Baner ac Amserau Cymru

MARWOLAETH YR UCHCADBEN BOWEN. Cyrliaeddodd y newydd i Middleton, Cork, am farwolaetih yr Ucligadbea Charles Otway Cole Bowcn. D.S.O., swyddog Gwyddelig tra adnabyddus, yr hyn a gymmerodd le ddydd Gwener diweddaf, yn agos i HarnsMMth, Deheudir Affriea.

TELERAU Y FANER." VtvfS argrapliiad dydd Stdwrn ydyw 19 yr un ond ei phris Ain chwarter, j'n rh:ui drwy y post, ydyw Is. Sg., ond talu ytim Laon, neu 2s. os na wneir hyny. Anfonir 2 gopi drwyy post am 2s. 9o. y chwarter, ond talu yn mlaen, neu Ss. os'iia wneir hyny. llefyd, anfonir 4, (i, ucu uur'iy w gynnifer, yn ddi-draul dnvy y post gau y Cylioeddwyr yn ol 19. yr uu. Fris argrapliiad dydd Jtorohsr ydyw 2g. Ei pliris am cliwartcr, yn rliad drwy'rpost, os cymmerir 2, neu unrhyw nifer mwy dati yr un amlcn, yw yn ol 2s. 2g. yr iiii, ond talu yn mlaen neu s. lie. os na wneir liyny. Ei pliris we ti ei sampio ydyw 2k., lieu 2s. 9o. y chwarter, ond talu talu yn mlaen; a ;)s. os nà wneir hyny. T mac y chwarteri yn terfynu ddiwedd Jlawvth, Meliefin» Medi, a Rhagfyr. Vn mhob amgylehiad, anfotlir hi yu ml.tcu hyd ties y coir rhybudd i attal. UXOL DALAETHAU YU AMERICA —Aufonir y ddwy Faner am y prisiau canlynol ya ddi-draul i'r Unol Dal- aethau :—Baxeb dydd Mercher yn ol 3s. Sc. y chvarter a Kaner dydd Sjadwrn yn 2s. 2g. y chwarter yn mhob amgylehiad y mae yn rhaid talu yn mlaa i, ac kttelir hi pan y bydd yr arian wedi eu trculio. INHir anfoutrwy ddrafft ar tinge, neu ar rhyw dy masnachol parelius diogel aritil yn Lloegr a gwell hyn na thalu trwy ùapyral1 dollars yr Unol Dalaethau, gan fod eu gwerth hwy yn gyfnewidiol yu y wlad lion. Gwyr pawb, hefyd, pa bryd y terfyna. E AltDDONIAETII.—T mae ami un o'r beirdd, wrth anfon y cyfansoddiadau i ni, yn pwyso aniorn eu cyhocddi yr wythnos nesaf.' Dymunwn hysbysu y cyfryw fo,l yn ammliossibl i ni gyflawui eu cais ond fel hysb.ysiadau. Os bvdd rhyw rai yn etymuno hyny wrth allfon llinellau ar farwolaethau, priodas.ju. neu enedigaethau, &c., dealler y bydd yn angenrheidiol iddynt anfun 3c. am bob llinell agynnwysa y cyfansoddiadan. Cant felly ymddangos yn eill uosaf;' ond ni bydd'-vnyn gyfrifol am eu rhagoroldeb I.tl cd,.I:so,i<lh;\all. Os nli wneir hyn, bydd yn angen- ihoidiol i ni anfon y eyfansoddiadar at olygydd y Pardd- oniaeth a cliymmer felly rai wythnosau cyn ymddangos, YIJ 01 SWIU Y Farddouiaeth fydd mown llaw, TELERAU AM IIYSBYSIADAU. F PRHam Hvsbysiadau M:tsna.ch01, Ysgolion, Bisteddfodau, Cyf.irfo.iydd Cyhocodus, Llyfrau, &c., fydd yn ol 3s. y fod- fe<hl-g:m festir i lawr y golofti. Am flysbysiadan o 1 Yn P yn cynnwys IS o Eiriau neu lai, eodir 6c. ac: yn ol 1. am bob tri gair dros hyny os telir yu luiaenllaw; neu le. y ilinell, os na wneir hyny.

UN FARWOLAETH MEWN 11 MLYNEDD. Ni chymmerodd dim ond un farwolaeth le mewn un mlynedd ar ddeg yn Mwnglawdd y Pare o Lofeydd Bickerstaffs, lie yr oedd 550 o ddynion yn gweithio. Gwnaed sylwadau ar y digwyddiid angbyffredin hwn yn y trengholiad yn Skelmersd lie, d lydd Mawrth. Glowr o'r enw Benjamin Tyrer oedd yr un a gyfarfyddodd h'i farwolaeth, trwy gwymp nenfwd. Yr oedd y trangcedig a'i fab wedi gadael y lie, am fod arwyddion o I anemwyth. der' yn y nenfwd; a phan ddychweIasnt i gyrchu eu 'twls' y rhoddodd y nenfwd ffordd, ac y lladdwyd y tad.

LLOFRUDDIAETH MEWN TREN AR Y FFORDD HAIARN. SAETHU AC YSBEtLlO BOOK-KEEPER." Pan gyrhaeddodd y tren i Alnmouti), prydnawn ddydd Gwener, darganfyddwyd yr hyn oedd yn ymddangos yn llofruddiaeth greulawn, gyda Uadrad ynamcan iddo Wedi ei wthio o d in sedd yn y trydydd dosbarth, yr oedd corph dyn canol oed, wedi ei saethu trwy ei ben. Ar ol gwneyd ymchwili td Sellach caed allan mai Afr. John Innes esbWXfiook-keeperyn ngwasanaeth Cwmpsini Glofa Stobswood, Northumberland,»yr hwn cedd yn byw yn Newcastle, ydoedd, ac iddo adael y He hwnw yn y boreu gyda bag' o arian, yn cael eu bwriadu i fod yn dal pyth- efnosol i'r gweithwyr yn y lofa yn Stobswood. Nid oedd dim o hanes yr arian, na'r erfyn gyda pha uny cyflawnwyd y weithred. Gwnaed y darganfyddiad gan un o'r porters oedd yn pasio ar hyd y banllawr yn Alnmouth, yr hwn a sylwodd ar olion gwaed o gwmpas y cerbyd. Y raie'n amlwg na chyflawnwyd y weithred ond ryw ychydig amser cyn i'r tren gyrhaedd i'r orsaf. Yr oedd Mr. Nesbitt wedi gadael Newcastle gyda'r tr6n.10.27, o'r orsaf Ganolog, gyda'r 'bag' yn cynnwys 370p., i dalu i'r dynion; a'r orsaf yr oedd i ddisgyn ynddi i'r lofa ydoedd Willington, ryw ychydig filldiroedd i'r deheu o Alnmouth. Hysbyswyd yr huddgeidwaid ynddioedam yr anfadwaith ac y maent wedi bod wrthi yn ddyfal yn ceisio dyfod o hyd i'r trosedd- wr. Achosodd y trycbineb gyffro mawr yn Newcastle. Mor fuan ag yr hysbyswyd y Mri. Rayne a Barne am dani, anfonasant un o'r gweithwyr gyda swm arall i dalu y eyfiogau oedd yn ddyledus yn Stobswood. Dywed cenad wri ddiweddarach o Newcastle i'r porter, mor fuan ag yr aeth i'r cerbyd yn Alnmouth, ganfod gwae l dros yr oil o'r llawr, trayr oadd archollion ya mhub man ar ben.y trangcedig, y rlmi, fel y dywedi", oedd wedi cael eu hachosi trwy fuledi. Ymddengys i dair neu beduir o ergydion gael eu tanio. Y mae yr heddgeidwaid weii cynnyg gwobr o 100/?. i'r neb a all roddi hysbys rwydd a arweinia i gymmeryd y troseddwr i'r ddalfa. Yn ol bysbysrwydd dderbyniwyd o New- castle dywedir fal dyn o'r enw Dickman wedi cael ei ^ymmsryd i'r ddalfa mewn cys- sylltiad & llofrnddiaeth Nesbitt.

Y swm 010 godwyd o fwngloddiau Prydain Fawr y flwyddyn diweddaf ydoedd 263,758,562 o dypelli-eynnydd o 2,246,348 wrth ei gym- niharu & 1908. Nifer y personau oedd yn gweithio yn y glofeydd ydoedd 1,013,998—cyn- nydd 0 26,185. )

CARTREFOL. Yn mrawdlys Birmingham, dydd Mawrth, bu peth nas gwelwyd no hono, y mae yn debygol, mewn unrhyw frawdlys erioed. Heb fyned i mewn i unrhyw fanylion o gwbl, gallwn ddyweyd mai cyhuddiad o lofruddiaeth gwirfoddol ei fam ei bun oedd yn cael ei roddi yn erbyn gwneuthurwr bisyclau o Coventry, yr hwn a wadai y carcharor yn y modd mwyaf penderfynol a phrin, yn wir, yr ymldangosai fel yn llawn sylweddoli difrifwch ei sefyltfa. Y cwestiwn wedi ei cliwalu am ennyd yd- oedd ai o ddychryn y buasai yr hen wreigan farw ar ol clywed fod gwenwyn wedi cael ei roddi iddi. Gwyddis trwy lawyer 0 enghreifftiau fod peth telly yn bossibl, a o engbreifftiau fod peth telly yn bossibl, a rhoes y barnwr ar ddeall y buasai yn llof- ruddiaeth wirfoddol pe y gellid ei brofi. Ni obafwyd dim gwenwyn o fewn corph y drangcedig, ond yn ei hymyl ar fwrdd yr ced 1 cymmysgedd egwan o cynnnide of potas- ium, a rhoddasid ar ddeall iddi hi ddarfod iddi yfed peth o hono, ac yna bu farw. Gorchymynodd y Barnwr Darling i fferyll- ydd i wneyd cymmysgedd o'r un nerth, neu yn hytrach o'r un egwander, a'r cymmysgedd neillduol. pedd yn yr achos ei hun. Wedi si gael aroglodd ef, ac yna 'sipiodd' beth o hono, gan ofyn i'r rheithwyr wneyd yr un peth. Wrth gwrs, ni chafodd neb niwed. Lied ofnus oedd y rheithwyr ar y cyntaf. Gftr yn arfer rhoddi llawer o wreiddiolder yn ei ddywediadau a'i weithredoedd ydyw y Barnwr Darling. Yn ei gvfarfod blynyddol yn Hull rhoes Cynghrair yr Eglwysi Rhyddion Efengylaidd ei wyneb yn gryf yn erbyn y dulliau newydd- ion sydd yn y blynyddoodd diweddaf hyn yn dyfod i arferiad i gasglu arian tuag at glirio dyledion capelau, ac at gynnaliaeth yr achosion crefyddol. Fel enghraifft o'r dull- iau anghymmeradwy hyn enwid whist drive. Da y gwnaeth y Cynghrair yn dyrchafu y lIef hor.; a hyderwn y gwrendy ein heglwysi ami Onid ydym mewn perygl o fyned mor bell fel nas gwaeth genym pa ddull a ddefn- yddiwn i gasglu arian hyd yn oed at yr am- canion mwyaf cyssegredig 1 Cael yr arian yw yr unig bwngc. Da genym gael ar ddeall fod o fewn hyd yn,oed Eglwys Loegr ambell barson a ddy wed ei feddwl am raib a thraha duciaid a landlordiaid ynglýn â'u tiroedd. Un o'r cyf- ryw yw y Parchedig Conrad Noel, ysgrifen- ydd Cynghrair Sosialaidd yr Sefydl- edig.' Un o 'gredoau' y Cyngbrair hwn ydyw y dylai y tir fod yn eiddo y genetfl. Ond, y r parchedig a rybuddia y tirargl- 1 wyddi presennol mai nid am eu prisiau eu hunain y pryna y Llywodraeth eu tir ganddynt, ond yn hytrach am bris cyf- iawn Nid am y pris y gwertha y Due o Northumberland lain o dir i godi ysgoidy arno i ddysgu plant. Nid talu mil o bun- nau yr erw i wneyd mynwent i gliddli y meirw, a'r erw hono heb fod yn werth mwy nag ychydig bunnoedd. 0 Yn arafaidd y mae y byd yn symmud yn ei flaen; a'r math hwn o dduciaid ydyw rhai o'r prif rwystrau ar ei ffordd i symmud yn Illiaen Yn gytlyDlaCII. Ond, mor wired a bod Tabor yn y myn- yddoedd a Charmel yn y m6r' yn ei flaen y myn symmud, a chwyrnellu yn gyfiymach y bydd olwynion ei gerbyd, fe geir gweled yn y mân; a'r 'drain a'r mieri'o bendefigion, ys- weiniaid, ac ystiwardiaid a fwrir o'r ffordd; ac am danynt ni bydd hiraeth.J Ar y Mercher, pythefnos i heddyw, aeth goruchwyliwr yswiriol allan o'l dy yn Rowley, swydd Stafford, ac ar y nos Sul canlynol cafodd ei hun yn West Bromwich. Ond yn mha Ie y bu, na pha beth a ddigwyddodd iddo, nid oes ganddo y dychymyg na'r dyfal- iad lleiaf. Llwyr gollodd ei gof. Gohiriad pellach sydd wedi bed ar waith y Ddirprwyaeth Eglwysig Gymreig ar ei had- roddiad. A geir adroddiad byth, nis gwydd- om ni gyda sicrwydd. A dyweyd y lleiaf, y mae wedi ei ohirio dros y Pasc. Gallwn wenwyno ein hunain trwy fwyta eurafalau yn anghymmedrol, debygem. Modd bynag, dyna fernir oedd yr achos o farwolaeth dyn anadnabyddus y caed ei gorplx marw yn mharc Ordsall, yn Salford, wythnos yn ol. Bydd yr Undeb Cynnulleidfaol a gynnal- iwyd yn Lincoln yr wythnos ddiweddaf yn neillduol ar bob un o'i flaen am o leiaf un peth. Pasiwyd i gydnabod gweinidogesau.' Nld fel rhai yn meddu hawl i bregethu y cydnabyddir y chwiorydd o hyn allan. Gall yr eglwysi eu galw yn fugeiliaid arnynt yn llawn cystal; ac fe'u cydnabyddir gan yr undeb yn hollol ar yr un tir a'r gweinidogion. Pob peth yn dda, os llwydda y Deyrnas Fawr. — | Caiff aelodau 1'y y Cyffredin un diwrnod yn chwangg o wyliau y Pase hwn. Y trefn- iant cyntaf oedd dechreu ar y gwyliau yfory (dydd Iau); ond ymddengys fod y prif chwip wedi trefnu gyaa pbrif chwip y Toriaid i yrawfthanu heddyw (dydd Mercher). Daw y T £ yn ei ol ar y 29ain, dydd Mawrth'nesaf. Dyma y gwyliau byraf ar y Pasc a gymmerodd y Ty un amser er yr adeg pan oedd Deddf Gorfollogaeth yn cael I' ei phasio ar gyfer yr Ynys Werdd. Dywedodd Mr. John Redmond yn New- castle nos Fercher fod yr etholiad cyffredin- ol diweddaf wedi costio deng mil o bunnau i'r Blaid Wyddelig. Cafwyd tair rhan o bedair o'r swm hwn gan eu cyfeillion yn Unol Dalacthau yr America. Os bydd ] etholiad yn cymmeryd lie yn fuan etto bydd eu cyfeillion Americanaidd yn bur debyg o gofio am danynt. Teimla yn sicr y bydd un, hefyd, yn anocheladwy. Mr. F. W. Gibbins, U.H., gwr yn cadw llawer o weithwyr, ac a fu unwaith yn uchel- sirydd Sir Forganwg, a ddewiswyd yn ym- geisydd y Rhyddfrydwyr yn Nghanolbarth Morganwg. Mae gan Blaid Llafur, hefyd. eu hymgeisydd ar y maes. Wrth gwrs, dywed y Toriaid eu bod hwythau am ddwyn ym- geisydd yn mlaen. Da genym ddeall fod Mr. Lloyd George yn os nad wedi cwbl wella. Eisieu ychydig or- phwyso yn unig oedd ganddo. Aeth ef a Mrs. Lloyd George am ychydig ddyddiau i Brighton, a chafodd adnewyddiad da. Ynmydy dyfaliadau yr ydym yn byw o hyd mewn ystyr boliticaidd. Mewn rhai cylchoedd y dybiaeth ydyw y bydd y Tori- aid, wedi y cwbl, yn gadael i'r Gyllideb gael pasio. Am y dybiaeth hon nid oes ond ychydig os dim sail. I'r gwrthwyneb, y gred mewn cylchoedd ei-aill ydyw, y bydd iddynt yn eu cyfangorph bleidleisio yn ei herbyn. Gwyddant y byddant wrth wneyd hyn yn dwyn eu hunain i anhawsderau dybryd. Wrth gwrs, pe teflid y Gyllideb allan, bydd- ai y Llywodraeth yn teimlo ei hun o dan rwymau i ymddiswyddo, ac yna gofynid i Mr. Balfour i ffurfio Gweinyddiaeth. Os gwnai efe hyny, byddai wyneb yn wyneb a'r sefyllfa arianol fwyaf difrifol y bu unrhyw Lywodraeth ynddi mewn amseroeid di- weddar; a rhaid iddo nppelio at y wlad yn mron yn uniongyrchol wedi ffurfio ei Wein- yddiaeth. Pe gwrthodai gydsynio i ffuifio Gweinydd- iaeth, ni byddai dim ond i Mr. Asqnith ddyfod yn ei oh ond, gallwn fod yn hollol sicr na chydsyniai yntau heb i'w hvybr gael ei wneyd yn oleu o'i flaen. Mynai gael cefn- ogaeth y Brenin; y diogeliadau yr ydys yn clywed cymmaint yn eu cylch, a'r rhai yr edrycha y Toriaid arnynt fel pethau mor waradwyddus Y possiblrwydd y gall u hyn ddigwvd(i, yn ddiau, a barodd i rai Rhyddfrydwyr dybio y ceid gweled nifer o'r Ceidwadwyr vn ym- attal rhag ]>leidleisio yn erbyn v Gyllideb, gan adael iddi gael pasio. Dywedir yn dra awdurdodol nad oes y tebygolrwydd lleiaf y bydd y cwrs hwn yn cael ei fabwysiadu. Yr hyn a ofna yr Wrthblaid fwyaf o ddim ynglfn a'r Gyllideb, modd bynag, ydvw rhas i'r Llywodraeth benderfynu delio 4 hi mewn penderfyniad. Yn ddiammheu, yn y lie cyntat, y peth mwyaf tebygol a wna hi fydd myned yn mlaen i osod penderfyniad ffurfio! ger bron y Tv, yn cynnyg cadarnhau Mesur Cyllidol 1909-10. Onn, ni fydd hyny yn ddigon i roddi grym deddfwrol ynddo. Rbaid dwyn mesur ar ol y penderfyniad; a hwnw, wedi ei basio trwy Y Tý Is-.if, a anfonir yn yr adeg a farno y Llywodraeth yn fwya! priodol i fyny i'r T^ Uchaf. Yni beth? Yn y pwyllgor ar amcangyfrifon y Llyr ges codwyd cwestiwn newydd gan un o'r aelod- au, sef, ynglyn ig achos Mr. Mulliner. C'oll- odd Mr. McKenna beth ar ei dynrner. Gofynodd i'r gAr oedd yn hola oedd efe ei hun yn credu gwirionedd y cyhuddiadau Gommeddai yntau roddi atteb pandant i hyn. Am hyny dywedodd Mr. McKenna nad oedd ef am gymmeryd chwaneg o sylw o gyhuddiad perffaith ddisail. Bu Tywysog Cymru yn agor y darn ne- wydd yn ngwaith dwr Llanwddyn ddydd Mercher. Aeth pob peth hebio yn dra dy- munol. Mae o ddeutu deng mlynedd ar hugain er pan ddechreuwyd y gwaith dwr anferth hwn. Marwolaeth ddisyfyd iawn fu eiddo larll Lathom. Aethai i'r Aipht er lies ei iecliyd, a dvchwela; adref ar fwrdd un o'r Cunard- ers;' a bu farw ddydd Mawrth. Mae angeu wedi bod yn drwm ar deulu y Lathomiaid o fewn yr ychydisr flynyddoedd diweddaraf—un o'r teuluoedd mwyaf pen- defigaidd o fewn y deyrnas. Ar y 23ain o Dachwedd, 1897 cyfarfyddodd Iarlles Lathom 4'i marwolaeth mewn damwain pan yn dychwelyd o hela. Yn mhen y deuddeng mis wele dad y diweddar larll yn marw ar ol cystudd maith a phoenus, yr hwn a briod- olid yn ei ddechreuad yn fwy i ofid meddwl nag i ddim arall. Ac yn awr wele yntau wedi dilyn ei dad. Nid oedd yr larll mewn iechyd da er's peth amser. Yn mis Rhagfyr, panyn saethu ar ei ystad, cafodd ddamwain gyda'i ddryll, ac ofnid y buasai yn colli ei fywyd. Llwydd- wyd i osgoi hyny, modd bynag; ond, ysgyt- iwyd ei gyfansoddiad yn ddirfawr gan yr an- ffawd. Tua mis yn ol, am nad oedd ei ad- feriad mor llawn ag J buasai yn ddymunol, aeth i hinsawdd dynerach yr Aipht. Disgwylid y buasai yn gallu adfeddiannu yr iechyd cryf yr arferaiei fwynhau. Ond, ymddengys mai siomedig fu y daith yn yr ystyr hwn. Cychwynodd adref yn gynt na'i arfaeth, gyda'r canlyniad a nodwyd. Gem yn ei ffordd ei hn ydyw barn yr hen Arglwydd Halsbury, y cyu Arglwydd Gang- hellydd, am Df yr Arglwyddi. Dyma hi Nid wyf yn credu ei bod yn bossibl gwneyd sefydliad mwy ymarferol ddefnyddiol na Thy yr Arglwyddi fel y oyfaneocidir ef yn awr Pwy sydd o'r un farn a'r hen ffosyl' Toriaidd 84ain miwyddoed ? Ni chafodd Tywysog Cymrii ap ios achwyn ar deyrngarwch y genedl Gyroreig yn ystod ei daith o Groesoswallt i Lanwddyn, ac yn ol dydd Iau. Yn mhob man rhoddwyd iddo y croesaw mwyaf calonog. DyJ,i deimlo yn falch o'r wlad y caiff ei deitl o honi, a gwneyd ei oreu drosti. Ar fwrdd yr agerlong Lake Champlain, a gychwynodd o Liverpool am Canada ddydd Mercher, yr oedd deg a thrigain o langcesau ieuaingc o amrywiol ranau o'r deyrnas; a nifer fawr o honynt yn myned i'w pnodi mor gyuted ag y cyrhaeddent yr ocbr praw.' Gwisgai pob un o honynt ysnoden bryd- ferth ar ei bron—darn o ruban coch. Aent allan dan nawdd cymdeithas ymfudol gref. Eu 'cariadau' ydynt yn Canada er's blwyddyn neu ddwy, Bendith ar eu penau. Nid yw yn annhebygol na ddaw y Fren- hines Alexandra i'r Rhyl cyn diwed 1 yr liaf, i agoryd y meddy ddy sydd wedi ei godi yno ar ei henw. I Ddeheudir Cymru a Gorllewinbarth Lloegr bydd yr agerlongau sydd i redeg yn gysson o Bristol i'r Unol Dalaethau a Canada yn gyfleus Ira gwerthfawr. Merched y blaid Doriaidd ydynt yn awr yn ffurfio clwb, prif amcan yr hwn fydd hy- rwyddo Diwygiad y Tariff, a darostwng Sosialaeth ac hwyrach cliwilio am wyr i'r aelodau dibriod. Swm y glo a godwyd yn yr ynysoedd Prydeinig (a gadael yr Iwerddon allan) y flwyddyn ddiweddaf oedd 263,758,562 o dyn- elli. Hyn oedd fwy o 2,246,348 o dynelli nag a yodwyd yn 1908. Rhifa y glowyr 1,013,998-cynnydd o 26,185

II T R AM OR. Tra yn troi allan o borthladd yn Ynys Pico, yn yr Azores, aeth Hong fawr o Portugal ar y traeth. Ar y pryd yi oedd y mor yn dra ystormus. Collwyd tri ar ddez ar hugain o'r dynion oedd ar y bwrdd. Y syndod ydyw iddi gael ei throi allan o gwbl yn y fath dym- rnestl. Yn mis Rhagfyr aeth yr agerlong Brydeinig Shandon i'r Ian ar bwynt deheuol Ynys Heli goland. Dydd Mawrth yr oedd hi yn cael ei hhi 1 nofio, wedi bod am o ddeutu tri mis yr ei hunman, ac angorwyd hi o'r tu ol i'r mor glaivdd. Dygir hi i Hamburg i'w hadgyweirio pan wellha y tywydd. Dywed « yd rhaigeiriaupur gryfion yn Senedd yrAlmaen,ddydd Mawrth,am y ditfV ymidir- I ied mawr sydd yn Mhrydain o wladweiniaeth lyngesol \r Almaen. Ni phetrnsodd un ddy- weyd mai atteb umongvrchol i amcangyfrifon yr Almaen ydoedd amcangyfrifon presennol y Morlys Prydeinig. Rhai llwvthau yn Morocco ydynt yn barhaus mewn gwrthryfel eyedyn yn erbyn y Llyw odraeth. 13u ymladdfa ffyrnig y dydd o'r blaen rliwn6, un o'r llwythiu hyn â byddin y iywodraeth. Cymmerwyd clau gant o'r liwythwyr yn garcharorion i'r brifddinas, lie, yn ddiau, y torwyd penaa pob un o hon- y = :t. Y gwaith penaf yn Senedd Canada, un diwrnod yr wythnos ddiweddaf, ydoedd pen- nodi swm yr ariln i'w dalti i amryw gwmniau llongau marsiandiol. Am y ilestri sydd yn rhedeg rh wng Canada a Mexico ac Ynys Cuba y telir y rhan helaethaf o'r arian diff- yndollawl' hyn. Hanner nos nos Fawrth galwyd am i'r tanwyr ar bron yr oil o'r llinellau gorllewinol yn Unol Dalaethau yr America ddyfod allan ar streic. Ni t o s dim lIai na saith a deugain o linellau yn cael effeithio arnynt. Ni bydd dim llai na phum' mil ar hugain o danwyr ar stre:c. Eisieu chwaneg o gyflogau sydd ganddynt, a bod tanwyr yn cael eu gwneyd yn yr iedyddion. Nid oes gan y Cadben Scott, yr hwn sydd ar fin cychwyn i chwilio am Begwn y De, yr am nheuaeth leiaf nad ydyw y Cadben Peary, yr Americanwr, wedi dyfod o hyd i Begwn y Gogledd. Peary,yn ei farn ef,ydyw y teithydd pegynol mwy tf profiadol yn yr holl fyd. Yr oil a ddywedwyd ganddo am ei antur iaethau blaenorol ydynt wedi eu profi, drosodd a throsodd drachefn, yn gywir, yr hyn sydd yn rhoddi sail gref i gredu ei fod ef yn dyweyd y gwir am ei anturiaeth ddiwedd- araf. Yn arbenig, prof wyd cywirdeb ei ddar- ganfyddiadau yn Ngogleddbarth Greenland. Yn 1906 cyfaddefodd mewn modd dihoce I ei fethiant i-allu cyrhaedd llecyn mor ogleddol ag a gyrhaeddasai ef a eraill yn flaenorol. Dyn cywir yn unig Ifuasai yn gwneyd cyfadd- efiad o fath hwn. Annheilwng ydyw yr ensyniadau a wneir yn ei gylch yn awr; ond, gan ei gydwladwyr ef ei hun y gwneir hwy. Am ei ymgyrch ei hun i Begwn y De dywed y Cadben Scott tod pob peth ynglJn a'r parotoadau yn myned yr, mlaen yn hwylus. Wrth gwrs, y mae etto gryn lawer o waith ynglýn a'r manylion. Creda, er hyny, y bydd efe yn gallu cycbwyn cyn diwedd mis Mehefin. Pendefig Rwesiaidd ieuangc, y Tywysog Denis, o Scibor, mewn modd chwareus, y nos o'r blaen, a fygythiodd ei gydwestywyr a'r gweinyddion yn yr Hotel Richmond, yn Gen- eva, a'i lawddryll. Yn sydyn, wele yr ergyd yn myned allan, a'r tywysog ei hun yn cael ei saethu. Ymherciodd allan o'r ystafell, a bu farw cyn pen y deng munyd. Cant namyn chwech o Hermwyr Ysgotig profiadol, hanner pa rai oeddynt wedi man- teisio ar gynnygiad Llywodraeth Ontario, Canada, i fenthyca tal eu cludiad allan, f gyrhaeddasant i ben eu siwrnai ddechreu yr wythnos ddiweddaf, ac yn awr a anfonir i wahanol teoedd i ymsefydlu. Yr wythnos hon yroedd mintai gyffelyb o ffermwyr tiwyddel- ig yn cyrhaedd yno. Awdurdodauy llyngesyn Unol Dalaethau yr America ydynt yn diarddel y rhai analltiog, o'r gwasanaeth. Yr wythnos ddiweddaf yr oedd y Llyngesydd Nazro yn cael ei orcbymyr) yri i ymneillduo, ddwy tlynedd cyn ei adeg. Ni: gallai gerdded na bisycla banner can' milldir r mewn tri diwrnod, yr hyn ydyw un o'r profion y rhoddir pawb danynt. Y Llywodraeth yn Ffraingc a ddengys yn eglur ei bod hi am roddi terfyn. bythol jar y J pethau anhygoel o waradwyddus sydd beu-, nydd yn cael eu dadguddio ynglyn a'r gwas- anaeth cyhoeddus Goruchwyliaeth glanbSd y gwanwyn sydd mewn llawn rym yno. 0 hyn nis gall dim ond daioni mawr ddoillijiw. Yr ydym eisoes wedi crybwyll am y streic fawr ar ffyrdd haiarn talaethau gorllewinol yr America. Yn ol yr arwyddion presennol bygythia hon fod yn fwy na'r nn a drefnwyd er adeg y streic fawr a ddygwyd oddi am- gylch gan Eugene Debs, yn 1894, a'r hon a gostiodd i'r wlad ugain miliwn o bunnau. Roreu ddydd Mawrth penderfynodd U ndeb y Tanwyr, pencadlys yr hwn sydd yn Chicago, gyhoeddi streic ar saith a deugain o linellau, fel y nodasom, yn y parthau gorllewinol a deheuol o'r ddinas hono. Tua 25,000 o danwyr a deflir yn uniongyrchol allan o waith ond, pir hyny i 150,000 golli eu gwaith. Mae y Llywodraeth eisoes wedi cyfryngu, canys golyga hyn anhunedd dybryd ar fas- nach. Mae y dynion yn bHOd i dderbyn y cyfryngiad. Maent bwy o hyd yn barod i ymddiried eu cwynion i gylafareddiad. Y meistriaid, ar y llaw arall, ydynt yn dangos cryn gyndynrwydd. Y prif gwestiwn mewn dadl ydyw y gyflog.* Myn y dynion fod y tal yn rhy isel. Am y foment, y mae y drwg wedi ei attal rhag cael ei dori allan a disgwyliad hyderus y cyhoedd ydyw y Ilwyddir i arbed yr aflwydd. Ond, rhaid ciel y meistriaid i arddangos ysbryd el cymmodlawn. Yn ol y newyddion cyfrinachol y mae an- hawsderau newyddion wedi codi ynglyn a'r 11 cwestiwn ynghylch terfynau tiriogaeth yr Afon Congo; ac nid yw y rhagolwg yn un addaw.il o gwbl. Y prif anhawsder ydyw, fod gan Brydain eisieu Masnach Rydd trwy yr holl ranbartli, tra na ifn y Galluoedd eraill mo hyny. Yn ol y Matin, newyddiadur, effeithiau rhyfeddol a fu i'r tanbelenu diweddar ar y Jena, yr hen long rhyfel Ffrengig, ar y ckn oeddynt wedi eu gosod ar fwrdd y llestr. Rhoddwyd hwy arni mewn gwahanol ranau o honi, er mwyn cael gwyhod ai eu syfrdanu ai ynteu eu gwenwyno a wnai y tanbelenu. Ni ddarfu i'r ergydio effeithio y naill na'r llall. Yr hyn a ddigwvddodd ydoedd fod y a vtiad ctf-n, da n del lanwad yr ergydion a'r ysgytiad an parhaus, wedi eu gwneyd yn farwaidd, fel pe buasent yn dioddef d;in gvsgadrwydd. Y < <vn a'r y Jena oeddynt fwyn a thringar Ar t, y tanbeleniad aethant yn ofnus, neu nerfws. Ar ol chwaneg o danio gwrthodent atteb y galwadau arnynt gan y swyddogion a ad- waenentoreu. Hyn a aeth yn waeth fyth fel yr oedd yr Aiii,;Pr yn myned heibio. O'r diwedd cyflawnodd dau o honynt hunan- laddiad, trwy neidio i'r dwfr, gan adael iddynt eu hunain i suddo heb un ymdrech i nofio Nid peth cyffredin ydy w hanes am gn yn cyflawni hunanladdifd. Y cwestiwn a ofynir gan y newyddiadur a grybwyllwyd ydvw, ai dyina effaith y tanbeleniad ar y dynion ar fvrdd,ii y llongau mewn rlivfel fawr lynges- ol ? Os ar gvvn, pa ham nad ar ddynion 1 Y nos o'r blaen, yn Bremen yn yr Yswiss- dir, cynnaliwvd cyfarfod mawr i wrthdystio yn erbyn mesur yr etholfraint Bn pymtheng mil o Sosialaid yn gorymdeithio trwy yr heolvdd, dan ganu caneuon politicaidd. Lliaws o heddgeidwaid oeddynt yno yn g.vylio. Bu y swyddogion hyn yn lied ddoeth. Ni wnaethant ddim i lesteirio y bob I. 0 her wydd hyny ymwahanodd v bobl heb godi unrhyw derfysgoedd blinio 1. Nos dranoeth yr oedd hanner cant o gyfarfodydd yn cael eu cynnal ganddynt, mewn gwahanol ranau o'r dref; ond, dim gorymdeithio. Rliybuddiai yr holl areithwyr eu gwranda- wyr rhag cyflawni unrhyw weithredoedd an- ystywallt. Golygant tod ganddynt bawl i ymgyfarfod yn yr heolydd ond, cynnaliant eu harddangosiadau pan y dymunant, ac nid pan yr ewyllysia yr beddgeidwaid iddynt wneyd. Ganwyd ef o rieni tlodion. Yn moreuei oes ni wybu am ddim ond y tlodi dyfnaf. Pan ddechreuodd ennill ei damaid, trwy drwsio ysgubau y gwnai. Am fod ei lonaid o fywyd penderfynodd adael ei gartref yn yr Almaen, a myned i Unol Dalaethau yr America. Nid oedd ganddo arian i dalu ei gludiad. Gweith- jodd ei ffordd droso-id. I Yn mhen rhai blynyddoedd priododd ferch dyn oedd yn cadw siop gig. Gweithiodd a'i holl egni i godi y busnes. Priododd ddwy waith wed'yn. Dygodd ei clair gwraig gvfoeth yn helaeth iddo. Agorodd westty yn Brook- lyn, a llwyddodd yn fwy nag erioed. Bu farw George Ruckert, canys dyna enw yr hogyn tlawd, yn filiwnydd wythnos yn ol. Ychydig ddyddiau yn ol cychwynodd agerlong fawr o Copenhagen am New York. Ar ei bwrdd yr oedd un cant ar ddeg o deith- wyr. Mewn niwl tew, yn mhen ychvdig oriau, hi a aeth ar y traeth yn Christiana Fjord. N is gallaisymmud o'i hunman. Ynnaturiol, mawr ddycbryn oedd ar ei bwrdd. Cyrchwyd llusgfadau o Uenmarc ac o Nor- way i'w symmud. Llifai y dwfr i mewn iddi, ond nid i raddau nas gellid ei sugndynu ym- aith yn rhwydd. Wedi cryn ymdrechion caledion, cafwyd hi yn rhydd ac wedi ei thrwsio, y mae hi yn awr yn prysur ddynesu at borthladd New York.

GWRTHOD CYD-DYNU. Yn ei gyssylltiadau personol rhoddir y giair i Mr. John Redmond, yr larweinydd Gwyddelig, o fod! yn ddyn hawddigar, a hawdd ymigyfeillachu. Am ei alluoedd Ily niat'Uiiol pid oes gan neb fymryn o aim- m beu aeth. Ond, fel arweinydd ei blaid, ni9 gallwn edmyjgiu ei ddoethineb a'i graffder yn y dyddiau presennol. Pan gofioin nad yw yr Ynys Werdd a'r gen- edl Wyddelig wedi cael dim ond gwaeth- af y blaid Doriaidd, ac yn enwedig Ty yr Arglwyddi ar hyd y blynyddoedd, ar y naill law, ac mai ai y blaid Eyddfryd- ig y e«.ws>aiit bob bendith (ac nid ych'ydiig ydyw eu iiiifer), a fwynbeir ganddynt, gailaseui ddisgwyl gweled Mr. Redmond1 y arwaixi e-i blaid yn y nicxld mv/yaf