Welsh Newspapers
Search 15 million Welsh newspaper articles
6 articles on this Page
Y WILLIAMSIAID.
Y WILLIAMSIAID. (Parhad.) OND i adael Mr. Williams fel Ustus, awn rhagom i gymmeryd golwg arno fel arglwydd tir. Rhoddwn un enghraifft o hono yn ei gyssylltiad ag un o'i ddeiliaid rhyw bump neu chwech mlynedd yn ol. Pan y gwnaeth offeiriad y plwyf gynnyg am gael treth eg- lwys yn y plwyf, er adeiladu eglwys newydd yn mhlwyf Ystradgynlais, deallodd fod gwrth- wynebiad cyffredinol i hyny; gan hyny, ymdrechwyd gorfodi pawb, hyd ag oedd yn bosibl, drwy i berchenogion y gwahanol ranau o'r plwyf wneyd a allent er cael gan eu deil- iaid i gydsynio a'r cais ac vn mysg ereill o'r boneddigion, ceisiwyd gan Mr. W. i wneyd ei oreu. Ac ar ol eymmeryd y peth o dan ystyriaeth, a dechreu siarad o'r naill i'r llall, deallodd tod un o'i ddeiliaid, o'r enw William Jlopkin, Caemawr, yn wrthwynebwr trwyadl i'r dreth. Yna, y noswaith cyn y treial, anfonodd Mr. W. am Hopkins i ddyfod i'r lan ato ef, gan fod ganddo neges bendant a neillduol ag ef. Aeth Hopkin i'r lan, cur- odd y porth, cafold agoriad, ac arweiniwyd ef at ei feistr, yr hwn a'i eyfarchodd yn L'on- ach braidd nag arferol, er ei fod yn Hon bob amser. Yna rhoddodd gadair eistedd iddo, a gorchymynodd ddwyn iddo beint o barter. Wedi hyn, cyfododd Mr. W. i fyny, a throdd ei gefn ar y tan, gan godi cynffon ei got, a rhoddi ei ddwylaw ar ei gefn, fel y byddai yn arferol o wneyd pan wrth ei fodd, gan wyn- ebu ar Hopkin, a gofyn, "Wel, Hopkin, a wnewch chwi un cais i mi P" Gwnaf, os gallaf, syr." Ie 0, gellwch, yn eithaf rhwydd." Nis gwn, syr, ond gwnewch fynegu." "Ie, ond a ydych chwi vn addaw ei wneyd P" Os gallaf, syr; ond mynegwch." Wel, roddi eich vote o blaid y mil punnau yfory." Mwy nas gallaf, syr." "Paham hyny, oblegid nid ydwyf wedi gommedd yr un cais i chwi ag a geisiasoch genyf." Gwir, syr, ond nis gallaf gydsynio a'r eiddoch yn awr." Paham ?" 1. Am ei fod yn groes i fy egwyddorion. 2. Am ei fod yn afresymol. 3. Am fy mod wedi addaw gwrthwynebu'r dreth. Ac yn olaf, am ei fod yn anysgrythyrol, yn ol fy mam I." Anysgrythyrol!" yr ydych wedi cwbl gamsynied. Yna neidiodd Mr. W. i'r Hen Destament i brofi ei ysgrythyroldeb, a Hopkin i'r Testa- ment Newydd i brofi ei annghyfreithlondeb. Dadleuwyd am tua dwy awr a hanner gan isny, ni ddysgwylia neb gael y ddadl hono, • aerwydd ei meithder; ond methodd f naill ag argyhoeddi y llall. Ond cyn rhoi i fyny, gofynodd Mr. W. i Hopkin i aros gartrof- Ar ol ystyried ychydig, dywedodd y gwnal ar yr ammod iddo yntau i wneyd yr un modd- "0 na," ebe Mr. W., oblegid yr ydwyf wedi addaw bod vn gadeirvdd yno." Wei," atebai Hopkin, nis gallaf finnau fod gartref heb fod yn wr dau-eiriog, yr hyn nis gall fy nghydwybod ei ganiatau." "Os na wnewch, mae genyf fi ddau ergyd i'w rhoddi i chwi am eich un." "Meistr! meistr! yr ydych chwi yn myned yn waeth na Moses. Llvgad am lygad oedd ei gyfraith ef, ond yr ydych chwi yn myned i dynu dau am yr un." Ar hyn, chwarddodd y ddau, ac felly y terfynwyd y noswaith hono. Dranoeth, gwnaeth y naill a'r Hall yn unol a'r hyn oeddent vn broffesu-y naill dros, a'r llall yn erbyn y dreth. Yn mhen rhyw bythefnos neu dair wythnos wedi hvny, an. fonwyd am Hopkin at ei feistr; ac erbyn myned yno, yr oedd yno amryw ddyeithriaid. Ar ddynesiad Hopkin yn mlaen, gorchymyn- odd yr hen foneddwr i bob gwrryw i dynu ei het, a phob merch neu wraig i dalu gwarog- aeth yn eu dull hwy, yr hyn a wnawd gyda llawenydd a digrifwch dros ben. Chwardd- odd Hopkin arnynt hwythau, a tbalodd ei foes yn v modd gwresocaf, i'w feistr yn gyntaf, yna i bawb yn gyffredinol. Wedi hyn, aeth pob peth yn mlaen fel arferol rhwng y meistr a'r deiliad, hyd amser rhoddi notice, gan mai dyna oedd yr addewid os na buasai y dreth yn cael ei phleidio. Erbyn hyn, blin oedd gan Mr. W. ei fod wedi addaw rhoddi notice. Ond i gadw at ei addewid, rhoddwyd ef. 0 hyny hllan, ni wnaeth y naill siarad a'r Hall am dymhor. Daeth amryw i ymofyn y Caemawr, ond nid oedd un parodrwydd i'w renti i neb. Yn mysg ereill a ddaeth i'w ymofyn, daeth un dyn, a dywedodd wrth Mr. W. fod William Hop- kin wedi ymddwyn yn frwnt tuag ato ef fel boneddwr, a Buaswn I yn gwneyd cymmaint arall a hyny i chwi pe'n dyfod i fy ffordd i'w wneyd, er nad wyf yn Eglwyswr, nac yn bleidiol i'r dreth eglwys ond mi wnaethwn hyny er eich mwyn chwi." "0," ebe Mr. Williams, dyna'r fath ddyn ydych chwi. Nid un felly yw Hopkin, ac nis gallwn "I ymddiriedfymeddiannaui ofal eich bath chwi. Mae William Hopkin yn well dyn o'r hanner na chwi. Gallaf vm- ddiried i air Hopkin o flaen eich llw chwi." Yna aeth hwnw i'w ffordd yn athrist. Clywodd Hopkin yr hanes hon, a theimlodd ryw anwyldeb gwresog at ei hen feistr drachefn, ae annogwyd ef gan un o weision ei feistr i fyned i geisio'r tir drachefn, yr hyn a wnaeth. 11 Wel, meistr," ebe Hopkin, "a ydych chwi yn foddlon i mi gael v tir etto." "Ni feddylies I erioed am i chwi fyned ffsvrdd; ond yr oeddwn fel iJephtha, am gadw fy ngair. Mae'r tir i chwi fel cynt, heb un cyfnewidiad cyhyd ag y byddom byw." Ac felly y bu, oblegid v mae Mr. Williams yn awr wedi marw. Dyma finnau yn ei adael, gan ddymuno y bydd i bob boneddwr gymmeryd Mr. Williams fel en-ghraifft i roddi chwareu teg i gydwybod a chyfiawnder. Awn rhagom yn awr at Y BONEDDIGESAU. Nis gwn pa beth yw eu henwau, ac ni wel- ais ond un o honynt trwy wybodaeth erioed a chan fod y naill a'r Hall o honynt yn fyw ac iach, hyd eithaf fy ngwybodaeth, nid ydwyf yn meddwl dweyd rhyw lawer am danvnt hwy yn awr; ond os bydd i mi eu gorfyw, byddaf yn debyg o roddi eu hanes hwythau gerbron y cyhoedd, oblegid maent yn rhagori o ddigon ar y cyffredinolrwydd o'u cydryw mewn ymddygiad boneddigaidd, dysg, dawn, gwybodaeth, a nerth meddwl, fel mai anhawdd y ceir rhai i'w cymharu a hwy. Un hanesyn i ddangos hyny. Y cyfle cyntaf wedi marw Mr. Williams, Ty'rcwm, aeth y Parchedig ————— fo Y tua phalas y boneddigesau uchod dair gwaith, a'i neges oedd cael ganddynt roddi rhybydd i William Hopkin, y Caemawr, i ymadael a'i dir. Beth?" ebe y boneddigesau, am ba beth yr ydym ni yn myned i roddi rhybvdd; iddo? Ni wnaeth ddim i'n hanfoddloni ni, ac ni chawsom ddim allan o le ynddo, ac yr oedd golwg fawr gan ein brawd arno gan hyny, ni wnawn gymmaint a hvny i chwi, na neb arall, cyhyd ag y byddom yn cael ein boddloni ynddo. Dyn hynaws a deheuig yr ydym ni wedi ei brofi hyd yn hyn, a dylai ef gael ateb cydwybod, gystal a chwi a ninnau. Os gwnaeth eich gwrthwynebu chwi o barth y dreth eglwys, nid yw hyny ddim r ni; bydded rhyngoch chwi a'ch mater." Gallas- wn ddysgwyl y buasai hyn yn ddigon. i wneyd Mr. ———— i ymddwyn fel Cristion, ysgolhaig, boneddwr, ac oSeiriad ond fel y mae gwaethaf y modd, nid felly y bu. Wrth derfynu, dymunwyf fendithion fytdd ar hen deulu Aberpergwm, Dr. a Mrs. Lloyd, yr etifeddion a'r etifeddesau, vn briod a gweddw; a gobeithio na cha neb achos na chyfle i roddi gwaeth cymmeriad iddynt na'r hyn a roddir iddynt yma. Ydwyf, yr eiddoch, DA.FYDD.
Advertising
♦ ■■ Anrhegwyd plant ys-^olion y Bedyddwyr yn Nghaerj^ybi a the yr wythnos ddiweddafar yr ach- lysar o briodu Mr. John Lawii, Caergybi, gyda Miss Stirrup, Llangefni.
BYR GOFIANT AM MRS. SARAH…
BYR GOFIANT AM MRS. SARAH EVANS, TREFELEN. Cofnodwyd marwolaeth y chwaer rasorol uchod mewn rhai n^wyddiaduron, ond ni ddywedwvd nemawr vn rhagor na'i bod wedi marw, yn nghyd a'r amser y cymmerodd hyny Ie. Ond os oes rhai yn deilwru o ddweyd gtilr am danynt, er cadw eu henwau mewn coffadwriaeth, y mae gwrth- ddrych y cofiant byehan hwn felly hefyd. Gwraig Mr. Griffith Evans, Trefelen, ydoedd hi. Can- fyddir yn amlwg hyd yr awr hon mai ei anwyl wraig vdoedd-y mae effeithiau ei svmudiad yn weledig arno h, d vn bresenol. Yr oedd yn ferch i Mr. Duvid a Mrs. Sarah Morgans, Penybont, plwyf Llanboidy Cafodd ei geni yn Mhenybont, yn v flwyddyn 1805. Y mae yn debyg- ei bod, er yn fechan iawn, wedi cartrefu gvda ei thadcu, Mr. John B-'d'loe, Llwvncelvn, plwyf Egremont, yr hwn ydoedd yn aelod a diaeon yn eglwys Rhyd- wilym am lawer o flynyddau, a chydag ef yr oedd pan y bu efe farw. Fodd bynag, treuliodd o'r flwyddyn 1814 hyd 1832 rhwng Llwyncel. n a Thregendeg-y rhan fwyaf o'r amser hwn yn y He bla-naf. Ond gan fod Mrs. Rosamond Beynon -merch y John Be^doe uchod, a modr\b i wrth- ddrych y rofiant hwn-wedi prio(ii a Mr. John Beynon, Tregendeg, plwyf Trefelen, ac iddi hi fvned i fyw gyda ei phriod i Dregendeg, daeth Sarah gydi ei modryb a'i hewythr. Bu gyda hiaynt yn Tregendeg hyd Tachwedd, 1832, pryd yr ymunodd mewn priodas a Mr. G, Evans. Gellir dweyd iddynt fyw yn ddedwvdd iawn gyda eu gilydd hyd angeu-yr yspaido 34 o flynyddau, Er nad oeddent yn perthyn i'r un enwad o gre- fyddwyr (ob)egid aelod a diacon yw Mr. G. Evans gyda'r Annibynwyr yn Llandyssilio, ae aelod gvda'r Bedyddwyr ynCarmel ydoedd Mrs.Evans)j* etto. ni fu dau erioed yn cydfyw yn well—mewn heddwch a thangnefedd yn wtstadol. Ac vn mhob cyfarfod o bw\s a gynnelid yn y d lau fan lie yr oeddynt yn aelodau, yr oeddynt gyda'u gilydd yn unilaw yn gwneyd eu goreu, yn gwneyd yn serchog, ac yn gwneyd agos y cwbl. Yn ol fel y mae siardd yn gvffredin, y mae colled mawr ar ei hoi yn yr ardal—i fyd ac eglwys. Y mae Cymry, Saeson, a Gl-wvddelod, wedt cael colled mawr ar ei hoi. Yn fynych, gwelid o 15 i 30 o honynt dan rai o'i chronglwvdydd yn Hetty a. Gyda golwg arni fel gwraig, digon yw dweyd ei b d yn ymgeledd cymhwys i'w gwr. Ei syn- wyr, ei th"welwch. a'i serchogrwydd fel y cyfryw, nid annghofiaf byth. Gyda golwsr arni fel mam, yr oedd yn un o'r rhai mwyaf tirion, teimladwy, cariadlawn, a hael- ionus. Nid oes ond ei phlant a viryr am wirionedd y frawddeg yna i'r eithafion. Cafodd bedwar o blant, sef Rosamond, yr hon a fu farw yn ei maban lod, John, Willi <m, a Mary, pi rai sydd yn fyw, wedi ymbriodi, ac mewn sefyllfaoedd gwych, c'surus, a chyfrifol iawn yn y byd. Fel cymmydoges, yr oedd yn un o'r rhai mwyaf diniwed. heddycnlon, a chymmwynasgar. Gwelais rai o dlodion yr ardal yn llefain ddiwrnod neu ddau cyn ei marw, gan ddywedyd wrthyf y goiled a gaent, os nad arbe lid ei bywyd; ond nid oes bwrw arfau yn y rhyfel hwnw. Fel gwraig grefyddol, eellir dywedid, Yr hyn a allodd hon hi a'i gwnaeth." Cafodd ei bed- yddio yn Rhydwilym, Mai 7fed, 1831, pin yn Tregendeg, a pharhaodd yn ffyddlon i fyned yno, hyd res iddi briodi, fel y no 'wyd eisioes; yna, g"n iddi briodi a Mr. Evans, Trefelen, cafodd lythyr o ollvngdod o Rhydwilym i fod yn aelod rheolaidd yn Carmel, lie y bu yn ddiwvd, ym- drechol a ffyddlon, am tua 34 o flynyddau. Yr oedd gan gannoedd wir barch iddi; dangosasant hyny yn eglur y diwrnod y cafodd ei dodi yn y ddaear. O! mor ddiwyd ydoedd gyda chrefydd. F.r fod gofalon bydol mawr yn gorphwvs arni, etto, yr oedd yn llawer mwy di-yd na'r rhan fwyaf nad oes ganddynt nemawr ddim i ofalu am dano. Un h nod oedd am gadw ei chydgt nnull- iad. Yr wvf yn gweled ei lie yn wag yn awr, ac yn gwvbod mai ieUy y gwelaf ef. Yr oedd yn haelionus tuag at bob achos crefyddol. 0 i rhan hi, bydd ei hiddewid tuag aty Drysorfa Gotfadwr. iaethol heb ei chvflawnu ond ni chaiff fod felly, oblegid yr wyf yn gwybod am deimladau da Mr. Evans fel dyn a Christion, canys dywedodd wrthyf y diwrnod y bu hi farw, y byddai iddo ef gyflawnu gyda golwg ar y weinidogaeth yn y lie yr oedd hi, tra y byddai ef byw. Yr oedd golvgfa lied dor- calonus yn Trefelen yr amser y bu Mrs. Evans farw, canys yr oedd Mr. Evans yn glif iawn hefyd yr amser hwnw, yn cael ei aynno thwyo i fyned o i ystafell ei hun i ystafell ei briod, pan ydoedd yn marw, i gael yr olwg ddiweddaf arm, a ffarwelio am byth gyda golwg ar y byd hwn. Prin wytbnos y bu yn glaf. Ni chefais siarad ond ychydig a hi; le, llai nag a ddymunaswn, gan mor fvr ac mor drwm oedd ei chvstudd ond deallais wrthi ei bod yn meddwl fod y glyn yn ei hymyl, a'i bod wedi ymroddi ei hun yn dawel i ewyllys a gofal ei Gwaredwr. Gorphenodd ei gvrfa. Sabboth, Meh. 17eg, 1866, tua 3 o'r gloch yn y prvdnawn, yn 61 mlwydd oed. Y Marcher canlynol, ymg nnullodd tyrfa fawr wrth y tÿ, i wnevd y gorchwyl diweddaf iddi, sef hehrwng ei chorff i'r bed i, pryd y darllenodd ac y gweddiodd y Parch. J. R. Thomas, Llandyssilio; a phregeth- odd yr ysgrifenydd oddiwrth Dat. 7. 14. Yna, wedi myned i'r gladdfa-Trefelen-ac i'r Parch. D. Jones ddarllen y gwersi appwyntie-'iij ar yr achlysur. rhoddwyd ei chorff i orphwys yn y t^ rha^derfynedig i bob dyn byw, i ddysgwyl boreu i godi, pryd nas gellir marw mwy. Bydded yr Arglwydd yn nerth, yn ymgeledd, yn gysur, ac yn ddidrlanydd i'w phriod a'i phlant sydd.mewn mawr alar ar fi hoi. Yn wir, gallaf ddweyd yn ngeiriau Tegid Fardd, Mi wylaf dro wrth feddwl hyn, Mae hiraeth arnaf fi." Tirbach, Rhydwilym, HENRY PRICB.
Advertising
Dywedir fod y tywydd yn hyfryd a dymunol yn St. Petersburg, a bod y geri marwol wedi Jlwyr ymadael o'r lie. Y mae Mr. Henry Vincent newydd gyrhaedd America, 11. y dtrbyaiodd y troesaiviad mwyaf brwdfrydtg.
jY PELLEBYR TANWERYDDOL.
Y PELLEBYR TANWERYDDOL. I/IYTHVB II. GAN fod gosodiad y rhaff bellebrol yn groes if Mor Werydd wedi tynu cry p. sylw vn dliweddar, gosodir yma etto ychydig fanylion pellach eye- sylltiedig a'r anturiaeth bwysig hono. CYRUS W. FIELD. Yr enw mwyaf hvsbys a chyhoieddus mewn cys. sylltiad a'r anturiaeth fawr o osod i lawr y pellebyt tanweryddol ydyw yr eiddo Cyrus West Field, aC i'w yni a'i ddyfaliarhad anorciifygol v mae yr orchest fawr o gyssylltu y ddiu gyfandir gydar pellebyr tanweryddol i'w briodoli. Cy firfu a llawef o bethau.a dueddent i'w ddi^al ini, a buasai dyniott llai penderfynol weii rhoddi y gwaith i fyny; ond glynodd Mr. Field wrtho er pob gwrth- wynebiad, a llwyddodd i gwblhau Un o'r antur- iaethau mwyaf pwysig y bu meddwl dyn erioed yn gafael ynddi. Ganwyd Mr. Field yn Storkbridge, Mass.,Tacb« 30, 1819. Symudodd vn ieuanc i New York, is dechreuodd fusness clerc mewn 'counting h 'use' ytt mhen isaf y dref, &c. Y II tthen ychydig amser llwyddodd i'r fath raddau fel y daeth yn fasnachwr cyfoethog a dylanwadol, ac yn 1853 yr oedd wedi casglu digon o arian i roddi ei fasnucn i fyny. Wedi treulio rhyw chwe' mis yn Neheubarth America, troes ei sylw at y pwnc o g"el pellebyr dan y moroedd. Cymmerodd y peth yn hobi, a'i hoff feddylddrych oedd y cynllun o osod i lawr raff bellebrol ar draws y Werydd. Yn 1854. Ilwyddodi i gael siarter gan Ddeddfwrfa Newfoundland yn caniatau iddo yr unig bawl am 50 mlynedd i sefydlu pellebyr o gyfandir America i'r drefedigaety hono, ae oddi yno i Ev. rop. Ar ol hyny cymmerwyd i fyny holl amser Mr. Field tuag at ddwyn yn mlaen yr anturiaeth hono. Bu yn ddiwyd ar waith yn gwneyd llinell o bellebyf ar hyd y tir yn Newfoundland, ac yn y ddau gyn- nygiad i osod i lawr y rhaff dan y môr rhwng Cape Ray a Cape Breton. Yn 1854 ac 1856 ymwelodd a Lloegr, er mwyo cael cynnorthwy i weithio allan ei gynlluniau, a bff mor llwyddiannus fel ) gwnaed cynnyg yn 1857 roddi i lawr raff beliebro) dan y Werydd, ond methwyd y tro hwnw, oblegid ffrynigrwydd yr elfenau. Ni roes Mr. Field i fyny ar hyny, ond dechreuodd ymbarotoi yn ddioed i roddi prawf arall ar y gorcb* wyl. Nis gallai aflwyddiant beri iddo ddi ialonU gan y credai fod y cynliun yn ddichonadwy, ac felly glynodd wrtho. Yr oedd Cyfarwyddwyr y Cwmni am roddi P anturiaeth i fyny, ond aeth Mr. Field i Lundain fa ddioed, a gwnaeth diefniadau i roddi ail gynnyg at y gwaith yn yr baf canlynol. Profodd yr ail a'r trydydd cynnyg yn aflw.vddian- nus. Llwyddodd y pedwerydd cynnyg, a gwnae» America a Lloegr yn gymmyd gion anfonwyd cenadwriaethau dan waelod y mor, a bu y a'r arlywydd yn Ilongyfarch eu g lydd. Ond er go- fid i lawer, peidiodd tafod y pellebyr a llefaru, daeth yn gwbl ddiddefnydd. Ond ni pharodd byn i Mr. Field roddi yr ymdrec" i fyny, ac wedi i saith mlynedd fyned heibiogwns8d cynnyg jirall yn haf 1865, yr hwn hefyd a brofda yn aflwyddiannus. « Ond er yr holl fethianau uchod, daIiodd Fip.ld atl, a llwyddodd yn y cynnyg diweddaf i gyssylltf ddau gyfandir. Saif yr orchest byth yn glod ac yo enw i ysbryd anturiaethus a dyfalbarhad Mr. Cy" W. Field. PRISIAU A GWBITHRBniADAU Y FELLBBYR- Yn awr y mae newyddion yn cael eu trosgl«ry^^ o'r naill wlad gyda chywirdeb a buander cwmni yn cyhoeddi eu termau, &c. Tros gl^, 1 negesau o 20 gair neu lai o unrhyw swvddfa rol yn Mhrydaini unrhyw swyddfa bellebrol ? Amerig, am £ 20; am bob gair ychwanegol, O orsafau yn ngwledydd ereill Ewrop, am neges heb fod dros 20 eair. Oorsafa"* America, yr un bris a? o'r wlad hon. t y Un diwrnod trosglwydddwyd tua 4,000 o e,r,# dros y rhaff. Gellir bamu wrth hyn fod yr ant^. iaeth yn debyg o dalu ei ffordd yn dda. Tebyg 0 f yw y newyddion cyflFredinol a gwladwriaethol & ennillfawr i'r perchenogion. PELLEBRAU TANWERYnDGt, EREILL. Bydd y daflen ganlynol o hvd pellebrau vddol ereill o'r New York Tribune yn ddyddorO' bresenol. V maent oil ar w?itb n bresenol, eu gwneyd gan Gwmni Gutta Perp^a LlundaiO' -ji: Rhoddwn yma y flwyddyn v gosodwyd P0*5. ttg,}d honynt i lawr, yn nghyd a'u h^d mewn Seisnig, a'r porthladdoedd y maent rbyngddy0 jf- Amser gosodiad Y manau lie y Hyd y rhaff.. maent. mill"" 1851 Dover i Calais, 1853 Denmark dros y Belt, • Jnl 1853 Dover i Ostend, 1853 Frith of Forth. 1853 Portpatrick i Donaghadee 0 1853 Dros Afon Toy. 1 „ 1854 Portpatrick i Whitehead, 1854 Sweden i Denmark, 1854 Italy i Corsica, 1* 1854 Corsica i Sardinia, JJ! 1855 Aifft 1855 Italy i Sicily, 1856 Strait of Canso i 'C. Breton, ] £ 1857 Norway dros Fiords, g 1857 Dros wddf y Danube, 30 1857 Ceylon i Mainland, India, • • g 1858 Italy i Sicily 1858 Lloegr i Holland, Za§ 1858 Lloegr i Hanover, ,g 1858 Norway dros y Fiords, 1858 South Auatralia i King's 140 Island, 30 1858 Ceylon i India. ••• g 1859 Alexandria, agf 1859 Lloegr 1 Denmark, M 1859 Sweden i Gotbland. 24 1859 Folkestone i B uloirne, it 1859 Dros Afonyd:l yn India, — 61 1859 Malta i Sicily, •• go 1859 Lloegr i I«le of M^n, ft* 1859 Sum i Jabal Ialand, •
YSTRADIANA: NEU MAXES BEDYDDWYR…
pob gras fod yn dirion wrth yr hen frawd da nwn yn ei ddvddiau diweddaf hyn. 8. Mr. Thomas Dt. Williams, neu fel yr adnabyddid ef yn gyifredin, Twmi'r Hooper. Bedvddiwyd ef gan Mr. David Naunton, a dechreuodd bregethu tua diwedd y fl. 1839, a chawn ei enw ef fel pregethwr cynnorthwyol ar lythvr y Gymmanfa am v fl. 1840. Y mae vn debyg na fu ei yfra bregeth- wrol ef ond ber iawn. Bu farw yn Nhreher- bert, Hyd. 20, 1860, lie y claddwyd ef. Dywedwyd wrthym ei fod yn wr lied ffraeth, hunan-ymddiriedol, o got crvf neillduol, o feddwl bywiog iawn, a'i fod yn ymresymydd lied dda. 9. Mr. David Williams, neu fel y gelwid ef yma, "Dafydd bach y teiliwr." Gwr oedd ef o Drefach, sir Gaerfvrddin. Dech- reuodd bregethu yma tua diwedd y fl. 1845, a chawn ei enw et ar Iythyr y Gymmanfa am y fl. 1846, fel pregethwr cvnnorthwyol. Bu farw yn 1847, a chladdsvyd ef yn mynwentyr Ystrad 10. Parch. Thomus Phillips.-Brodor yw ef o sir Frycheiniog. Ganwyd ef Ionawr 19, 1840, yn Llanfair yn-muallt. Svmudodd i Forganwg tua'r fl 1853. Bedyddiwvd ef yn Treftorest gan y Parch. D. Davies, y gwein- idog (yn awr Pembroke), ar yr ail Sul yn Ion. 1857, pan yn 17 oed. Derbyniwyd ef yn aelod o Calvary, yr eglwys Seisnig yno. Tua diwedd yr un flwyddm, symudodd i fyw i Ystradyfodwg, lie y deehreuodd bregethu yn y fl. 1860. Er mai Sais oedd yn nihlith Cymry, etto eymmerodd ran yn mhob gwaith di-Ilafurioda yn galed g\da'r ysgol Sul- cyfansoddai ei bregetbau yn Seisoig-mynai hwynt wedi eu cyfieithu i'r Gymraeg gan un o'r brodyr—a gwnai eu traddodi goreu y medrai. Fel yma daeth i sylw a pharch yn mhlith ei frodyr. Edrychent arno fel brawd da, diniwed, a duwiol, ac un o'r mwyaf ymroddgar i waith yr Arglwydd. Yn 1860, rhoddodd ei hun o dan ofal yr ysgrifenydd yn Nowlais, er derbyn gwersi i'w harotoi i gael derbyniad i'r Coleg; ae yn 1862, yn mis Ionawr, cafodd dderbyniad i Athrofa Ponty- Swl, lie y devbj^iiodd addvsg am y tymhor o air blynedd. Yn Ion. 1865, ordeiniwyd ef i waith y weinidogaeth yn y Blaenau, lie y mae yn llafuno gyda gradd o Iwyddiant yn mhlith y Saeson. Ein gweddi yw, ar i Dduw fod gviiag ef," a dilyn ei ymdrechion a llawer o lwyddiant.