gystai ag yu arddangosiad o frwdfrydedf a haelioni yr ardalwyr eu hunain. Dangosid awydd eryf am adferiad holloi a blyn- yddoedd o hoewder eto i Mr iVilliams i fyned i mewn ac allan yn ein mysg, ac i bregethu efengyl y deyrnas yn fwy effeithiol nag erioed. Dylaawn ddyweyd cyn hyn fod y dysteb wedi cyrhaedd-er gwaethaf caledi yr amoorau, achy meryd rhoddion Aberllefeni i mewn—y svem o gant a phedair o bunau, chwe' Bwllt, a cheiuiog a dimai. Heblaw yr uchod, da "inyf allu ychwanegu fod y brodyr canlynol wedi rhoddi eu gwasanaeth i lanw y pulpud i'n cyfaill yn rhodd ac yu rhad (oddigerth treuliaa ambell un ohonynt) :-Par hu Davies, Talybont; Roberta, Aberhosan; Edwards, Llanbadaru; Perkins, Penal; Williams, Llan. elltyd; Griftlth., Onccieth; WilliamB, Oorrie (T.C.); Dd. Owen a W. Lewis Corris (W.); pA Rees, Machynlleth (W ); Jno. Owen, Aberllefeni (T.O.); Idrib Jones, MachynUeth; Thomas (Eiflon. ydd), oswyddfay Omeil; J. Jones, Llandrillo- a Jno. Roberts, Dolgellau;-a'r myfyrwyr HowVll Edwards, D. Morgan, Davies, 'fhomas (Pont. tylotyn), ac ereill o bosihl na chawsom eu henwa-i Yr oedd gwasanaeth y brodyr hyn yn gydwerth âg arian; a phe buasem yn gallu ei brido, bua^em vn ei yenwanogu at y dysteb, o-d nis gailwil. ei fod yn ughadw mewn c/frif arall, ac namyu yr un ohonynt ei wobr. Nos Sadwrn a'r Sabboth cynhaliodd yr Annl. bynwyr gyfarfod pregethu yn Slem! prvd, i ?'?- ?' ?' Mawr, E. James, Nefrn.

llYN A'R LLALL. Y mae Eglwys Sant CAdian, yn XVl M?rioTdd yn myned dllon adgyweiriad. wyn Pwyo'r hon feirdd, wys.agmoddyrenglyn hwn ?- Daeth rhew glew i'n gwlad,~i'n irad oerL A chwithni ei chw}thnad; Ag ia dres ddwr yn gaead; A daear syth fal dur sad. Cambro Tudwal, Corris, a dderbyniodd r Kadwmdiweddaf, dysteb yn cyrhaedd y swm hardd o gan' punt. CyBwymd y pwrs HaWn iddo gan y cymydog hoff a haelfrydig Mr Wil- liams, goruchwyliwr Chwarel Abercwmeidde* Cyfranwyd yn hael at y dysteb gan yr holl en- wadau yn yr ardaloedd cylchynol. Cynhaliodd AnnilJynwyr Machynlleth a'r cylchoeddd eu cymanfa gerddorol yn Machyn- lleth yr wythnos o'r blaen, o dan arweiniaeth fedrus Tanymarian. Dylid atnlhau cymanfa- oedd o'r fath yn ein gwlad, modd y diwygir caniadaeth y cysegr. Llawen genym ddeall fod Dr Joseph Parry (Pencerdd America) yn prysur wel'.a o'i waeledd diweddar. Hir oes iddo i wasanaethu ei wlad a'i genedl. Y mae Mr D. Jenkins, M B., Aberystwyth, yn parotoi i'r wasg gyfansoddiad cerddorol teilwng o'i alluoedd dysglaer. Breintiwyd Towyn Meirionydd, yr wythnos ddiweddaf, achy far fodydd pregethudiwygiadol gan y Wesleyaid. Gwasanaethid gan y Parch Isaiah Jones, Rhiwlas, &c. Gresyn na cheid ya Machynlleth gymdeithag lenyddol y gauai yma. Pe unai y gwahanol enwadau, gellid cael cymdeithas lewyrchus 00 adeiladol. Nid fiiffyg ilenorion sydd rma: dyna Mr Joseph Owen vQuilsyn), Grammar school, ac ereill wyr o ddawn a medr, a gef- nogent y symudiad yn ddiau.—Llw-r Ieuane. Y Parch W, Edwards, B.A., Hwlffordd, & etholwyd yn llywydd Athrofa Pontypool. yn lie y diweddar Barch W. R. Lewis, M.A. Y mae y Parch R. Jenkins, rheithor Fflict, wedi ei apwyntio i fywoliaeth Manafon, sir Drefaldwyn. Ein cydwladwr Mr Lewis Morris, awdwr The Songs of Two Worlds," oe :d yn rhanu y gwobrw yon yn y Liverpool Institute, yr wyth- nos ddiweddaf. Trtd-lododd Mr Morris araeth benigamp ar yr achlysur. Afiechyd a luddiodd Dr Ellis, Bangor, i dra- ddodi ei ddarlith ar Biophasm gerbron Cymdeithas Wyddonol Menai, nos Iau di- weddaf. Llysfoel, y dydd o'r blaen, wrth gyfeiria llythyr at ei gyfaill awengar, a roes ar yr amleIt fel y canlyn:- Edrych am loan Deudraeth,-i'w breewyl, Brysia trws'r gym dogaeth Ar ifrwst, mae'r englynwr ffraeth Adref yn Peurhyndeudraeth. Bu Syr Stafford Northcote yn ceisio cysuro ei frodyr Ceidwalol tua Banuau Brycheiniogv ddydd Gwener diweddaf. Ymcldengys foJ enwogion Cymru yn lluosogi. Daffloua un o oh-jbwyr y South Wiles Daily A'm* mai Cymro oedd Oliver Cromwell. Ðdydd Gweaer, torodd tan allan yn Neuadd Sirol yr Amwythig. Bernir fod y golled yn chwe' mil o bunnau. Yn nghyfarfod y Toriaid yn Mhwllheli, dy- wedai Mr Watkins, Criccieth, nad oedd gan bolitics ddim i'w wneyd ag etholiad Yn yr un cyfarfod, haerai Mr Nanney ei fod ef yn liwy o ddeuddeng mlynedd nsc Arglwydd Ramsay. Lied araf ydyw y fasnach lechau yn Meirion- ydd ar hyn o bryd. Wel, dyweder a fyt.er, nid ydyw goneatrwydd wedi llwyr ddarfod o'r tir. Y dydd o'r blaen,. ysgrifenudd rbyw amaethwr syml-feddwl at gadeirydd arddangosta amaethyddol, gan ddy- Zve(lyd, Foned(ligion, byddwch cystal a fy rhoddi i ar restr eich anifeiliaid am tlarw 1" Mr W. M. Jones (Gwilym Alaw), Corwen. sydd wedi ei ethol yn ysgolfeistr y Garths Rhiwabon. Yr oedd dros gant yn ymgeisio am y swydd. Yr wythnos ddiweddaf, cafodd Mr iiichard Williams, un o flaenoriaid parchusaf y Metho- distiaid yu Birkeahead, ei "nrhe a darlun ardderch g o houo ei hun. Awdwr "CPillioll Bcrwyn" a ddywed feI hyn. am y "G..rreg Ateb O'r golwg, is cvi", eilydd—olaf air, Ail i fun datodrydd A'1 hawdl iouc, ter, hudol, sydd Fel Amen o fol mynydd." Uwchben y gair ond" y bu Bangorfab yu athronyddu ar hyd rr wythnos ddiweddaf. Y Nodwr eto Dywed y tro hwn,—"Dydd Gwener bydd holl Lundnin yn brysur yn dar- llen Endymion,' nofel newydd Arglwydd Bea- consfield." Rhaii fod y gohebydd hwn yn ddwfn yn nghyfrinion preswylwyr y Brif. ddinas. Y mae y Parch J. Cynddylan Jones wedi ail-ymaflyd yn y gor ..hwyl o feirniadn. Athrawiaeth yr lawn," ac mor wired a hyny j mae gohebwyr A, B-yddol yr organ oleueiig yu ei feirniadu yntau yn llymach naa erioed. Yr wythnos ddiweddaf, perfformiwyd "Cantawd Tywysog Cymru," gan yr Idrit Choral Society, yn bur feistrolgar. Dug gohebydd o Middleshorough dystiolaeth uchel i alluoedd dariithol boneddwr o'r euw William Jones, Ysw, masnachydd fiferyllol yn y lie hwnw. Ymddengys fod Mr Jones yn fredor o Rhuthyn. Syr Theodore Martin, Llandysilio Hall, Llangollen, awdwr cofiant y "Tywysog Albert" sydd wedi ei ethol yn rector Pril- ysgol St. Andrews, yn He Mr Edward Free- man. yr haMs,-dd. Dywed gohebydd Llundeinig fod un arall o'n cyd wlad wyr yn debyg o gael ei ddyrchafu i'r fainc farnol. Mr William Evans, brodor o dref Corwen, sydd wedi ei appwyatio yn olynydd i Mr Eleazar Roberts fel arweinydd y gan yn nghapel Netherfield-road, Lerpwl. Huw Forwr gafodd y wobr am y bryddest yn Eisteddfod Gadeiriol (?) y Brif-ddinas. Dywed y I)y,id fod y llythyr clasurol a ganlyn wedi cael ei anfon at pwyllgor Bwrdd Ysgol Dolgellau. Ymddengys fod yr awdures yn awyddus am y swydd o sewing- mistress dan y bwrdd crybwylledig To the memoers of the School B,jar-, Dolgeliey. Geutu-Having see'n your advertisement in the d, dd, I Propose myself a candidate for the sowing' School under your mauigmenn. li your kindly apoint' me To the service. I will try my best to satisfy you. I am 28 years 01 age. You know my 'carictor,' yours trul Y, Stil I th-, com nglrn a r Jeam.t.- iaid yn y Wyddgrug. Y mae tua chant or ffoe dgion Ffrengig yn lietya yno ar hyn 0 bryd. Ddydd lau, cvflwynwyd anrheg i Mrs Gough,- CWligynan Hall, Llanar non-yn-ial, gan An- ughydffurfwyr yr ardal, ar yr achlysur o'i phriodas ddiweddar. Y mae pwyllgor wedi ei ffurfio er sofydla cocoa-rooms yn nhref y Wyddgrug. Cwrna gohebydd o Landderfel nad oes yno gyfarfodyad adloniadol nac addysgiadol o un math yn ystod nosweithiau hirioa y gauaf pre- senol. 80 Y mae cymdeithas Shaksperaidd wedi ei ffurfio yn Nalgellau. Deallwn fod oddeutu pymtheg o foneddigion wadi ymuo. Pwy » *?T na rydd y mudiad hwu fod i M?f reig ? Ie, pwy ddichon ddyweyd na chO tref Tmneiudaol DolgeHau y tramt o gy*0^ olynydd teilwng i Barry SuUiTM. Edwin i Booth, neu Irving ?

PENNOD XXXV. I Y dydd dilynol i'l un y bu y Tywysog John a'i gyfaill yn ysgrifenu ar y memrwn a gymeraaid vmaith gan Whitelock, ymddangosodd y tywysog yn fore iawn o flaen y porth a arweiniai i balas ei gydfradwr. Cotiod-I y cyntat nad oedd wedi rhoddi unrhywatebiad penodul i'r neges adder. byniasai oddiwrth y picellwr, a theimlai ychydig yn bryderus yn nghylch y memrwn a adawsid ar y bwrdd y noswaith flaeuorul. Nid oedd y pen- defig hwnw wedi codi o'i wely pan gurodd un o'i weision with ei ddrws i'w hysbyau fod y tywysog yn dvmuno ei weled. Byddaf gyda'i fawr- ei uchelder mor fuan ag ygallaf," meddai Yr oedd wedi penderfynu cadw i fyny ei ddull llednais a gweniaethus o etaru, yrhyn a foddlonai y tywysog gymaiuo y diwrnod biaenorol. Ym- ddilludodd, a phrysurodd i'r ystafe 1 He yr eisteddai John. II Bore da i'ch uchelder," meddai, tra yn 1m. gryiau o flaen y tywysog. A, Yua Irwyf yn frenin mewn gwirionedd? Paham na wnewch fy nghrhoeddi felly o Groes Paul, fel pob brenin arall ? Ysgydwodd Charles ei ben, tra yr arweiniai ef i ystafeil arall. 11 Mae llawer i'w wneyd cyu hyny; rhaid parotoi y bobl ar gyfer cyfnewidiad mor bwySig yn y Uy- wodraeth. Yua, yn etlw'r seintiau, parotowch hwyat Mae hyny wedi ei wneyd. Mae fy mhobl yn prysur weithio; y maent yn eich clodfori ac yn eich caumol yn y ileoedd hyny yr ymgasgl y masnachwyr yn nghyd; maent yn son am eich galluoedd a'ch dewrder pan ant i fyny'r afou a'r 8ul diwpddat gwnaeth y clerigwr yn Nghroes Paul eich hawl i'r goron yn destyn ei bregeth." Beth oedd y gwrandawyr ya ddyweid? Dim ond synu." "Plio atebiad a anfonasochiMoncalde, Charles?" Dim eto. Yr oeddwn am ymholi a'ch uchelder yn mhellach at y mater Yna dywedwch wrtho y byddwn gydag ef yn fuan i'w gynorthwyo i yru y Cymry ymaith oddi- wrth Dwr Du Off a, a gadwch i'r negesydd gychwyn mor fuan ag y gall." Llygadtythodd Charles, ond ufuddhaodd i'r hyn a ddyweiodd y tywysog. Pan ddychwelodd, gofynodd John iddo, 1; Bethddaeth o'r memrwn a adewais ar y bwrdd yna P yn•a < Nid wyf yn gwybod. A ddarfu i'ch uchelder ei gymeryd P" I- Naddo." "Yna mae wedi colli!" C(\1li. Mae hyay yr un peth a dyweyd ei fod wedi ei ddwyn gan rywun,—wedi ei ddwyn gan elyn marwolini, hwyrach. Y chwi, Charles, ydyw yr un sydd wedi gwneyd hyny—fradwr Dywysog, nid wyf fradwr I Gooodaisymem. rwn ar v bwrdd yna, ac mi glows y drws fy hunan. Gwelwch, dymw.'r allwedd gyda pha un yr agorais i chwi ddyfod i mewn yn awr." Mae'n rhaid, ynte, ei fod wedi ei ddwyn gan ddrychiol-eth. Ofer dibynu ar ellyllod." Na, nid fellly-y mae wedi cael ei gymeryd gan un o'm gwasanaethwyr." Ylla yr ydych yn eyfaddef r' "Nid wyf yn cyfaddef dim. Nid wyf yn gwybod yn awr pwy sydd wedi ei gymeryd ond gallaf wneyd ymcbwiliad yn mysg fy ngweision, ac feily fe ddaw y lladrad i'r amlwg." "G<vnewch fr<-s gyda'r ymc wiliad, cauys ni byddaf yn esmwyth am foment." Gor Aymynodd Charles i'r holl wasanaethyddion ymgynnull at eu gilydd i'r neuadd fawr. GOSOd- wrd yr oil obonynt i sefyll o amgylch r ystafell. Dalia' y p ndeflg ieuaae linyn arian yn ei law, wrth yr hwn y croga) darn o'r un metal; gwisgai pob un o'r gwffsanaethwyr un tebyg iddo am eu gyddfau, a gwyddai yr arglwyddieuanc yn dda nad oedl ond rhyw niter penodol ohonynt wedi cael eu glrned-un i beb un. Wtdi iddo feddwl am hyn, a chanfod yr un a. ddaliai yn ei law yn gorwedd yn ymyl > bwrd'i ar ba un y gorweddai y memrwn, nid oc"d gauddo ddhn amheae: h 11a pherthynai i'r lleidr, Archwiliodd Oharlts yr holl ddynion, ond gw;agent oil yr arwydduodyn arian. A ydynt oU yma f gofynai i'w beu goruch- wjliwr. fn wir nis gallai ddyweyd, fy Arglwydd ond galwaf yr enwau. Cyr^hoddy goruchwyliwr rfll fawr o femr*n, ac a ddechreuodd alw yr enau, a phob dm yn ateb i'w eaw. Am ychydig amser yr oedd pobpeth yn myned yn mlaeD yn hwylus, ond o'r diwtdd nid cedd vu yr un atebiad i'r alwad. Whitelock ?" gwaeddai y trulliad. "Nid oedd lief na neb yn ateb. "Whitelock ?" gwaeddai y trulliad eilwaith, Eto dystawrwvdd. Ewch yn mlsen gyda'r rh61, meddai Charles. Ufuddhaodd yntau, ond Whitelock oedd yr un colledig. "Rhaid mai efe yw y lleidr. Pwy sydd yn gwybod rhywbeth o'i hanesP" gofynai Oh^r.os. Atebodd un o Ayr yr y^tablati, a dywettodd, "Fe ddaeth ataf fi y bore heddyw. f1 arglwydd, a gorchymyuodd i mi roddi un o'r meirch goreu iddo, a inarohogodd ymaith i gyf- lawni y neges a m"d eoeii ehwi iddo. Galwodd Charles ar y dyn o'r uemdu, a derbyn- iodd yn frysiog fauylion o'r modd y gadawsai Whitelock y palas y bore hwnw I WiÁch SnY mha!Jlynwoh-haner dwsiu ohonoch Brysiwch mae y filaiii wedi cal y blaen o bedair awr ar y ffordd. Deg-darn-ar; hugain o aur i'r hwn a'i dwg yIlla yn garcharor I" g^ Byddwch ofaius us gwaeddai nerth ei gSg. "Byddwch ofaius na bydd iddo daflu unrhyw lythyrau ar led." Deng mynud ar ol hyn gwehd haner dwsin o wyr yii marchogaeth allan o fuarth y palas, ac yn myned i geisio dal y tfoadur. Wedi myned trwy byrfch y ddinas ymwahanssant-rhai yu mjn d ar hyd y tfordd y darlu i Whitelock hysbysu r hen *r ei fod am fyned ar hyd-ddi, tra yr aeth dau ar hyd y ffordd arall, set yr un a gymerwyd gan y ffoadur. Und ni chlywsant ddim o'i ha. es, au "r ol marchogaeth ar hyd y dydd, penderrynasant ddychwelyd i adrodd wrth Charles am eu haiiwydd- iant. Ymgynghorodd y ddau fradwr am amser a'u gilydd yn nghjlch y ffordd ddoethaf iadyut gymeryd rhagilaw, a'r diwedd oedd fod i Charles gael ei anion i'r psrthsugorllewinol i gynnorthwyo Arglwyddi Twr Du Offa a Phenbont i godi baner gwrthryfel yn erbyn Iiichardv Dychwelodd John i'w balas yn Westminster, lie yr oedd y bobl yn rliy/eddu ae yn cwestiyno yn nghylch y dystawrwydd anarferol oedd wedi gotdiii y palas, YT hwn ychydig amser ynoloeddyn llawn difyrweh a dawns. Yn y cyfamser, canlynodd Whitelock yn mlaen ar ei daith yn ddiwithwynubiad tua Cnaer, lIe y cynhaliai Iarll flugo de Lacy ei 1111 fel cwnstabl braidd gyda rhwysg brenhinol. (rw barkam.)

I Y TORIAID YN MHA VILION CAERNARFON. QORrMDAITH HYNOD.—CYFARFOD eYN ElYRFUS. Heddyw (ddydd Sadwrn), cafodd preswylwyr Caernarfon y fraint o wrandaw ar yr ymgeisydd Toriiiidd-Hr Ellis.Nanney-yn arfer ei ddawn, a hyny yn y Pavilion: Diau yr ystyriai y Oeidwad- wyr mai hwn ydoedd prif gyfa,f(A ,-maen clô- yr etholiad presenol. Ac yr oedd yn gyfarfod hynod —yn un a goflram hir amner. Gellid deall yn gynar at y dydd fod rhywbeth mawr ar ddy- gwydd; geliid gweled y "fffdiloniiid" yn cerdded lkolydd y dref mewn dillad g*yl gan arddangos y "lubau glas," gyda bdst a balchder. Difyrid edrychwyr, un adeg, gan ystumiau a bloeddiadau tort o blant, yn cael eu harwain gan fwell gafr (Nanney-goat) Ond nid oedd hyn ddim amgen na chysd egwan iawn 8'r hyn oedd ar gymeryd lie. Yn y man, dyna seindorf y Rbiwlas yn ymddangos ar y sum, mewn gwisgoedd adduruedig o'r lliw melyn. Tarawai hyn yn dda iawn ar feddyliau yr edrychwyr. Pan ddaeth yr awr i'r cyfarfod ddech. reu ymgaaelodd tyrfa anarferol o luosog ynghyd oddeutu y Pavilion: ceisiai y 6and udganu yn eu cyrn, 811d boddid eu sfrn gan floeddiadau byddarol Rathbone for ever." Awd i gyfeir- iad y Royal, ac yno dechreuodd y cynwrf o ddifrif. Gellid canfod ugeiniau o hetiau a dyrnau moelion i fyny ar unwaith. Yn ofer y gwibiai yr hedd-geidwaid drwy y dorf; pan ddystawai y cynwrf mewn un c*r, ymadnewjddai mewn man arall. O'r diwedd, llwyddwyd I gychwyn tua'r man eyfarfod,-y seindorf yn ceisio chwareu, a'r bobl yn bloeddio ya uwell. na'r gerddoriaeth o ddigon. Wedi cyrhaedd y Pavilion, treiglodd orvn amser heibio cyn cael pethau i "hwyl" dec'ireu. Yn ofer yr apeliai y cadeirydd—y Milwriad Wynn Finch-am osteg; adseiniai yr adeilad gan lefau yn mhlaid y ddau ymgoisydd. Gwuoeth Mr Wynn Finch gais dewr i siarad, ond boddid ei sylwadau bob tro. Wedi traddodi ychydig f rawddegnu, galwodd ar Mr Nanney, yr ymgeisydd Oeidwadol. Cyffro anarferol a ddilynodd ymddangosiad Mr Nanney ar y llwyfan. Edrychai yr ymgeisydd yn betrusgar ar y dorf aflonydd, a chrefai am chwareu teg. Yn raddol, peidiodd y cyffro, ao aeth yr ymgeisydd yn mlaen i draethu ei olygiadau. Llefarai mewn uehel. nervout, ac ambell adeg ofnem y buasai ei beiriannau llefaru yn pallu. Ond chwarea teg iddo, y mae wedi bod wrtni yn galed yn y pymthegnos diweddaf. Yr oedd ei araeth yn y Pavilion yn cynwys pigion o'r syl- wadau goren a draethodd yn yatod ei ymdaith drwy y sir. Dadleuai ei hawl fel brodor o'r sir, ac amddiffynydd y ff-dd Meidwadol. Yn herwydd fod cyuhyrfiadau mvnych yu cymeryd He yn yr adellad, bu Mr Nanney ar ei draed yn lied faith,— bron haner awr. Ar ei ol cyfododd gwr tal, penderfynol ei wedd, ychydig dros ganol oed yn meddu ystlUn areith. iwr, au yn arddangos cryu fesur o hunan-feddiant a phwyll. Dyna G lr Anrhyd. Cecil Raikes, aelod gwrthodedig Caerlleon, tica fel y dynodir ef yn gylfredin, yr eternal Raikes." Gwna -th ef araeth lied hir; ond mynych y gwneid break yn ei sylwadau gan flxeidiadau y dorf. Ond ni phall- odd ei ddpfil barhad, terch i'r floedd II Rathbone am byth daflu dw'r oer ar ei beroratim yn y di- wedd. Oherwydd rhyw anffawd methodd Mr Plunkett a throi i fyny, a llanwyd ei le gan to ieuanc rhwydd ei barabl, ac yn dwyu mawr zel dr- s Geidwadaeth. Deallasom ei fod yn l ib i'r pendefig a lanwai y swydd o Dwrnai Cyffredmol dan y Weinyddiaeth ddiweddaf. Dilynwyd ef gan uu o'r enw Mr Bloomfield, tir- feddiauydd o'r Iwdderon, yr hwn mewn llaisnerth- ol, ac mewn acen Wyddeiig ddigamsynied a ddy- wedodd mai Gwyddel ydoeddefe. Nis gallent hwy (y Gwyddelod) sefyll i fyny ger bron y byd yn awr fel yr oedlynt beth amser yn ol. Yn yr Iwerddon nid oedd ond y cynhwrf mwyaf yn bodoli, ae er y dywedid llawer am erehyllderau yno nid oedd yr haner yn cael ei draetu (oymeradwyaeth). Yr oedd prif dir-feddiannwyr y wlad yu gadael y tir, ac yn myned i wario eu oyfoeth mewn lleoedd ereill, am yr unig reswm nad oedd bywyd ac eiddo yu ddyogel yn yr Iwerddon. Yr oedd y tir-foddiannwyr yn goriod myned oddicartref er dyogelu en hnnain. Nid oedd ond uua cbwe' mis er pan yr oedd Mr Gladstone yn Brifweinidog (" Gladstone for ever," a chynhwrf). Ni rydd Mr Gladstone (eynhwrf eto, a three eheos i Mr Gladstone). Ni rydd Mr Gladstone ddim i ni —(cynhwrf mawr, y naill blaid yn gwaeddi "Trowch hwy allan," a'r Hall "Rathbone am byth. ") byth. Cadeirydd (yn cuw yb?rdd?amorthwyl): II Trefn, os gwolwch yn dda.)'' Y c nhwrf yn parhau, a'r gyiralleidfa ger yr esgynlawr ar eu traed ar y cadeiriau, ac amryw bartion yn ymladd yn mhen draw yr adeilad. Syr Llewelyn Turner: Gcsteg, gosteg." Y r oedd y cyfarfod erbyn hyn yu lerw cymvsg- edig, yr byn a adgoflai y siaradwr, ni, a dybiem, am natur cyiartoiiydd etholiadol yneiwlad ei hun. Aeth I;ua deng munud heibio cyn yr adferwyd tretn, nc wedi cael ychydig ddystawrwydd, aeth Mr Bloomfield yn mlaen, a dywedodil y gallai efe br.,fl.fo;i cyflsvr yr Iwerddon |i'w briodoli i ddiffyg yn y Llywodraeth. (" Hwre" i Mr Nanney o gwmpas yr esgyulawr, a "Hwra i Rjthbone" gau gorph v gynulleidfa). Wedi hyn anerehodd Mr Ninniy y cyfarfod yn Gymraeg. Dywedai iddo dd'od yn mlaen fel Deidwalwr, ond er hyny ei fod yn bleidiol i gyf- newidiadau yn y meauiau gwladol al.{ a fuasai mewn gwirionedd yn dda lie yu fuddiol i'r wlad. Wedi cyffwidd a phwnc addvsg, a'i haelioui at y cytryw, yu nghyda dywedyd pe buisai efe yn y Senedd yn adeg dyfixiiad Mr Bradlaugh yao, y buasai yu ei withwynebu., terfynodd Mr Nanney ei anerchiad. T rodd pleidlais o ddiolckuarweh i'r cadeirydd y cyfarfod i fyny yn nghanol bloeddiadau cymysg o Nanney am byth a Rathbone am byth," yn nghyda chynhwrf ac annhrefn cyffrediaol.

BALA. I DABLITH.-Nos Fawrth, y 23aia cynfisol, yn I nghapel yr Aunibynwyr yu y BalK, iu Ossian D -i fed yu traddodi ei ddar'.ith wir alluog ar "Y I Bwystfll Rhufeinig."—loan.

LLANELLI. I "Oratorio Samson." — linoddwyd perftormiad o'r gwaith aogoneddus uchod yn Nghapel Seion, Llanelli, nos b'-iwrth diweddaf, gan Gor y Capel, yn rhit'o 100 u leisiau, yn cael eu cynorthwyo gan Miss Julia Jones, Cheltenham; Miss Wooley, B.A.M. (medalist); Eos Morlais, Mr Brandon, Gloucester Cathedral; yn nghydag orchestra dde.tholedig, yu cael eu tywys g.11 Prolfeswr Hulley. Yr organydd oedd Mr H. Radclifle, All Saints' Church, Llanelli; ae yr oedd yr oil o dan arweiniad Mr Ii. 0. Jenkinw, organydd ae arwein. ydd Uor Capel Scion. Dechreuwyd am haner awr wedi saith, a therfynwydamugain munud i uu- at ddeg. Y r oedd y capel eang-yr eangaf yn Llanelli -yn orlawn o wrendawyr, a phob un ohoaynt yn ymddangos yn gwraudaw fel am y mwyaf astud; ae yr oedd eu cymeradwyaethau uchel ar hyd y perfforniad yn profi eu bod yn cael eu boddhau i raddau anghytfredinol. Er fod pob un o'r per- fformwyr yn cyflawni ei waith yn hynod o dda, a'r cor vri gwneyd hyny mewn modd mor ar- dderebog, fel y tystiai Eos Morlals na wyddai eie am uu cor arall o'r un gynulleidfa yn Nghymru a fediai roddi y fath ddatgauau ysplenydd o gyd- ganau mawreddog Samson,et,) y mae y clod mwyaf am y cyfau yn ddyledus i Mr it. 0. Jen- kins am ei lafur caled, ei ymdrech difiiuo, yn nghyda'i lwyddiant trwyadl yn dwyu ei gor i'r fath raddau uchel o berffeithrwydd ag a ddang- osasant nos Fawrth diweddaf. Ymddengys fod dyfodol o enwogrwydd mawr o flaen y gwr ieuanc athrylithgar hwn. Pob llwyidiant iddo ef a'i gor, nid yn unig i gadw eu safle uchelac anrh fd- eddus, ond hefyd i fyned rhagddynt yn barhaus mewa effeithioldeb ac enwogrwydd. Ni chlywyd erioed o'r blaen yn Llanelli ddim yn gyffelyb i'r datganiad hwn 0 Samson."—Qohebydd.