Y Gwladgarwr

UNDEB BEIRDD A LLENORION DYFFRYN TAWE. AT MR DYFNWAL MOELMUD.' Syr,-Gan eich bod wedi gosod fy enw yn mhlith y beirdd, yu eich llythyr yn y GwLADGARwR, er mwyn cael eu meddyliau allan ar yr undeb.hwn, daeth i'm meddwl i ysgrifenu ychydig a ganlyn. Er nad wyf fardd, na mab i fardd, yr wvf yn teimlo awydd ynwyf i bleidio llenydd- iaetb pe gallwn; ac yn wir, fel y gwyddoch chwi yn dda, mai ychydig iawn yw y manteision sydd i'w cael yn LJan- samlet mewn cysylltiad a llenyrldiaeth, am nad oes yma un bardd enwog, ac y gallwn droi ato i ofyn am gymhorth i hyfforddu y rhai ieuainc yn y blaen o gwbl. Ond trwy yr undeb hwn, yr wyf yn gweled mantais rhagorol i ni y dynion ieuainc, gan y byddwn wrth hyny yn dyfod i gy- ffyrddiad a hen feirdd profedig er mwyn ein dysgu o gan- lyniad, yr wyf yn dra diolchgar i chwi, a'r cyfaill leuan Ddu, am ddyfod a'r cynllun allan. Wei yn awr fecbgyn, deuwch allan i gael gweled beth allwn wneud, pwy wyr, efallai y gwneir beirdd o rai o honom dan ein dwylaw. Eto cymeraf yn ganiataol i gy- inhell y rhai canlynol i uno a'r undeb, sef R. Morgan, John Jordan, Rees Llewelyn, D. Jenkins, D. Evans, J. Rowland, a'u cymydogion caredig o'r Sciwen, sef Harri Ddu, T. Jenkins, J. Thomas, ac ereill. Gan nad ydych yn cyfyngu yr undeb i'r Dyffryn yn unig, mae groesaw deb- ygaf i'r cyfeillion uchod i ymuno hefyd. Felly fhag i mi fod yn faith yn fy llith, terfynaf gyda dymuno llwyddiant i'r undeb i fyned yn mlaen. Yr eiddoch yn frawddlj Llansamlet. P. AB lOAN.

Y LLENG LLADRON. Mr Gol.— Dyna benawd hynod, ond y mae ei gyfFelyb yn ddefnyddiol a pharchus yn ami ar dudalenau y GWLAD- GARWR y dyddiau presenol a thra thebygol y bydd yr ymdrafodaeth ag ef yn llesiol i luoedd ydynt yn ymddwyn dan y cymeriad o lenladron, os ystyriant yr hyn y maent yn eu wneud. Ond mor sicr a bod Byd a Bttws mewlI bodolaeth, y mae dynion i'w cael a daerant yn mhob llw, (os mynir) mai eiddynt hwy yw yr hyn ahawiiant fei eiddo ereill; gWII am y cyfryw yn eithaf da, clywais y cyffeljb am dau clust fy hunan cyn yn bresenol. Y mae un dosbarth neillduol ag y mae llenladrad yn gwneud mwy o niwed iddynt nag ereill, sef yr ieuenctyd 'pity' garw yw cantod conifer o honynt yn dyfod allan, a hyny mor ami dan ddillad ereill; dillad na wnant un lies iddynt yn y diwedd. Os vrnddangosant yn weddol fon- eddigaidd am dymhor, byddant yn sicr o droi yu garpiau niweidiol iddynt yn y pendraw. Yn wir y mae ambell un yn edrych yn hynod fawredd- og ar esgynlawr ambell Eisteddfod, pan wedi ei wisgo i fyny mewn top coat,' botasau hirion ucliel, ac yn y blaen o eiddo arall. Ond wrth edrych ar y cyfryw, ceir mai prif amcan ei feddwl yn barhaus ydyw ymlwybro a chwilio, er cael gafael ar eiddo arall, fel y gallo ef ei hun osod ei enw wrtho, a'i fabwysiadu yn eiddo iddo ei hun. Yr wyf wedi sylwi amryw weithiau ar ieuenctyd fyddont yn dilyn y llwybrau crybwylledig, a dyma fel yr wyf yn eu cael bob amser ni fedrant gyfansoddi un darn cyhyd a bawd dyn yn deilwng o'i gyrhharu .a'r gradd yr ym- ddangosant i'r byd. Pan yn ceisio gosod pwt o araeth wrth ei gilydd, rhaid gwneud hyny ar destyn y byddo arall wedi eyfansoddi arno yn flaenorol i hyny, a nid dyna y cwbl coflwch, ond rhaid cael y'darn hwnw i fritho gwyneb yr araeth, a gosod y cwbl dan ei enw gogoneddus ef. Dyna fel y gwha Mr Pomp difeddwl a dichwaeth, y twyli- wr digywitydd, atgas, ac aflan. Bwrier y lleng i'w hail gyfansoddi er dangos iddynt beth ydynt mewn gwirionedd. Mae arferiadaU o'r natur grybwylledig yn tueddu yr ieuenctyd i fod yn ddiog gyda llenyddiaeth, fel na fynant chwilio nac astudio dim o'r eiddynt eu hunain ac felly yn eu cadw yn amddifaid o'r peth gofynedig yn mhob dyn, sef gwreiddioldeb. Dau ddosbarth neillduol syddyn ein gwlad yn cael eu cyhuddo amlaf o lenladirad, sef y beirdd a'r cerddorion ond yr wyf am ychwanegu dau ereill atynt, fel y cyfryw y gwnYIl eithaf da am danyht, sef y traethodwyr a'r areithwyr; y dosbarth blaeilaf a nodwyd y w y prif rai y siaredir yn eu cylcb, ac y dynoeibir eu twyll ar faes y GWLADOARWR y dyddiau presenol, ond yn wir y mte y lleill yn gwir deilyngu sylw. Wrth ddarllen y GWLADGARWR er ys ychydig wythnos- au yn ol, tarewais wrth dri Englyn i'r Iaith. Gymreig, gan Efrydydd Glan y Mor,l nis gwn pwyyn y byd yW y persony nac Arian pafôr y trigiana, ond. byji a wn i (ys idywedodd y dall gynt,) y mae wedi lladrata o eiddo arall ar yr un pwnc I Nid yw Englynion Efrydydd' wrth law genyf yn bre- senol, ond ^r wyf yn cofio fod ganddo linell |e^yg i hon :— iaith oe'sol hen i.aith Asia, /j, ? Mewn Cymdeithas Cymreig, yn Bpthesda, Atfon, yn y flwyddyn 1$3S, canodd Clwydfardd yr Englyn caijiynol i'r Iaith Gymreig-gwel y GWLADGABWR am fis^^wrtji jr flwyddyn uchod :— .1 lit: ,,<r Iaith oesol, hen iaith Asia,—iaith a 't laith anwyl gwyr Gwalia, lait!) prydyddion doethion da, rlrws boB <\ Iaith ystwyth gwyr Bethesda.' Pob llwyddiant i Efrydydd Glan y M6r' i efrydu barëtl oniaeth, ond cofied ei fod yn croesi llyfr. y gyfraitli .wrfli wisgo top coat' Clwydfardd am dano, er ei wneud yn dipyn o Jolly Welshman.' Am y mis hwn, gwelais Englyn mewn cyhoeddiad mis- ol, i'r Meddwl,' ac enw un G. Gwernog' wrtho, yr hwn sydd fel y canlyn :— nl 'Ymwylltia, a fel melltcn-i ganol Sf.ar- 'n Vwcrr Eigionau daearen; ■fid E chwilia holl gylch haulwen ti Duauwn fyd, a nef wen.' Y mae yu y llyfr a nodais yn flaenorol am fis Mai, 1834, rhes o Eiiglyiiion ar Gwymp Goliath,' gan un T. E. Caledfryu, a phan y mae yu darlunio Dafydd yn taflu'r Gron gareg o'i linyn,' y mae yn dyweyd ;— ,r) $,;HJf1' Ymwyl.'Liai, ai. fel niellteii-yr enyd •>•*<» a inJx, Dan chwyrnu i'w dalcen Ebillodd y Hem bellen, (,^ jg bfiso iv ,lon9» Wron balch asgwrn ei ben.' Fechgyn anwyl, ymdrechwch fod yn gywir gyda yr hyn a ysgrifenwch, a gadewch eiddo ereill yn lloriydd. Ond beth dal siarad am y beirdd yn lladrata ambell linell ac englyn, nid yn atnl y gwelir un llenleidr mor feiddgar ag ynlIadrata darn cyfan ond yn sicr ddarllenydd -jy mae ambell un i'w gael a wna hyny. Sonir yn ami am feiddgarwch, dyma y beiddgarwch mwyafa we!aiserioed ar dir llenyddiaeth, oeddtraethawri wedi ei gynyg i Eisteddfod, a hwnw i'w gael yn agraffedig yn y iaith Gymreig; Bu y gwr hwn mor feiddgar a der- byn punt o wobr ar esgynlawr Eisteddfod yn ddiweddar ddarHenydd, am adysgrifenu traethawd eiddo arall, gyda gosod ychydig linellau yma ac acw ynddo. Bwyllgorau, byddwch wyliadwrus o'r hyu a gaffoch am eich harian yn wir, bydded dyn y peth a fyddo, gormod yw rhoddi punt amyr hyn y gellir ei gael am geiuiog. r y Yr eiddoch hyd y nesaf, A1I.. IClKUO<5 D.. ir* Alltwen. DAVID GIBBS

YMADAWIAD Y PARCH. JOHN DAVIES, • ABERAMAN. Nos Lun diweddaf, Mehefin 15ed, yn Saion, Aber- aman, cynaliwyd cyfarfad cyhoeddus ar yr atngylch- iad o ymadawiad Mr Davies i Gaerdydd. Yn y cyf- arfod hwn hefyd anregwyd ef a'i briod a thystebau gan yr eglwys a'r cyhoedd fel arwyddion o'r parch a'r teimladau da oeddyn bodoli rhyngddyiit. Nid ailasai y n y cyhoedd feddwl am i'r fath gymeriad dysglaer, a'r fath aelod defnyddiol o gymdeithas, ymadael o'r He heb gael v fraint o ddangos eu teiraladau tuag ato. 9 11 Yr oedd hwn hefyd yn gyfarfod gwir deilwng o'r am- gylch--un ac y cymerwyd rhan ynddo gan ddynion teilwng o'i harddel fel arweinwyr a blaenoriaid, a rhai a gallu ganddynt i weled, cydnabod, a gwerthfawrogi rhinwedd a mawredd, yn hytrach nag eiddigeddu wrtho a'i gymeryd yn faen tramgwydd. Yn mhlith ereill oedd yn bresenol ac a gymerasant ran yn y cy- farfod, yr oedd y Parchedigion D. Rees, Llanelli; J. Thomas, Liverpool; T. Price, Aberdar; J. Steph- ens, Brychgoed; Gwesyn Jones, Merthyr; H. Oliver, B.A., Pontypridd; J. Rees, Cwmaman W. Wil- liams, Abercwmboi; T. Nicholas, Aberaman T. Llewelyn, Mountain Ash; T. Rees, Aberaman; A., Mathews, Merthyr; D. Price, Siloa, Aberdar; W. Williams, Hirwaun; T. Jenkins, Merthyr; H. G. Parrish, B.A., Aberdar, ac amryw efrydwyr, megys E. Bryant, W. Edwards, W. Morgan, Athrofa Aber- honddu, &c.; D. Davies, Y sw., Gadlys; T. Williams, Ysw., High Constable, Trecynon E. G. Price, Ysw., Rose Cottage; Mri. P. John, Aberdar; T. Evans, Jeweller; J. Griffiths, (Gohebydd) Llundain; J. Williams, meddyg W. Lloyd, (Gwladgarwr); D. I. Davies, B.S., Trecynon; J. Johns, H. Lewis, Aberr dar; Howell Jones, Hirwaun,&c.,&c. j 1 ddechreu y gwaith, anerchwyd y cyfarfod gan y Parch. J. Morgans, Cwmbacb, a hyny yn ei ddull dopiol arferol, yr hwn a gynygiodd'f* Williams, Ysw., i'rgadair; eiliwyd y cynygiad gan y Parch. D. Price, Siloa. Gwnaeth y cadeirydd amryw sylwadau rhag- orol ar weithgarwch diflino Mr Davies gyda gwahan- ol symndiadau yr enwad, megys Trysorfa yr Hen Weinidogion, Cymdeithas Genhfidol Llundain, y Gymdeithas Gartrefol, &c., 11 wyddiant mawr pa rai sydd yn ymddibynu i raddau helaeth iawn ar ei weith- garwcb ef, a gallesid dweyd am dano yn ei holl gy. sylltiadau, ei fod y Right man in the right place.' Yr oectd hefyd yr un mor weitligar yu y symudiadau gwladol a chymydogaethol, lluaws o ba rai a enwy;4 gan y Hywydd. y Cynygiwyd y penderfyniad cyntaf gan Mr J. Jones, ac eiliwyd ef gan Mr John Williams, Aberaman, sef,

au n dywyll iawn y modd y gosododd ail gychwyn P y peirianau dangosir ini y fatb farn uchel, unol, sydd awb am danyht fel meistri; yna sonit aih eu haelioni adeiiadti ysgoldy y manteision addysg y mae'r plant £ cael—y boneddigidh fi" d^sgflPr' plant '3r 'jF^gb- ijt "ail» &c., a'r dyddord'eb y maeri't yn deimlo yn achos y yn m)j0b modd—eu rhyddfrydedd at y ^wahSnol a Ua»er o bfethau ereilT: er hVh mae rhai bi-ytfbaii a thFaW yn'y'gSn hdii, ambfill air' aneglur ac ari- <tk'°doI. Mae twyTi odl mewn un man, sef 'gwael' a s, u'>' ac ychydig waiiau syltebol: eh hyn, ar ol eimhe- aj' a* phwyso yn ofalus, yr ydytn yn ei chael yn rhagori y Heill, ac yn deilwng o'r wobr. Galargan i Mr.William Thomas, pregethwr cynorthwyol j Saron, Maesteg. Derbyniwyd deg o gyfansoddiadau y testyn hwn, pa rai sydd yn rbanu yn naturio] i ddau °sbarth: yn yr ail ddosbarth yr ydym yn cael cyfan- iadau vr ymgeiswyr canlynol: Cwynfanwr,' 'Bach- pn galarus,' 'Patronus,' 'Hen bererin,' Pererin ar :0rdaith amser,' 'Goleuddydd,' Cristion gwan.' Gwael yw'r oil o'r cyfansoddiadau hyn eu prif ddiffygion y rhai canlynol:—brawddegau disynwyr, llinellau an- YStwYth, syniadau tywyllion, twyll-odlau, cam-acceniaeth ^0fl'esufparch mawr i ae anwyldeb mawr at yr ymadaw- '8 ganddynt oil, eithr nid oes fawr arwyddion yn eu ^Jnyrchion eu bod yn gyson &'u proffes: yr oeddeiii yn 0wriadu yn gryf ar ddechreu pob cyfansoddiad i fod yn ^ydgyfranog a hwynt o'r teimlad hiraethlon ond Och CaWsom ein mawr siomi Nid oes yn yr holl gyfansodd- on,| y petit nesaf i ddim o deimlad i'w gael! Dim ■§^ir farddoniaeth i'w gael Brithir y cyfansoddiadau Yltla hefyd, gan mwyaf o honynt, gan wallau gramadegol, nghyd a gwsllau syllebol. 'Hen Bererin,' 'Pererin fordaith amser,' a 'Goleuddydd,' yw'r goreuon yn y °_sbarth hwn- Dosbarth laf.—Yn y dosbarth cyntaf yr ydym yn cael (;<.rrtctacus,' Grey,' a Brawd o Went. Caractacus.Treulia yr ymgeisydd yma ormod o am.. Ser i rdgymadroddi: y pe cyntaf y mae yn ymosod arno ■^v lhoddi trinfa iawn i'r tien Angau y mae'r hen ddull diludd o ddwrdio Angau yn dra anghymeradwy genym: YI) nesaf, yr ydym yn ei gael yn galw am osteg yn mhlith elfenau Tybiem yn sicr fod gormod o ymdroi ganddo ar ddechreu galargan o'r natur hyn. Mae dweyd y gwir Yn syrnl a thoddiadol yn.fwy derbyniol a chymeradwy yn y.pen_draw na rhyw organmoliaeth annaturiol, gan byny, lid, dáiawn yw'r hyn a ganlyn:— Y doniol bregethwr, y craffus dduwinvdd, Y lienor rhagorol, a'r hyglod hanesydd.' Gan mai pregethwr cynorthwyol oedd y brawd ymadaw- 'dig, nid rhyw briodol iawn yw'r llinellau canlynol:— Fel bugail eglwysig, fe ellir dywedyd Ei fod yn arweinydd cywirol i'r byd.' Pahamna ddywedyd y gwir yn syml, eglur, a theimladol, Yr, lie crugio rhyw organmoliaeth anmherthynasol, fel y gWneir yma; byddai hynyyn fwy cymeradwy gyda Duw q dynioo. Mae 'Caraetacus* wedi ysgrifenu ei gan yn rhagorol o ddestlus o ran llaw ysgrif, ae yn weddol rydd oddiwrth wallau. Na ddigaloned yr ymgeisydd hwn os 5"1 ieuanc, y maa amser gwell o'i flaen-ymrodded ati. (I'w barhau.)