Y Cymro

Twm o'r Nant ar Fenthyca Arian, CTWT? 0 ^wyddai'n dda am gyfyngderau arianol £ wm, ac mae can o'i waith ar gael a ddan- fonodd at "John Thomas, siopwr, o Bentre Foelas," lie y dywed Myn'd yn bruddedd, agwedd egwan, I geisio 'mwared, synied siwr, Lie clown fod gwr ag arian Hwnw'n gyndyn, wydyn wr, Ni chawn i bunt ped fawn i'n nghrog Heb ddwbl 116g am dani, &c.

Cysonderau Caernarfon, WYDDOCH cbwi ar chwyneb y ddaear yn mh'le i gael pobol Caer Seiont. Ddoe yr oeddynt yn petisiwna yn erbyn penodi Sais yn Arolygvdd Ysgolion Cymru heddyw y maent yn pen- odi Sais yn swyddog yn eu gwasanaeth hwy eu hunain. Gwaith eu Bwrdd Ysgol oedd hynyna. Nid yw Rhyddfrydwyr Caernarfon fawr iiwn cysotiach. Y maerst wedi arwyddo deiseb i gymeryd i ystyriaeth pi fodd i loagyfarch yr ymgeisydd Toriaidd. Nid yw'r anrbydedd fel y mae hi o werth mawr, nid yw'r hwn a'i der- byniodd o ddim gwerth politicaidd iddynt hwy, ac mae'r Llywodraeth a'i rhoddodd wedi rhoi mor ychydig i Gymru fel nad ydyw yn haeddu diolch na dim arall.

Yr Inglis Cos, YoaYDio Suliau yn ol, bum yn gwranio ar un o ysgolbeigion coethaf Cymru yn traddodi pre- geth Saesneg. Yr oedd y bregeth yn gamp- waith llenyddol, ac ni thraddodwyd Sul y Jiw- bili yn Westminster Abbey ei godidocach, 'rwy'n siwr, o ran cyfansoddiad celfydd a medr traddodiad. Ond rhyw haner cant neu driugain oedd ohonom yn gwneud i fynu y gynnlleidfa- merch'd gan mwyaf, a dynion merchedaidd, a chafwyd yn fuan Ie i ofni nad oedd y pregethwr a'r gwrandawyr yn siwtio eu gilydd. Wedi troi y Beibi i edrych p'le 'roedd y testyn, ac a oedd y pregethwr wedi ei ddarllen yn gywir, trodd yr adran oedd yn gwisgo fel benywod i edrych ar wisg y naill y llall, yn enwedig ar y gerddi blodeuog oedd gan bob un ohonynt ar y top ac wedi blino ar hyny, a ffurfio eu beim- iadaeth, ymollyugasaat rhai i gyntan mwyn, a'r Ileill i droi dalenau yr Hymnbook. Yr oedd y blaen-foddion, chwedl Joseph Williams er's talwm, yn rhyfeddol o sychlyd, a dynwaredol o ffurf sychaf ffurfwasanaeth Eg- Iwys Loegr. Darllenid" llith" o'r Hen Des- tament, a llith wed'yn o'r Newydd darilenid y Psalmau bob yn ail adnod yn null isel- eglwysa traddododd y pregethwr o'i frest weddi gaeth, glasurol, lawn o'r termau afrwydd sy'n nodweddu yr ymbil Y mneillduol yn Saes- nee, megys wouldst, couldst, didst, canst, &c. Ac ar derfyn y weddi, adroddodd pawb y pader- dalea eto o'r Prayer Book eglwysaidd. Bain yn yr un addoldy dair neu bedair blyn- edd yn ol. Y mae'r gynulleidfa yn llai nag yd- oedd y pryd hwnw ond y mae dyawaredu'r eglwys wedi cynyddu yno'n fawr iawo. Mae'a annichonadwy i ffurfwasanaeth mor oet a diafael dynu pobl ato nid yw yn na Method- istaidd, Annibytiol, Presbyteraidd na Epis:op- alaidd, ond clytwaith arolygus o'r naill a'r Hall. Fel ami i un arall, mae lie i oftii fod yr Inglis Cos wedi gwel'd ei ddydd au goreu, a myn'd yn hynach wedi peidio tyfll. Beth, tybed, fydd crefydd Cymru Fydd ? Wel, fe eUir teimlo'n sior rYJai nid yr Achosion Seisnig a fydd. Pan dderfydd y Gyraraeg, fe dderfydd yr YmntJilduasth iach sydd wedi codi Cymru i'r lie uchel y mae yuddo heddyw.

Cyffradinol- Y person hynaf yn Ngogledd Cymru ydyw'r Parch. Edward Evans, finer Llinfihangel yn Ngwynfe—pbvyf Anne Griffiths, yr emyoyddes. Ganwyd ef yn Ionawr, 1813, ac ordeiuiwyd yn Gorphenaf 1837; felly y mae wedi pregethu cyhyd ag y bu Victoria yn tsyrnasu, Yn imhlith elusenau Mon cair un o lOGp, llogau yr hwn swm sydd i brynu torthau bara gwyn a chwarti&u o gwrw i'w rhaau rhwng tlodion y plwyf. Ceir elusen arall yn Adon, a. adawyd gan hen ferch, sef fod rbeat dau dy i gael ei raim rhwng hen ferched y plwyf. Nid n ami y c&niateir i bregeth wr heb ei ordeinio bregethu mewn Cymanfe, ond cafodd Mr E. Keri Evans, M-A., diweddar broffeswr ethron- iaeth ya Ngholeg Baagor, y fraint hon yn Nghym- aafa Dair-Sirol Auaibynwyr Oaerfyrddm, Aberteifi. a Phenfro yn ddiweddar. Bu'r Prifathraw Owen Prys, Trefecca, ar daith i'r Dwyrain yn ddiweddar. Cafodd afsel mewn hen greiriau dyddorol a gwertlifawr, ac ya eu plith sM fu'n eiddo i ua o wragedd Pharaoh oedd yn byw tua 150 mlynedd cyn dyddiau Moses. Mae'r casgliad wedi ei roddi yn amgusddfa Coleg Trefecca. Yn ddiweddar aeth un. o'r enw iUr'enfro ar daith i ganolbarth AfiFrica. Yno daeth o hyd i benaeth llwyth o'r LUffiriajd, yr a allai siarad Cymraeg yn rhigl. Erbvo ei holi, cafodd mai brodor o Abergwann ydoedd, mai ei enw oedd William Rowa, a'i fod yti ben&eth y llwyth er's blynyddoedd. Ddydd Mercher, bu Dirprwy-Sirydd a rheithwyr sir Worcester yn gwraodo achos o d6r-»mod priodas a fldygai merch ieuanc 21 oed o'r enw Gertrude Wright yn erbyn William P. Lancett, rhingyll yn y Welsh Fusshsrs, so a drigiaaa yn Nghemaes, Mon. En y fetch yn gweini gyda Deon B*ngor, ac yn y cyf nod hwnw y dechreuodd v garwriaeth. D'yfarnwyd iddi 50p o iawu gyda'r costa-n.

IGOFRNWCH A MYNWCH GAEL "BAEKB K AND DOBS()N'S BUTTERSCOTCH." MEWN PECYNAU le., 3a., a 6ch. Gwerthir gan yr hJIl Ancwywyr, Growers, ac mewn Ystorfeydd parchus.

Cyhoeddi Eisteddfod Cenedlaethoi Ffestiniog. ER cynifer yr Eisteddfodau gynaliwyd yn Ffes- tiniog, ni allai'r trigolion ymfalchio hyd ddydd Sadwrn fod yr wyl genedlaethol wedi ei chy- hoeddi i'w chynal yno ac am hyny teimlid dyddordeb dwfn yn y seremoni ddyddorol. Er mwyn codi'r hwyl at waith y S.viwrn, cynaliwyd cyngherdd mawreddog nos Wener yn y Neuadd>. Gyhoeddus, pan y cymerwyd rhan gan Madame Katt) Llewelyn, Mr Lucas Williams, Mr W. O. Jones, a Chor Meibion y Moelwyn, dan arwein- iad Mr Cadwaladr Roberts. Cymerwyd y gad- air gan Mr R. 0. Jones, cadeirydd y Pwyllgor Oyffredinol, a chydag ef ar y liwyfau yr oedd Hwfa Mon yr Arohd-ierwydd, Watcyn Wyn, ac eraill Essteddfodwyr blaenllaw. RtlOed cywair rhagorol i'r ysbryd at y cwrdd dranoetb, ac yr oedd y canu yn odidog a'r cynulliad yn fawr. Pan wawriodd y Sadwrn, ofnid na cheid gwyneb haul," ac y cuddid "llygad goleuni gan gymylau. Yn wir, disgytiodd cawod drom er mwyn adgoffa'r dyeithriaid, megys, mai yn Ffestiniog yr oeddynt; ond yn fuan goleuodd y ffurfafen a gwenodd yr haul. Agorwyd yr Orsedd gan yr Archdderwydd, ac yn mhlith eraill a ffurfient y cylch cyfrin yr oedd Watcyn Wyn, Pedrog, Geraint, Ap Myrddin, Llifon, Mathafaru, Rhuddfryn, leuan Ionawr, Llew Tegid, Gwilym Alltwen, Arlunydd Penygarn, Gwynedd, Bcyfdtr, Elis o'r Nant, Eifiotjydd, Cadfan, Parch E. B. Thomas, Trawsfynydd; Caerwyson, Penllyn, Pedr Mostyn, Iago Tegeinijl, Cynhaiarn, Dyfrig, Dewi Glan Ffryd- las, Elfyn, Atliron, Isalit, Gwilym Dwyryd, Cynfrig, Barlwydon, Ap yr Hen Wyliedydd, Ariander, Cynfoel, &c. Cynrychiolid Cym- deithas yr Eisteddfod Genedlaethol Niii W. E. Davies, I. Foulkes, ac E. Vincent Evans. Ar ol agor yr Orsedd yn ffarfioJ, fe'i gohiriwyd hyd dri o'r gloch, ac yn y cyfamser ymgynull- odd y beirdd a'r gwahoddedigiors, yn rhifo tua 100, i fwynhau gwest yn Ngwestty'r Frenhines, pan y cymerwyd y gadair gan Mr W.E.Oakeley. Ar ol anrhydeddu y llwncdestynau brenhinol, darllenodd r Cadeirydd lythyr yn hysbysu fod y Frenhines uvedi adiaw ei nawddogaeth dros Eisteddfod 1898. Yna cynygiodd y ilwncdestyn Llwyddiant i Eisteddfod Ffestiniog," a gydiia- byddwyd yn ffraeth gan yr Archdderwydd a Mr Owen Jones, cideirydd y Pwyllgor Gweittiiol. Cyduabyddwyd hefyd ar ran Cymdeithas y Cymnrirodorion a Chymdeithas yr Eis- teddfod Genedlaethol gan Mr W. E. Davies, Llundain. Hawliai Cymdeithas y Oym- mrodorion y lie blaenaf am ei henatiaeth a'i gwas- anaeth. Fe'i setydlwyd dros ganrulwydd yn 01, 01- a chad^odd yn ddilycbwra ei theyrngarweh i'r Orsedd, i fnddianl1 Cymru, ac i eangiad a pberffeithiad ei breintiau addysgol. Daeth i gysylltiad agos âr Eisteddfod tuag ugain mlyn- edd yn ol, ac yn ei chyfarrodydd ddyddiau'r wyl bob blwyddyn fe wasanacthodd Gymru a'r Eis- teddfod yn dda. Yn y cyrddati hyn y cynllan- iwyd Cymdeithas yr Iaith Gyturaeg ac fei y gweithredodd mewn dyddiau fu y gwnaiff eto mewn amser udaw. Plentyn i'r Gymdeithas yaa yw Cymdeithas yr Eisteddfod, Geaed- laetho!, a safydlwyd gan y gweledydd craff a hunanymwadol Syr Hugh Owen. Ei haoicni yw cytial i fynu yr Orsedd i sicr- hau fod yr Eisteddfod i'w chynal yn y De a'r Gogledd bob yr ail flwyddyn i gynyg II gwobrwyon, ac i gyhoeddi'r cyfaasoddiadau buddugol. Llwyddodd tuhwut i hyder y mwyaf aiddgar. Fel aelod ohoni gellir rhestru yr oil sydd brofiadol a medrus gyda- materioa Eistedd- fodol; nid oedd yu gorawdnrdodi nac yn ymyryd yn annheg a'r rbeolwyr lleol.ond ceir barod beuaydd i roddi. pob cynorthwy yn ei gallu i'r cyfryw. Hyderai y byddai i'r wyl yn Ffestiniog fod yn un o'r rhai mwyaf llwyddiamis a ffrwylh- lawn yn t'hestr faith Eisteddfodau Cymrn. Darllenodd Mr H. Ariander Hughes, yr ysgrifenydd cyff.-edinol, lythyrau a phellebron oddiwrth Mri. W. R. M. Wimne. Peniartb J, E. Greaves, Syr W. Williams-Wynn, Argl- wydd Mostyn, ac eraill yn gofidio en banaliu i fod yn b'-eseuol.—Talwyd diolch i Mr Oakeley am lywyddo gan Mr E. O. V. Lloyd, Rhagatt, a Mr Viaccn^t Evans, Llundain. Ar 01 y west, ffirfivvyd gorymdaith, gyda chorphlu o heddgeidwaid, dan ofal yr Arolyg- ydd M «rgan, a Seiadorf y Llan yn blaenori. Yna deuai cadeirwyr ac aelodau y Rhaith Dos- barth, Bwrdd y Gwarcheidwaid, y Bwrdd Ys- got rheolwyr yr Ysgol Ganolradd, pwyllgorau yr E'stoddfod, yr Archdderwydd a swyddoaion yr Orsedd, beirdd a lleuoáon, cynrvchiolwyr Cymdeithas y Cymmrodorion a Chymdeithas yr Eisteddfod Genedlaethol, y gwahoddedigion, Seindorf Arian 0 aelodau p imp o Gym- deithasao Dyngarol, a thua 5,000 o'r cyhoedd. Csed trefn rhagorol. Yr oedd llethrsu'r brfs- iau ar y ffordd i Fryfr yr Orsedd yn 11awn o ed- rychwyr. Ar ol ffarfio'r cylch cyfrin. estrynodd yr yn ei wisgoedd swyddogol i ben y LlôCt, Tu ol idde, yr oedd banei betrdd yr E'steddf .'d yn nwylaw Mr. J. H. Thomas, Cacrdydd, ac o'i fUen yr oedd gafr Gymreir yn ngoval Mr. W. Parrv. Srdniwyd y corn gwlad gao Ap Myrddin, Lhindudno, ac adroddwyd gweddi'r Orsedd gan Gwyoedd. Ar o) i Mr W. 0, Jones garni penillion gyda'r tknau,a gyfeilid gan Telynores Lleifiad, gwahoddwyd y heirdd i ar.erch, a daeth yn mlaeu Dyfed. Dewi Glan Ffrydlas, Tadwal, A th ton, Mathafarn, Cynhaiarn, Elfyn, Pedr Mostyn, Isalit, Llifon, Pedro?, Watcyn Wyn, Gwilym Alltwen, ac eraiH. Oyhoeddwyd Eisteddfod Gjned!aethol 1898 gan Dyfed, a chaed canig gan Gôr Meibion y Moelwyn, Air. Cadwaladr Roberta yn eu bar- wani. Yna caed anerchiad gan Cadfan yn cyf- eirio yu dyncr at absenoldeb Dewi Ogwen, I Berw, ac eraill, oherwvdd afiechyd, ac hefyd at y golled i len Cymru trwy farwolaeth Gwalch- miÍ, Yn dilyn caed anerchiadau brwd gan Dyfrig, lolo Caernarfon, Cynhaiarn, a Phedrog, ¡ yr hwn a hysbysodd brif destynau'r Eisteddfod. Hysbyswyd pynciau arholiadau am urddau bardd, ofydd, a derwydd, a diolcuodd yr Archdderwydd i'r dyrfa fawr am eu presenoideb, gau ddatgan gobaith fod llwydd y cyhoeddiad yn argoel am lwydd yr Eisteddfod. Yna cauwyd yr Orsedd. Dyma'r unig englynion a roed ini a adrodd- wyd yn yr Orsedd I dyrau'r uchclderoedd-awr ddaeth I wyr ddydd y nefoedd Heddyw gylch ei Gorgedd goedd, Dytna nodded mynyddoedd. Ha! werinwvr awenog !-onià ynt Gyda'u hantur selog ? Sicr na fydd rhwng ereigydd crog, Eisiau tan yn Ffestiniog. PEDROG. Eisteddfod hen, lien i'r llu—o fyw reddf Erioed wnest gyfranu Heddyw hebddot diwrnod du Ac amrwd f'ai i'r Cymru. Noe-ddysgl lawn o addysgawl wlith-fuost; I dwf Awen, bendith Wych leyg bias a choleg blith, A thwr heulwen athrylith. 'R Orsedd lan fechan fu-unig goleg G walia i ymddysgu Rbedodd i bwynt--o'r diwedd bu Dawn y wlad yn ei ledu. Ei lawr ni chynwysai lu—efrydawl Frodyr barddol Cymru Gwnelld ty gwell i babellu 0 lawa faint pa villion fu. Chwalu'r cylch ni fuo—yma'n eu swydd Y raeini saif eto Ei swydd fyth i'r Orsedd fo A'i hen arddull in hurddo. Y'ngwyneb haul i'n gweini -i'w hegwyl, Yn llygaid goleani, Uwch en Heddwch, cvhoeddi I fyd wnawn 'nheibteddfod ni. II Pabell heb ei gwell a gawn,—holl Wynedd Ddaw i'w Jlenwi'n orlawn I'n llwyddiant yn llu hyddawn Daw gwyr Gwent i dent y dawn. ISALLT.

CiTARFOD Y BEIRDD. Ar 01 i d'lefod y cyhoeddi fyned drosodd, cyfarfu swyddogion yr Orsedd a'r beirdd mewn cynadiedd.—Bysbvsodd Arlunydd Penygarn fod Syr Arthur Stepney am ddwyn y draul o wneud stand hardd i'r faner fod Argl. Tre- ¡ degar am anrhegn'r Orsedd a, Chorn Hildas, Mr- Gosoombe John, yr arlunydd, i'w gynlhudo.— Amlygodd yr Archdderwydd ac eraill ddiolch- garweh am hyn, a hysbyswyd y bydd gan yr Orsedd eiddo gwerth dros l,000p. yu fnan. Ar gynygiad Gwynedd, a Watcyn Wyn yn eilio, pasiwyd penderfyniad fiurfioi i'r perwyl yna.— Galwodd Arlunydd Penygarn sylw at y priodol- deb o ffurfio cronfa arianol yr: nglyn a'r Orsedd, he wedi trafodaeth faith cymeradwywyd hyu.— Ar gynygiad Cadfan, penderfynwyd awgrymu i Bwyllgor yr Orsedd yn Nghasnewydd y priod- oldeb o godi cofadail deilwng ar fedd Clwyd- fardd Fel ychwanegiad at hyny, cynygiodd Watcyn Wy:a fod darn o dir yn cael ei sicrhau, ac arno en gofgolofn genedlaethol i archdder- wyddon Cymru. Da ganddo faasai gw"ted mynwent Abergele yn cael ei gwneud yn Fac- pelah yr Orsedd. Cymeradwywyd hyn, a rboed y mater yn ngofal Cadfan a Watcyn "Wyn i'w ddwyn i sylw yn Nghasnewydd.

Syffriff! mwfJ. DINBYCH. SEFYDLIAD pwysig yn y DytfrYl1 yw Cyfarfod Misol yr Hen Gorph, a ehyao-liwyd y diweddaf ddyddiau Iau a Gweaer yn y CtPel Mawr. Penodwyd pwyilgor i ystyried y cwss goreu i roddi addysg Brotestinaidd anenwadol blant, a thrafodwyd amryw fatariou pwysig i Fethodistiaid y cylch, Pregethwyd gia y Parchu. S. T. Jones, R'hyl Benjim u Hughes, Llaaelwy; H. O. Hughes, Heulian a Francis Jones, Abergele. Mae'r sefydliad i fedd won p:%rho.us yn Salisbury Place wedi'i agor, tan ofal Sais.o'r enw Williamson. rhaid fod pobl Dinbych ya rh u call a sobr ryfeddol i fod yn gymhwys i edrych ar 01 gwall- gofiaid. a meddwon nns gall hyawdlsdd areithwyr dirwestol eu diwygio. En Wesley aid y gylchdaith yo cynal eu cymanfa flynyddol yn nghapel Pendref ddydd lau, y Parch. Evan Jones a Mr. J. Harrison Jones yn ilywyddu, a Mr. John Davies yn arwaiu y canu. Euiilodd liaaws dy&t. sgr\fau yn yr arholiadau jsgrythyrol. ^IIUTHIN. ffiai&u rhwng y S is a'r Cynuo yn cael eu dymchwel, o'r hyn lleiaf yn Rhuthin, oblegyd nos Sul bu eglwys y Bedyddwvi Cymreig yn gwrando ar Sais, set y Parch, J. E. Elder, yn traddodi pre- geth iddynt. Ddydd Mawrth, cymerodd priodas ie rhwng M?jnr Saxon Grcgson EUis, Y.H., PLs Llanychan, a Miss Biair OHphant, Blair Castle, 1U ngowrie, Ysgotland. A-irhegwyd ef gan ei wdtilWyr â. llestr arian gwerthfawr. Canwyd clycnau egiwys Llanfwrog, ac yr oedd lluaws o hneri yn chwifio i srngj Ichiad bapvs. CLYWEDOG. -0-

Prolftswr Me,kQmar)\ [;hr3f yn tn r- ii GOFID i luaws o Gytmy fydd. (ieali fod j^orbwysedd gwa'.th wedi eSeithio ar ieebyd y Proffeswr Her- komer, a hyny i'r fath raddau fel y mae ei feddyg wedi ei orchymyn i gyfyngu ei egaion i srlunio'n unig. Trwy hyn, bydd yi rhaid iddo dori ei gvsyl'tiadHU—am dymhor, beth byaag, k chelf yn Nghymru. Yr oedd pwyllgor Eisteddfod Cis- newydd wedi gwneud pobpet-h a allent i gyfarfod ei ddymuniad '-u gyda hyn, ac edrychid yn ralaea gyda dyddotdeb at adran ce f yn yr wyl hono, am y disgwylid iddi roddi ffurf vmarserol i rai o'i gFl. jluniau. Bwriadai hefyd sefydlu ysgolion celf yn Nghymru, a tbrefou roarchnad i werthu cynyrch ion y cyfryw. Felly y mae'r pelldod presenol ar ei iechyd yn neillduol o aoffodus, ac nid oes end gobeithio fod ganddo ddigon o uerth i gyfarwyddt' eraill i gario allan yr hyn yr oedd ef wedi gosod ei fryd arnynt.

0 Cig Defaid, Wyn, Bustych, Lloi, o'r fath oreu, I wedi'u pesgi a'u lladd yn Nghymru,i'w gael bobdydd am y pris mwyaf rhesymol yr, Siop COED Y BRAIX 17 Deane Street, gyferbyn a Marchnad St. John.

yn wir bu mewn enbydrwydd einioes torodd y gengl, gorfu i'r marchog awenyddol ddyfod i lawr er mwyn ail genglu'r anifail a chymaint fyth ag a allai tri btrdd a phedwar dyn oedd ei gael i fynu yn ol i'r cyfrwy bu o'i safle ddyrchafedig yn bur ddefnyddiol i gadw trefn, Myn'd a dwad" ydy hi hefo'r Orsedd befyd. Yr oedd amryw Orseddwyr yn absenol —Gwalchmai yn ei fedd—Dewi Ogwen ar wely cystudd. Crybwyllwyd eu henwau hwy ac eraill yn barchus, a chanwyd yr emyn Bydd I myrdd o ryfeddodau,y rhai yn eu gwen- wisg yn rhoi bloedd neillduol ar y geiriau OLL yn eu gynau givynion," fel pe na fuasai fawr siawns i bobl y wisg las a'r gwyrdd. Cbwareuodd Telynores Lleifiad yn nodedig o swynol y mue Miss Parry yn un o anhebgorion Gorsedd ac Eisteddfod. Nid oedd y Canwr Penlllion, yn ei ddetholion yn enwedig, i fynu i'r marc gadawer, bellach. englynion edifeiriol Dewi Hafhesp yn lionydd. Arwydd dda ydoedd presanoldeb bmedd a gwreng yn y cynulliad. Oynrychiolid y bluenaf gan yr Dchel Sirydd (Mr LIDyd, Rhagatt)—un na fydd byth ar ol gycla phob gwaith yn tueddu at wella a dyrchafu dynoliaetb hefyd gan Mr. O:ikeley-- enw sydd wedi ei gylvrnu'n I dyn hefo buddianan goreu Ffestiniog. Efe yw llywydd y Pwyllgor Cyffredinol,ac er nad yn bar- ablus ar ei bedion, allodd hysbysu ei gydwlad- wyr wrth y bwrdd fod ei "viawrhydi wedi addaw I ei nawdd i'r Eisteddfod a phe gellid cael Vic- toria i balas ysplenydd Tanybwlch adeg Eis- teddfod Ffestiniog, ni pheidiai clogwyni'r Moel- ] wyn a diaspad yr enw Oakeley tra fyddont ar eu gwadnau. Yn nessf at farch yr Alltwen, y creadur rhyfeddaf yn ngoryrndaith yr Orsedd oedd y Bwch Gafr. Brodor yw ef o Gwrn Calyn; Dol- yddelen a rhwng ei ddwy glust y mile dau gorn tua throedfedd o hyd; pe corn arall rhyngddynt, buasai yn annichonadwy cael gwell esiampl o'r Nod Cyfrin. Tynodd sylw dirfawi, a gobeithio na chynehr byth Orsedd mwyach heb fwch gafr. Yr oedd tan ofal un o genadun Mr. Hughes y Post Oflilce,llaric glan- deg wedi ymwisgo fel hen Gymro—het befar, cadach injia, gwasgod stwff, cloa pan glin, sanau cocbddu'r ddafad, a scitshie." Mae'n syndod pa fodd y dofwyd y Bwch mor fuan. Nid oedd ond ychydig ddyddiau er pan noliwyd ef o'i gartref mynyddig a heddyw mae'n cerdded mor gymhen yn yr orymdaith a'r un ohonynt. Edrycbai vn ddifri o ddifrifol yn y Cylch. Cyf rin, gan sefyll yn stond yn ei unfan, a'i lygaid mawr yn rholio yn ei ben ambell waith fel pe bnasai'n cael ei arwbio gan ddrychfeddwl. Un ,symndiad a wnaeth o gwbi yn ystod y seremoni. Syrthiodd ar ei liniau pm ganai y dorf Bydd rnyrdd o ryfeddodau," gan dybied hwyrach raai mewn capel yr ydoedd. Mrs, Llewelyn yn canu can berswynol o waith Watcyn Wyn, ar y don Rhyfelgyrch Cadben Morgan," oedd y peth mwyaf eff"ithiol:1, glyw- ais er's llawer o amser. Yr absenolion amlwg oedd gweinidngion y lie, a'r beirniaid. Y naill elailai wedi nnnni, a'r Heill fe ddichon, fel van Dr. Pan, yn rhy fawr i ddod trwy'r tynel.