Baner ac Amserau Cymru

MB. CTIklilBFRLXTN VN TRAETHU I GWIRIONEDD. fOXKllDlOIOS, I Yr wyf yn dra diolchgar i chwi am osoa ysgrlt ftra rbag- ,,vol Mr. Chamberlain yn y F ANEII. Diau yr effeithia yn idw)'s ar y rhai oertdynt yn ddeillion yn flaenorol i'r can- ) vniadau alaethus o'r gweithredoedd ffol a wnaed ychydig >11 ol gan fwyafrif y gencdl. Y mae pethau yn .ivfud oddi amgylch yn awr, fel yr oeddwn yn gweled y 'masai rhaid i bethau ddyfod. Y mae Llythyr Llundain,' ,t yr nil or mis hwn, yn profi i mi, fel lawer gwaith o'r I laen, nad yw y brawd hwn yn y satle briodol i ddeall y teimlad Cymreig. Y mae lawer pryd yn dra thebyg i "wrnad rhwbel y Lotidoi letter yn y South Wales Daily JYcics. Cymir.ergynglior. y brawd o Luudain, paid a cholli dy synwyr gwleidyddol. Nidydym ni yn Nghymru mor ffol :ig yr wyt tybied ein bod. (ihd Mr. Gladstone, druan yn lIonydd, y mae efe wedi cyfhiwni mesur ei anwiredd. Y mae sylwadau y brawd am Mr. Bright a Mr. Chamberlain vn wrthun o ffiaidd. Vau Ryddfrydwr Bit fa Mr. Gladstone i'tioed mor advanced a hwy. Y mae yn beth eywilyddus i ieddwl fod Gohebydd Llundain, ac eraill, yn damsang dau ;nor rhagorol yn ndiob ystyr, ond bod yn slafiaid a Mr. \;ladstone. Yr ydwyf fi, ao eraill, yn dra diolchgar i nhebydd y Deheudir, am ei sylwadau synwyrol, cym- "e¡lrol, a sicr, mewn perthynas i wleidyddiaeth y dydd. Kfe a ddywed Y mae yn draethiad o wirionedd noeth ¡tll1 Gymru,' &c. Yr wyf yn hollol gydsynio ag ef yn y neiriau Os na wrandewir ar wiriolleddyn yr iawii-bryd, ijydd yn rhaid gwrandaw arno yn fwy diweddar.' Gwir bob gnir. Braidd yr oeddwn yn disgwyl, lIlri. Gol., y geiriau :mnheg eanJynol Y n taflu eu holl ddylanwad o blaid y wiinyddiaeth, serch mathru eu hen egwyddorion dan eu trne,1.' Gwn am lawer o'ch darllenwyr craffus nad ydynt yn credu y geiiiau uchod. 'Ymuno &'r blaid Ryddfrydig.' i'WY yw y blaid Ryddfrydig, wys? Dwyn oddi amgylch losurau llhyddfrydig yw amcan presennoldeb Mr. Chamber- lain, 1111'. Bright, &c., yn y Ty. Dim ond i Mr. Gladstone dailu ei hen gynllun rheibus, wele greadigaeth newydd, yr I,yn a ddylasai fod wedi ei dwyn i fodolaeth er's tro gyda'r niwyafrif y darfu i ni mewn ymdrech eu rhoddi i Mr. (iladstone. Y mae yn gywilydd iddo i ni gael ein gwerthu ;,aiiddo am bris mor isel. Y gofyliiad yn awr yw, a ydym iii fel cenedl yn foddlawn aros yn y cyflwr y mae mwyafrif "in gwlad mewn yabryd gwallgof wedi ein harwain iddo ? Hywedwn ag un iloedd—'Taflwn hen gynllun anghyfiawn Mr. Gladstone o'r ueilldu, a chawn yr hyn sydd gyfiawn i ni fel cenedl,' Yr eiddoch, KHYDDFRYDWK.

Y G W R T H-D D E G Y M W Y R. i'ONKDDIGIOJJ, Goddefwch i mi ddyweyd gair ar y mater hwn mewn attebiad i Y1/lo!ililydd. Ceisia fod yn dra doniol ac Ys- jrythyrol. Ond gwelir yn amlwg ei fod yn llefaru o dan ddylanwad digllonder anfoddog, ao yn gwneyd i un gredu ¡",¡ colli y degwm yn golled uniongyrcbol iddo. Ond os yw efe yn credu y bydd i'w lith leihau y gwrthwynebiad i'r degwm, nis gallwn feddwl am ddim cymmhwysach na'r byn ;1 (Idyfynodd o eiriau y gii'r doeth yn nechreu ei lith. Dy- wedå. Os ydyw y degwm yn eiddo mor gyfiawn a cbyf- n itldawn i'r parson ag ydyw y rhent i'r meistr tir, neu y iheth i'r llyvvodraetli,' &c. Pe buasai YmofynyM wedi ■ iiilim yr crthyglau yn y FA!ŒR, buasai wedi arbed y dmtferth iddo ofyn y fath gwestiynau. Unrhyw un a all ddyweyd fod yr hyn a ddygwyd oddi amgylch yn y modd v dygwyd y degwm yn gyfraith y wlad yn gyfiawn, rhaid toil ei syniadau am gyfiawnder ynrhai rhyfedd iawn. Gwir lod talu y degwm yn uyfreithiol gyiiawn yn Mbrydain er's I'lynyddau. Ond a yllyw yn foesol gyfiawn sydd beth arall. YI1 amser Mari Waedlyd, ae mewn amserau eraill, yr oedd ) ii ti,oif)-eitltiot gyfiawn lladd a llosgi y rhai a feiddient wrth- wynebu yr Eglwys Babaidd. Yn amser ein tadau, yr oedd yn tlyfreithiol gyfiawn carcharu a dirwyo y rhai a feiddient bregethu ac addoli ond yn ol rheolau yr Eglwys Wladol. A yiioedd yn foesol gyfiawn am fod cyfreithiau y wlad yn ei orchymyn ? Os ydoedd, paham na wneid yr un peth yn .< « r ? Y mae egwyddorion moesol yn aros yr un. Y mae cviiawnder yr un heddyw ag yn amser yr eiledigaethau. bham na theflid i garchar, na losgid wrth yr ystangc, na thorid â .llif, na rwygid gwragedd beichiogion, na thorid iironan y rhai ydynt yn rhoddi sugn i blant, na tbynid allan lygaid, na tbynid cyrph yn ddarnau oddi wrth eu gilydd 1 tddyw am wrtbsefyll yr Eglwys Babaidd, ac am wrthod ydsynio a'r Eglwys IVIadot ? Os oedd yr Eglwys yn Sjvneyd ei dyledswydd pan wnai hyny, y mae yn esgeuluso ti dyledswydd heddyw ae y mae gan y parsoniaid, a'r es- gobion, a'r llu gweision cyilog, y. gwynebgaledwch a'r di- sywilydd-dra i dderbyn yr holl arian hyn yn flynyddol, ac yn gwybod nad ydynt yn gwneyd eu dyledswydd. A wnuiff Ymofimydd ddyweyd wrthyin, fel cenedl, a yd- uedd yn foesol gyfiawn erlid yn yr amser a aeth heibio? Os »«'id, paham nad ydyw felly yn awr ? Os ydyw fod cyf- laith y wlad yn gorchymyn peth yn ei wneyd yn gyfiawn, y," byddai yn gyfiawn heddyw gospi pob Ymneillduwr. Clnvilied Ymofynydd i'r peth hwn. Ni ryfeddem ei weled y 1'1 atteb yn gadarnhaol. GYlla golwg ar yr un cyfiawnder yn perthyn 'i'r tir-ar- glwydd ae i'r parson, gofynwn iddo brofi hawl foesol y naill IWU y Hall. Y mae yr Eglwyswyr yn barod iawn i gyfeirio at y degwm dan yr heu oruchwyliaeth ond nid ydynt yn barod i gydnabod mai un o ddeddfau tirol a gwladol I-rael ftead y degwm :-yr hwn nid oedd yn. orfodol er hyny. A l'uaii geir deddfau tirol Israel i Gymru, bydd yr amaethwyr ) n fc?idlawn iawn i dalu y degwm i'r un amcanion ag y tehd gan Israel, ac yn ol yr uu egwyddorion. Am hyny, yT ydym yn gwrthod talu y degwm am mai dddf anghyfiawn ydyw, wedi ei gosod ar lyfrau y wlad gan w-arglwyddi ae esgobion er eu mantais eu hunain, serch f"l hyny yn ?.gl??fiebwnder 4'r wlad yu gyffredinol; ao "'Fyd, am fod yr Eglwys sydd yn derbyn y degwm wedi 1)?i(lio a gwneyJ yr hyn y rhoddwyd y degwm iddi am ei w»»yd. Ac etto, am fod Uawer o'r degwm wedi ei droi oddi I vrth yr am can gwreiddioJ, a'i wneyd yn gynnaliaeth i rai oes unrby??, gyssylltiad o gwbl rhyngddynt A chrefydd. ""e caniatcid fod y degwm yn foesol gyfiawn mewn eg- ,v r' Y mae y camddefnydd gwaradwyddus sydd wedi ei wi i.0 hono, ae yn cael ei wneyd o hyd, yn ddigon o sail 0, e, wrthwynebll. .}len ?*?'y°? ewestiynau eraill a ofynir gan Ym- Y mae ce^s^° eu hatteb yn oferedd, am mai cwest- ivlii 'u ^k aeriadol ydynt; ac y mae yr un mor anhawdd a • oleuni yn wyllweh ag yw argyhoeddi a goleuo un lionv r+' ar fymPwy- Ac am eu ymadrodd 'druain o IO,?tt, r peth goreu a ellir ddyweyd, yn ddiammheu yw, toa! t • ? yn ^ruanaidd y mae efe ei hun, ac am hyny yn 'b i?ltil ei Salon; ond yn ceisio cynuro ei bunan drwy daflu y trueni i le nad yw. Ond waeth iddo heb gam- gysuro ei liunan, y mae y degwm mor sicr o gael newid ei gwrs a'i amcanion, a dadgyssylltiad a dadwaddoliad mor sicr a chodiad haul yfory. Ac os ar y degwm y mae Ym- ofynydd wedi arfer byw, cynghorem iddo ymofvn am fyw- ohaeth mwy anrhydeddus a sicr, sef gwirfoddolrwydd ei blaid. Un aylw bach ar y rhan olaf o'i lythyr. Yr ydym wedi rhoddi y peth yn nwylaw ein haelodatt seneddol, ac wedi gwneyd hyny er's blynyddmi. Ond y mae Yinofyni/dd ai blaid mor gildynus ac yiityftiig fellJa fynant wneyd dim ond gwawuio ein haelodau seneddol, a thatlu eu cais yn ol gyda <lirmyg, Ac, y mae eu hymddygiadau bellach wedi cael yr effaith bnodoi; sef, gwneyd i'r bobl gymmeryd y peth yn eu dwylaw eu hunain. Ydyw, Mr. Ymofynydd, y mae yn rhaid Gwydddeiddio y wlad a cliofiwch, os yw Gwyddel- eiddiweh yn anfri neu allan o le, fud y cyfrifoldeb u hyny amoch chwi a'ch plaid; a phe l'ho,ldech tihwareu teg j'eh cydwybod, chwi gaech deimlo hyny. Am roddi *eglurh&id boddhaol' i ehwi, a'r llawer eraill y soniweh am danynt, byddai yr un mor hawdd rhoddi ei olwg i ddyn a dynodd allan ei lygaid yn wirfoddol. 'Does neb mor ddall a'r hwn na fyno weled. Hwyrach y cawn lith arall gan Ymofynydd yn profi cyfiawnder mocaof—nid cpfretthiol—y degwm; a byddai yn ddymunol iawn gan lawer gael eu boddhau ar y pwngc; ac os gellir eu boddhau â rhesymau digonol, hwy dalanfc y degwrh o wtrfodd calon, os yn bossibl. Yr un pryd, liwyrach y cawn cglurhâd boddhaol ar y gwahaniaeth rhwng egwyddor y degwm pres- ennol a'r degwm dan yr hen oruchwyliaeth a rheswm boddhaol paham y caiff un tculu mewn plwyf, allan o gan- noedd o deuluoedd, yr holl ddegwm yn awr, tra yr oedd un o^bob tri-ar-ddeg yn ei gael or blaen o dan yr hen oruch- wyliaeth ? Ië, yn wir, Syr, 'sefyll i fyny a ddylasai y parsoniaid a'r esgobion, a gwerthu i fyny bob rebel a wrthodai dalu y deg- wm.' Trueni iddynt beidio mor fuan. Paham nad allai olynwyr yr apostolion barhau i wneyd eu dyledswydd, tybed ? Ha gwelir yn amlwg o ba fath ysbryd y mae yi": ofynydd. i Y mae dy leferydd yn dy gyhuddo.' Pe buasai y degwm yn gyfiawn ac yn sicr, ni fuasai raid i chwi, na neb arall, fyned i'r fath dymmher ddrwg, a bwrw allan y fath felldithion, Owelir beth a fllasech chwI yn ei wneyd pe gallasech, Syr. Gan fod eich plaid mor gref yn awr, a ehanddynt gynlljfer 0 4 ffyn-baglau,' paham na wnant ell dyledswyddall ? Mewn gwaed oer ac ysbryd tangnefeddus, heb ewyllysio melldith ar ben Ymofynydd, na neb o'i blaid, nae ewyllys- io iddo gael ei werthu i fyny, er yn ofni ei fod wedi ei brynn i lawr. Ydwyf, Arc., CVMRO. I

PERFFORMIAD 'RHYS LEWIS.' I FONEDDIGION, I Ymddengys fod ewmni yn crwydro ar hyd y wlad yr wyth- noaau diweddaf, i actio y gwaith poblogaidd uchod, a hyny er badd iddynt eu hunain. Argraphant ar eu hysbysleni yn mhob mhob man lie yr &nt eu bod yn gwneyd hyn 4 drwy ganiatad yr awdwr.' Oddi ar ymddiddan personol gyda'r awdwr, awdmdodir fi i hysbysu na roddodd efe ganiatud iddynt. 0 ddeutu blwyddyn yn ol, y mae yn wir i'r Parch. Evan Davies, Trefriw, anfon at yr awdwr i ofyn a fyddai ganddo withwynebiad i ychydig gyfeillion yno actio Rhys Lewis,' er budd rhyw sefydliad crefyddol, ac i'r awdwr atteb na fyddai. Ond fe wêl pob dyn synwyrol mai peth hollol wahanol ydyw i'r ewmni fyned ar hyd y wlad fel y gwnant. Y mae hyn wedi ei bwyntio allan iddynt er's tro, ac etto parhaiit i ddyweyd yn mhob man lie yr Ant—' Drwy ganiatad yr awdwr.' Gwybydder nad ydyw hyn yn wir; ac o herwydd rhyw quirk yn nghyfraith y copyright, nid all yr awdwr na'r cyhoeddwr eu hattal. Ydwyf, &c., I J. M. JONES.

I CYFARFOD GWYL DEWI SANT YN RHUTHYN. I FONEDDIGION, Dan y j>enawd uchod, ymddangosodd llythyr brwnt a bustlaidd yn y FANEB am yr 8fed o'r mis hwn. Cynnwysa yr ymosodiadau mwyaf annheg a disail ar lenorion adnab- yddus; megys, Ehedydd Iâl, Rhuddenfab, Rhuddfryn, a Uomerydd. Y mae yn bossibl iawn mai ymgeisydd siom- edig ydyw awdwr y llythyr. Yr oeddwn braidd yn synu fod llythyr mor iselwael wedi cael ymddangos yu y FAÑER o gwbl, i geisio taflu llwch i lygaid rhywrai yn erbyn cyfar- fod Gwyl Dewi yn Rbuthyn, yr hwn sydd yn digwydd bod yn un o'r cyfarfodydd goreu a mwyaf poblogaidl agynnelir yn y dref. Y mae ymgais wedi bod yn cael ei gwneyd er ceisio ei ladd er's o ddeutu tair blynedd gan bohl II alwant eu hunain yn gymmydojfion, trwy gynnal cyfarfod opposi- tion ar yr un noson. Olld y maent wedi ffaelu yn eu ham- can. A dyma'r dodje newydd ydyw, gwneyd defnydd o'r FANER. Ond er gwaethaf pobystrywiau, y mae y cyfarfod yn dal ei dir, ac mor fyw ag erioed. Prawf o hyny ydyw, fod Neuadd y Dref yn llawn, a'r gynnuileidfa wrth ei bodd yn mwynhau y cyfarfod am yn agos i dair awr. Y gwir ydyw, yr oeddy cyfarfod eleniyn dra dyddorola sylweddol i bawb ond rhyw fodau jut/oils a siomedig, yn cael eu llyw- odraethu gan hen ragfarn gulfarn gau.' Yr eiddoch, &c., UN O'R PWYfLG()R.

I Wrth weled brodyr yn ymhyfhau yn eu hymdrechion i daflu llwch i lygaid eich darllenwyr (o flwyddyn i flwydd- yn), dan gochl ffug-enw, yn erbyn yr hen sefydliad hwn yn Rhuthyn, a hyny, fel y mae yn amlwg, oddi ar amcanion sectol ac isel, bydd yn bleser genyf, ond i Trefwr roddi i'ch darllenwyr ei enw priodol; roddi attebiad llwyr i'w holl ym- holiadau gwyntog a chamarweiniol. Nid oes dim amlycach na bod llwyddiant yr arwest len- yddol uchod-er holl wrthwynebiad, gwenwyn, ae onsyn- iadau maleisddrwg ei gelynion-yn ddolur calon iddynt; a byddai yn fanteisiol i'r cyhoedd gael y gwir, yr hyn a ym. rwymaf i'w roddi wedi i Treftor amlygu ei enw. Nid oes gan y pwyllgor, mor bell ag y mac fy adnabydd- iaeth i o hono yn ystod y deuddeng mlynedd diweddaf, ddim i'w gelu, ond y mae ganddo lawer o frdd i'w ddad- guddio; a hyny, fel y mae yn rhyfedd dyweyd, yn tarddu oddi ar gulni a chrintachrwydd ysbryd sectyddiaeth. Fel aelod o'r pwyllgor, Yr eiddoch, &c" Rhuthyn. KHUDDENFAB. I

T-WR Y JIWBILI, I DnA T II L U I DIDDYMIAD DEGWM CYMRU. I FONEDDIGION, I Y pwngc sydd yn mawr ddyddori Tywysog CYlllru maerod bwrdeisdrefi, eadeirwyr galluoedd lleol, a phrif ddynion pob tref a phlwyf yn y Dywysogaeth, ar hyn o bryd ydyw-Pa fodd i gotfhau yn briodol jiwbili ain Oras- usaf Frenhines? Hyd y gwelais i, nid ocs neb 0 honynt wedi hitio ar gynllun cenedlaethol, yn cyrhaedd gwlad a chenedl trwy Oymrll benbaladr Lleol, ac ammhwrpasol, a diflanedig yw y mwyafrif o'r eoffadwriaetliau a awgrymir ac a gynnygir i sylw. Yn ugwyneb hyn, nodaf yr hyn a ddylid wneyd Oyfoder Chtiyddfa Dragywyddol iddi yn mhob Garlref I Gwledig yn Nghymru. j Bydded y wyddfa hono deilwng o'r Frenhines N'iotoria, a llawenyched ei choffadwriaeth galon Cyinro hyd ddiwedd amser. Ystyr y gair Jiwbili ydyw Rhyddhâd Caethion, ac Ad- feriad Meddiannau i'r rhai yr oedd eu heiddo dan wystl. Bydded y jiwbili yn Nghymru felly. Y mae amaethwyr Cymru dan wystl y degwm, ae ym- awyddant yri fawr am gael eu rhyddhan oddi wrtho. Gall y bobl dda a enwyd-o Dywysog Cymru i waered-a phawb arall sydd yn teimlo sel am ddathlu yn briodol jiwbili Vic- toria i Gymru, arfer eu dylanwad, a rhoddi eu llaw a'u llais i'w ddwyn o amgylch, heb deimlo y gradd lleiaf o bryder, eu bod trwy hyny yn gwneyd y gronyn lIeiaf o gam ac ang- hyfiawnder A neb yn y Dywysogaeth ac ar yr un pryd, bydd yn jiwbili i amaethwyr Cymru o frenhinol ae anrusgrif- iadwy werth. Cyfoded cenedl y Cymry fel un gwr i egnio dwyn hyn oddi amgylch yn gofnodiad o banner can mlwyddiant ein Grasusaf Frenhines. Y mae hwn yn bwngc ac yn fater heb yr un arliw o bleidyddiaeth boliticaidd na chrefyddol yn perthyn iddo. Nid oes unrhyw sefydliad na pberson unigol yn cael ei golledu trwyddo, Nid oes unrhyw hawl na buddiant yn cael ei leihau na gormesu arno. Y mae fel bendith Duw-yn lleshau myrddiynau heb ni- weidio neb. Yr wyf yn gofyn yn hyderus i esgobion Gym. rn ymuno i ddwYIt hyn oddi amgylch fe fydd eu ffrwyth- an, ar fynydd-diroedd Cymru, yn vsgwyd fel Libanas, a'r EglwyR, o'i herwydd, yn blodeuo fel gardd yr Arglwydd. Yr wyf yn gofyn i'r landlords ei gefnogi-bydd yn elw, yn dangnefedd, ac yn sicrwydd gobaith iddynt. I'n holl awd- urilodan lleol a'n boneddigion, bydd yn gadernid, yn hyf- rydweh, ac yn urddas. Ac i'r amaethwr-ar dir llafur yr hwn y mae y brenin yn hyw-bydd yn jiwbili anghym- mhuo], yn rhydilhad y gwystl oddi ar dir ei dadau, ac yn adferiad i'r genedl o un rhan o ddeg o drefdadaeth eu hen- afiaid, a hyny heb wneyd y rhithyn lleiaf o anghyfiawnder, o gam, nac o golled i neb byw bedyddiol. Fy nghynllun i i ddwyn hyn oddi amgylch ydyw hyn potl i'r Eglwys, a phob dcgwm-feddiannydd, gydsynio i droi ei degwm yn gyfalaf, a'i fuddsoddi mewn rhyw ddiogeliad- au diammheuol a gynnyrcho log sicr a pharhaol; ac fod i'r senedd ddcddfu ac awdurdodi y trefniadau hyny i'r perwyl a ganlyn Yn gyntafFod i'r degwm (yn Nghymru) gael ei gyf- newid 0 fod yn First charge on Land, a'i wneyd yn First Title in Land, yn mhob amgylchiad llo y telid neu y telir ef, ac yn mhob tir, a lie, a deiliadaeth a fu, sydd, nell a fydd yn ddarostyngedig i'w daliad. Sef, fod y degwm yn catl ei ddeddfu a'i ddadgan ei fod yn un rhan 0 ddeg cyn- nwynol [first one tenth part), 0 bob tir a daliad y telid neu y deilliai degwm oddi arno, a'i fod i barhau yn anwa- hanedig a thenantiaeth a daliadaeth amaethyddol y tir hwnw byth rbag lIaw; ac nad all neb ei brynu na'i berch- enogi mwyach oddi gerth y tenant a breswylio yn y fferm, ac a amaetho y tir y deilliai y degwm oddi arno, Yn ail:—Fod pob perohenog a derbynydd presennol o ddegwm, neu o fudd deilliedig oddi wrth ddegwm, yn rhwym o'i werthu a'i drosglwyddo i'r tenant am- aethyddol sydd yn byw yn y tyddyn ar y tir, neu y ddeiliadaeth y mae y degwm yn ddeilliadwy oddi arno (am swrn pennodol a theg o arialn-cyfrifedig yn ol nifer resymol ac appwyntiedig o fiynyddoedd o bryniant) ac fod y pryn- iant yna yn rhoddi i'r tenant y First Title a'r Hawl Cartref yn ei dyddyn ,i ddeiliadaeth; sef, yn rhoddi iddo deitl anorehfygol i'r first one tenth part o'i fferm, ac o'r hawl i breswylio mewn heddweh yn ei dreftadaeth, cyhyd ag y byddo yn alluog I dalu rhent teg a gofynion cyfreith- lawn. Yn drydydd :-Fod y L]ywodraeth, trwy gyfrwng awd- urdod lleol y plwyf, i roddi benthyg arian y pryniant-i bob tenant a ofyno am hyny-ar 16j i?? l .,? r ddi.g,?lw'h yr unfed ran o ddeg o'i dir a brynasid g.,?dd.. Yr hawl a'r Hog i gael eu talu yn ol i'r Llywodraeth trwy daliadau blynyddol hawdd, yn cyrhaedd o ugain i dd?g-.?-h,?g.i. o fiynyddoedd, ac i gael eu casglu'a'u talu gan local authorities pob plwyf, fel y eesglir ac y telir trethi, i ad-dalu Loans Jor Sanitary purposes, kc. Fod i awdurdod lleol bob plwyf gael eu hawdurdodi gan y Llywodraeth i brynu holl ddegymau y plwyf hwnw am bris tfig ac appwyntiedig gan gynnrychiolwyr priodol yr Eglwys, &c. (a chan bwy bynag a fyddo yn perchenogi y degwm, ac a fyddo yn meddu yr hawl ddiammheuol i'w werthu); ac fod yr awdurdod leol hwnw yn benthyca gan y Llywodraeth gyfryw swm ar ddiogelwch trethi a degym- au eu plwyf, ag a dalo yn gyfiawn arian y pryniant i'r gwerthwr yn gyfanswm, am holl ddegwm y plwyf, ar un taliad, Yna caffai y gwerthwr fudd-soddi y cyfalaf yna mewn diogeliadau budd-gynnyrchiol; a chaffai yr awdur- dod lleol gyfartalu swm y dreth ar bob un o'r deiliaid aln- aetlryddol-yr hyn y byddai yn angenrheidiol iddo ef ei thalu yn ilyiiydflol-er mwyn talu i fyny hawl a llog yr arian a fentliyciasid gan yr awdurdod leol i brynn ci ddegwm. Derbynebau (1'eceipts), casglydd trethi yr awdurdod leol, am daliad y cyfrandalindau, i fod yn brofion anorchfygol o'r hawl cartref (tenant right), i bob deiliad yn erbyn pawb, a sicreb (certijicatc) yr awdurdod leol o daliad i fyny y cwb! o'r hawl a'r nôg-i fod yn deitl anorehfygol am y degfed ran cyntefig o'r tir, a'r boll freintiau perthynol i hyny. Y teitl a'r hawl cartref hwnw byth rhag llaw i fod yn eiddo cyfangwbl a diammheuol i'r tenant o genedlaeth i genedlaeth, ae i fod yn feddiant cwbl unigol a gwalian- edig oddi wrth hawl y tir-feddiannydd (fel y mae y degwm yn awr), ac i fod yn drosglwyddedig yn unig rhwng tenant ymadawol a thenant dyfodol. Mewn pob amgylchiad pan y bo anghyfartaledd mawr rhwng gwerth y degwm pan ei prynir, A, swm y rhent a delir ar y ddeiliadaeth (holding) y byddo yn deillio oddi arno- fod hawl gan y tenant i gael prisio yr holl ddeiliadaeth, a chael sefydlu y cyfartaledd trwy raith, o flaen barnwr llys sirol ei dalaeth, Pob treth ac ardreth rhag llaw i fod yn sylfaenedig ar y cyfartaliad hwnw, hebymyraeth dim fi, hawl medditinniad y naill na'r llall o'r pleidiau. Wrth gwrs, bras-linelliad o'r cynllun ydyw yr uchod. Y mae rhai pethau anhebgor o'r cynllun, a'r ewbl o'r manyi- ion, i'w chwanegn etto. Yr hyn yr wyf fi yn ei olygu wrth arfaethu fod i'r degwm gael ei gyfnewid o ran ei ansawdd (mewn rhyw ifordd a fo yn ayfreithlawn bossibl), a'i werthu a'i drosglwyddo o fod yn eiddo ac yn hawl perthynol i'r Eglwys i fod yn eiddo ac yn feddiant perthynol i'r tenant amaethyddol, ydyw rhoddi inantais yn ngUyrhaedd y tenant i sicrhau hawl-feddiant anorchfygol i'w hen gartref, cyhyd ag y gall efe fel tenant dalu pob charges cyfreithlawn y byddo ei ddeiliadaeth ef, o bryd i bryd, yn ddarostyngedig i'w talu. Nid oes dimyn annheg yn hyn yna, na dim yn newydd nae annaturiol yn yr egwyddor o hono; y mae y tenant am- aethyddol wedi bod yn gwneyd llyn ar hyd ei oes. Ba yn talu y degwm i barson ei blwyf, y rhent i'w landlord, treth y tlodion i gasglydd trethi y gwarcheidwaid plwyfol, y dreth at special ac at general expenses y Sanitary Authority, i'r awdurdod hwnw; yr highway rate, y lighting rate, y county rate, a'r holl one hundred and one o drethi eraill a osodid arno, i bwy bynag a awdurdodid yn gyfreithlawn i'w derbyn oddi arno. Benthyciodd Bwrdd y Llywodraeth Leol a Dirprwywyr y Gweithfeydd, filoedd ar filoedd o hunnau ar ddiogelwch trethol, i wneyd sanitary works er budd i'r tir-feddianwyr a phaham nad ellir gofyn iddynt ar yr un telerau a'r un diogelwch i fenthyca arian i fod er budd i'r deiliad hefyd, yn enwedig ar ol i'r deiliad hwnw ddyfod yn freeholder ar feddiant parhaol ac anorehfygol yn ei ddeiliadaeth ? Cartref yr amaethwr, fel deiliad gwlad ei enedigaeth dreftadol, ydyw y tyddyn lie y ganwyd lie y magwyd ef, a dylai gael sicrwydd heddwch i breswylio ynddo. Charge a osodwyd arno gan y tir-feddiannwyr ydyw y rhent; a charge arall a osodwyd arno gan y Llywodr- aeth, .? eraill ?vv pob treth a gofyn aral l a wneir arno. "c{da;:r;I:nl;íit, Y;arál :f;:th. wyr fod yn brophwydi na dewiniaid cyn y gallant ragweled y bydd yn annhraethol well er l!es pob do"barth, i'r (i?g?m gael ei werthu a'i drosglwyddo i'r tenant amaethyddol, na phe gwerthid ef i'r tir-feddiannwr o blegid trwy ei werthu a'i drosglwyddo yn hawl a bnddiant i'r deiliad, fe gryfheir y cyfansoddiad Prydeinig i raddau annirnadwy werthfawr. Deuai miloedd o amaethwyr nad oes ganddynt feddiant— nae oes led troed '-yn naear eu gwlad eu hunain-deuent felly yu feddiannwyr cyfranau o'u gwlad gynhenid a nlfelf;d:ai:1 1I'n:; ffdT: ymroddgar, uefnyddiol o'r wladwriaeth ac o'r deyrnas. Tra, o'r ochr arall, pe yr ymgymmerai tir-feddiannwyr fi'i gyssylltu S.'u tiroedd, a'i godi yn rhent chwanegol ar y tenantiaid, tyneut yr aflwydd a'r felldith fwyaf dinystriol yn eu penau a dynwyd gan neb yn Nghymru o 'seithfed fiwyddyn-ar-hugain Harri'r Wythfed' hyd yr awr hon Bydd yn ddyddorol iawn genyf ddarllen unrhyw sylw- adau pwrpasol, unrhyw awgrymiadau defnyddiol, ac Itn. rhyw adolygiadau ystyrbwyll, y gwelo blaenion fy nghenedl yn dda eu cyhoeddi ar unrhyw ran o'r br&s gynllun a osodais ger bron, yn enwedig os oes gwrthddadl, fel y elywer hi. Yr eiddoch yn genedlgarol, Llanrvist, Mawrth 15fed. GWILYM COWLYD.

Nos Fawrtli, yr oedd dyfnder yr eira yn Abercarn yn 14 modfedd. Yr oedd yr un tewder i'w gatifod yn Ycysspwl yr un nos wait h. Bu John Perkins, 30ain ralwydd oed, farw yn Barry, ddydd Mawrth, mewn canlyniad i archollion a dder- byniodd y noswaith flaenorol mewn ymladdfa. Dydd Mawrth diweddaf, daeth Mesur Corphnraeth Caerdydd ger bron pwyllgor detholedig o Dy yr Arglivyddi-Arglwydd Balfour o Burleigh yn y gad- air. Pasiwyd cynllun Pontydd Granegetown, ac ym- ddengys fod cwmni Dyffryu Tfif i gael ad-daliad.

Y METHODISTIAID. DWYRAIN MEIRIONYDD. 9YNNALIWYD y Cyfarfod Blisol hwn yn Llandderfel, dydd- iau Linn a Mawrth, Mawrth "fed a'r 8fed. Llywydd, y Parch. D. C..Edwnrils, I. A. Deehretiwyd am un ar ddeg. Treuliwyd y cyfarfod cyntaf i wrandaw adroddiad yr yni- welwyr ii'r eglwysi, ac mewn gwneyd sylwadau arno. Bu. pwyllgor y Oyfarfod Misol yn eistedd am hanner awr wedi un. Dechreuwyd yr ail gyfarfod am ddau, a'r trydydd am bump. Darllenwyd a chadnrnhawyd y cofnodion. Der- byniwyd casgliadau. Dymunir ar i'r lleoedd sydd heb ddwyn eu cyfran i law tuag at y Gymdeithasfa ofalu am eu hanfon i Air. Owen Lloyd, Post Office, Corwen. Rhoed annogaeth wresog i'r holl eglwysi gynnal cyfarfodydd gweddïau yr wythnos o flaen y Gymmanfa, i ofyn am i'r Arglwydd fod yn amlwg ynddi. Rhoes archwiliwr y eyf- rifon ei adroddiad. Pasiwyd fod i'r trysorydd dalu yr arian dyledus arnom i'r Athrofa. Pasiwyd ein bod yn gofyn i gyrnmunweinyddwyr y diweddar Barch. Robert Edwards, Llandderfel, i drosglwyddo i ni y can punt sydd ganddynt tuag at gynnorthwyo gw^r ieuainge yn Athrofa y Bala. Penuodwyd y Parch. H. Williams, if. A., Mr. R. J ones, v. H., Bala; Mr. B. Hughes, Rhydlydan, a'rysgrif- enydd, i gyfarfod brodyr o Orllewin Meirionydd, i roddi ystyriaeth i'r dull goreu o bennodi lleoedd y cymdeithasfa- oedd yn y sir, ac awgrymwyd eu bod yn ymgynnull yn y UymdeitliaBfa nesaf at hyn. Pasiwyd fod i'r ysgrifenydd anfon materion yr arholiad i Air. E. Edwards, Llanuwch- llyn, a'i fod ef i gael sefyll yr arholiad pan yn gyfleus iddo yn yr haf, a'n bod yn ystyried y flwyddyn hon yn terfynu yn Ionawr, 1888, ei flwyddyn brawf. Rhoed rhybudd gan y Parch. Ullis Edwards, M. A y bydd iddo yn y Cyfarfod Misol nesaf, gynnyg:—' Fod y Cyfarfod Misol hwn yn dad- gan ei farn yn ffafr addysgiaeth yr iaith Gymraeg yn yr ysgolion dyddiol.' Darllenwyd amryw lythyrau. Pennod- wyd y Parch. J. Williams, Llanarmon a Mr. H. Hughes, Tregeiriog, i wrandaw llais yr eglwysi yn Glynceiriog a Nantyr yn newisiad gweinidog. l'cnnodwyd Air. E. Vaughan, Lianfor, i ymweled &'rachosSaesnegynyr Athro- fa, a chymmeradwywyd i gymmunweinyddwyr y diweddar Air. D. Jones, Bryn dedwydd, roddi lOp. yn flynyddol tuag at gynnal yr achos hwn Oafwyd adroddiad cysurus iawn am ansawdd yr achos yn Llandderfel. Pasiwyd ein bod yn anfon llythyr yn dadgan ein eydymdeimlad &'r Parch. J. Gwynoro Davies, a'r Mri. Z. Jones, Llanuwch- llyn; a John Roberts, Tal-y-bont, yn eu gwaeledd. G wnaed sylwadau coffadwriaethol am Air. Robert Evans, Gro y Parch. E. Price, a'r Parch. David Davies, ae arch- wyd i'r ysgrifenydd anfon llythyr yn dadgan ein cydym. deimlad at eu perthynasal1 yn eu galar a'n trallod. Caf- wyrl cyfarfod gweddi boreu yr ail ddydd, yn lie cyfarfod eglwysig, a chynnaliwyd cyfarfod gweddi o flaen pob un o'r oedfaon ddydd Mawrth. Prcgethwyd nos Lun, ac am ddeg, dau, a chwech, ddydd Mawrth, gan y Parchn. E. Jones, J. Howell Hughes, John Williams, W. Griffith, D. O. Edwards, M. A., a D. U. Davies, ir. A. Y mae y Cyfar- fod Misol nesaf i fod yn Llanuwchllyn, a hyny ar y Llun a'r Mawrth, Mai 9fed a'r lOfcd. Dechreuir yno am un ar ddeg. Treulir yr awr gyntaf i ymdrin 6, mater; sef, Dysgyblaeth Eglwysig,' yn seiliedig ar 1 Cor. v.; y Parch. D. Hughes, Corwen, sydd wedi ei bennodi i'w agor. Testyn y cyfarfod eglwysig boreu yr ail ddydd yw, 'Y cyssylltiad sydd rhwng llwyddiant crefydd a gweddiau y saint,' yn seiliedig ar Hab. iii. 2. Y mae pwyllgor yr Ysgol Sab. bothol i eistedd yno. Ac y mae pwyllgor y Drysorfa Gyn- northwyol i eistedd yn Nghorwen ar ail ddydd y Gym- deithasfa. SIR GAERKYJIDDIX, CYNNALIWYD Cyfarfod Misul Pantgwyn, yr hwn hefyd oedd yn Gyfarfod Misol Chwarterol, Mawrth 8fed a'r Llywyddwyd gan y Parch, Robert Salmon, Llansadwrn. Darllenwyd a chymmeradwywyd penderfyniadau y Cyfar- fod Misol blaenorol. Hysbysodd y oyfeillion a drefnwyd i fyned i Salem, Rhandirmwyn, i gael llais yr eglwys yno yn newisiad bugail, eu bod yn unfrydol yn dewis y Parch. Rees T. Davies-gtvr ieuangc a fagwyd yn yr eglwys hono —i'w bugeilio. Rhoddwyd llythyr cymmeradwyaeth i'r Parch. John Thomas, Llanelli, i Gyfarfod Misol Gorllewm Morganwg. Annogwyd yr Ysgolion Sabbothol yn y sir i bwrcasu adroddiad canmlwyddiant yr Ysgol Sul. Y mae yr adroddiad yn llyfryn gwerthfawr; y mae rhai etto yn aros ar law heb eu gwertbu gellir eu cael, ond anfon at y Parch, W. Lewis, Pontypridd. Hysbyswyd y bydd arhol- iad yr Ysgol Sul yn cael ei gynnal illai 25ain, yn y sir hon, yn Llanelli, Caerfyrddin, a Llandeilo. Enwyd personau yn inliob un o'r lleoedd hyn i ofalu am yr arholiad. Derbyn- iwyd y lIIri. Thomas Francis, Jonah Davies, a Thomas Lewis, yn ol y drefu arferol fel blaenoriaid, yn aelodau o'r Cyfarfod Misol, y tri brawd yn perthyn i'r eglwys yn y lie. Hefyd, derbyniwyd y pregethwyr ieuainge canlynol yn aelodau o'r Cyfarfod Misol:—Mri. Samuel Prydderch, William Davies, Evan Rees, Samuel Evans, a Thomas Evans. Gan fod Hants liywyd y diweddar Barch. J. Harries Jones, llf. A., Ph. I)., Trefecca, wedi dyfod allan o'r wasg yn ddiweddar, annogwyd i'r arolygwr yn mhob Ysgol Sabbotbol trwy y sir i'w ddwyn i sylw yr Ysgol Sul a'r eglwys yn y lie. Y mae yn llyfryn gwerthfawr. Gellir ei gael oddi wrth y cyhoeddwr sef, Mr. D. Williams tb Son, Printers, Llunelly, neu ilfr. Henry Jones, Pen-y- banc, Clos-y-graig, Llandyssul. Hysbyswyd fod Mr. John Thomas Job, pregethwr ieuange, Ammanford, wedi myned trwy yr arholiad sirol yn llwyddiannus, Enwyd i fyned dros y sir hon i'r Gymmanfa Gyffredinol i Liverpool :-y Parchn. J. Wyndham Lewis, a Daniel Lewis, Ferry Side; a'r Mri. Daniel James, Salem, Rhandirmwyn a Thomas Williams, Marine Terrace, Llanelli. I fyned i Gymmanfa Porth, Morganwg :—y Parchn. J, Walters, St. Clears; a David Phillips, Pontardulais a'r Afri. William Morgans, Llanfynydd a David Evans, Bryn Aman. I fod yn llyw- ydd y Cyfarfod Misol am y tri mis dyfodol, Mr. Thomas Harries, Pilroath, Llanstephan ac i bregethu ar y pwngc -sef, I Clauarincb Crefyddol-yn y Cyfarfod Chwarterol nesaf, y Parch. David M. Thomas, Laugharne. Y Parchn. T. Phillips, Siloh; a James James, Llanddarog, i fod yn arholwyr y pregethwyr ieuainge y flwyddyn hon. Pender- fynwyd, lyii ol y rheol arferoi, i'r brodyr canlynol gael eu hordeinio i gyflawn waith y weinidogaeth y flwyddyn hon —Mri. Isaac Morgan, Talley Rees T. Rees, Saleni John Davies, Whitland; John Evans, Hendre; William G. Evans, Llanelli; a John Davies, Llanymddyfri. Anfon- wyd llythyr o gydymdeimlad k'1 Parchn. Abiah Davies, Nazareth; David Jones, Brynamaii, a Thomas Davies, Conwil, yn eu hir gystudd. Gwuaed sylwadau parchus mewn coffhiid am farwolaeth N'r. William Wigley, un o flaenoriaid eglwys Heol Dwr, Caerfyrddin. Cafwyd anerch- iad cynnhes ar y Genhadaeth Gartrefol yn y cyfarfod hwn gan y Parch. D. Thorn Evans, goruchwyliwr y Gymdeith- as, ac annogwyd yr eglwysi i fod yn haelionus gyda chasglu at y Genhadaeth, a bod yn ofalus am wneyd y casgliad yn brydlawn, er mwyn iddo gael ei argraphu yn yr Adroddiad, Bigityddol-y easgliadau i fod yn llaw trysorydd cyffredinol y sir yn mis AJehefin o bellaf. Trefnwyd i'r Cyfarfod Misol nesaf i fod yn Cross Inn, Llangathen, Mi lOfed a'r Heg; y seiat am ddau o'r gloch prydnawn ddydd Mawrth. Pregethwyd gan y Parchn. D. Thorn Evans, W. D. Wil- liams, Gowerton; Robert Salmon, Llansadwrn; David Lewis, Llanstephan; David Phillips, Pontardulais; J. R. Davies, capel Saesneg Llanelli; James Morris, Llansawel; James James, Llanddarog; a Daniel Lewis, Ferry Side. GORLLEWIN MORGANWG. CYNNALIWYD y Oyfarfod Misol hwn yn T.9' Newydd, Cwm- ogwr, Chwefror 22ain a'r 23ain. Llywydd, Mr. William Howell, Pencoed. Darllenwyd cofnodion y Cyfarfod Misol diweddaf, a chadarnhawyd hwynt. Derbyniwyd adroddiad y pwyllgor a fu yn eistedd ar achos Hebron. Wedi cael ar ddeall y wedd sydd ar bethau yno ar hyn o bryd, ae nad oedd gobaith i'r achos fyned lhagddo fel y mae pethau yn cael eu cario yn mlaen yn bresennol, penderfynwyd cychwyn yr achos o'r newydd, trwy geisio cael dynion ieuainge, ac eraill, o'r eglwysi eyfagos i ymaelodi yno, a bod hyn o orchwyl yn cael ei gyflwyno i bwyllgor yn cynnwys y per- sonau canlynol:—Y Parchn. Dr. Saunders, William James, M. A., Thomas Richards, Abraham Roberts, Lewis Morgan, a Mr. T. Phillips (hynaf), Abertawe; y Parch. W, James i fod yn gynnullydd y pwyllgor, Darllenwyd adroddiadpwyll- gor ad-drefniad y dosbarthiadau. Ni ddaeth adroddiad oddi wrth y pwyllgor oedd wedi ei nodi i ystyried y cynllun goreu i ddwyn cofnodion y Cyfarfod Misol igyssylltiad mwy