Y Celt

MARWOLAETH A CHLADDEDIG AETH Y PARCH. OWEN DAVIES,- NEFYN. '0. "Haul ei oes a aeth i lawr-yn barod Ben bore'i fyr dymaYvx; Crinodd, newidiodd ei wawr, Yn ei Wanwyn, mewn un awr." Caledfryn. (fr- Gyda gofid a galar y gorfodir ni gof- nodi marwolaeth, y brawd ieuanc anwyl uchod. Gwir mai yr hyn a fawr ofnem, a dfcijaeth arnomi, eta gohiriem. yr awr dywell mor bellsd ag y gallem gan rym eiili serch tuag ato. a'n dymuniad: iddoi wella; ond: gan ddyfod hi a ddaeth ar ein, gwaethaf. Ni fu Mr Owen Da,vies erioed: a gyfan- sod,diad caldtarn iawn, ac ami dioddefai oddiwrth, aniwydi trwm. Er hyny, ni phryderid yn ei gylch hyd rues y cafoddj gyffyrddiad o "congestiotTi of the. lungs" rhyw ddwy flynedldj yn ol. Gwellhaodd yn ymddangosiadol ar 001 hyny, ac ym- aflodd yn ei waith drachefn, a gweithiodd yn ddiwyd hyd ddechreu y flwy'dldyn horn /pan y cafoddi eilwaith anwyd trvan, nidi byth ii'w adael. Er goreu meddygon a chyfeillion, ac er gofal tyner un o'r gwrag- edd1 ieuainc ffiwyaf ymroddJetdlig a ad- waenasom. erioed', gwanhaodd yn raddol, ac angeu a drechodd. Bu farw nos Lun, Medi 30,. yn 28ain oed. "Anhawdd myned heibio' angeu, Heb roai iddb air o sen; Rhy anhav,rdd! yn wir yw maddeu Lladd gwrolion Seion Wen." I Dydd GweneT, Hyd 4ydd, cymero M y gladdedigaeth Ie, a gosodwytli ei wedd- illion miarwol ond! cysegredig yn nghladklL fa gyhoeddus Nefyn. Gwnaed trefnia I- au a. pharatoadau helaeth gan yr eghv; s yn Soar, a llywyddwyd yn ei d'dtall medrus ac urddasol ar weithrediadau yr achlysur gan y Parchedig E. James, rhagflaenvdd enwog yr ymadawedig. Llawen oertd genym oil ei weled yn dldligon cryf i ddy- fod allan y diwrmod hwnw. Yn y ty darllenwyd rhan a Air yr Ar- glwydd! gan y Parch D. Ffrwdwen Lewis, Llanaelhaiarn; a gweddiwyd gan v Parch. E. Jones( Llanbedrog. Yna awd mewn goirymdaith fawr a threfnus 1 r addbldy. Yno dechreuwyd: gan yr h ;naf- gwr parchedig D. Jones, Capel Helvg. Ar 01 ychydig o eiriaut hynodl o dyn^r a charedig gan y cadleirydid, siaradwyd gan y Parchn. B. Morris, Clydach: T. Wil- liams, Capel Helyg; H. Davies, Aber erch; D. Stanley Jones, Caernarfon; 1 therfymvyd gan y Parch. J. Divies, Llithfaen. Ar lan y bedd cyme -wye v gwasanaeth gan yr ysgrifenydld1. Gwelsom hefyd: yn y cynhebrwng y Parchn. W. Rheidiol Roberts, Abersoch W. Davies, Llaniestyn; H. Williams, B.A., Penygmes • T. W. Edwards, Pen- rhyn; J. J. Ellis, Vicar, N efyn j T. H. Richard's, curad; G. P. Hughes (M.C.), Morfa, Nefyn; D. Roberts (M.C.), Aber- erch; O. Pritchard (M.C.), Brynmawr; D. W. Lewis (B); Nefyn J. Williams Nefyn. Derbyniwyd llawer o lythyrn cydymdeimlad oddiwrth gyfeillion, gweinidogion ac eglwysi. Yni yr hwyr, pregethw^d1 i gynulleidfa lawn bregeth angla'dldol clyner ac effeith- iol gan gefnder a chyfaill yr ymadaAved■ ;r, sef y Parch. O'. R. Owen, Glandwr. Ni chafodd gweinidog mor ieuanc er- ioedl deymged mwy anrhydeddus o barch ac edjmygedd nag a ga'dd! y Parch. Owerti Davies ddyddi ei gladdedigaeth, Llawen- yidd, diffuant genym. oil oeddi gw-eled y Vicar Parcheidig a'i gynorthwywr yn cy- meryd eu lie yn yr orymdaith yn mhlith y gweinidogion yn dyfod i'r capei ac yn arois dros yr holl wasanaeth. Nid an.- nghafia, ein cyfeillionj yn Nefyln y, weith- red hon yn fuaiii. Brodor o ardal wledig Capel y Crug- iau, Ceredigion, oedd Owen Davies. r oed'di cysylltiad! teuluaidd rhyngddo a llawer o weinidogiom yr Efangyl, megis y diweddar Barchn. Moises Rees, y Groes- wen; Francis Evans, Ulverstane, &c., yn yr oes 0' r blaen; a'r Parch. O. R. Owen, Glandwr, &c., yn yr oes horn. Ymunoddi ag eglwys Crist tra eto ym ieuanc, ac ni digwyddbdld unrhyw beth yn ei hanes; allasai ddwyn anfri ar gysylltiad! mor gysegredig, Dechreuodki ein hadnabyddiaeth ber- (sonol ni ag ef rhyw 9 mlpiedd yn ol, pani yr oeddi yu "Puipil Teacher" yn Y sgol: y Bwrdd Brongest, Castell Newydd. Ni fuom yn hir cyn ei hoffi yn fawT. Cof- iwn yn) dda, weled) tywyniadlau liaweny-did ar &i) vryaeb glan pan yr agorem ididb ych- ydig ar ddorau meusydd newydd mewn) gwybodaeth. Mor aWyddus oedd. am (adldiysg, ac inor ddiolchgar am gynorth- wy. CamylJUJasom cyn hir fodi ynddoi ducdd at bregethu, ac ruid ydym yn medld- v. 1 i unry w wr ieuanc 0'111 hadnabyddiaeth drliyheu am y gwaith pwysig hwn gydlag amcanion cywirach neg efe. Cafodd bob cefnogaeth, ac anogaeth i ddechreu pregethu gan yr eglwys yn y Crugiau, a chan y gweinidog, y Parch. J. Hope Evans, yn awr o'r Maerdy, a dangosodd yn gynar arwyddion amlwg ei fod wedi ymgymeryd! a gwaith cydbaws a'i galon ac a'i aUu. Yn fuan aeth i'r Ysgol Ramadegol yni Castell Newydd, a dechreuodd ar ei wailth, o barotoi ar gyfer y coleg gydlag eg- ni ac ymroddiad. Ar yma/lawiacl y prif- athraw, Mr Roberts, i Gaerfyrddin, an hymadawiad ninau i Rhydybont. daeth Mr Davies gyda ni i Llanybyther, ac yno yr arhoaodd dan ein gofal hydi nes yr aeth i fewn yn anrhydetdklus i Goleg Bala Bangor Haf, 1895. Treuliasom lawer o amser yn ei gymdeithas y cyfnodi hwn, bu yn gwmpeini anwyl i ni. GalTwn, ddweyd yn ngeiriau Hiraethog: "Hiraethog pan gofiaf gynt Ami ein hwyl a'ni mavyn helynt Lawer tro'n cyd-deithio'n dau, A dydidan oeddl y dyddiau, Difyr ia,wn hyldl y fro iach Fu yr anwyl gyfrinach." Ya y Col eg; gweithio<ldi YTJ! galed fel dyn ieuanc o ddifrif. Gosododd1 at ei galon y cyfrifoldeb sydd1 yn gysylltiedig a pharotoi ar gyfer gwaith mor bwysig a'r weinidogaetk; ac yr oedd1 yn ormod: o fonetdldYvr Cristionogol if segura tra yn cael ei gynal gan gyfraniadau yr eglwysi. Yn ystodi tymor ei efrydiaeth collodd ei fam anwyl. Amharodd y digwyddiadj galarus hwn ar ei gynlluniau, o'il herwyddl methodd eistedd mewn un arholiaJdl a fwr- iadiai, basio, ac eifeithioddi yni fawr ar ol dieimladau os na,d ar ei iechyd. Ar dierfyni ei addysg athrofaol cafodd alYYnad unol a brwdfrydig o Nefyn. Neill- Idfuwydi ef i gyflaYvn waith y weinidbgaeth yn y lie Gorph, 1899, dan yr amgykhiadL au mwyaf addawol. Yn mhen ychydig gyda, bhvy iidyn ymunodd mewn priodas a Miiss Rowlands, Treforis, boneddiges ieuanc hynaws a dysgedig, o deulu cyfrif- ol a pharchus, ac mor wrol a hunan- aberthol y bu hi yn, gweini ar 'èldymunåad ei chalom tra yn gwanhau a, flaen ei 1' 'i Mor dirion wedi'r cwbt y bu Phagluniiaethi in brawd'! Chwalwyd1 ei h. gartref yn Ngheredigion drwy farwol- aeth eii fam, and trefnwyd idklo gartref clyd) i farw yntrldo1 yn Nefyn. Dechreuodd ar ei waith gweinidbg- aethol gyiiag ymroddiad cyflawTis. Yr oeddl ganddOi syni adau uchel am ei waith a safon uchel i'w fywyd. Ac nid ydlym heb ofni i'r nodi a, roddasai o'i naen a'i hyder Yill nghylch sylweddoli ei amcain ion effeirthio ar ei gorph gwanaidd. Idosgodi^l allan yn gynar--yn rhy gynar i'n golwg ni; ond "ni pherthyn i ni wybod yr amiseroeddi a'r prydiau y rha.i a osod^ odd y Tad yn ei feddiant ei hun." Yn ystod afiechyd1 maith ein cyfaill, dailligosoclid y gymydbgaeth a'r Yvlad, eg- lwysi, a gweinidogion, eu cydymdieimlaid aiu cynorthwy. Yn erbenig ddolchwn i'r frawdoliaethi yn Soar am eu caredig- nvydd mwyaf amynedd'gar a thirioo. Gallwn eu sicrhau na fyddant ar eu coll- ed o hym Gweldldliwn am iddynt gael .eto yn fuan fugail o gyffelyb ysbryd i'r I gwr ieuanc ddechreuodd eu gwasanaethu mor dda, ac a, barchasant hwythau mor fawr. Mae ein cydymdteimJad llwyraf a'r weddw ieuanc ag y dinystriwyd ei diiis- gwyliadiau mor gynar, ac a'r talll yn ei henaint a'i unigedd, yr hwn wedi colli ei uniig blentyn sydd wedi colli ei gyfan ar y ddaear. "Deuwn1 eto o'm carcharau, Pyrth y bedidl a,'u ddryllia, i gyd, Cawn ail gwrddlyddl a'n cyfeillion, Cwrddi a, hwy a Christ, yn nghyd." Pwllheli. J. J. JONES. -:0.

SAMUEL E. JENKINS. -0- Blodeuyni ar Feddi y Diacon Ffydtllon oi Oak Hill, ÜhiQl. -(fr-- GAN Y PARCH. CALEB SAMSON. Oak Hill, 0., Awst q.Fel y crybwyll- Wydi eisoes, bu, farw Samuel E. Jenkins o'r lie hwni, yn 64 ralwydd, 8 niwrnod1 oedl, a chladdYvvxl ef Gorphenaf 22, yn naynw'enit y Cynulleidfaolwyr, pryd y gweinyddwyd gan y Parch. G. James Jones, D.D.; William MasoN., Central Vill«; John F. Davies, Nebo; a Da.vid Thomas (M.C.), Oak HilL Mae gwahaniaeth ma,wr rh wng- dynion dA a'u gilydid. Mae ambell un, yn cael1 ei adimabod a'i, ddylanwadi ei deimlo yn nerthol, mewni cylch eang iawn, tra mae dylanwadi eraill yn cael ei gyfyngu i gylch bychan iawn. Mae duwioldebi a thalent rhai ya caeli eu cydnabod gan filoedd tra naid) yw nod'weddiad sanctaiddi eraiU yn cad ei adnabod1 ondi gan. drigolion }1 gymydbgaeth lie y maent yn, byw, a'r bobl gyda'r rhait yr addolant Deluw. Un o'r rhai olaf hyn oedd; Samuel E. Jenkins. Yn mhlith Cymry y cymydbgaetha.u hyn nid oedd nemawr ddyn yn fwy parch us nag ef. Yr oedd ei fywyd pur a, diargy- hoedld) am 32 mlyneddi yn y1 gymydogaeth \vedi ffurfio iddb gylch eang 01 gyfeillionl a'i carent mewilI gwirionedd. Dywedir fodi bvwyd yn sia,radi yn uwch na geiriau. Nid oedd! gwrthddrych y llinellau hyn yn siarakINvr hyawdl, nfac yn hoff o siaradi llawer, uni diistaw a syml oeddl efe. Cofir gydag edmygedd, dros lawer blwyddyn ami ei rodiad, yr hwn oedd fel eiidldo y cyfiawn "yn llewyrchu fwy-fwy hyd ganol dydd." Nid cyfoeth ilia dysgeidiaeth, canys amaethwr cyfifred- in ydbeddi o ran ei alwedigaeth, a rodd- odld) iddb safle mor anrhydeddus ynt mam a, theimlad ei gydgenedl, eithr dynoliaeth ddymuniol a rhodiad "addtas i'r alAvcdiig- aeth nefol," a,'r un peth sydd yn gwneyd cymdeitha.siad meidldvYd aiil goffadwria;eth yn foddiom gras i'r saiN-1 y bu) yn dda ganH ddynt eistedd' i wrando ar ei farm addfedl a'i broifiadi melus. Hanai Üi deulu ai chrefyddJ a'i "cheinciau yn cerdded" ynh ddo am, gemedlaethau. Yr oedd yo ewytht i'r dliwed-da,,r Barch. J. R. Wil- liams, Hirwauni, a'i frawdi, D. Ebrill Williams, yr hwn a, fu farw pan. yn fyfyr- iwr yni Ngoleg Yale; a safai yn yr uni berthynas hefyd i'r Parch. Dan Evans, Seion, Cwmafon. Mae perthynasau agos eraill iddb yn dal safteoedld p\\ysi.g meWllj cysylltiadau eglwysig ac aidldysgol yn Nghymru. Cadwodd: yntau faner y teulu yn wyn. Yr oedd er ei ddyfodiad o Oak Hill yn aelod ffyddloni o'r eglwys gynulleidfaol; ac aIi y 29ain a Fawrth, 1895, etholwydj ef yn ddiacon i'r eghvys, yr hon swy,dldi a wasamethodd yn dda, "hyd nes y ga.hvyd ef at ei wobr." Yr oedd hefyd ynl athraw yn yr Y sgol Sabbothol, a llanwai y SAYyddl yn llawm. Paratoai y w ers, ac ymdrech- ai bob amser wrth ddarllen osod allan y synwyr, fel1 y1 djeallent yr hyn a ddarllenid. Anfynych iawn y byddai yn absenoil o'r Ysgol Sabbothol, a byddai yno yn brydL Ion i'r gwasanaeth arwieiniol. Athrawi- on, cymerwch ef yn esiampl yn hyn. Ganwyd Mr Jenkins, Gorphenaf 11, .1837, mewn- lie o'r enwi Silian, yn agos i Llanbedr, Sir Aberteifi. Ei rieni oeddJ Evant ac Anne Jenkins, ag oeddynt yn byw yn y lie uchod. Cafodd! ychydig ol fanteision adldlysgialeth pan yn fachgen, fel y gallai 'ddarllen ac ysgrifenu.. Trwy ei fed yn un o amryw blant bu gorfodl iddio felllawer o blant Adda diroi allan. yn foreu i lafurid y ddiaear. Dechreuodd wasanaethu amaethwyr pan yn lied1 ieu- anc ,a pharhaoddl yn y sefy 11 fa ymru hyd' nes: yn ddwy a,r hugain oedl ,pan yr ymun- odd mewn ystad! briodlasol gydag Annie Harris, merch Daniel a Rachel Harries, Cae Caradog, Caio, Sir Ga,erfyrddin. Wedi hyny1 sefydlodd ar fferm yn ardlal CilcYvrn, hydl nies yr ymfud:o,YL ef a'r teulu i Oak Hill, 0., yn y flYYyddyn 1870. Yr oeddl John ei frawidf yn byw yn Oak Hill ar y pryd, a, dyna. oedd eii dynfa yiB1!Lb i ymgartrefu. Bu iddynt dri ar ddeg o blant, dlau <ir rhai oedd, wedi rhagftaeni eu tad i'r bydl ysprydol. Claddwyd y ferch hynaf, yr hon oedd: yn briod gydag un Myers, ac yn fam i dri o blant yn. Cin- cinnati ai David S., yr hwn oedd yn athxaw, Ysgol Ddyddi ol, 0 ran ei ahveclig- aeth, ym Oak Hill. Yr aeddJ Da,vid y mab wedi 11 awn fwr- iadrul cysegru ei fywyd i wasameth. JUUW yn ngw^inidogaethi vr Efeng^d, a,c nid oeidd arneuaethi gyda, gohvig ar ei, gymwys- der i'r swydd, o ran gallu medldyl'iol, duwioldeb, ac ymgysegriad, ond! ei haul a fachludodd, ac efe o feYYTii ychydig dlelyddiiall. i un ar hugain oed. Mae y plant sydtd) yn fyvv, un ar ddeg mewn nifer, wedi gwasgaru i wahanol gyfeir- iadlau, ac yn byw, rhai yn Oak Hail, yn Cincinnati, eraill yni Portsmouth, ac yn Pueblo, Co. Bu Mr Jenkins yn gystuddiol am wyth mis. Yn ei holl gystudd caledi a pb-Gen- us, yr oedid yn hynodi 0 amyneddgaj a thawel, a llawn cariaid; at ei Brymvr byw. Tad yr amddifaiidl a Ba,rnwr y gv\reidchvon fydldb yn dyner wrth Mrs Jenkins a,'r plant.—O'r "Drych,—er mwyn y pe-rthyn- asauj yn Nghymru.

Y WASG. Gydag; Ef yn, yr Ardd, a. Myfyrdiodau eraill, gan y Parch. D. L. Evans, Bar- goed. Pris is. 6c. Argraffwyd yni Swyddfa'r "Tyst." Cynw-ysa y gyfrol fechan hon Ddlwsin o Fyfyrdodau, neu Bregethau byrion ar destynaui Ysgrythyr- ol. Maent yn ddyddOrol a. thlws, a cheir ynddynt lawer o sylwadau byw iawn— mwy naig a geir yn ami mewn cyfrolau ddwywaith ei phris a'i maint. Mae y Mjfyrdbdau yma oil yn tueddu i feithrin crefyddi ysbryidbI yn y darllenydd. Mae y gyfroJ wedi ei throi allan yn Ian o ran argraff-waith a! rhwymiad. Ymneillduaeth. Cym,ru ac Apocrypha/r Diwygiad, gan Mr Beriah Gwynfe Evans. Pris is. Argraffwyd. gan Mri. P. M. Evans a'i Fah, Trelfynon; a chyhoeddiir gan. yr Awd-vr. M 0" h2I1Cr gyntaf y IIyfryn; hwn yn atebiad i feirniadaeth Dr. James ,Manchester, ar Diwygwyr Cymru YllJ y "Traethodydd"; a'r haner olaf yn cynwys sylwadau ar lyfryn diweddaraf y Parch. J. Morgan Jones, Caerdydd, yr hwn a; elwir gan Beriah yn Apocrypha'r Diwygiad. Gellir ysyriedi yr oil yn fath o atodiiad i, DiwygYvyr Cymru gan) yr uri awdwr. Dengys yr awdwr mai cam-emv ar ddeffroftd crefyddbl y ddeunawfefcl ganrif yw ei, alw yn Ddiwygiad Method- ista,iddi yn ystyr rvfyng Methodisfciaeth, y dyddiau presenol. Profa, tuhwnt i am- heuaeth mai mu'dliad cydr-enwadol yd- oedd, ac nadi oen sail gxn Felhodistiaid Calfinaidd1 ein dyddiaui na i ymffrostio yn- ddo fel yr eiddynit hw-y. Fe gofia, do darllenwyr fod) y Parch. J. Morgan Jones wedli cyhuddo y diweddar Ddr. Rees, Abertawe^ o fod wedi newid pen- awd un golofn yn ystadegaeth y diweddar Dr. John Evans "yni wirfoddol gyda'r arncani 01 d'wyllo," a,'i fod yn par hair. i'w gyhuddol o hydi; ontdf y mae Beriah yn dangos yn gli,r nad yw y cyhuddiad wedi cael ei brofi 0: gwbl. Rhagor na hyny, dengys naid oedd Dr. Rees wedi twyllo neb a,c y dylasr.; yt Parch. J. Morgan Jones fod yni gwybodl hyny gan fod tyst- iolaeth i brofi di-euognvyddl Dr. Rees wedi bod o fewn ei gyrhaedd. Ceir yma lawer o; wybodaeth. am nerth a chymeriad yr Hen Ymneillduwyr, a dechreuad a natur y Diwygiiadl, ag sydd yn dlangost mor ddiffygiol yw y Parch. J. Morgan Jones fel hanesydd, ac mor ddasail yw gwag-ymffrost enwadbl llawer o'i frodyr Dylai hanes gael ei gronicloi yn gywir eled! enwadaeth lie yr ekx Am Howell Harris a'i gysylItiladau dylid cofio: fo'li "Hawser gwir gwell ei gelu"; ond tra, fo un enwad yn ei dra-dyrchafu uwchlaw pawb, dichoni ei, bodl yn iawni i Beriah godi cwr y Ilen rhag i neb syrthio i'w addoli megis duw.

--10- Y PARCH. W. TANNER HUGHES. Mae y gwr parchus uchod wedi der- byn galwad unfrydol oddiwrth Eglwys Bethlehem;, Caerdydd, a,c y mae yntau wedi ei ateh yn gadarnhaol. Poblogaidd iawn ydyw Mr Hughes fel pregethwr—un cadarn a nerth yn yr areithfa, ac effeith- i01 yn eii adfroddiad. DEWI.

HEN GAPEL LLANYBRI. Cynhaliodd yr eglwys uchodl ei chyfar- 'o fod biynydtdol Sul, Hydref 6ed, pryd y pregethwyd yn rym,us..Tc effeithiol dirwy'r dyddi gan y Parch. J. H. Rees, Pembrey. Er i fod yr hin hytrach yn anffafriol, eto cafwyd cynulleidfaoedid lluosog, a teim- Jadi pawb oedd mai d'a oeddl bo ii yno.