Welsh Newspapers
Search 15 million Welsh newspaper articles
3 articles on this Page
CYNGOR WESLEYAIDD MON AC ARFON.
CYNGOR WESLEYAIDD MON AC ARFON. Cyfarfyddccld yr uchod yn Mhorthdinorwig, ddydd Iau, Ionawr 29. Y noaon flaenorol tra- ddodwyd pregeth y Cyngor gan y Parch. R. Rowlands, Caergybi. Diolchwyd i Air. Row- lands gan y Cyngor am ei wasanaeth, a thyst- iwyd iddo gael adeg hapus, ac. i'r gynulleidfa gael pregeth fuddiol ac adeiladol. Dygwyd elfen newydd i mewn i'r Cyngor y tra hwn—elfen a all brofi o fantais neillduol i vveinidogion a phregethwyr eraill y cylch, -sef Cynad.ledd .i ddarllen papur ar lyfr neu un- rhyw fater dyddorol arall. A chael trafodaeth rydd arno ar ol hyny. Y tro hwn darllenwyd papur galiuog gan y Parch. ISHMAEL EVANS ar Riehm's Messianic Prophecy.' Agorwyd ym- ddyddan ar y mater gan y Parch. T. C. Ro- berts, Llanfairfechan; a chaed gair gan bron yr oil o'r brodyr yn ddylynoi. Ymddengys fod papur rhagorol Mr. Evans i gael ei gyhaeddi yr Eurgrawn,' ac felly gall yr efrydydd Beiblaidd nieddylgar ed'rych yn mlaen am "vvledu o'r radd flaenaf, a galluogir ef i syl- weddoli fod datguddiad yn naturiol, yn g\'stal a. goruwch,-naturiol. Diolchwyd i Mr. Evans am y papur. Yn y Gynadledd Gj-ffreclinol, caed cyn- iirvchiolaeth wych. Wedi dechreu. trwv fawl a gweddi, ,.eglurodd»y Paxch. H. Jones, D.D., fod v Parch. 1. Evans wedi myned i angladd yn Nghaernarfon, a'i fod ef wedi ei ethol i lye "'wydctu yn ei absernldeh. Gwnaed trefniadau ar gyfer y Cyngcr ,nesaf, a gynelir yn Mhorth- madcg, yn mis Ehrill nesaf, Traddodir pre- geth y Cyngcr gan y Parch. R. Gar,yeti Ro- f berts. Yn Nghynadledd y pregethwyr dar- ilenir papur gan y Parch. R. Lewis, Bangor, ar lyfr y Parch. E. Ballard, M.A., &c., 'The Mir- acles of Unbelief agorir yr ymddyddan gan y Parch. R. Tutd.no. Davies. Darlienir papur yn y Gynadledd gyffredinol gan y Parch. R. Rowlands ar Yr angen am athrawon, cyfaddas yn ein Hysgoiion Sabbothol' Mr. John Price, Caernarfon, i agor yr ymddyddan. Yn y cyfarfod cyhoeddus traddodir anerchiadau gan y Parch T. C. Roberts ar burdeb iaith; a'r Parch. Joseph Owen ar 'Arferion Cynideith- asol yr Oes.' Periodwyd y Parch. 1. Evans, a Mr. W. O. Jcnes, Aber, yn llywyddion. Y Parch. R. Garrett Roberts yn ysgrifenydd; a, Mrs. 1-1. Thomas, Tregarth, yn drysoryddes am y flwy- ddyn ddyfodol. Diolchwyd yn gynes i swydd- ogion y fiwvddyn o'r blaen, yn arbenig i'r ysgrifenvddes, Miss M. Williams, Llanfair, am ei gwasanaeth ymroddol. Yr oedd yn wir ddrwg gan y cyfarfod mai afiechyd Mr. John Paul a barai iddo wrthcd gw,eithredu fel swy- .odog am flwyddyn arall. Yn nesaf darllenwyd papur rhagorol gan y Parch. W. Caenog Jones ar Gyflwr Ysprydol ein. heglwysi. Yn mhlith pethau eraill, dywed- odd Mr. Jones yr awgrymai y testyn fod y Cyngor yn teimlo yn bryderus gyda golwg ar fywyd vsprydol yr eglwysi. Wrth gyflwr ys- prydol eglwys y golygir, pa faint o'r -i dwyfol a'r ysprydol sydd yn nodweddu ac yn llyw- odraeth.u bywvd a chymeriad ei haelodau. Mae bywyd ysprydol eglwys; o ran ei hanfod, fel eiddo y Cristion unigol, wedi ei guddio gyda Christ yn Nuw ac nis gellir ei farnu ond yn: ol ei effeithiau a'i arddangosion allanol. Pan yn ceisio chwilio i mewn i gyflwr yspryd- ol eglwys yr ydym yn myned i mewn i gysegr sancteiddiolaf ei bywyd, a dylem ddyosg ein hesgidiau oddi am ein traed, oblegyd fod y tic yn un cysegredig iawn. Os yclyw cin hvmddyddan i fod o ryw fan- tais a bendith i ni fel cylch, rhaid i ni fod wedi ein meddianu gan onestrwydd amcan a difrifoldeb yspryd, ac wedi ymrycldhau oddi- wrth bob rhagdvb a i-hagrith. Hawdd ydyw i i lli. gael ein cario ymaith gan ein rhagdybiau <11 teimladau naturiol gj'da'r cwestiwn hwn, fel pob mater arall, ac, edrych trwy wydr lliw- eQi,, rhagfan ar ffeithiau. Ceir 'pessimists' crefyddol yn y dyddiau hyn, y rhai na fynant gredu fod na phryd na thegwch yn perthyn i •fywyd yr eglwys ar hyn o bryd. Cymerant fantais ar bob cyfleusdra i foli a mawrygu y dyddiau. gynt, ac i ddylorni a bychanu pawb a phobpeth a berthyn i'r eglwys yn y presenol. X1 fynant gredu fod. unrhyw elfenau rhagorol na nodweddion prydferth yn perthyn iddi yn aWr. Ar y liaw arall, y mae genym lawer o optimists' yclynt barod i. dda.tgan mai dyma Y cyfnod dysgleiriaf a rhagoraf a fu erioed yn hanes yr eglwys. Gwir, meddant. fod llawer () bethau wedi newid yn fawr yn ei hanes, and newid er awell ydyw y cwbl, yn cl barn y Proffwydi hyn. Ac os bydd raid iddynt weith- lau addef fod syrthio a d'irywio wedi cymeryd He yn ei hanes, y maent yn siriol ddigon yn ei esfconio ymaith fel elfen angenrheidiol yn ughwrs dadblygiad ei bywyd, fel y gAvna opti- mists eraill esbonio y ccdwm } n Eden tei rhyw godwm ar i fyny. Ond ein dyledswydd ni ydyw eorycn ar ffeithiau vn eu gwyneb yn deg a ganest,. a ^hydnabod y gwych a'r gwael pan yn ystyned "W (Istiwn mor annrbaethol bwysig a hwn. Nld ^Vf yn m'eddwl, ebai Mr. Jones, fod cyflwr ,;>n heglwysi mor ofnadwy o ddrwg a diobaitn y mvn rhai i ni gredu ei fod. mae nn 'H-rld ar filoedd o ddynion a merched duwiol, tawel, dystaw yn ein heglwysi, yn byw yn fiafr Duw, ac heb erioed blygu glin. I Jiaa|' ?c- na wnant hyny er unrhyw wobr na bvgytn- iad. Ac yr wyf yn cael fy nharo (ebai efe) yn fawr wrth sylwi ar rai o bob! ieuamc ein heg- ^vysi yn eWynebu y "-gelyn diweddaf yn dawei a hyderus! ac mewn ambell i engraifft gyda ?°rfoledd, er nad oeddvnt yn cymervd rhan na ^yfran. yn n^weithrediada.u cyhoeddus yr eg- Vs: yn rhy'Vswil hyd yn nod i aclyweyd acl- ^orl vny v qeLy eto yn marW fel concwerwyr Cre'da/yn Scr^My pdpud a yr eglwys yn R*r yn lanach » °d. y bu mewn unrhyw gyfnod. RhaKl cyd r-abod hefyd fod llawer iawn o elfenau ^p v^erth a dymunol yn nodweddu bywyd em he,. lwysi. Y mae haelioni crefydd.ol, a siarad yn gyffredinol, yn uchel ynddynt. Gwnaed gwaith mawr mewn adeiladu capelau, a thalu hen ddyledion. Y mae Trysorfa yr XX Ganrif yn profi yn amlwg fod ein pobl yn foddlon i gyfranu hyd at hunan-aberth pan eu cynyrfir gan frwdfrydedd uchel. Ni bu siarad vch- waith gymaint o ddadblygu ar ochr gymdeith- c.sol bywyd ag a wneir yn. awr gan yr eglwysi trwy eu gwahanol gymdeithasau a'u sefydliad- au mae pemanwaitb yr eglwys yn fwy cyflawn, amlochrog, a pherffaith nag erioed • a i liymdrechion gyda addysg a chwestiynau cymdeithasol a moesol yn fwy amlwg a chyf- lavvn nag mewn unrhyw gyfnoa yn ei hanes na? difn,In T g0lwg ar hyn o11' credwn nas Ball neb edrych yn ystyriol a diragfarn ar hanes ciefydd yn y dyddiau hyn heb deimlo ar unwaith nad yw pobpeth yn ei le yn sefylifa ysprydol em heglwysi. Nid ydym yn son y? -wLthn'3'1" yfdra ailnuw,°1' a'r ymddygiadau nllfi i i'auwelir yQ ein' trefi a'n pentrefi tu an gylch yr eglwysi, er y credwn y gellid yn deg eu dwyn yn mlaen fel prawf nad vw yr eglwys yn feddianol ar y nerth a'r dylan- waa yspiydol sydd i'w ncdweddu. fel cyfrwn^ Duw i lefemio a phuro cymdeithas,. i'r mesur fhl V'/T ,aU -I idLlai f°d' pan y mae yn bos- lbl bechodau, fel hyn fyw megys yn ei hawyr aj\y mae ^eron yn ei lie, ac yn gwisgo gwis^- oedd ei sanctejddrwydd, y mae hi i fod yn ddychryn i bechod, yn mhob agwedd arno 'ac yn mhob cylch. Ond gadewch i ni dd'od yn nes adref. Y mae rhyw arwyddicn anffafriol i'w gweled a'u teimio o fewn cylch yr eglwys ei hun; y mae h, wedlmyned. yn rhy lesg ac egwau; ei bywyd ysprydol x wemyddu dysgyblaeth ond i fesur rhanol ac anmherffaith iawn. Credaf y cyd- nabydda pawb nad ydyw dysgyblaeth eglwysio- gyaag unrhyw enwad yn cael lie mor amlwg ag yn y dyddiau gynt; ac arwydd o vitality' isel yn mhob cyfansoddiad ydvw anallu i daflu ymaith elfenau drwg a niweidiol. Bu amser pan yr oedd hyd yn nod bresenoldeb dynion duwiol yn ddigon o fraw a dychryn i -rai drwg, nes per, iddynt ffoi heb eu diarddel, ond: prin y gellir dyweyd ei bed felly yn awr. Arwydd ddrwg arall ydyw diffytr archwaeth at bethau mwyaf ysprydol crefydd. Fel vr lawgrymwyd, ni bu erioed fwy o weiihio gyda phethau, allanol yr achos. Gellir ccdi hwyl pan fynir gyda social teas,' bazaars,' a chon- oefts at gario yr achos yn mlaen; ac nid cies neb yn blino arny.nt, nac yn cwyno eu bod yn rhy faith.' Ond am y rhestr a'r cyfarfod gweddio, y mae lluoedd yn ein heglwysi nad yclynt yn eu mynychu unwaith mewn blwydd- yn, ac os dygwydd iddynt dd'od ar ddamwain, cwynant fod y moddion yn rhy faith, os bydd funud dros awr. Yr un modd gyda moddion y Sabboth. Pa faint o bobl ein heglwysi sydd yn esgeuluso moddion boreu Sabboth ? Ac am yr Ysgol Sul, y mae cannoedd wedi myn'd yn rhy hen, neu yn rhy uchel yn y byd, lieu wedi blino gormod yn ystod yr wythnos i feddwl rhoddi eu presenoldeb1 ynddi. Ac y maent wedi myned yn rhy wael eu hiechyd crefyddol hyd yn nod i fyned i'r moddion y nos, os na fyd'd un o'u dewis ddynion yn pre- gethu. Ac un o brif ragcriaethau eu pregeth- wyr ydyw peidio disturbio eu cydwybod gyda gwirioneddau mawr a miniog yr efengyl; a darfod yn fuan, er mwyn iddynt gael digon o amser i fyned i wag-rodiana a siarad gwagecld. Pa nifer o'n pobl hefyd sydd nad ydynt byth yn meddwl myn'd at fwrdd yr Arglwydd i gono am angaiu y Gwaredwr, ac i adnewyddu eu cyfamod ag Ef ? Arwvdd anffafriCil arall ydyw fod nifer y gwe.ddiwyr cyhoeddus, raewn llawer eglwys', yn myned yn llai, tra y mae nifer yr aelodau yn lluosocach. Yn wir, y mae y rhagolwg yn dywyll a digalon iawn mewn ami i eglwys am ddynion i gario y moddion cyhoeddus yn irlaen wedi marw? ychydig o'r tadau sydd yn- ddynt. Y mae gweddio, fel y dywtedai rhyw- un, wedi myn'd bron yn 'lost art' yn y dydd- iau hyn. Yr un ,modd gyda. chodi pregethwyr. Un o broblemau v 'dyddiau hyn, mewn llawer 'cylchdaith gyda ni, ydyw cyflenwi ein pulpud- au, ac un rhesvvm dros Ilyny ydvw nad yw ein heglwysi yn magu pregethwvr lleol, fel yn y dyddiau gynt ac y mae hyn yn brawf fod v gwers-feusydd ysprydol wedi disgyn yn lied isel. Gellir nodi hefyd fel- arwydd ddrwg y parod- rwvdd i dramgwyddo a suro a ganfyddir mor ami yn mhlith. ein haelodau. Ceir llaweroedd a fuont gyda'r achos am gyfnod maith, eto yn rhy eiddil a dinerth i gerdded eu hunain: rhaid eu moethi a'u hanwesu yn barhaus; rhaid eu cario dros bob ffos, a'u codi dros bob camfa, neu y maent yn tramigwyddo, ac vn cilio. Y mae amser ac adnoddau yr eg- lwys, i fesur helaeth, yn myn'd i ofalu am y dosparth hwn, yn hytrach nag ymo:sod ar bech- od, a cheisio enill y byd i Grist. Ofnwn hefyd nad yw ring' yr hyder a'r gorfoledd oedd mor amlwg yn ein rhestrau yn I we y dyddiau gynt i'w glywed ond anfynych yn ein dyddiau ni. Pobl yn tystio eu bod yn gwy- bod am y 'tro mawr,' ac yn cofio yr awr a'r fan pan yr aeth y baich i lawr ac y cymodwyd hwynt a Duw. At y cwbl gellir nodi y diffyg parchedigaeth, a'r hyfdra anweddaidd a ddangosir gyda phe- thau cysegredig. Nid oes ynom ronvn o barch i, na chydymdeimlad gvda, defodaeth a'i. ffurf- iau gweigicn a diystyr; ond y ma» abseno-1- cleb gweddeidd-dra a defosiwn gvda phethau cysegredig yn sicr o fod yn arwydd o fywyd crefyddol isel ac egwan iawn, a dyweyd y lleiaf am dano. Eto, y mae. llawer o grefyddwvr proffesedig nad ydynt yn ystyried ysgrifenui llythyrau bus- nes ar V Sabboth yn bechod o gwbl. Credant fod darllen y newyddiadur, ac hyd yn nod ffug-c.hwed.lau, yn bethau digon cyfreithlon ar Ddvdd yr Arglwydd. A phan yn nhy yr Ar- glwvdd poenir enaid cyfiawn llawer_ un gan y gwamalrwydd a'r anystvriaeth sydd i'w ganfod yn ymddygiadau llawer o1 broffeswyr. Nid peth dveithr ychwaith mewn dosparth yn yr Ysgol 'Sul a wneir i fyny o aelodau eglwvsig ieuainc ydyw i'r ymddyddan fyned. oddiwrth y f. wers' o'r Gair at orchestion a champau chwar- euwyr y bel droed y diwrnod o'r blaen. Neu, os yn ferched ieuainc, try yr ymddyddan ar wistroedd, ffasiynau, neu ryw fater dyddorol arall. Y mae yn ddrwg genyf .orfod credu he. fyd fod arfer iaith anweddus ar gynydd yn mhlith aelodau eglwysig. Yn wir, mewn rhai ardaloedd, yn enwedig mewn rhanau poblog- aidd, nid yw bod yn. aelod o eglwys nemawr weil na bod yn aelod yn perthyn i ryw glwb talant eu 'fee,' adysgwyliant i'r gweinidog, neu y blaenor, neu rywun wneyd yr oil gref- ydd drostynt. Meddylier drachefn fel y mae yi allor deuluaidd wedi colli ei lie a'i dylan- wad ar aelwydydd proffeswyr. Y mae miloedd o blant rhieni crefyddol na chlywsant erioed mo u tad na'u mam yneu cyflwym wrth yr aliS T yiu:ael7yd iV Ar§lwydd- Yn sicr nis edrych dros y weledigaeth hono heb aeimlo nad ydyw cyflwr ysprvd-M ein heglwysi yr hyn y dylai fod, a'u b_.j wedi dirywio i fesur er dyddiau y tad.r. Rhaid i'r allor deuluaidd gael ei hadgyneL. Nid oes obaith am aafywiad ar grefydd, n. gwella ar foesau ein gwlad, os na fydd cartrefi ein gwlad yn d od yn fwy o allu ysprydol a moesol. Os na fydd ewyllys y plentyn yn cael ei dysgu i blygu i awdurdoa tad a mam, 'does fawr o le i ddvs- gwyl iddo fed yn aelod defnyddiol iawn mewn na byd nac eglwys. Yn awr, ceisiwn olrhain beth sydd yn cyfrif am y dirywiad, ac ymholi beth a ellir ei wneyd er dyrchafu ton ysprydol ein heglwysi ? Myn rhai mai arwydd ydyw hyn oil o sefyllfa isel cxe-iyad yn y tir, ac mai ein hangen mawr yd- yw aafywiad crefyddol, ac ymweliad grymus o eiddo yspryd Duw. Ac y mae vn ddiau fod hyn yn gywir, and y mae y dirywiad wedi cymeryd lie ar hyd rhyw linellau neillduol, a thrwy gwrs arbenig, a byddai yn fantais fawr i ni fedru cael gafael .ar y llinellau hyny, ac olrliam y cwrs i derfyniad, er ceisio troi o'n cyflwr dirywiol, ac ymofyn am yr hen lwybrau a r ffordd dda oedd yn arwain i fywyd ys- prydol iach a grymus y dyddiau svnt. Credwn nad yw gwirioneddau mawr canolo"- yr efengyl, ac yn arbenig pechod, yr lawn, edi- teirwch, adenedigaeth, sancteiddhad, dydd barn, sefyllfa dragwyddol o wobr a chosb yn ca 1 cymaint o le yn ein pregethau ag oeddynt yn nyddiau y tadau; ac y bydd raid i ni eu hadfer i'w lie, a rhoddi iddynt yr arbeni< rwydd dyladwy, os ydyw ein heglwysi i fedclu ar don ysprydol luehel. Dyma y gwirioneddau a greodd ddiwygiad dydd y Pentecost, trwy yr hwn yr ychwanegodd yr Arglwydd dair mil o cnelchau at Ei eglwys o rai wedi eu dwysbigo yn eu calonau a derbyn inaddeuant o'u pech- cdau. Dyma hefyd cedd yn amlwg yn ngwein- idogaeth Wesley a Whitfield, a Howell Harris a'r tadau Methodistaidd yn Nghymru. Ac ar y nodau hyn y chwareuai ein tadau pan ymwel- odd yr Arglwydd a Chymru yn Niwygiad1 1859. Rhaid i'r weinidogaeth ddelio gyda chydwybod- au y bobl, a dangos pec'hod nidi yn unig, nac yn oenaf, yn ei ffrydiau a'i arddangosion mewn bywyd cymdeithasol, ond yn ei hanfod a'i eg- wyddor fewnol fel trosedd a gwrthryfel yn er- byn Duw sanctaidd a da, nes peri teimlo nad yw aiwygio ac vmdrwsio tipvn yn ddigon i gael gwared oddiwrtho, ond fod vn rhaid syrthio i lawr ger bron Duw mewn edifeirweh, ac ymddiried ,am eu bywyd yn lawn y Groes. Dylem yn wastadol wasgu ar ein pobl y pwysig- rwydd o fod yn rhai achubedig gan Dduw. Rhaid rhoddi y lie blaenaf hefyd i bethau ysprydol yn holl drefniadau yr eglwys. Ofnwn fed dirywiad wedi bod yn y cyfeiriad hwn er y dyddiau gynt. Y mae yr eglwys wedi myn'd fel Martha yn drafferthus yn nghylch liawer o bethauJ pethau da yn eu lie, tra y mae yr un peth sydd yn rhoddi ystyr a gwerth i'r holl drefniadau a'r mudiadau hyny, yn cael ei hesgeuluso i fesur helaeth. Oni raid i ni gyfaddef ein bod yn euog yn ami o roddi mwy o sylw i adeiladu capelau nag i adeiladu cy- meriadau, ac fod llawer cyfarfod blaenoriaid yn ymgyngori mwy am y modd i gael yr arian yn gryno erbyn y cyfarfod chwarterol nag i allu. datgan fod yr eglwys mewn cyflwr ys- piydol uwch ? Rhaid gofalu am y pethau sydd yn nglyn ag amgylchiadau yr achos, a chofio fod cyfranu at yr aches, a gofalu am dano, yn foddion gras; ond os caiff ein haelodau ar. giaff mai eisiau eu harian sydd arnomi yn ben- af at gynal yr achos, yn hytrach na hwy eu hunain i gael eu hachub, gwae ni! First things first' Ceisiwn yn gyntaf lw}'ddiant ysprydol ein heglwysi, a'r holl bethau hyn at gynal yr achos a roddir i ni yn ychwaneg. Ond ein hangen mawr ydyw cael y plant a'r bobl ieuainc sydd yn tyfu i fyny yn ein heg- lwysi i deimlo ac adnabod pethau mawr cre- fydd. Fel y dywed rhywun, yr ydym mewn perygl c fod yn maigu byd oddifewn i'r eglwys. Credwn yn gryf a diysgog mewn dwyn plant i fyny yn yr eglwysi, ac fod yn bosibl iddynt adnabod Iesu Grist fel Gwaredwr yn foreu iawn os cant eu harwain ato. Ond y mae cyf- rifoldeb ofnadwy ar yr eglwysi wrth eu derbyn — i'w parotoi o ran meddwl a theimlad cyn d od yn aelcdau cyflawn o eglwys Iesu Grist. Yn y dyddiau gynt ychydig o rai ieuainc a fegid yn Seion dychweledigion oedd y mwy- afrif mawr o'r aelodau, pobl wedi teimlo y cortyn,' fel y dywedid, ac yn gwybod am y 'tro miawr.' Ond y mae lie i ofni fod Iluaws o bobl ieuainc yn d'od i mewn heb deimlo y pethau hyn, ac yn ymfoddloni ar fod yn aelod- au marw a diffrwyth ar hyd eu hoes. Buom yn meddwl y byddai llyfr bychan, wedi ei ddarparu gan un o'n goreugwyr, i gyfarwyddo ymofynwyr ieuainc am aelodaeth yn gaffaeliad ymofynwyr ieuainc am aelodaeth yn gaffaeliad mawr iawn. Rhaid. i ni reddi mwy QI sylw i'r dosparth hwn os am wella cyflwr ysprydol ein heglwysi. Dylem hefyd ofalu gwneyd ein .rhe.strau a',r seiatau yn foddion meJthnmad y bywyd ysprydol. Ceir lie i ofni fod y cyfar- fodydd hyn wedi dirywio, a bod rhyw areithiau meithion, sychion, a dibwynt yn cael eu tra- .ddodi ynddynt, yn hytrach na thalu sylw a dielio gyda chyflwr ysprydol yr aelodau. Ni ddylid gadael llonydd i'n haelodau tra y bydd- ant heb dd'od i afael a. chrefydd brofiadol. Yn wir, vr oedd chwilio i mewii a chofnodi sefylifa ysprydol yr aelodau yn rhan hanfodol o waith blaenor yn y dyddiau gynt, ac. adrodd- iad chwarterol yn cael ei roddi o'r nifer oedd- ynt wedi cael sicrwydd eu bod yn ffafr Duw, faint oedd yn ymofynwyr pryderus, &c. Mewn trefn i wneyd yr ymchwiliad i gyflwr ysprydol ein pobl rhaid i ni ddelio a hwynt yn twy personol; ac uwchlaw y cyfan rhaid i 'ni ein hunain feddu sicrwydd o'n cymeradwyaeth a Duw. Rhaid hefyd roddi olwyn fawr yr eglwys,' fel y gelwir y cyfarfod gweddio, ynei lie. Yr oedd hwn yn gyfarfod poblogaidd yn nyddiau euraidd yr eglwys. Rhaid i'r gwir- icnedd gael ei ddeall a'i fvfyrio yn fwy cyson, os yw yr .eglwys i fod Eel pren wedi ei phlanu ar lan afonydd dyfroedd. Ac os y gwnawn ni eii rhan mewn gweddio, myfyrio, a gweithio ar hyd y llinellau gosodedig gan y nefoedd, fe ymwela yr Arglwydd a ni drachefn, a rhydd i'w eglwys adfywiad: grymus a fydd yn dyrch- afu ei thon ysprydol, ac yn dwyn milcedd ar ddarfod am danynt i ymofyn am le yndcli. Agorwyd yr ymddyddan ar hapur Mr. Caen- og Jones gan Mr. E. Roberts, Gwern.afalau. Siaradodd Mr. Roberts fel arfer 311 wresog, ac i'l pwynt. Sylwodd ar y tri d.csparth sydd yn gwneyd i fyny gymdeithas, y tlodion, y dos- .Y parth canoi—gweithwyr gan. mwyaf—a'r cy- foethogion, a dangosodd lod y tri dosparth iw cael yn yr eglwys. Dywedodd mai nid tlodion yn yr yspryd oedd y dosparth cyntaf, ond o ddyianwadiau yr yspryd. Yr oedd rhai o'r tlodion naturiol yn perthyn i'r dosparth goreu mewn gras. Y dosparth canol yn yr eglwys ydynt y gweithwyr cyson. Y dosparth cyfoeth- .og oeddynt y rhai osdd wedi cyraedd y tir uwchaf, pobl y gellid dibynu yn wastad arnynt. Yr oedd clywed Mr. Roberts yn sylwi fod un o'r pedwar cyfarfod gweddio a gynaliwyd ddydd y diolchgarwch yn Llandwrog, wiedi ei gvnal gan chwiorydd ieuainc, fel dalen o hanes yr eglwys mewn oes arall i ni, sydd yn fwy cyfar- wydd ag ysgydwad pen na phlygu glin. Nododd y Parch. R. W. Jones yn ei ddull gwreiddiol rai pwyntiau allai fod yn fantais i'r eglwys. Credai mai camgymeriad oedd ffustio gormod ar bobl learninc, a. u gosod i gyd yn yr un bwndel. Dylid yrndrechu meithrin parch- edigaeth (' reverence ') at bethau cysegredig. Credai yn gryf dros i'r ddyledswydd deuluaidd gael ei lie. Rhoddodd ergyd gyfiawn i'r ys- pwriel newyddiadurol sydd yn myned dan gochl grefyddol; ac y mae yn Had debyg v dav/ llai o'r 'Christian service medals i gylch y Cyngor ar ol hyn, ac yr erys y gweithwyr heb yr un goron nes cael un dragwyddol gan eu Meistr. Nododd y Parch. R. Rowlands engreifftia.u o'r budd siydd yn deilliaw o gyfarfodydd gweddio i bobl ieuainc, pan y gellir cael'un cymwys.iarwain. Dirwynwyd yr ymddyddan i fyny gan Dr. Jcnes. Efe a roddodd bwys ar i bregethwyr a biaenoriaid fed yn fwy uniongyrchiol yn nglvn a chyflwr ysprydol ein pobl. Credai fod ang- en mawr am ddeffroad mewn darllen a medd- wi, fod yn anmhosibi cael gafael ar grefydd iawn heb ddeall athrawiaethau crefydd. Dy- ledswydd bwysig ydyw dysgui pobl i wrando pregeth. At y cyfan rhaid cael ffydd mewn gueddi. Y mae gormod o duedd i geisio gor- esgyn anhawsderau a dwyn ocMiamgyloh ddi- v/ygiadau angenrheidiol trwy gyfiyngau dynol, yn hytrach na throi at Dduw i'n cynorthwyo alian o'n dyrysweh. Diolchwyd i Mr. Caenog Jones am ei bapur difrifol a chyraeddgar, a therfynwyd cyfarfod a. ddylai ein cynhyrfu .0'1' newydd i "fwy o weithgarwch ac ymroddiad trwy fawl a gweddi. W.R.R. Uofi
ABERDAR.
ABERDAR. Nos Lun diweddaf, cynaliwyd yr ail o'r gyf- res cyfarfodydd- cystadleuol yn Seion, v Parch. R. Roberts (Robertus) yn y gadair. Cvfeil- lwyd gan Mr. T. Lewis. Beirniaid: Y canu, Ap Tewdwr; yr amiywiaeth, Morfab; a'r cydau, Mrs. Davies, Dean Street. Gwobrwv- wyd: Am adrodd Salm i, Master D. J. Rich- ards., Aberamaii; unawd alto, Angenus wyf,' A'aster R. H. Davies, Aberaman; adrodd, 'Yr Ystorm,' Mr. William Jenkins, Trecynon unawd tenor, 'Bwthyn bach melyn fy nha:d,' Tom Cynon deuawd, Flow, gentle Dsva,' Mri. J. Davies a. W. Jenkins; dadl ddifyfyr, 'Y Bardd a'r Cerddor,' Mri. H. Harris, Aber- aman, a. Samuel Williams, Seion; can goffa i'r diweddar Mr. David Watkins, Cross Street, Mri, Ben. Vaughan, Cwmdar, a. Hy. Lloyd (Ab Hevin); unawd soprano, 'Y Gardotes Fach,' Miss R. H. Neale, Seion, a Miss Jennie Jones, Aberaman; unawd bass, 'Y mynydd i mi' Mr. D Howells, Tersalem llythyr caru, Tom Cyn- on. Y trysorydd oedd Mr. Thomas Ellis, Aber- aman; ysgrifenydd, Mr. Hy. Lloyd (Ab Hevin). -Eisteddfodwr.
CRICIETH.
CRICIETH. Nos Fercher, Ion. 28, testyn y ddadl yn ein Cymdeithas oedd, A ydyw aelod crefyddol yn fwy ei gyfrifoldeb na'r gwrandawr goleuedig ? Cymerwyd yr ochr gadarnhaol gan Mr. John Davies; a'r nacaol gan Mr. R. P. Thomas. Fel y gwelir, yr oedd y testyn. yn un da, a phawb sydd yn adnabod y brodyr oedd yn cymeryd rhan, y mae eu henwau hwythau yn sicrhau hefyd y byddem yn sicr 0 gael rhyw- beth gwerth i wrando arno; ac ni chawsom ein siomi-yn wir, teimlero fod y brcdyr yn well na hwy eu hunain. Cymerwyd rhan yn y ddadl gan y rhan fwyaf oedd yn bresenol, a chniwyd anerchiadau da. Nid gormod ydYVl dyweyd ein bod wedi cael dadl uwchraddol. Yr oedd yn- foddion gras i'r galan ac yn oleuni i'r deall i wrando ar y papurau a r anerchiacl. A phwy bvnag o aelo-daui y Gymdeithas oedd yn methu bod yn bresenol y noson 'hono, caw- sant golled fawr. Cynygiwyd ac eiliwyd a cli3-fnerthwryd diolchgarwch i'r ddau frawd am eu papurau gwir dda gan Mri. R. M. Williams, P. J. Bo-wen, a Hugh Jones. Gresyn ha buasai llawer nad ydynt yn. aelodau crefyddol yn cly- wed y ddadl hen. Hwyrach y buasai yn fodd- ion i'w deffro,-Goh, io [Dywed ein gohebydd nad ydym yn spelio Criccieth' yn iawn. Yr ydym ninau yn meddwl mai nyni sydd yn iawn. Os dengys ein gohebydd, neu rywun arall, fod ystyr yr enw yn gofyn am ddwy c yr yd,ym yn tewi. Y mae u-n ddigon i'r sain. Ond ni'n dawr. —GOL.] -GOL,]