Y Gwladgarwr

JOHN HEATH'S EXTRA STRuLNG STEEL PENS, with oblique, turind up, and roiinded points, Golden Coated, bronzed and carbonized. Suit all hands, all styles, all ages and all kinds of work. Over 200 patterns. Sold by Stationers everywhere, in 6d., Is., and gross boxes. The public aie respectfully requested to BEWARE OF WORTHLESS IMITATIONS, and to see that they really get John Heath's Pens. Should any difficulty arise, an assorted sample box will be sent per post on receipt of 7 or 13 Address: John Heath, 70, George Street, Birmingham. 1775.

YSTRAD RHONDDA. Cynaliwyd cyfarfod adloniadol yn y lie uchod nos Lun, Ebrill 15fed, yn nghapel yr Annibynwyr, gan blant Teml Lili'r Dwr. Da genyf gael ar ddeall fod gan ddirwest gyf- eillion gwresog yw y lie hwn, pa rai sydd yn aberthu eu hamser ddydd a nos dros enill y plant-o dan faner Temlyddiaeth, ac y maent yn llwyddo i raddau mawr yn hyn. Trwy ymdrech diflino y Mri. Thomas Lewis, D. John, Richard Davies, a Lewis Lewis, cafodd y plant de a bara brith rhagorol yn y pryd- nawn o'r fath oreu. Wedi gorphen y te, ffurfiwyd yn orymdaith, yn cael en harwain gan y Parch. Lewis Lewis (B), a'r Demll Fawr yn canlyn. Tynvvyd sylw yr holl gymydogaeth atynt. Wedi gorphen cerdded awd i'r capel, He y cawsant nifer luosog o wrandawyr astud. Llywyddwyd gan y Parch. L. Lewis arweinydd y cyfarfod, Mr. R. Davies arweinydd y cans, Mr. Lewis Lewis, gan ba un hefyd y cawsom araeth ragorol ar ddrygedd y fasnach feddwoL Gwasanaeth- wyr y cyfarfod hwn oedd y plant, ac aeth 11 y pawb trwy eu gwaith yn rhagorol. Terfyn- wyd y cyfarfod trwy weddi gan y Parch. John John, gweinidog y lie.—Ystradfab.

ABERDAR. DARLITH. — Nos Iau diweddaf traddododd y Parch. D. C. Davies, M.A., Llundain, ei ddarlith ar Anffyddwyr yr oes, yn eu per- thynas a Christionogaeth," yn Nghapel Beth- ama, dan lywyddiaeth David Davis, Ysw., Maesyffynon. DAMWAIN.—Boreu dydd Mercher, Ebrill y 17eg, cyfarfyddodd peirianwr, o'r enw Henry Kick, a damwain alaethus tra, wrth ei or- chwyl ar reilffordd y Dar, sef cangen o reil- ffordd y Great Western. Ymddengys fod Kick newydd ddychwelyd ar ei beiriant o Gwmaman; a thra yr oedd yn archwilio ei ranau mewnol, estynodd ei fraich er cy- mhwyso rhyw ran ohono, pryd y cafodd y peiriant ei symud rywfodd, yr hyn a barodd i'w fraich gael ei gwahanu bron yn hollol oddiwrth ei gorff. (iorfu i Dr. Davies gy- meryd ymaith ei fraich y noson hono, ae y mae Kick, druan, yn gorwedd mewn sefyllfa isel iawn. BODDIAD. — Oddeutu chwech o'r gloch ar foreu yr un dydd, canfyddwyd corff dyn o'r enw James Cook, 65 mlwydd oed, Foreman's Row, Abernant, yn nghamlas Cwmbach. Dywedir fod y trengedig wedi dangos arwydd- ioh o iselder ysbryd rai dyddiau cyn hyny, ac iddo ddweyd wrth ei wraig dydd Mawrth y byddai iddo ladd y cyntaf ddeuai yn agos iddo, ac iddo geisio tori ei wddf gydag ellyn. Cynaliwyd trengholiad ar y corff prydnawn dydd Mercher, a dychwelwyd rheithfarn o Hunanladdiad tra mewn sefyllfa o ddyrys- wch meddyliol."

CWMAFON. Os ydwyf yn cofio yn iawn, addewais, pan yn ysgrifenu o'r blaen, y buaswn yn anfon y llith hwn cyn fy ymadawiad o'r lie felly, gyda chaniatad Mr. Gol., wele ef i chwi. MASNACH.—Y mae sti-,ijze y glowyr yn par- hau i ryw raddau r wrth hyn y meddyliwyf fod rhai yn aros allan, a rhai wedi myned i weithio. Trueni mawr fod "teulu yn ym- ranu fel sydd yma yn bresenol. Ni chlyw- ais i erioed am gymaint o gyfarfodydd yn nglyn llg unrhyw strike a hon-cyfarfod bob yn ail ddydd, ac un cyfarfod yn tynu lawr weithrediadau y Hall. Y mae sefyllfa pethau fel hyn yn od iawn rhyw 120 yn gweithio ar y gostyngiad, ac wedi rhoddi mis o rybudd i'r meistri, a'r lleill yn sefyll allan yn wrol. Paham na fyddai i'r oil ohonoch i wrthsefyll y gostyngiad fel un llaw ? Chwareu plant bach yw hyn a gall- wch fentro fod y llwfrdra yr ydych wedi ddangos yn siarad yn uchel iawn. Mewn pythefnos, bydd yr oil o'r glowyr allan unwaith eto, a gobeithio y bydd iddynt fod yn fwy pwyllog ac unfrydol y tro nesaf. Nid ydyw y fasnach alcan mor fywiog ag y dymunem ei gweled. Mewn cynadledd a gynaliwyd gan y meistri yn Abertawe, dydd Mawrth wythnos i'r diweddaf, pasiwyd yn unfrydol fod gwneuthuriad yr holl felinau alcan yn y wlad i gael ei reducio drydedd ran o'r gwneuthuriad presenol. Wrth hyn, bydd yr aleanwyr yn gweithio pedwar yn lie chwech diwrnod yr wythnos. Priodolir hyn i sefyll- fa wael y fasnach. Y gwneuthuriad yn fwy na'r demand; a'r canlyniad yw fod pris y biychau wedi gostwng tua 10s. Meddylir y bydd y lleihad hwn yn y farchnad yn todd- ion i ddyfod a'r prisoedd yn ol fel cynt, ac felly y bydd rhyw obaith gan y gweithwyr i gael gwaith Hawn eto, ac hefyd y y cant gostyngiad yn ol. Y GWYLIAU.— Dydd Llun y Pase, cynal- iwyd eisteddfod a chyngherdd mawreddog (?) yn Ysgold £ y Bechgyn. Arweinydd, Mr. Bryddan Davies. Beirniad y canu, Mr. D. Rosser, Aberdar; yr adroddiadau, &c., Dewi Afan, a'r Parch. J. Rees, yr hwn hefyd oedd yn eistedd yn y gadair. Rhoddwyd tua 25p. o wobrwyon am gaDu, adrodd, &c. Cipiwyd yr holl o wobrwyon y canu corawl gan gor Seion, Cwmafon. Y Rodney Band aeth a'r wobr am chwareu selection o alawon Cymreig. Gobeithlu y Bedyddwyr oedd y buddugol am ganu "Y cynhauaf draw." Daeth yr hwyr, a chynaliwyd y cyngherdd. Yr oeddem ni yn y Gogledd acw yn ddig wrth wyr y Dehen am (meddem ni) eu bod yn ein curo mewn canu ond os ydym i gymeryd y cyngherdd hwn yn esiampl o gyngherddau y South, gallwn yn ddibetrus eich challengo pryd y mynom. Ni fum mewn gwaeth cyngherdd erioed. Yr oedd yr attempt a wnaeth y parti gwrywaidd i ganu Ymdaith y Myncod" yn sarliad arnynt eu hunain, ac ar y cyfansoddwr galluog, Dr. Parry. Wrth y programme, gwelwyf eu bod i ganu tri dernyn arall, ond yr wyf yn teimlo yn ddiolchgar iddynt am beidio; credwyf fod y gynulleidfa wedi cael llawn ddigon wrth eu clywed yn gwneyd yr attempt y soniais am dano. Canodd Mr. Rosser yn weddol; clywsom ef yn well, ond feallai fod y gwaith caled a orfu iddo wneyd yn yr eisteddfod wedi effeithio arno. Rhaid i mi derfynu, y mae brys neges wedi dyfod yn dymuno arnaf i ddychwelyd gartref ar unwaith felly, rhaid i mi roi ffarwel. — Ymvelydd o'r Gogledd.

MOUNTAIN ASH. BETHLEHEM. — Traddodwyd darlith yma nos Wener, Ebrill 26ain, gan y Parch. D. C. Davies, M.A., Llundain, ar Anffyddwyr yr oes, yn eu perthynas a Christionogaeth." Cafwyd cynulleidfa luosog, ac ystyried tlodi yr amseroedd. Yn mysg y gwyddfodolion gwelsom y Parchn. Williams (B.), JonesfW.), Griffiths (A. Seisnig), D. R. Davies, Aber- cwmboy, a T. C. Phillips, gweinidog y capel. Cymerwyd y gadair gan y Parch. Mr. Howells, gweinidog y Bedyddwyr Seisnig. Wedi myned drwy y defodau rhagarweiniol. dechreuodd y darlithydd ar oi waith. Prif bwynt y ddarlith oedd profi fod pob crefydd gynygir gan anffyddwyr yn sylfaenedig ar y grefydd Gristionogol. Profodd ei osodiadau mor eglur fel y gallai y byrat ei amgynreaion eu deall. Dywedai mai y ddwy grefydd ar- benig gynygid i'r byd gan anffyddwyr oedd- ent "crefydd gwvddoreg" a "chrefydd ddynol." Y ddau brif ddyn yn nglyn a'r rhai'n oeddent Stuart Mil], yn Lloegr; a Comte, yn Ffrainc. Rhoddodd y darlithydd sketch o Mill fel dyn a meddyliwr. Drwg genym na fuasai rhagor o ieuenctyd wedi dyfod yn ngliyd drwy beidio collasant ddar- lith agorol. Siaradodd Mr. Davies am awr a haner, ac ar y diwedd clywsom luaws yn dweyd y carent weled y ddarlith wedi ei liargraffu.—Gohebydd.

MAESYOWMMWR. ,I CYNGHERDD.—Nos Iau, Ebrill 25ain; cynal- iwyd cyngherdd yn Hen Gapel Tabor, yn y lie uchod, o dan nawdd prif foneddigion y cylchoedd. Cymerwyd y gadair gan Lewis Lewis, Ysw., Glanyrafon House. Cymerwyd rhan yn y cvngherdd gan Misses Stanford, Jenkins, Webb, a Mri. D. Rosser a Gwilym Cynon, Aberdar; Tom Williams, Pontypridd; Dan Williams, a pharti dan arweiniad Mr. W. Wigley. Yr oedd Caradog a'i grwth yno, ac fel y gwyr pawb ei fod ef bob amser yn dderbyniol. Chwareuwyd yn feistrolgar iawn ar y delyn gan Mr. Lewis Williams. Cyfeill- iwyd yn fedrus fel arferol gan Mr D. Bowen, Dowlais. Cafwyd cyngherdd llwyddianus iawn yn mhob ystyr.-Gohebydd. i

TROEDYRHIW. CYNGHEKDD.—NOB Iau, Ebrill 2tiam, yn Carmel, capel y Bedyddwyr yn y lie hwn, pryd y cymerwyd rhan ynddo gan Misses M. A. James, Merthyr; Hannah L. Harris, Aberdar Mri. D. Evans (Eos Dar), W. H. Jones (Gwilym Dar), a chor y lie, dan ar- weiniad Gwilym Dar. Obwareuvyyd ar y perdoneg gan Miss Hosgood. Cyfeilliwyd yn ystod y cyngherdd gan Miss Scott, Merthyr. Da genynti hysbysu i'r cyngherdd droi allan yn llwyddiant yn mhob ystyr. Trosglwyddir yr elw er lleihau dyled y capel.-Golwbyd.i:l.

NANTYGLO. Dydd Sul y Pasc, cynaliwyd cyfarfod pregethu y Wesleyaid Cymreig, pryd y pregethwyd dair gwaith gan y Parch. David Young, Aberdar. Nos Lun ganlynol traddod- wyd darlith ar Mair Forwyn," gan yr un gwr parchedig. Llywyddwyd gan y Parch. J. M. Owen, Brynmawr.—L. L.

CENDL. Yn ddiweddar, traddodwyd darlith ar "Bywyd ac Anturiaethau y Parch. Josiah Benson (Uncle Tom), y Caethwas Ffoedig," gan y Parch. J. M. Owen, Brynmawr, yn nghapel y Wesleyaid Cymreig yma.-L.L.

BABELL, GER ABERTAWE. Cynaliwyd cyfarfod dau fisol y Methodist- iaid Calfinaidd, dosbarth Abertawe, yn y lie uchod dydd Gwener y Groglith. Yr oedd yno bump o ysgolion yn nghyd, dwy yn nghyfarfod y boreu, a thair y prydnawn, a'r oil ohonynt yn adrodd rhanau o'r Hyffordd- wr, &c. Yn yr hwyr, cynaliwyd wythfed rehearsal y dosbarth ar gyfer y gymanfa gerddorol. Llawer oedd yn ymholi ac yn cyduno a'u gilydd y dyddiau blaenorol pa le i fyned i dreulio y Groglith, ond yr wyf yn credu pe byddai yn bosibl cael y lluaws i gyfarfodydd tebyg i'r rhai hyn, na fuasai cymaint o bigiadau yn eu cydwybodau dra- noeth. Yr wyf yn sicr mai teimlad pob un oedd yn y Babeli y Groglith diweddaf mai da oedd bod yno. Yr oedd y Parch. Selwyn Davies yn holi yr ysgolion yn hwylus dros ben, a Mr. Silas Evans yn fywiog ei ysbryd yn arwain y canu, nes oedd pawb yn cael eu toddi dan yr effaith. Y mae y dosbarth hwn yn bwriadu cynal cyfarfodydd tebyg i hyn yn flynyddol, a gobeithiwn y gwel rhagor o'n penaethiaid en ffordd yn glir i ddyfod i'r fath gyfarfodydd, fel y gallont ddweyd deuweh wrth ieuenctyd ein Hysgolion Sul, yn lie eu bod yn myned i dreulio y Groglith tua lfair wagedd" y Mumbles, &c.—IF.$. M.

RHYBUDD.- Y mae Mri. Eecldtt a'i Feibion wedi dewis y ffurf pedair-onglog i wneyd eu Paris Blue, a hyny oherwydd fod cymaint o liwiau glis gwael yn cael eu gwneyd yn fodiau, peleni, phow- dwr; ond eto. y maent yn gorfod rhybuddio y cyhoedd yn erbyn matliau gwael o liw gtes sydd yn cael eu gwneyd o'r un ffurf, yr hwn a werthir oherwydd yr elw ychwanegol a geir trwy hyny. Gofaler, gan hyny, am P,e^ onglog, yn dwvn enwau I. HECK1IT AI D ION yn nghyd a'r arwyddion masnachoL 1775#

CYDWELI. I Dydd Llun y Pasg, cynaliwyd eisteddfod yn Nghapel Sul, o dan lywyddiaeth R. Thomas, Ysw. Beirniad y canu, y traethodi, a'r barddoni, Mr. D. Buallt Jones; arwein- ydd, y Parch. W. C. Jenkins. Ar ol cael cyfarchiadau gan y beirdd, awd yn mlaen fel y canlyn :-Canu, Toriad y dydd," 19 yn cystadlu, goreu, Carmarthen Boy beirn- iadaeth Hanes Elias," pedwar yn cystadlu, goreu, Miss Rees, Bont canu, "Cydgan y Morwyr," goreu, Eos Meilog a'i barti; beirniadaeth, uCan i'r wawr," chwech yn cystadlu, goreu, Ehedydd, Nantysaer; canu, "'Rhwy'n gweddio drosoch chwi," goreu, cor Glanyrafon beirniadaeth y lawysgrifen i fechgyn, pump yn cystadlu, rhanwyd y wobr rhwng W. Davies a Johnny; canu, "Let the hills resound," dau gor yn cystadlu, goreu, cor Penygraig; heirniadaeth, "Hanes Ruth," pedair merch yn cystadlu, goreu, Miss Sarah Hughes, Henblas; canu, "Y gwenith gwyn," tair merch yn cystadlu, goreu, Miss Jones, Ferryside beirniadaeth y traethawd ar "Ddyngarwch," wyth yn cystadlu, goreu, Ehedydd, Nantysaer; canu, yr "Orphwysgan" ar ol y diweddar leuan Gwyllt (Alaw Ddu), peclwar cor yn cystadlu, goreu, Penygraig; beirniadaeth y penillion i "Gapel SuI," saith yn cystadlu, goreu, John Thomas, Nantysaer, ac efe hefyd gafodd y wobr am yr englynion goreu i'r "Gwlithyn;" pedair yn canu ar yr olwg gyntaf, tri pharti yn cystadlu, goreu, Eos Meilog a'i gyfeillion. Felly diweddwyd yr eisteddfod yn ddiddig, a rhoddodd y beirniad galluog, o ran ddim a wyddom yn amgen, foddlonrwydd cyffredinol. Yn yr hwyr cafwyd cyngherdd, o dan lywyddiaeth Mr. Thomas eto. Cyfeilliwyd ar yr harmonium gan Miss Dunn a chymer- wyd rhan ynddo gan Miss S. Hughes, Miss E. Davies, Miss Bridget Thomas, Mri. D. Buallt Jones, J. Anthony, Harry Chard, Fred. Blackmore, R. Jones, ac amryw ereill. Cawsom gyngherdd ac eisteddfod ragorol, a chynulliadau mawrion.—R.

CEFN-COED-Y-CYMER. LLUN Y PAKO.—Yr oedd llawer o dwrw a chyffro yn y pentref bychan hwn ar y dydd a nodwyd, dydd brwydr rhwng milwyr Tywysog Tangnefedd ac addolwyr y duw Bacchus. Prif amddiffynfeydd yr olaf ydoedd Ffair y Cefn a'r tai yn mha rai y gwertliir y gwlyb- yroedd meddwol. Yr oedd canlynwyr Bacchus wrthi a'u holl allu yn ceisio rhwydo a maglu, ac fel pe buasent yn gwirioneddol gredu yn y geiriau hynyyn ymarferol"Pa beth bynag yr ymafl dy law ynddo i'w wneuthur gwna ef a'th holl egni;" ond da genyf allu tystiol- iaethu fed yma weithgarwch cyferbyniol, oblegyd yr oedd gweision Duw yn gwylio ac wedi gweithio trwy drefnu deniadau uwch ant a'r Cefn y diwrnod hwnw. Yn nghapel y Trefnyddion Calfinaidd cafwyd tri chyfar- fod, am ddeg, dau, a haner awr wedi chwech, y ddau flaenaf o dan nawdd y gymdeithas ddirweatol. Cadeiriwyd yn fedrus gan Mr. J. Williams, diacon, a chafwyd areithiau grymus, yn llawn o'r tan Cymreig, gan Mr. T. Williams, Y.H., Merthyr, a'r Parch. T. Evans, Hope Chapel, Merthyr. Yn ystod y cyfarfod hwn cafwyd can ddirwestol gan Mr. D. Lewis a chanodd y cor ddwywaith, o dan arweiniad Mr. Benjamin Davies, Terfynwyd trwy weddi gan Mr. T. Williams. Llywydd yr ail gyfarfod ydoedd yr henafgwr Daniel Hughes, diacon, a chyflawnodd ei ran yn nodweddiadol ohono ei hun. Dechreuodd Mr. Elias Morris, Bethesda, Merthyr, a chafwyd araeth effeithiol a grymus ganddo hefyd, yn cael ei ddilyn gan y Parch. T. Evans; digon yw dweyd fod Mr. Evans ar ei uchelfanau. Canodd y cor ddarnau tlys- ion yn y cyfarfod hwn eto. Y Gobeithlu oedd yn cynal y cyfarfod haner awr wedi chwech, yn yr hwn y perfformiwyd cantata gysegredig Moses a Joshua Mr. H. Davies, A.C., yr hyn a wnaethant yn ganmoladwy iawn. Yr ydym yn teimlo awydd talu teyrn- ged o ddiolchgarwch i'r athrawon am arwain y Gobeithlu i ddysgu gwaith mor fuddiol a gwerthfawr, ac i'r plant am drysoru cymaint o'r penillion a'r alawon. Peidiwch a gadael t, i'ch llafur fyned yn ofer trwy adael y llyfr yn llonydd ar hyn y mae'r gwaith hwn yn haeddu cael eiberfformiodrosoddathrosodd. Yrndcithydd.

BARGOED. Cynaliwyd eisteddfod yn yr Assembly Rooms, dydd Llun y Pasg. Arweinydd, Mr. Jonathan Williams. Beirniaid y canu, I Mr. T. E. Jones, Rhymni; y traethawd, y farddoniaeth, yr adrodd, a'r areithio, Gwilym Elian, Groeswen. Awd yn mlaen a'r gystad- leuaeth yn y drefn a ganlyn :—Adrodd, "Y aan, y cyfaill, a'r ty," goreu, Elizabeth Mor- gan, Pontlotyn canu, I Bias Gogerddan," goreu, R. Bryant, Caerdydd englyn i'r I ° Gele (leech), goreu, Philip Davies, Rhiw Syr Dafydd deuawd, Brawd a chwaer," »oreu, Miss Agnes Lewis a Jenkin Jones, Deri; traethawd, "Trefn," goreu, Alaw Dulais, Maesteg; canu, "Follow the leader," goreu, Cor Plant Pontlotyn, dan arweiniad Morgrugyn; araeth, "Pen punt a chynffon dimai," cydfuddugol, Mrs. Davies, Bad Uchaf, a William Jones, Rhymni; canu, "CydganyBradwyr," goreu, Cardiff Min- ,strels adrodd, Y Ni," goreu, Willie Davies, Rhymni; pedwar englyn i'r Gwynt," cydfuddugol, Elianwyson, Bad Uchaf, a John Jones, Bargoed; canu, Abertawe" ac "Ardudwy," rhanwyd y wobr rhwng corau Pontlotyn, Deri, a'r Bargoed; adrodd, "Y Gof," goreu, Mor- grugyn, Pontlotyn; canu, "Angels ever bright and fair," goreu, Miss Margery Lewis, Pontlotyn; pryddest, "Y pentref gwledig," goreu, Philip Davies, Rhiw Syr Dafydd canu, "Y bachgen dewr," goreu, Jenkin 0 Jones, Deri; araeth ddifyfyr, cyfuddugol, Mrs. Davies, Bad Uchaf, a Morgrugyn, Pontlotyn y prif ddarn corawl, "Mai," tri cher yn cystadlu, rhanwyd y wobr rhwng corau Pontlotyn a'r Bargoed. Yn yr hwyr cynaliwyd cyngherdd, yn mhél. un y cafwyd gwasanaeth Misses Lewis, Caer- dydd; Ehedydd Morganwg, Deri; Gwilym Elian, ac ereill. Yr oedd yr elw tuag at y Bargoed Reading-room and Literary In- stitute."—L.L.

MYNYDDISLWYN. TE PARTI Y BABELL.—Y mae enw yr addoldy uchod yn dra adnabyddus trwy Gymru, oherwydd yr enwogion cysylltiedig a'r lie—y Parchn. D. Jenkins a W. Thomas (Islwyn). Hefyd, y mae y Babell yn euw anwyl iawn gan yr hen bobl wrth gofio am weinidogaeth wlithog yr hawddgar a'r dawn- us y diweddar Barch. T. Evans, ac y mae ei feddrod wrth y capel "hyd y dydd hwn." Yma hefyd y preswyliai y diweddar anwyl Barch. W. Williams a bu y diweddar Barch. W. Howells yn dyfod am dymor yma, ond yn fwy hysbys yn ngtyn a Machen, ond yma y gorpliwys ei ran farwol. Da iawn genym ddeall fod rhai o hiliogaeth y gwýr da a enwyd a u hysgwyddau o dan arcli JJuw yn y lie yn bresenol. Yma hefyd y bu y di- weddar Mr. M. Thomas (tad Islwyn) yn ddiwyd, llafurus, a haelionus. Caf*dd yr eglwys hon wasanaeth gwerthfawr y diweddar Mr. J. James am flynyddau, am yr hwn y dywed Islwyn :— Gweddiwr mawr, gorchfygwr ydoedd ef, Nid ffurf, ond bywyd oedd ei weddi gref A phan orphenodd y ddaearol daith, Lle'r aeUud'r -veddi, y gweddiwr aeth. Diau genym fod llawer ereill wedi bod yn ffyddlon gyda gwaith yr Arglwydd yn y lie, ac yn teilyngu coffad teilwng ac anrhydeddus ar gyfrif eu hymroddiad gyda'r aclios, ond nad ydym ni yn dygwydd bod yn gyfarwydd a'u henwau. Yr hyn a'll harweiniodd ni i'r lie oedd yr hyn a elwir gan lawer te parti'r Babell," ac yr oedd yn wir dda genym weled y fath luaws wedi dyfod yn nghyd i gynorth- wyo y brodyr yn y lie, a gweled gweiddeidd- dra mor rhagorol yn nodweddu yr holl lu ieuaine oedd yn bresenol. Yn yr hwyr, yr oedd cyfarfod adroddiadol a cherddorol i fod, ond y mae yn wir ddrwg genym hysbysu fod I y cadeirfardd Islwyn yn glaf, ac yn analluog i roddi ei bresenoldeb ynddo. Yr oeddem yn ei gweled yn dra thywyll wedi clywed y pethau hyn, ond trodd allan yn dda wedi yr holl anffawd, oherwydd neillduwyd y Parch. Jeremiah Davies, elligroes (eytieithydd es- boniad Dr. Hodge ar Epistolau Paul at y Rhufeiniaid, Ephesiaid, a'r Corinthiaid") i lywyddu, ac y mae ei chwaeth goeth, ei farn addfed, a'i atlirylith eang yn ei wneyd yn gan gorau y Babell a'r Gelligroes. Y mae yn dda genym weled y fath ymdrech gycla chaniadaeth yn y lleoedd hyn, ac y mae cerddoriaeth dda yn sicr o ddylanwadu yu ddaionus yn bersonol a chymdeithasol. Parhaed yr "wyl" yn ei phoblogrwydd a'i gweddeidd-dra yn y Babell yw ein dymuniad. —Ymvjelydd.

PENTRE, YSTRAD. Con SILOH.-Da genym gael ar ddeall fod y cor uchod, dan arweiniad Mr. T. Davies (Eos Dyfodwg), wedi penderfynu rhoddi heibio cystadlu am ychydig, er ymgymeryd a'r cantata godidog, Arch y Oyfamod, gan D. Jenkins, M. B., Aberystwyth. Dymunwyf bob llwydd i'r cor yn ei benderfyniad. Mae yn galonog iawn i'n cyfansoddwyr Cymreig fod ein corau yn ymgymeryd a dysgu eu darnau I arucliel. Amlhaed nifer y corau a fyddo yn ymgysegru eu talentau i ddysgu darnau a fyddo yn wir werth iddynt.-Den;i.

RHYMNI. CARNO.—Dyddiau Mercher a Iau cyn y diweddaf y cynaliodd y Trefnyddion Calfin- aidd eu cyfarfod misol yn y lie uchod, pan yr ymgynullodd amryw weinidogion a blaenor- iaid. Cafwyd adroddiad manwl o sefyllfa eglwysi y sir gan yr ymwelwyr. Derbyniwyd brawd ieuanc, William Williams, Rhymni, yn aelod o'r cyfarfod misol, a rhoddwyd iddo bob anogaeth i fyned yn y blaen ar ei yrfa gysegredig. Ymdriniwyd a gwahanol fater- ° *2 r „ J J _i -1 .J n ,1 Lon. XitJlIi y J luiiv va y u. vi. HVUUUU.J vv" fel y canlyn Nos Fercher, y Parch. J. Rhys, Ystrad, a T. Evans, Penycae boreu dydd Iau, am ddau, Abraham Williams, Risca, a'r Parch. W. Jones, Cendl; am ddau, y Parchn. J. Jones, Gilwern, a T. Evans, Rock ac am haner awr wedi chwech, Edward Thomas, Abercarn, a'r Parch. D. Evans, B.A., Gelligaer Endowed Grammar School.—Gwrandavjr. Nos Fawrth, Ebrill 23ain, bu y Parch. D. Degar Evans, Aberystwyth, yn pregethu yn 11 y Tabernacl, capel y Wesleyaid Cymreig, i gynulleidfa luosog.—L. L.

Bwriada Robert Lewis, Ysw., a'u deulu, New York, gychwyn ar yr ail o Fai ar bleserdaith trwy Gymru, Lloegr, a Chyfandir Ewrop.

ENAINT HOLLOWAY.—Y Frecli Goch a'r Scar- latina. Dyma y ddau ymosodydd peryglus sydd yn dyfod ar draws ein plant gyntaf ar ol en geni. Mae y ddau glefyd yn heintus, ac yn galw am driniaeth ddoeth. Yn yr anhwylder blaenaf ceir fod y chest yn dyoddef; ac yn olaf dyoddefa y gwddf. Bydd y fam, neu yr hon fyddo yngweini, vn sicr o gael fod Enaint Holloway yn feddygin- laeth anmhrisiadwy yn yr achosion peryglus hyn. Ond ei gymliwyso at y gwddf, y ddwyfron, ar cefn, rhydd esmwyth-had diffael; hyrwydda yr anadliant, lleddfa y pesweh, dwg y lliw pnodol yn ol i'r gwefusau, a chyll y gwynebpryd yr ym- I' ddangosiad gwelw sydd yn rhagwyddo sefyllfa beryglua y cyfansoddiad. Nid yn unig y mae yr Enaint gwerthfawr hwn yn iachau y clefy d ei bun, ond symuda yr achos o bob ol-offaith.