Tarian Y Gweithiwr

Yr Wythnos. Mae y ffrwgwd rhwng yr athrawon a'r athrawesau a Phwyllgor Addysg Aberdar yn parhau o hyd. ac oddieithr eu bod yn dyfod i ryw ddealldwriaeth, yn fuan rhoddir rbybuddion i fewn erbyn diwedd yr wyth- nos.. Dydd Sadwrn deuwyd o byd i eneth ieuanc, 21 mlwydd oed, yn Burnley, wedi irgarw mewn canlyniad i gymeryd gwenwyn Dywedir fod yr eneth a'i chariad wedi ,cytuno i gymeryd gwenwyn gyda'u gilydd. Bu yr eneth farw bron ar unwaith, ac wedi ofm rhedodd yr bogyn gartref a chymerodd gyflyr beri cyfog, ac aeth i hysbvsu yr j heddgeidwad. Cadwyd ef mewn dalfa. Dydd Iau yr oedd dyn ieuanc o'r enw Sidney Thomas, yn dilyn ei alwedigaeth yn nglofa Pontbenry, Duffryn y Gwen- draeth, a thra yr oedd yn cael ei gludo ar fiiwrrai o trams yn y drift tarawyd ef ar ei II bee gan raff oedd uwchben a derbyniodd asiweidiau mawr. Mae yn gorwedd mewn cyflwr isel ar hyn o bryd, Dydd Gweper tra yr oedd nifer o weithwyr, yn profi trefniant y nwy yn y Shipwright's Arms Hotel, Aberystwyth, amerced ffrwydriad cryf Ie. Rhedodd y dynion allan o'r adeilad fel yr oedd y rsenfwd yn syrthio yn un o'r ystafelloedd. Ni otvteidiwyd neb, ond mae niwed mawr wedi ei wneyd i'r adeilad. Tra yn gweithio yn nglofa Duffryn Aman, Glanaman, boreu dydd Gwener, -sytthiedd careg fawr i lawr ar David Lloyd, Waunhir. Lanfonwyd i ol Dr. Byrne, ond pan cafwyd y truan allan o «dditan y gareg yr oedd wedi marw. Yr oedd David Lloyd yn aelod gweithgar o Gynghor Plwyf y Bettws. Gedy weddw ac wyth o blant i alaru ar ei ol. Cynaliwyd trengholiad ar gorff plentyn ,Alice Maud Burns, William street, Aber- tawe, dydd Gwener. Yr oedd y plentyn mewn cryd y diwrnod blaenorol a ilestr mawr o ddwfr yn berwi ar y tan. Symud- odd y glo ar y tan, a dymchwelodd y Ilestr ac aeth y dwfr ar draws y plentyn yn y cryd. Bu farw y plentyn mewn canlyniad a dychwelwyd rheithfarn fod y plentyn wedi marw mewn canlyniad i ysgaldanau. Trcdd dros 100,000 o bobl allan mewn gcrymdaith yn. Llundain dydd Sadwrn, er rtacgos eu cymeradwyaeth i'r imesur Trwyddedcl sydd gerbron y Senedd ar hyv. o bryd. Gorymdeithiwyd trwy amryw heolydd, ac i Hyde Park lie y cafwyd i areithiau oddiar 20 o esgynloriau gan ddyoioo o fri. Boreu dydd Sul tra yr oedd ffermwr o Ebbw Vale yn myned oddiamgylch i edrych ar ei stcc, daeth o hyd i gorff menyw ar fycydd Tredegar. Symudwyd y corff i ^orffdy tlotdy Bedwellty, ac wedi hyny adnabyddwyd y corff fel eiddo Mrs Dorcas Buck, 43 mlwydd oed, o r Cwm. Gadawodd y trsrxedig ei chartref dydd Sadwrn er rnyned i Ebbw Vale, a chyrhaeddodd Tredegar He y bu mewn rhai siopau yn prynu. Yr oedd yr arwyddion yn dacgos ei bed wedi cyfarfod a marwolaeth sydyn. Yn gynar boreu dydd Su! cyffrowyd Miss Ann Jenkins, sydd yn byw rrewn ty yn Perparke, yn agos i Aberystwyth, wrth glywed d) n yn ei hystafell wely, ac yn fuan teimlcdd law yn symud dros ddillad y gwely. Gan waeddi mewn dychryn, neid- icd-d i fyny, a chrefodd y dyn arni i fod yn i ddystaw, a rhedodd i lawr dros y grisiau, I. ac aeth ymaith. Dydd Llun darfu hen wr 84 mlwydd oed, o'r ecw George Osborne, 2, Prince of "Vales cottages, Bast Dock, Abertawe i gyflawni hunanladdiad Trwy dori ei wddf a i chyilell logell. Nid oedd wedi bod yn 1 ischjnystod yr wythnos, a dydd Llun I clywrdd y rhai oedd yn y ty godwm ar y llcfft ac wedi myned i fyny gwelsant ef I wedi tori ei wddf. Dygwyd ef i'r clafdy lie y bu farw yn fuan ar ol hyny. Aeth siwrnai o trams ar wyllt, yn nglofa yr Universal, Set ghenydd, dydd Llun, ac with geisio achub ei hun, darfu i un Thomas Sands, giowr, c CaerffiH, i neidio tuag at y pwll, a tharawyd ef i lawr gan gerbyd y pwll, a thrwy hyny derbyniodd raweidiau mawrion i'w ben a'i freichiau. Dygwyd ef i giafdy Caerdydd, a deallir ei fed ychydig yn well, er ei fod yn parhau yn wan sawn. Bu cryn gyffro yn Aberystwyth dydd Llun pan y gwelwyd fod dwy foneddiges mewn caledi tra yn ymdrochi yn y mor. Tynodd eu gwaedcUadau syiw rhai o'r ian, ac awd allan i'w. cynorthwyo, a dygwyd hwy i'r lan. Mae yn debyg iddynt fyned allan o'u dyfnder, a buont mewn perygl o foddi. Prydnawn dydd Llun ordeiniwyd Mr W. Rowland Jones, B.A., yn weinidog ar Tabernacl, eglwys y Bedyddwyr Cymreig I yn Merthyr. Llywyddwyd y cyfarfod gan Mr Evan Morgan (Alaw Tydfiî), a siarad. odd y Prifathraw Edwards yn ganmol. iaethus am waith y gweinidog newvdd fel efrydwr yn y Coleg yn Nghaerdydd. Croesawyd y gweinidog newydd ar ran eghvys y Tabernacl, gan Mr Richard Jones; ac ar ran Cynghor Eglwysi Rhyddion Merthyr gan y Parch J. Thomas ac ar ran Bedyddwvr y dosbarth gan y Parch W. C. Thomas, Dowlais. Yn yr hwyr rhoddwyd siars i'r eglwys gan y Prifathraw Edwards, a rhoddwyd y siars i'r gweinidog gan y Parch E. T. Jones, IJanelli.

Y Fasnach Lo. Caerdydd, Gor. 25, 1908. Y mae y cynyich am yr wythnos yn diweddu heddyw, yn Ilawer liai na'r un blaecorol o herwydd cynaliad cyfarfodydd blvnyddol amryw o'r dosbarthiadau yn ystod yr wythDOs. Eto yr oedd y glo a allforiwyd yn ystod yr wythnos yn 327000 0 dynelli, ychydig yn is nag "am yr un wythnos flwyddyn yn ol. Nid yw archeb ion y llynges wedi bod cymaint ag arfer yn ystod yr wythnos, etc uid yw wedi effc ithio ar y prisoedd. Y mae dan neu dri o'r cwrniriau glofaol mwyaf, ag ychydig, os dim, i'w ioddi ar y farchnad, gan fod y rhan fwyaf o'u jynyrch am y mis hwn a Awst wedi ei weithu ynbarod. Y mae yn dda genym hysbjsu fod awdur- dodau rheilffyrdd yr Aifit wedi dyfod yn 01 a'u harchebion i'w rhoddi i weithwyr glo Deheudir Cymru. Y maent er's rhai misoead wedi bod yn rhoddi prawf ar lo Lloegr. Yn ystod yr wytbnos, gwerthwyd cyfan- swm mawr o lo i brynwyr yn Genoa am 20s. y dynell, ac mae y pris hwn yn cael ei gadw i fyny am y glo i borthladdoedd arfordir Itaii. Yn ystod yr wythnos, gwerthwyd I 27,000 tynell o lo man i Zeebrugg, mar- chnad newydd am lo Deheudir Cjmru Tawel yw marchnad y glo tai yn para, y priscedd ar gyfartaleddydynt-glo ager goreu, .16s. 9c., 16s. 6c., a 16s. 3c.; ail, 15s. 6c. a 15s. 3c. glo man, 9s. a 9s. 6c. j glo cyffredin, 14s. 6c. a 14s. 9a.; glo sych, 15s. 6c. i 15s. 9c.; mathae ereiil, 13s. i 13s. 6e. Y mae coed pyllau yn brin, ac felly wedi codi rhyw Is. y dynell. Troad Allan Gloioyr Dosbarth y Rhondda

(Rhif 2.) Cynaliwyd troad allan blvnyddol glowyr Dosbarth Rhif 2 y Rhondda, ar dir y gwersyll ar lan y mor yn Barry Island, dydd Sadwrn. Aeth deg o specials trains o wahanol fanau yn y Rhondda tuag yno. Llywyddwyd drcs y cyfarfod gan Mr W. Abraham (Mabon), a chynorthwyid ef gan Mr G H. Roberts, A.S., dros Norwich; Mr W. Brace, AS,; Mr T. Richards, A.S.; Mr W. P. Nicholas, cyfreithiwr y Ffederasiwn Mr Alfred Onions, trysor. ydd cy £ fiedir»ol y Ffederasiwn Mr Ben Da vies, goiachwyliwr dosbarth Rhif 2; Mr Moses Severn, ysgrifenydd y dosbarth; Mr D. Watts Morgan, a Mr Rhys Morgan, llywydd y dosbarth. Mynegodd y cadeirydd foddhad at Iwyddiart parhaol y Ffederasiwn. Ond er ei llwyddiant, yr oedd yn flin ganddo I fod gwithgV-wyt yn parhau yn eu plith. 0 dan y cv t un deb gyda'r cyflogwyr, yr oedd anundebwyr yn parhau yn y dos- barth o dan oddefiad, a dylasai y cyfryw fod yn ddiolcbgar eu bod yn cael caniatad i weithio yn un o lofeydd Deheudir Cymru. Yr oedd y cyflogwyr yn eu doethineb wedi gorfodi cynrychiolwyr y gweithwyr i lawnodi y cytundeb ar ran eu holl weithwyr. Nid oedd un dyn yn cael ei ganiatau i ddisgyn i'r Icfa heb lawnodi y cytundeb. Paham y dylai anundebwyr I gael rban o'r buddianau a sicrheir gan y Ffederasiwn heb dalu ffyrling tuag at drysorfa y Ffederasiwn ? Yr oedd parhau i wneud hyny yn andynol. Yr oeddynt yn cael eu gorfodi i gymeryd carrrau an- mhleserus yn awr ac yn y man i glirio yr anundebwyr allan, ond yn mhen mis neu ddau yr oedoynt yn myned i ol-ddyled eto. Yr cedd yn rhyfedd iddo ef fbd y cyflogwyr 'yn caniatau i'r fath gyflwr ar bethau barhau. Yr oedd ef yn rhybuddio yr anundebwyr y gall y dydd ddyfod pan na chamata y cyflogwyr iddynt i gael gweithio. (Cymeradwyaeth.) With gynJg penderfJniad y Ffeder- asiwn, beirniadodd Mr Ben Davies rai o ddyfarniadau y Barnwr Bryn Roberts, a daliai y dylai pob gweithiwr sydd yn gweithio mewn He gwael, i gael isafbwyLt; yn ei gyiiog. Ychwanegoad fod is- In bvvyilgor wedi cael ei fcenodi i fyned i mewn i'r mater hwn, a chredai ef ei bod mor hawdd i osod swm cyflog a fydd yn gymhwysiadol i bob acbos. Lag yr oedd wedi bod i'r is-bwyllgor i ddyfod i ddeall- dwriaeth gyda golwg ar bwnc y gyrwyr. f Cymeradwyaeth.) Eiiiwyd gan Mr J. Rhys Morgan. Dywedai Mr Roberts, A.S. yr hwn a gafodd ddei byiiiad calonog, nad oedd Undebiaeth GrefItol wedi gweled ei dydd- iau goreu, ac yn ei farn ef, yr oedd i fod yn beth mor bwysig yn y byd pol ticaidd ac yn ngweithrediadau y wlad, ag yrcedd wedi bod yn y byd masnachol. Yr oedd- yrt yn dechreu cael allan nad oedd Undebaeth Grefitol yn gyfyngedig i'r dvn ac i'r fLctri. Yr oedd ganddi ran aiuivvg i chwareu ar lawr Ty y Cyffredin. (Cymeradwyaeth.) Yr oedd ef yn barod i uno a hwy yn eu penderfyniad i ddiolch i'r Llywodraeth am ddwyn gerbron Fesur- au yr Wyth Awr a'r Blwydd-dal i'r Hen, ond yr oedd yn rhaid iddynt beidio colli golwg ar y ffaith nad oedd diwygiadau yn cael eu cychwyn yn Nhy y Cyffredin. O'u rhan eu hun, ni fuasai yr un blaid wedi dwyn y mesurau hyn gerbron, pa j rai oeddynt yn ganlyniadau gwasgfa o'r tuallan. Yn ei farn ef, nid oedd yr un o'r mesurau yn cyfarfod ag angen y sefylifa. Os gan hyny yr oeddynt yn alluog i wasgu y mesurau diwygiadol hyn allan trwy blaid fechan yn Nhy y Cyffred- in, pa faint mwy allasent wneud gyda I mwy o SosiaUaid ac aelodau ilafur yn y | Ty, a llai o gyfalafwyr a thiifeddianwyr. I Wrth wrando ar yr areithiau yn y Ty yn I ddiweddar yn erbyn Mesur yr Wyth Awr, gallesid meddwl mai lie iacbus iawn oedd I y lofa i ba un yr elai y bobl, nid er mwyn gweithio, ond er mwyn gwella. Cyn hyiny, yr oedd ef wedi arfer edrych ar lofa fel He i gadw oddiyno (Chwerthin a clywch, clywjh.) Nid oedd a fynai gwrth- wynebwyr y mesur a bywyd y gweithwyr, ond yn syml a'r elw. Syrthiai y gwlaw yn ystod y rhan fwyaf I o'r amser y cynaliwyd y cyfarfod, ac fel yr I oedd Mr Roberts yn gorphen siarad, daeth I eawod drom, a Jgorfuwyd tori y cyfarfod yn fyr. Cariwyd y penderfvniad yn nnfrydol, a chynygiwyd yn fyr gan Mr Severn, ae eii- iwyd gan Mr John Davies, fod pleidlais o ddiolchgarwch yn cael ei roddi i'r cadeir- ydd a'r siaradwyr. Cliriodd yr awyr yn hyfryd yn y prydnawn, a mwynhaodd yr ymwelwyr eu hunain yn ardderchog. Rhybuddion yn Nyffryn y Garw. Dydd Sadwrn, rhoddwyd rhybuddion i orphen gweithio yn mben pythefcos i oddeutu 200 o weithwyr a swyddogion a gyflogir yn nglofeydd y Garw Fechan, a berchenogir gan Mr S. Llewellyn, Peny- boDtarogwy. Mae yr acbos yn anwybydd- us i'r gweithwyr. Cyfarfod y Gloioyr yn Maesycicmmer.

Cynaliwyd cyfarfod ar y Scwar, Maesy- cwmmer, dydd Sadwrn, er ymdrin a phwnc yr anundebwyr, pan y llywyddwyd gan Mr Thomas Williams (ieu.) Dywedai y Cynghorwr A. Thomas, New Tredegar, fod y gweithwyr wedi derbyn mwy o aripn mewn iawndal nag yr oedd y tanysgrifiadau a dalwyd i'r Ffederasiwn yn dyfod, ac yr oedd ef, hyd yn nod, yn gwybod am engrheifftiau pan yr oedd swyddogion Cwmni y Powell Duffryn wedi ceisio sc wedi cael cynortbwy oddiwrth y Ffederasiwn gyda goiwg ar iawndal. Dywedai Mr W. Lewis, ysgrifenydd y dosbarth er eu bod mor bryderus am osgoi streic y byddai yn rhaid i'r dynion i ddyfod allan oddie. ithr fod [yr anurdebwyr yn uno. Sh eic Fygyt.hiol

Yr wythocs ddiweddaf, cyhoeddwyd a I rhanwyd hysbvsieni yn Aberdar yn mhlith gweithwyr giofeydd y P.D's., ac i holl aelodau y Ffederasiwn a gyflogir yn y gl ofeydd uchod fel y canlyn— "Aroswch yn barod yn eich dillad gwaith ar ben y pyllau boreu dydd Mercher DEsaf, y 29ain, oddieithr fod papyr yn hysbysa fod Pobpeth yn dda,' wedi ei ajwyddo gan C. B. Stanton. Ffuifiwch mewn trefn am 7 o'r gIcch, a cherddwch i Dip y Plough, Aberaman, yn eich dillad gwaith, a chyfarfyddaf a chwi yno. Yr eiddoch yn ffyddlon, C. B. STANTON." Rhoddir nifer o rhesymau o dan y penawd 1 Pa ham yr ataliaf chwii weithio"' be yn eu plith y mae y rhai canlynol- Yr wyf wedi rhybuddio y cwmni amryw droion.' 4 Am fod ihai o'ch selodau yn cael eu gorweitbio, ac wedi eu hatal yn Nghwm- neol.' Maent wedi victimizo aelcdau o wythien y 4 troeàfedd Treaman. 1 Mae hen weithwyr wedi cael eu hatal yn ddiangen.' C-withodir talu cyflog deg mewn head- ings yn Dgwythien y llathen.' Deibynia (ynrychiolwyr dderbyniad anfoieddigaidd yn rhai o'r glofeydd? Toriad y cytundeb gyoa goiwg ar y gareg wselcd yn Dgwythien y llathen Cwmneol.' Ymdriniaeth wael y dynion tlawd sydd yn derbjn Ifwn-dal, a gerwinder ac an- foneddigeiddrvydd tuag tt y rhai hyny sydd yn ymcfyn eu tal o'r swyddfa,' Gwrthoo cais y gweithwyr nos gyda golwg ar nos Sul, a thelerau y bonus.' Dull afresymol ac acmoddefadwy pan yn cyfaifod a chynrychiolwyr o amryw lofeydd.' Ymyriad dieisiau ag atalbwyswyr.' Yr ydym yn hawlio cael delio tuag atom fel y dylid delio at ddynion.' Yr ydym yn sefyll neu yn syithio gyda'n gilydd, fechgyn.' Yr eiddoch yn gywir, C. B. STANTON. Hyd yn hyn, nid ces dim wedi dyfod o'r uchod, a thystia Mr G. Hann nad yw y cwynion uchod yn gywir, tra y dywed Mr Stanton eu bod yn hollol wirioneddol. -1.;

Canton. Parti Gardd—Prydnawn dydd Sadwrn diweddaf, cynaliwyd Garden Paity' gan Gymdeithas Sefydliad y Brifysgol yn Mharc Thompson, Canton. Yr oedd yn y paiti dros fil o bersonau, a phawb yn mwynhau y golygfevdd swynol a'r llun- iaeth ragorol a barotowyd. Yn ystod y prydnawn cyflwynwyd tysteb i Mrs Bur rows, a'r Proffeswr R M Burrows, un o athrawon y Brifysgol, i'r hwn y priodolir llwyddiant y cyngherddau a gynelir ar nos Sadyrnau yu ystod y gauaf. Yn yr hwyr cyflwynwyd y Pastoral Play, As you Like it,' gan gwmni Miss R Mayne Young, ar y Cwrt Tennis. Dangoswyd llawer o wreiddioldeb yn nygiad allan y play rhamantus hwn, #c

Cyfarfod Sefydlu yn Horeb a Ca,rew, Penfro. 5 • Bydd yn hyfrydwch gan lawer o gyfeillion ) Mr W. D. Barber, Bethel, Trecynon, gael hanes cyfarfodydd ei sefydlu yn weinidog ar eglwysi Seisnig Horeb a Carew, Penfro. I Ar y 2 2am cyi., gwelwyd nifer o gyfeillion a pherthycasau o gylchoedd Aberdar yn mwynhau golygfeydd anian ar eu taith i gapel Carew, He y cynaliwyd y cyfarfodydd. Daeth tyrfa ifawr o wyr a gwragedd buch- eddol yn nghyd i'r cyfarfod dau o'r gloch. Cymerwyd arwemyddiaeth y cyfarfod gan y I Parch — Williams, Saundersfoot, a dech- reuwyd drwy ddarllen a gweddio gan weinidog ieuanc, yr hwn na chawsom ei enw. Pregethwyd ar I natur eglwys I gan y Principal Lewis, Abeihonddu, yn ddwfn a chlir Dysgodd ni yr, ddiambeuol Dad oes yi un awdurdod yn y nef nac ar y ddaear i fcd rhyngem a Iesu Grist. Offrymwyd yr urdd weddi gan y Parch H. Powell, Penfio. Pregethwyd siars i'r gweinidog gan y I Parch H. T Jacobs, Peniel, Caerfyrddin. Holwyd y cwestiynau i'r gweinidog gan y Paich J Sulgwyn Davies, Silob,Aberdar, ac atebwyd hwy yn glir a difloesgni gan y brawd ieuanc, nes argJhceddi pawb oedd yn breseuol ei fod yn gyrefin a chwestiynau I hanfodol duwinyddiaeth. Siaradwyd ychydig eiriau tyner a phwr- pasol gan Mr Rhys A. Davies, diacon yn ¡ eglwys Bethel, yr hwn oedd yn bresenol ar ran yr eglwys. ¡ DilynWyd ef gan Mr Ben Vaughan, Cwm- dar, yr hwn sydd yn gyfaill calon i'r brawd ac i'r teulu. Am 6 30, decbreuwyd y gwasaraeth gan Mr J. Bees, myfyriwr o goleg Aberhooddu (yr hwn hefyd sydd wedi derbyn galwad unfrydol oddiwrth eglwys Soar, Cldach Vale ) Pregethwyd siars i'r eglwysi gan y Parch — Williams, Saundersfoot. Gwran- dawyd ar wirioneddau ardderchog gan y gwr hwn. s I Siaradwyd hefyd yn bwrpasol a brwd- frydig gao Mrs Lewis Jones, Bethel, a cban Mr Jerkins, ysgrifenydd eglwys Carew. Cawsom bob cymorth gan olygfeydd Z, natur a moddion gras yr Efengyl i wneud I ein hucain wrth ein bodd, a dvmunwn I longyfarch ein cyfaill ar ei waith yn derbyn galwad i fees mor hyfryd a dymnnol i lafuno ynddo dros y Meistr. Caffed hir oes a gwenau Duw a dynion i gyflawni ei I waith yn deilwng 0 was i Grist, I Treuliodd Mr Barber nifer o flynyddoedd yn Athrofa Aberhonddu, yn hogi ei gryman ar gyfer gwaith y cynfcauaf ms.w

Caerdydd. GaTddV:Tiaeth.- Dyddiau Mercher a iau diweddaf, cynaliwyd arddangesfa flynydd ol o flodau yn Nghaerdydd, yn Nge'rddi Sophia. Da genym weled fod Mr T J I Thomas, Tymawr, Abernant, Aberdar, wedi bod mor llwyddianus a chipio rhai o'r prif wobrau am ffrwythau a maip, 0-0 Parti Boneddigesau Caerdydd — Y mae y parti hwn yn prysur barotoi am eu taith i Wlad y Gorllewin. Y mae Madame Hughes-Thomas mewn Uawn gwaith er gwneud yr ymgymeriad yn llwyddiant cerddorol. Bydd y parti yn rhoddi cyng herdd yn Nghaerdydd cyn myned i ffwrdd, a gwelwn eu bod wedi trefcu cyngherddau yn Ngogledd Cymru. Paham na wneir yr un peth yn y De ?

-W -.qor, Ic; i ;a 0 Yr wyf wedi dioddef poenau mawr gaa ty nghun am flynyddau ac yn parhau felly hyd nes i mi ddefynydd i o Gomer's Balm,' yr hwn yn ebrwydd a esmwytb. aodd y boen, a Gweilhaodd y clwyfau yo bur fuan.' Gomer's < Balm ( A Wellha Bawb.' Mae 1 GOMER'S BALM' yn Eli at bob clwyf, ac yn hynod ac anffaeledig at bob math. o Glefydau allanol y Corff. A oes gench Goes Ddrwg ? Y mae GOMER'S BALM yn iachau y Clwyf braidd yn wyrthiol. Hefyd Arch ollion, Llosgiadau, Tarddiantau y Cnawd E zema. Cedwlr Ilawer Aelod. Drwy ddefnyddio GOMER'S BALM. Y mae yn iachau Crach ar y 3 a Gwyn. ebau Plant, Yscaldanau, Piles Llygriadau Plant a Benywod, Malaeth? Tarwden. Traed Chwysedig, Gout, Gwynegon Scurvy, Blood Poison. Gair at darnau1 Gwe.cnwyr Halarn Alcan, Glo, Cerrig Pfermwyr, Morwyr. Engineers, Ymdeithwyr, Crefftwyr o bob math, ni elhir cael dim mor effeithiol a sicr a Gomer's Balm at bob Archoll a Dam- wain i'r Cnawd, a sicrhad rhag y Blood Poison marwol. Syndod yn Swydd Devon. Syp. Mae eich Eli, sef Gmner's Balm, yn feddyginiaeth ryfedd o effeithiol, Fe gafodd wyr i mi ei yspqidanu yn ddrwg iawn yn ei gefn a'r bol. Fe gafodd y Gomer's Balm ei roddi arno mor fuan ag oedd yn abl i w gael ei wisgo, ac yn Sur fuan yr oedd ei weilhad yn drwyadl. A ol hyny fe gafodd fy merch ymosqdiad Ilym iawn gan y Blast (neu Erysipe^s) ar ei cboes, ar ol dioddef am chwech wythnos aeth o dan driniaeth Doctor, yr hwn wnaetb mawr ddrwg iddi. Wedi hyny hi a ddefn yddiodd Gomer's Balm yr hwn a'i gwell1 aodd mewn ychydig ddyddiau. Mae dwseni wedi bod yn gofyn an. enw yr eli, ac y mae pawb wedi ei bron yn amhrisiadwy. Mae yn I bity' nad yw pawb yo gwybod am dano. H. LEWIS, Brixbam, Devon. Clwyf Gymaint a Saucer. Syr» Nt aiiaf byth beidio Jdiolch am eich Gomer's Balm, y mae yn iachau fy nghluc yn gyfiym iawn. Mae fy nghlun wedi bod yn ddrwg iawn am bum' mlynedd, clwyf mawr gymaint a saucer, ac yn boenus iawn, pawb yn rhyfeddu fy mod yn fyw, mae wedi esmwythau y poen yn rhyfedd. Yr wy wedi gwario punoedd lawer i ddim dyben. Fe ddylai pawb wybod am dano. J. BUTLER, Dale End, Dalarstoni Rhodder Prawf arno. Gofyner am Gomer's Balm. — Na thwyller chwi, mynweh weled enw JACOB HUGHES' ar bob blwch. Ar werth gan bob Chemist ueu werthwr Patent Medicine am Is ltc, neu danfoner Jacob Hughes, M.P.S., L.D.S., MANUFACTURING CHEMIST, PENARTH, CARDIFF^

W. Williams, v CASTLE STREET SWANSEA. -+- ldargest Stock in Wales. Engagement Rings, 132 Carat Gold Wedding Rings 18 Carat Gold Keepers English Patent Lever Hatches. Brazilian Crystal j Spectactles.

Y Parch William James, Bethania. Y mae wedi dyfod i'n rhan yr wythnos hon i gofnodi marwolaeth y Gweinidog enwog hwn yn mhlith Methodistiaid Calfin- aidd y Dywysogaeth. Er mai bugail eglwys Bethania, Aberdar, oedd Mr James, eto yr oeud yn adnabyddus ac yn enw(g yn ei enwad trwy Gymru. Bu farw dydd lau, Gorphenal 23, wedi rhai blynyddoedd o gystudd blin. Cawn mai enwauei rieni oedd- ynt Thomas ac Ann James, y rhai a bres- wylient mewn tyddyndy o'r enw Trede!, yr hwn oedd ar dir ac yn perthyn i amaethdy mawr Carnach-enwen, preswylwyr bonedd- igaidd yr hwn yr adeg hono oedd Mr a Mrs Davies. Gweithiwr amaethyddol oedd tad Mr James, a chan ei fod yn wr priod, ac yn was cyfiogedig y teula parchus a chrefyddol uchod, preswyliai mewn anedd- dy cyfagos ar y tir. Yma y gwelodd Mr James ofe't dydd cyntaf, ac yr oedd yn un o naw o blant a anwyd i deulu Tredel. Y mae adeilad yr hen gartref wedi myned yn gakredd ddadfeiliedig er's blynyddoedd, fel milcedd ereill o gartrefi gweryn amaeth- yddol Cymru Pu, ac erbyn hyn nid oes yn aros ond dwy chwaer, Mpir a Martha, o'r teulu lluosog. Perthynai teulu crefyddol Carnach-enwen i eglwys y Methodistiaid yn Trefin, plwyf Llanrhian, ond credwn fod amaethdy y Garnach a tyddyndy Tredel yn mblwyf Mathry, Sir Benfro. Trwy fod cppei Trefin yn dair milldir faith o'r pres- wylfeydd hyn ac ereill, cedwid cangen o Y sgol Sabbothol yn Carnach-enwen, yn nghyda moddion ereill yn achlysurol; ac yma, yn llanc tawel, gydag ereiil o'r teulu, y cechreuodd Mr James dderbyn ei addysg a'i ddylanwadau crefyddol. Nid hir y bu nes myned yn ffafryn teulu y Garnach a'r ysgol, a hyny o herwydd ei ddawn i ddysgu ac aurodd rbanau o'r Ysgrythyrau a phen- illion y cysegr; a phan y daeth yn ddigon hen i gerdded gyda'r plant ereiil i gapel Trefin, ami y galwai teulu y Garnach ar y bachgen William i'r cerbyd atynt hwy, gan adael y lleill ar ol. Derbynjwyd ef vn aelod cyflawn cyn ei fod yn ddeuddeg oed; a phan y byddai pregethwr dyeitbr yn dyfod i'r lie, byddai Mrs Davies yn sicr o anfon am William Tredel i ddyfod yno, er cael barn y gwr dyeithr arno wedi ei glywed yn adrodd darnau o'r Ysgrythyrau, &c. Ami y cyfeiriiii yntau, yn ystod ei fywyd, at y foneddiges bon, a'r dytanwad er lies a gafodd efe trwyddi. Y DIWEDDAR BARCH WILLIAM JAMES. Gan nad cedd William ond hogyn gwan- aidd o ran ccrff, bwriad ei rieni cedd ceisio ei roddi yn un o fasnachdai Abergwaun, er ei ddwyn i fyny yn siepwr, ond cyngorwyd ei ddwyn i fyny yn sicpwr, ond cyngorwyd '01 hvvynt gan feddyg y gymydogaeth i beidio ei rotidi mewn mascachdy, end yn hytrach rhoddi crefft iddo a chan ei fod eisoes wedi dangcs cryn ddeheurwydd gydag arfau saerniol, penderfynwyd ei anfon at Dafydd Williams, yr hwn oedd saer mawr ac enwog Abergwaun ar y pryd, yn yr hwn le y bu am rhyw bedair blynedd, a gwelwyd yn fuan y gwnelai y bachgen, nid yn unig sser gw)ad da, end y gwnelai efe bensaer celfydd, ac anogwyd ef i fyned ar ei union i Grerdydd, He y bu yn gweithio am rai misoedd cyn dyfod i Aberdar. Pan y daeth yma. ymaelcdodd yn eg!wys newydd 3eth aniy, bugail cyntaf yr hon eglwys oedd y diweddar Dr Saunders; a bu am rai blynyddoedd yn ddisgybl dystaw a thawel 0 dan wemidogaeth y pregethwr mawr a j hyawdl a'r dysgawdwr goleuedig hwn, a hyny yn gyhoeddus a neillduul. Wedi derbyn cymhellion ami a thaerion j 1 fyned i mewn am y weinidogaeth gan I swyddogion yr eglwys ac ereill, dechreuodd bref.;ethu yn 1863, ac er parctoi ei hun am Goleg Trefecca (yr hon oedd yn gauedig ar y pryd), aeth am flwyddyn neu ddwy i Ysgol Rsmadegol a Rhagbarotoawl Tydfi!, Merthyr, yr hon a gedwid gan y Parch Evan Williams, M.A., ac yn 1865, ran yr ail-agorwyd Trefecca, yr oedd efe yn mhlith y deuddci! efrydwyr cyntaf a dderbyniwyd. Bu yn Trefecca am dros bedair b ynedd a haner, yn efrydwr diwyd a llwyddianus mewn amryw gangenau o wybodaeth. Yn nechreu y flwyddyn 1870, ymgymerodd a bugeiliaeth eglwys Bethania, yr hon yr adeg hono oedd yn eglwys enwog ar amryw gyfrifcn. Yn Nghymdeithasfa Aberyst. wyth, yn 1871, yr ordeiniwyd ef, yn mhlith lluaws ereiil, i gyflawn waith y weinidog- aeth. ° Am ei Iwyddiant fel gweinidog, nid oes angen ond dweyd na fu ac nad oes yn per- thyn i'r enwad unrhyw swydd o anrhydedd na chafodd efe ei anrhydeddu a hi, ac fe ellir yn ddibetrus ddweyd hefyd ei fod yntau wedi anrhydeddu bob swydd yr anrhydcddwyd ef a hi. Ni chlywsom erioed ei fod yn un a chwenychai swydd a chadair, fel y maear.er rhai, and wedi enill yr oil yn anrhydeddus a boneddigaidd, fel y dylai pob gweinidog wneud. Yr anrhyd- edd olaf a osoiwyd arno oedd cyfansoddi a thraddodi y Davies' Lecture am y flwyddyn 1902, acy mae yn ofnus fod y gorchvvyl j hwnw, trwy ei fod i'w gyflawni mewn cyf- nod penodedig, wedi effeithio ar ei iechyd, canys ni bu yn alluog i wneud ond ychydig, yn gorfforol na meddyliol, wedi hyny. I Yn fuan wedi methu o ran ei iechyd, penderfynodd Cyfarfod Misol Dwyrain Morganwg, o'r hwn yr oedd yn aelod gweithgar a ffydd!on, ei anrhegu a thysteb, yr hwn a gymerodd y ffurf o Anerdllad Addurnedig, yn ngbyda swm anrhydeddus i o aur. Y mae pob Methodist hefyd yn gwybod yn dda am ei lafur yn ngiyn a llenyddiaeth ei enwad, yn enwedig fel goly»?ydd Llawlyfr yr Efengylau, Ccfiant a Phregethau Mr Saunders, &c., fel arholydd yr Ysgoiion { Sabbothol, Ymgeiswyr Trefecca, a'i lafur mawr yn nglyn a Llyfrau Hymnau a Thonau presenol y Cyfundeb, &c. Bu hefyd yn dra defnyddiol yn nglyn ag addysg ei wlad a'i genedl; bu yn aelod o Pwrdd Ysgol Aberdar am dros ugain mlyn- edd, yn un o lywyddion Ysgol Sirol Aber- dar er ei hagoriad, ac yn aelod o Gyngor Prif Ysgol Caerdydd, &c. Ond y mae y terfyn wedi dyfod, ac yntau ar gael ei ddwyn, fel ei dadau, i dy ei hir gartref, wedi oes brysur o 72 o flynyddoedd. Bu ei gystudd am y tri mis olaf yn drwm, oud gallodd ddweyd yn niwedd yr oil, ei fed yn marw yn iach. Cymer ei angladd le heddyw (dydd Mawrth), Gorphenaf yr 28ain, pryd y llywyddir gan ei hen gyfaill a'i gydefrydydd, y Parch John Morgan Jones, Caerdydd. Bydd genym nodicn ychwanegol yr wythnos nesaf. I J. MILLS. I