Y Celt

--{)-- NEW TREDEGAR. Gydai gofid caion y cofnodwn am farw- olaeth a chiafiBedigaeth Mrs. Price, Y Farm, Tirphil. Yr hvn gymerodd: la dlydd' Sul, yr 2 2ain o Feoi, ac a glackhvyd yn mynwent y Graig, Rhymni, y dydd! lau dilymol. Yr oedd Mrs. Price yn enedligot o Trebanos, Po-ntardawe. Symutdbdid oddi yrno yn gynar yn ei bywyd, i ardal Troedyrhiw, Merthyr, yn mha le1 y cyf- arfydldiadd: a'r anwyi Davidi Price, tua 35 mlynedidj yn ol, yr hwn syddl heddyw wedi ei ada.e1 yn unig, ac mewm hiraeth dwfrn. Buont byw gyda eu gilydd yn hynodi o hapus ami bymtheg mlyneddt ar hugaMTL Nid ydyrn yn credru foil yn bosibl calel deuddyn, hapusach nag oeddynt. Mae'n wir iddynt gyfarfod a rhai ystormydd yn ystod eul bywyd. Claddasant rai plant yn ieuainc, onldi cawsent weled tri wedi t) ;11 i red ran cyfrifol. Yr oeddi yr hynai set Win"3m, gartref; David yn ysgol- pymeraxiwy ynDowlais; a Maggie, yr unig feroh, yn briod a Mr Price, ysgol- fe'r yn Mynnbedr, Sir Aberteifi. Yr c !,1, pob peth, yn myned yn mlaen yn gv- surus iawn, hydi ychydig wythnosau- cyn y Na.dolig ■ Yweddiaf, pryd- y d'eallwyd fod Mrs Pric. (y ferch) yn lied wael; daeth 0 Aberteifi yn mhen ychydiig amser wedi ei tharo yn wad, i'r Farm, at ei thad a'ii mami, ga.n feddwl y buasai, y cyfnewid iad yn effeithiio yn ddaionus ami hi r. :;j! gwaethygu wnaeth bob <3|ydd wedi clod gartref, er holl ymdrech y meddygon goreu pos.ibl, fel. erbyni y 23, o Iomawr yr oedd wedi gadael gwlad, y ddaear am ¡ y wlad daragwyddtol, tu hwnt i'r lien. Yr Oiedd cladlib y ferch, a hyny mor sydyn ac anmiS'gwyliajdwy pan nad ydoedd ond1 megis yn dechreu byw, bu hyniy yn achos gofid, a phoen. galarus iddynt. Gallwn Bld^veyd yn didibetrus, na fui Mrs Price, byth yr un o 'dia.r hyny. Yr oedd yn arfer bod yn un o'r gwragedd rruwyaf siriol, serchog, a hapus yr olwg, gyfar- fyddid byth. Os bydkiiai Mrs. Price; yn bresenol mewrh cwmni, yr oedd pob peth yn hwylus yn y cwmni hwnw; ondl ryw- fodd, we>i claddu y ferch,-yr oedd! pob gwen a bywyd oeddi yn perthyn iddi mor hanfodol. wedi myned i golli, ni chlyw- ech mwy y chwerthiniadi iachus a'r siriol- tdleb arbenig oedcl yn ei mod!we,ddb gy- maint. Cyn diwedd. Chwefror bu yn Bed wael 01 dan anwyd trwm, a, g,lynodd rhywbeth wrthi 01 hyny hydl y terfyn. 'Ei d'olur amJwg hi oedd; methu cael dim i aros ylni y cyllw, fel mai gwanhau o ddyddt i idldydd oedd y canlyniiad, nes o'r diwedd iddo fyned yn drech na'r bywyd. Bu mewn arnryw o leoedd yn ceisio- adfer- iad, ondi Vlbedtll dim yn tyciq ond gwaeth- ygu bob dydd. Yr wythnos ddiweddaf y bu byw, yr oedid) ei phrofiad crefyddol yn nefolaidU iawn; yr oedlJl wedi bod er yn blentyn yn dilyn crefyddi, ac yn crediq llawer mewni cael gwneydi unrhyw beth er gwasanatethu crefydd. Yr oedd yn, un o ragorolion y dda.eaf mewni teimlad a 11 gwasanaeth dros achos y Gwaredwr. Ei I geiriau -dlweddaf bron oedd y llinell olaf o'r penill, "Ar for tymhestlog teathio 'rwyf," sef "Fy1 Nhad sydd wrth y Llyw." Canai y geiriau yna yn swynol prydnawn dydd Gwener olaf y bu byw, ac wedi canu typyn arhosai )m sydyn gan blethu ei dwylaw yn eu gilydd, a, dywedai, "Dyna swn hyfryd." Yr oedtdl fel pe byddai yn clywedi y cor angylaidd fry yn canu. i roi "vVelcome Home" iddi i'r trigfana.u nefo). Adroddai ajnryw eraill 0 emynau, ac ad.. nodau pan wedi mynedi i ystad o anyult- wybodolruydidi ymarferol o bethau y byd. Yr oedd yn meddu ar gymeriad gwyn— ni cheisiai gelu gwirionedd," yr oedd: yni onesfc a diwenwyn, ymhyfrydai, yn llwydd;- iant ei chymdogion. Gwnelai bob peth oedldl yn ei gallon i helpu'r gwan, ac i ym.. geleddiul y diymgeledd. Yr oedd yn meddu ar galon iach eang, ac ysbryd di- hunan. Bydd ei Heyn wag iawn yn yr eghvys a'r ardal, heb son dim a-rnyr aei- wyd yn y Farm. Ein dy muni aid) yw am i'r Arglwydd godi mamau tebyg iddi yn yr ardal boblog hon, fel y bydd i acho.s crefydd! fod ar ei fanstaas. A bydded i:n brawd anwyl, Davildl Price, yr hwn sydd Y11 uni 0 ddiacomiaid hynaf yr Uchdir, i deimlot y) Haw didwyfol yni ei ddal i'r lan yn yr ystorm hon etOi. Mae cymylau a; thywyllwch o'i) amgylch ef yn, awr, ond pethau am amser byr yw y cymylau a'r tyvvyllwch. Byddant hwy yn diflaniu yn y man, a, diawgoleunri ac esboniad' ar y cyfan ryw dUjÿdd. "Yn dy holl ffyrdd cydnebydd1 ef, ac efe a, hyffordidia dy lwybrau." "Ti a gei wybod ar ol hyn' fo^dt pobpeth yn gwteithio er daioni i'r rhai syldid yn caru Duw. Bydded i Dad yr amddifaiJ a Bamwr y weddw fod yn am- Jwg a.c yni ajgos iawn at ein brawdi weddill ei oes 3 ac at y ddau fab, William, a David, yn eu profedigaeth. lem o golG mam dduiwiol, d'yner, a gofaJus iawn. GwycM- om y teimilant: eu colledi yn fawr lawn, a'n gweddi yw' am idldynt gad eu cadt\v i rodi- io IlwybraiU eu mam- mewn purdeb a sancteiddrwydd, fel y byddont yn gysur calon i'vv tad i ddal yn giyf ym r^wyneb ystormydsdl bpvyd'. Ma.e< em cydymdeim- bdjllwyraf yn ogystal a'r mabyn nghyfr- I aith, sef Mr Price, Ffynonbedr, Aber- teifi. Yr oedd cladrdti y fam idoo, ef mor fuan ar ol ei briod hoff, yn dblurio teim- ladau anwyl o adigotfion, ac yn agor clwyfaui tyner ond dwfn; iawn. Gwas- anaethwydi yni yr angladd gan- ei gwein- idog, y Parch. Emrys Lloydj, a'r Parchni Tertius Phillips, Caerdydd; Josiah Davies, Libanus; Levi John (B), Troed- rhiwfuwch a John Davies, Cwm. Gwel- som yni bresenol hefydy1 Parch. E. Her- nias Evans (B). Nos Sul, yn yr Uchdir, i gymulleidfa lu- ;og, pregethwyxl pregeth angladdo) gan r Emrys Lloyds Heddwch. i'w llwch >:d farret y codi. Galarus.

MYFYRDODAU WYTHNOSOL. --0-- GAN Y PARCH. SOLON REES, ABERAMAN. —o— Gwr y Byd Gwyn. -0. "Gwyn ei fyd y Gwr."—Salm i., 1. i. Malel y gwr da hwn yn gwneyd byd gwyn iddb ei hun. Mae pob dyn yn gwneyd ei fyd ei hun. Yr hyn yw dyn yw ei fytdj ef. Mae dyn gwael yn gwneydi byd gwael. Mae dyn dia yn gwneyd! byd da. Mae pob dyn yn creu ei amgylclv oedtd. Peidiwn beio ein byd os na-d ydyw, yr hyn y dymunem iddo fod, ond beiwTI ein) hunain am nad ydym, wedi gwneydi un gwell. Co-fiwn fod defn- yddiau creu byd gwell yn meddiamt pob dyn. ,I 2. Mae y gwr hwn. yn ddyn) 01 gymeriad neillduol. Peth pwysig iawn ]\V' cymer- iadl Dylem feddwl ym fwy am ein cy- meriada-u. Ma,e gam botdl dyn ei gymer- iad, unda neu ddrwg. Mae pob dyn yn gyfuniad o rinweddau da neu ddrwg. Peth pwysig i ddyn yw ei gymeriad. Dymai yr unig beth ag y gall ddywetdjyd gyda sicrwyfdd eil fod yn eidUb persono! a thragwyddol idddi ef. Mae adenydd gan gyfoeth a safleoedd-, oindl y maei cymeriad i fyw cyhydl afr dyn. Yr ydymyn byw yn ein cyme-riaid. Gwerth dyn iddo, ei hun, ac i gymdeithas, ac i Dditvw ydyw gwerth eil gymeriad ef. Mae cymeriad glan yn gwneyd a.mgylchoedd hyfryd) a dymunol. Mae dyn afiach yn creu amgylchoedd afiach. Mae cymeriadi dSai ym creu a.m- gylchoedid1 dia. Byd gwyn yw byd y dyn da. 3. DYTII dediwydld iawn yw y dyn cTa. Mae yn, ddedwydd yn ei galon, yn ei ym- dd;i<ldanion, ac yn ei weithred. Mae yn ddedwydd! yn) y dtrgel ac yni yr amhvg— wrth ei waith, yn ei deulu, ac yn ei eg- lwys. "Gwyn eu fyd y gwr." 4. Mae calon Ian y) gwr hwn wedi gwneydi ei, fyd yn un gwyn. Mae calon dynl yn codli i'r wyneb yn mhob peth a wna" ac, a ddywed pob dyn. Mae calon 1-aim yn gwneyd byd! gwyn o hyd. Calon- au gwyinJ sydtd i greu byd gwyn, teulu f gwyn ac eglwys wen. Mae c'alon bur y gwr hwn yn gwneyd ei fydi yn un gwyn— gwyn ei gymdeithionr-gwyn ei ymddi- ddanio-Bh-gwyn ei fyfyrdodau, a,- gwyn. ei Iwyddliramt, "efe a, lwydda." "Gwyn ei fvi-ii y gwr." 5. Ceir nodweddion cymeriad y gwr hwni yn y) Salm hon. Gosod'ir hwvnt on blaen yni n-acaol a chadarnaol. Tebyg y gwneir hyn i o-sod y gwahaniaeth ag oedd rhyngddoi ef a'r aninuwiol yn ddigoo-eglur ac amhvg. Nidi yw y d-uwio-1 a'r anninviol bythi ym yr unbyd, mae eu: bydoedd yn waixanol, oblegyd eu bod hwy yj? <io\n-. ion gwahanol. Byd! du yw byd yr an- nuwiol, and, byd gwyni yw byd y duwioJ. "Gwyn ei fydi y gwr." 6. Sylwer ar nodAvedd-ion nacaol y gwr viiluwiol. (a) "Ni rodia. y'nghynghor yr annuw- ioiio-n." Dynion di-Dduw yw yr annuv?- iolion. Mae Duw yn cael eu gau all in o gymdeithas y bobl. Ni wna y gwr da hwn ddarostwng eii hun i gymdeithas £r annuwioliom. Lie peryglus- i ddyn dimv- 19 jol yw cynghor yr annuwioliom. (b) "Ni saif yn ffordd pechaduiiaid." Trosectovvyr haerllug a gweithrediol ) ddieddfau yw pechaduriaid. Mae gan bechadauriaid wahanol ffyrdd i dori deddfau, inrgy* dywediyd' anwiredd— IJa- drata, a, lladld. "Ni sai.,t" y gwr da: hwn fynud awr ar fforddi y dynion drwg "hyn. Ffordd y grogbren ,a,'r ca,rchar, ac uffern yw "ffordd pechadbriaid." (c) "Ni eistedd yn eistedd y gwatwar- wyr." Dosbarth gwenwynig yw gwatwar- wyr. Maent a'u bysedld ym llygad rhyw- un 01 hyd. Maent yn gwneyd ei bjyn* ai a waith yn dawel ai diirgelaidd. Mae gar,- ddynt eu heisteddfa. Pale? Onidhwy ydynt Anarch,iaid- (Anarchists) yr aes hon? Ma,ent yn gwawdio hen sefydli- ad'a.u buddiol a, gwyr r,hagoiroll fel Mc Kimley a'i gyffelyb. Nidi yw yr eisteddfa. hon yn lIe: ii ddyn diuwiol i eistedd am foment yndldfii. 'Porth' uffern yn sicr yw 1 eisteddfai y gwatvvarwyr. 7. Gwnawn sylw byr o no-dweddion cadarna,ol, y gwr dai hwn. Mae yn well genym i son arm bethau d'.a nac am bethau drwg. Otitic ochr gaoa-rniaol i bob byw}d, ac yn ngholeuni yr ochr hono y gwelir gwerth- y cymeiiad. (a) "A'i ewyllys y'nghyfraith yr Ar- glwydd." Nid byw yn ol ei ewyllys ei jhum a,, wna, y gwr hwn, ond; yn ol cVfraith yr Arglwydtdi. Onid. yw y gwr hwn ya byw o fiaen ei oes ? Onid! oes ymeb brophwydoliaeth o ysbryd Crist yn y geiriau hyn? "Canys nid ydwyf yn ceis- io- fy ewyllys fy hun, ondl ewyllys y Tad, yr hwn a'm hanfo-nodd: i.Ioan v., 30. Mae ewyllys y gwr hwn mewn diogelfa gardam—"yn nghyfraith yr Arglwydd." (b) "Yn myfyrio yn ei gyfraith ef ddyvidj a, no-s." Mae y gwr Invn yn myfyt- io didyddJ a nos. Ac y mae yn myfyrio y Uyfr goreu ddydd a nos. Onid oes rhy fach o fyfyrioi yn y dyddiau hyn? On'r} oes rhy fach oi amser ym cael ei roi i fj-fyrio cyfraith yrr Arglwyddl ? (c) "Yr hwn a. rydd ei ffrwyth, ym ei bryd." Mae ffrwythau addfed, glan, ac iachus ar bren myfyrdod. Nidi wnia. y pren hwrn dhvyllo diisgwyliadiau neb. Mae ffrwyth yn ei bryd ar y pren hwn )n O gystal a diail. Mae ganddb adtnod "rn ei phryd." Mae ganddOi brofiad "yni ei bryd." Mae ganddo gynghor "yn ei bryd." Mae ganddo- weddi 'yn ei1 phryd.' (d) "A phai beth bynag a, wnel, efe a Iwyi ;Ua." Mae pob-peth yn llwyddo o dan law1 y gwr hwn. "Efe a Iii-ydcia" mewn gweddi. "Efe a lwydda" i ddeall meddwl Duw yn Ei Gyfraith. "Efe a lwydda" i fucheddia yn dda. "Efe a lwydda" i wrueyd ei fyd yn un gwyn yma, ac i gael1 byd gwyn "tu hwnt i'r lien." ia "Gwyn ei' fyd y gwr." Ai ti, ddarllenydd, I p yw y, gwr da a dedwydd hwni ?

-.v. ABERCWMBOY. Cyfarfodiydd bendigedig gafwyd yn wyl flyniyddol eglwys Bethlehem y Sul, M'etdE 29. Yr oedd g,an y gweisiolli gere- adnvri. Traethasant hi yn hyf yn nerth Duw. Y gweision- fu ymal oedd y Parchn W. M. Davies, Glais; a W. Oscar Owen, Penybont. Y mae gan yr eglwys a'r gweinidog galon i weithio. Cafwydi canu a, chasgliadau ardderchog. Bendith Duw fo ar y cyfan.

GALWAD. Bydd! 3-ti dda, gan luaws cyfeillion Tom Davies, Bryiuaman, glywed ei fod wedi derbyn gaJwad daer ac unfrydhl ocMiw'Tth eglw-ysi parchus Salem- a Soar, ger Coinwy. Bwriada yntaui gytdlsynio a'u cais. Gwyr pawb o gydnabod: Mr Davies ei fodi yn ddarllenwr eang, yn feddyliwr clir, ac yni bregethwr uwchraddol iawn. Hyderaf y bydid i'r undeb rhyngddb ef a'r eglwysi fodl o les mawr i ardlaloedd Salem a Soar.