Y Genedl Gymreig

45tntb-iga.etau. ^n0Oasau, a ^artoolaet^atj. GENEDIGAETHAU. Jones—Taeh 30, bn 2, Baptist-terrace, Caer- gybi, priod Mr John Jones, ar fab. PBIODASAU. FoulkOB-Oriffitl-.a T,,cb 20, yn swyddfa'r oofrestrydd, Caernarfon, gan Mr W. R Whiteside, Mr William John Foulkes, Ty Canol, & Miss Mary Griffiths, Tynlon—y ddau o Dinorwic, Llanddeiniolen. Hughes Thomas Tach 24, yn Nghapel Engedi, Caer arfon, gan y Parch W. Ryla Danes, a Mr W. R. Whitesida, Mr William Henry Hughes, Ty Newydd, Clwt-y-bont, & Miss Margaret Thomas, Tarfyn, Dinorwio, y ddau o Llanddeiniolen. Hughes — Griiffths — Tach 18, yn Nghapel Salem, Caernarfon, gan y Parch Richard Jones, Pentir, a Mr W. R. Whiteside, Mr John Hnghes, Tyddyn Canol, Bangor, a Miss Mary Griffiths, Waen, Pentir, Llanddein-1 iolen. Jones-Pany-Tach 19, yn Nghapel Pendref, Caernarfon, gan y Parch Lloyd B. Roberta, a Mr W. R. Whiteside, Mr William JOReI, Menai-street, Portdinorwic, A Miss Mary Elizabeth Parry, Bryn Aber, Caernarfon. Parry—Humphreys— Tach 27, Tn ddfer I oofrestrydd, Caernarfon, gan Mr W. R. Whiteside, Mr Richard Parry, Glandwr, Ceunant. Llanrng,. k Miss Margaret Jane Humphreys, Lletty, Llanddeiniolen. I Wflliamo--Griffith -,racli 27, trwy drwydded, yn Nghapel Caersalem, Caernarfon, gan y Parch Owen Duies, Mr William Williams, 3, Edward-street, â Miss Laura Ann Grif- fith, 65, Chapel-sree1-1 ddau o Gaernar- fon. MARWOLAETHAU. Tihiw? 4, yn 7 mis oed, John James, t^ „ FBK ^00 ELLEU 8- Crown-street, Caernarfon. Clough-Tach 22, yn Menai B? IUUW%Y Station Mary Gertrude, yn 4 blwydd ac 8 mis oed, -wY I blentyn Frank & Lizzie Jo:h 24, yn 77mlwydd oed, yn mhres- wylfod ei frawd, yn Bryntinon Llanfaethlu, ;Y.??r Hugh JonM gynt o Rhydwyn. Jones-Tch 28, yn Hlgh-s¡eet, CemMs, Mn, Margaret, gweddw David Jones, vitas Dafydd Teilia. Parry-Tach 28, yn 14 mlwydd oed, Ann, march hynaf Mr a Mrs Thomas Parry Ty Capely Bsdyddwyr, Cemmaes, Mon. Cladd- wyd eigweddillion yn mynwent Bethesda, ddydd Mercher diweddaf. Gwasanaethwyd wrthybedd gan y Parch John Williams, Rose Cottage. Thomas-Rhag 2, yn 71 mlwydd oed, yn dra disymwth, Mr William Thomas, "Vinegar Hill, Caernarfon. 1 Thomas-Tach 30, yn Fuchaswen, Talsarnau, yn 70 mlwydd oed, Mr David I homas. Claddwyd ef dydd Iau diweddaf yn mynwent Llandecwyn. s",1 WilIiams-Taoh 26, yn 18 mlwydd oed, Henry, ail fab Mr a MM Williams, Gameddfawr, Pen-y-mynydd, Mon.

CEMETERY MARBLE AND ENA- I MELLED WORKS, DINORWIC-ST, I (YSTRYD LLYN), CAERNARFON. ROBERT WILLIAMS a ddymuna hys- bysll fod ganddo bob amser ar law amryw- iaeth o Gerig Beddau, Llechfaen, Marble &c., Chimney-pieces Plain and Enamelled.

AT EIN GOHEBWYR. D. W.-Vin gotod yn rhy brin ar hyn o bryd. JAMES EvAM (Farnworth). -Gan fod yr ethol- iadau drosodd, mae yr eiddoch yn rhy -ddi- weddar i effeithio dira ar y dyfarniadau. "Y FaWTDR ETHOIIADOL." —Pa le y buoch cyhyd! Aeth y frwydr drosodd tra y buoch ,,Kwi yn hogi eich arfau. ,AIUTILODIBT. Ofnwn y gallai yr eiddoch achosi mwy o ddrwg nag o dda, er fod gwrthrychan eich fflangell yn haeddiauntA ohoni. TRRBOR-a gynghora rhyw ddao neillduol o drigolion y Rhos i beidio llunio bai lie na bo am eu cymydogion, Cynghor da, yn ddiau, adymunol fyddai i lawer dau mewn ardal- oedd eraill gymeryd sylw o ho no. CTNFFOKA."—Braidd yn rhy eithafol. L. P. (.Lerp,yl).-Mae yr englynion yn wallus. DAVID P ARRy-a deimla yn ddiolchgar am hys- bysrwydd yn mha le y mae y canlynol i'w gael, a pha faint yw ei bris -Report of the GommiUtt appointed to inquire into the ad- visability of the introduction of the Welsh language into the course of elementary education in WalM. Also appendix. MWHWR.—Gan fod yr etholiad drosodd, ni byddai o unrbyw ddyben cyhoeddi hanes y cyfarfodydd dan sylw. OtlWEHYDD TN JIIYSG PROPHWYDI BAAL, "— Braidd yn rhy awenyddol.

WEDI'R FRWYDR. I Erbyn y bydd y llinellau hyn o flaen llygaid y darllenydd, bydd yr ymornest etholiadol sydd wedi bod yn eael ei chario yn mlaen gyda'r fatli flyrnignrydd oithafol am y pythefnos diweddaf wedi ei 4wyn i dorfyniad. Y mae y eyffro a'r ttybesdod am ysbaid y pythefnos wedi bod yn aruthrol, gymaint felly nes gyru llawer i wallgofrwydd, a rhai i angau disyfyd. Hebbw fod yr efTaith ar fasnach wadi bod yn niweidipl «)ros ben. T mae yn dyfod yn gwestiwn difrifol, plh- ham y mat yn rhaid estyn yr etholiadan dros gyhyd o amser, gan fod parhad y eyffro â,'r cynhwrf yn pari cymaint o niwoo mewn eynifer o gyfeiriadau I Byddai yn llawer amgenseb, ar bob ystyr- Ïlwth y gellid meddwl aID dani, pe cyfynd y gwaith i ddeuddydd, un i'r bwrdeisdrefi a'r Hall i'r siroedd. A gwneyd y dyddiau hyny yn wyHau cyffredinol, dydd y bwrdeisdrefi yn wyl i'r pleidleiswyr bwtdeisdrefol, & dydd y siroedd yn wyl i'r pleidleiswyr sirol. Cyfyngaihyny y cynhwrf a'r trybesdod i yebaid byr oymharol ddeuddydd, yn lie ofnon. Osgoid felly beth wmbredd ) ddiflwdod, ac yn neillduol y path, a lwir y dwymyii etholiadol ag sydd yn irwain i gynifer. fllly tro hm, o derfysg xsdd ciwtidiol i hersonau ao wdda y ater pwysig, fodd bynag, ar hyn o I bryd, ydyw stad y pleidiau. Cyn belled ag y saif y Rhydafrydwyr yn hgwyneb y Ceidwadwyr, y mae pethauyn foddhaol iawn. Y mae mwyafrif y Rhyddfrydwyr yn driugain a phedwar, ond ar gyfer hyn, y mae deg a thriugain o'r Parnelhald- felly yn rhoi i'r Ceidwadwyr a'r Parnell- iaid gydau gilydd fwyafrif o ehwacH. Y fam yw na wn& unrhyw ganlyniadau pellach newid sefyllfa parthynaiol y pleidiau. Y Hiae yn lied aicr, a barnu: oddi wrth bethau fel y maent heddyw, na. fydd gan y Rhyddfrydwyr fwyafrif gweithiol ar y ddwy blaid wrthwynebol. Gyda golwg ar Gymni, taimlwn y gallwn longyfarch ein cydgenedl yn galonog ar y safiad gwrol y mae wedi ei gymeryd yn I vr etholiad Drosenol o blaid Rhydfryd- iaeth gywir & diledryw. Nid oes eto ond un etholiadHth Gymreig, Gorllewin- barth Dinbych, hab ddadgan oi barn. Ond y mae pob aierwydd y bydd y farn hono yn un na rtid i unrhyw Gymro Rhydd- frydig wrido o'i harwydd. O. etholir Rhyddfrydwr dros Orllowin-barth Dinbych, t bydd Cymru w«di dy- chwelyd saith a'r hugain o Ryddfryd- wyr ar gyfer tri Ceidwadwr —un am bob d,-g. Dyma 1 cyfartaledd uchaf o un rhan o'r deyrnas. Y mae Cymru wedi colli un o'i haelodau er yr etholiad o'r blaen. Y mM ganddi dri Caidwadwr yn lie dau. Ond os gellir edrych ar sir Fynwy fel rhan o Gymru, a sier yw y gellir, yr ydys yno wedi enill dwy sodd i'r Rhyddfrydwyr ar gyfer hyn. Yn yr etholiad o'r blaen yr oedd dau Geidwadwr heb yr un Rhydd- frydwr dros sir Fynwy; ond y tro hwn y mae sir Fynwy wedi sicrhau dau Rydd- frydwr ar gyfer un Ceidwadwr; felly enilliad o un ac yn dwyn Cymru i'r un sefyllfa ag y safai ynddo yn ystod y Sen- edd ddiweddaf. Nis gallwn ddwyn 1 I sylwadau hyn i derfyniad heb longyfarch yn galonog a chywir iawn rtyr Meirionydd ar eu buddugoliaeth odidog ar y Ceidwad- wr a'r Rhwygwr. Haeddai Mr Morgan Lloyd y dynged iselhaol a dderbyniodd. Yr oedd ei ymyriad yn un o'r pethau f mwyaf anesgusodol au enoed. Y mae y ffaith fod y Ceidwadwr yn ail yn dangos y modd yr oedd Mr Lloyd yn peryglu y sedd i'r Rhyddfrydwyr. Yr oedd ei gyn- dyn ymlyniad wrth oi ymgeisiaeth er gwaethaf pob rhybudd a roddid iddo yn cwbl ddieithrio pob dyn synwyrol oddi- wrtho. Nid ydym yn meddwl fod dyn mwy anmhoblogaidd Ina Mr Morgan Lloyd heddy" yn Nghymru. Ac fe fydd yn od iawn i ni os edrycha unrhyw ethol- iadaeth Gymreig arno byth mwy. Y mae buddugoliaeth Mr Osborne Morgan yn Nwyreinbarth Dinbych yn un o'r rhai mwyaf ysblenydd yn y deyrnas oil. Am gant a banner o flynyadoedd y mae perchanoion W ynnstay wedi bod yn cyn- rychioli sir Ddinbych. O'r diwed y mael y gadwen wedi ei thori. Nid, yn ddiau, o ddiffyg ymdrech ar du y Barwn ieuanc a'i attegwyr. Brwydr hollol rhwng ygweith- wyr a'r arglwyddiaethau oedd hon; a'r gweithwyr a orfuasant—-a hyny yn gwbl drwy gymhorth dyogelwch y tugeI. Caw- eant y tirfeistriaid a'r gweithfeittriaid, o'r uchaf hyd yr isaf ohonynt, fel un gwr yn eu herbyn. Ni arbedwyd un ysgriw, ni adawyd un dichell na dylanwad cyfreith- lon ac anghyfreithlon heb ei ddefnyddio. Ond daliodd y dynion yn dyn dros eu hogwyddorion, a gorchfygasant yn deg ac yn hollol drwy rym egwyddorion moesol. Erioed ni wiriwyd yn fwy trwyadl yr hen air, "Trech gwlad nag Arglwydd nag y gwnaed yn Nwyreinbarth Dinbych. Yr ydym yn llongyfarch y boneddwr gwir anrhydeddus Osborne Morgan ar ei fraint o gael cynrychioli dosbarth o ddynion mor wrol. Gwasanaethodd ef hwy yn ffyddlon a dewr am ddwy flynedd ar bymtheg, a glynasant hwythau wrtho yntau fel dynion glewion yn yr ymgyrch helyntfawr bresenoL Hir y parhao Cymru i roi ei llais o blaid rhyddid ac iawnder.

I PETHAU I'W GWELLA. \i.:Y mae mesur yr "arferion llygredig" (Corrupt t'ractim Act) wedi effeithio" diwygiadau pwysig yn ein' hotholisdau. Y mae wedi gwneyd llwgr-wobrwyaeth nid yn unig vn gospadwy, ond bron yn anmhosibl Y mae hefyd drwy gyfyngu ytraulion i swm neillduol wedi dyfod ehosteu ethol- iad i gylch rhasymol, ac felly ei gwneyd yn beth posibl i ra.i o foddion cymedrol ddyfod yn ymgeiswyr. Cyn hyn, byddai y eostau etholiadol yn enfawr ac yn ei gwneyd yn anmhosibl i unrhyw un, beth bynag fyddai ei gymhwysderau, i geisio am yr anrhydedd oddi gerth y goludog. Dan yr hen oruchwyliaeth, y prif gymhwysder gofynol mewn ymgeisydd oedd ei fedr i wario miloedd o bunau mewn costau a llwgr-wobrwyon. Y mae yn ffaith fod llawer o'n pendefigion Rhyddfrydig, yn Nghymru a Lloegr wedi beichio eu hetifeddiaethau A dyledion o ugeiniau o filoedd o bunau yn eu bym- drechion i ryddhau yr etholiadsethau oddi wrth iau Toriaeth. Y mae yn ffaith adnabyddus fod teulu Mr Love Jones- Parry wedi gwario dros 60,000p mown ymdrechion i ryddhau Sir Gaernarfon oddi wrth ormes Ceidwadaeth. Hefyd, y mae yn ffaith yr un mor adnabyddul fod y diweddar wlod Rhyddfrydig dros Sir Ddinbych, Colonel Biddulph, wedi gwario dros 80,000p. Ond erbyn hyn y mae yr afradlonedd gwaeth na ^wirion-ffol hwn wodi ei wneyd yn anmhosibl. Gwalliant yn yr iawn gyfeiriad hefyd ydoeid estyniad oriau y pleidleisio o bedwar yn y prydnawn i wyth yn yr hwyr. Dan y cyfnewidiad diweddaf hwn y mae y pleidleisiwr gweithiol yn cael cyfie i bleidleiiio. Dan yr hen drefn, nid oedd ganddo ond siawns wael i gofnodi ei vut* hab iddo golli diwrnod neu ddarn diwrnod. Ond pa. fodd y gallid diegwyl i ddyn tlawd, yn derbyn ond ychydig sylltau o gyfloz, afforddio i golli ewpwl o konynt er sierhan hamdden i bleidleisio t Yr oedd yn anghyfiawnder mawr mewn rhoi iddo y fraint o bleidlais ac yna ei osod dau orfodaeth o drethu ei hunan gwpwl o eyllfau os arfemi ei fraint. Fel y crybwyllwyd, y maey camwri hwn wedi ei uniawni yn'estyniad yr oriau i bleid- loisio bodrir awr. Fodd bynag, y mae yr etholiadau sydd yn awr ar An tflrfynu yn awgrymu amryw welliantau gofynol ereill. Diau y dylid gwneyd ymaith i'r pleidgeisio a gerir yn mlaen mor ddygn gan y pleidiau gwrth- wynebol. Rhaid addef mai y pechadurwid penaf yo y gwael- beth lawn. ydynt 1 Toriaid. Cael ita grrtikfo iddo gun If yniyriswA fod yn rhaid jddyni ei wneyd am fod eu gwrthwynsbwyr yn ei wnnyd y mae Y Rhyddfrydwyr. Ao mewn pedwar ar bymtheg o achosion o bob ugiin, yr olaf i'r maes gyda'r gorchwyl ydyw y Rhydd- fryd wyr. Y mas hyn yn profi mai gorfod dilyn esiamjrf y Toriaid y maent. Gwaith gwael trnenus ydyw. Y mae yn achly- suro i bobl, dan ofn gwg eu meistriaid, a cholli Mr eu cwgmeriaid, i ddyweyd auwireddau ac actio twyU, Y gwir yw, y mae ein gwaed yn berwi yu ein gwyth. ionsu wrtit feddwl am y fantus annheg a gorthrymus a gymerir an feistriaid a'u swydd gion cynffonllyd ar y rhai a ym- ddibynant arnyut am eti bywiolaethau, drwy gynllun y canfasio. Y mae twvli ystryw a dichellion anwireddus Bonedd- ig"au"Cynjzhi &ir y Briallau," fel eu ham- Iveir yn y ploidgaisio, yu gyfryw ac i enyn dygasedd eithaf pob dyn cywir yn arbyn y oyfryw gynllun, ac i'w wneyd yn benderfynol i beidio jorphwyso hyd nea y ceir deddf yn ei wneyd yn anghyf- reitulon ac yo gospadwy. Yr offerynau mwyaf beiddgar ae eithafol yn y gwaith hwn ydyw y parsoniaid t u ciwratiaid. Drwg geulm orfo(I dyw-iyd fod y bonedd- igion hyn yn euog o ymddygiadau, yn neillduol o ledionii tforiau anwir.ddns am arweinyddion y blaid Ryddfrydig, ac yn enwedig am eu bwriadau parthed dinystriad yr Eghrys Sefydledig, pur an. nheilwng ohonynt fel dugawdiryrcrefydd yr hwn na "irnaeth gam ae na ehaed twyll yn ei euau." Gwelliant p?ys!g arall M,;anrbe«'!0t ydyw meaur er gwneyd defnyddiad cer- bydau a phob math o foddion eludiad yn aoghyfroithlon. Y mae bron yr oil o'r cyfoethogiou yn Geidwadwyr, felly yn' alluog i roi eu cerbydau at wasanaeth eu parti. PI. reswm neu gyfiawnder sydd mewn caniatau i'r blaid gyfoethog y fantais hon f Dylai y ddwy blaid gael eu gosod ar yr un tir yn hollol. Os dewisa y gwr eyfoethog fyned yn ei gerbyd i gofnodi ei b!eidlais "ei hun, pob peth yn dda. Ond ystyriwn ei waith yn cynyg cario pob un arall a ddewiso bleidleiaio dros ei ddyn efyn ddim amgen na llwgrwobrwyaoth rone. Gwyddom am bersonau gweinion wedi eu pevswadio i i roi eu plaid lais i'r Torioherwydd iddynt gael eu cario i'r bleidebfa. Paham y rhoir i'r ymgeisydd eyfoethog y fantais hon ar ei gydymgeisydd llai eyfoothog 1 Mater arall ag y mae yn ofynol cael di- wygiad ynddo ydyw nifer y Bloidebfaau. Dylent fod mor lluosog ag i'w gwneyd yn rhwydd i'w cyrhaeddyd gan y pleid- leisiwr. Pa reswm sydd dros orfodi gweith- iwr a fyddo wedi bod ar hyd y dydd yn dilyn ei oruchwylion llafurus i gerdded wedi h/nr fater o chws' m-illtir o-ffordd or eofnodi ei bleidlais? Y mae yr ym- geiswyr Rhyddfrydol yn dioddef yn ddif- rifol oddi wrth y trefniant anhylaw hwn. Y mae penderfynu nifer a lleoedd y ploidebfaau yn nwylaw yr Ystusiaid, ac y mae y rhai hyn, fel y gwyddis yn dda, gan mwyaf yn Doriaid rhonc. Trefnant hwy ddigon ychydig o gyflausderau pleid- loisio a dodant y ple:debfiiau mown man- au mor anghysbell ag y gallant er atal y gweithiwr Rhyddfrydig i bleidleisio. Meddylier am ymddygiad ystusiaid. sir Ddinbych yn goiod pleidebfa doabarth RhoanM3eréhrugóg mewn He mor bell oddi wrth y boblogaeth a phentref bychan Ruabon. Poblogaeth luosog y Rhos a'r cyffiniau yn cael en gorfodi i fyned tua thair milldir o ffordd i bleidleisio! Wrth reswm, cododd gwyr glewion y Rhos dani fel un gwr, a gwrthdystiasant yn bender- fynol yn erbyn y fath drefniant anhwylus a gormesol. Dylai y Ryddfrydwyr fynu deddf Seneddol yn gorfodi gosod pleideb- faau o fewn pellder penodedig a rheolaidd i'w gilydd. Ni ddylai un pleidleisiwr orfod myned yn mhellach na thair mitldir o ffordd i gofnodi ei bleidlais. Y mae adeg yr etholiad presenol wedi bod yn dymor gwlyb &c ystormus neillduol. Y mae i weithwyr fyned drwy y cyfryw dywydd mewn rhai enghreiphtiau chwech milltir o ffordd wedi au diwmod gwaith yn wrthun o afresymol. Y mae yn ddi ddadl fod miloedd o bleidleiaiau wedi eu colli i'r ymgeiswyr Rhyddfrydig yn yr etholiad presenol oherwydd pellder v pleidebfaau a gerwinder y tywydd. Gallwn dybio fod y materion a grybwyllwyd genym yn betha.u o bwysigrwydd neillduol i'r Senedd newydd i gymeryd sylw ohonynt, os ydyw y pleidleiswyr newyddion i gael ehwareu teg yn y dyfodol i ddadgan eu llaia yn hyglyw a di-rwystr.

I Y DYDD AR OL 1 FRWYDR YN MON. Nid anmhriodol nac anfuddiol fyddai adolygu rhai o linellau amlycaf yr etholiad yn: Mon yr wythnos ddiweddaf; a cheir yn y cyfryw enghraipht led deg o symud- iadau ac ystrywiau y Toriaid yn nghyd ag awgrymiadau i'r Rhyddfrydwyr erbyn y dyfodol Ac hwyraeh fod y dyfodol hwnw gerllaw. Ni ymladdwyd brwydr nemawr caletach yn un man na'r ymdrech hon yn Mon; ac er fod teimladau angerdd- ol yn mwydo yr ynya o gwr-bwy-gilydd megis tonau y moroedd a'i cylchynant, eto cadwyd o fewn terfynau diogelwch i gyrph a meddiannau oddieithr mewn tri lie, ac os goddefir y gwir rhaid dyweyd mai y Toriaid oedd yn tori ar heddwch, a'r Ceidwadwyr yn colli pob trefn ar y tri therfysg y cyfeirir atynt. Canfyddid gwahaniaeth mawr yn yflt- brydiaeth a thon y ddwy ochr yn eu cyfar- fodydd cyhoeddus. Cafodd yr hen Gym- raeg fwy o Iylw gan y Toriaid yn yr etholiad hwn nag a gafodd erioed o'r blaen, fel y gallesid disgwyl oddiwrth estyniad yr otholfraint i'r werin; ond os cafodd yr hen iaith both parch wrth ei chodi i sylw, derbyniodd er hyny an- mharch dybryd oddiar ddwylaw rhywrai nad ydynt mewn un modd yn "enouau cyhoeddus mewn unrhyw iaith. A phan arferid tafodiaith y Goron yr oedd mor bell o fod yn Queen's English fel ag y tybiai rhai o fechgynos Mon ei bod yn Hawn bryd ymofyn am stoc o "slang dictionaries i'r wlad. Gwall hynod yn y Toriaid yn eu cyfarfodydd oedd honi perthynaa a'r lliw glas, oblegid ni phorth- ynant hyd y nawfed ach i deulu y Ruban Glas." Yr oedd cyfarfodydd y Rhyddfrydwyr, yn ol tystiolaeth dynion o farn graffus, yn tra ragori ar ddim a gerid gIn y blaid wrthwynebol mewn areith- yddiaeth, addysg, gwirionedd, a dyrchaf- iad meddyhol. Nodwedd neilWnol ya yr ymdrechion Toriaidd orfdd dibrindod am wirionedd 1\0 t »nghufrwydd o ffeithiau. Yr oeddid wedi peaijku llaid yn barod drwýr blip. yddoedd i'w daflu ar Mr R. Da vies, AS., ac yr oedd yr ysbryd celwyddog a or- phwysai megya hunlle ar y wlad wedi aiglo a symnd llawer o rai gweiniaid, a ddylasent wybpd yn well; fel pan ddaeth yr adeg (&deg na w4i y Tctiaid ei bath mwy) te deimlwyd fod yo rhaid brwydro o ddifrif. Dylai Mr Robert Davies, U.H., wybod a theimlo ei fod, fel tirfeddiannwr eang yn Mon, yn peryglu rhagolygon gwleidyddol ei frawd a'i nai, yn chwa.reu 1 ddwylaw y Toriaid, ac ya pari trafferth dian^eBrhaid i'w garedigion. Pe byasai Mr Robert Daries wodi bod yn dirfedd- iaunwr Rhyddfrydig a goddefgar, buaaai y tuddugoliaeth bresenol yn un llawer mwy ardderchog. Dywtdai Oadben Rayner yn Monai Bridge mai ti, gythreulig oedd yr ymdrechfa i fod. A phwy all amheu eywirdeb y desgrifiad pan gofir y darluniad a rydd yr Hen Lyfr o'r maeslywydd mewn battle o rai folly Am y dyfodol, dylai trigolion Mon, a Chymru o ran hyny, gofio fod brwydr fawr y Dadgysylltiad wedi deshreu-- .ae y parsoniaid, y tafarnwyr, a'r pendef- gion ar un ochr, a'r Ymueillduwyr a'r werin ar yr ochr srall. Byddtid yr Ym- neillduwyr o hyn allan yn ffyddlon i'w plaid, ae nis gall fod petrusder wed yu pa fodd y try y fantol. Os bydd ein hatlod parchui presenol yn ymddiosg o'i twydd unrhyw adog, er y byddai yn chwith genym fuddwl am weled hyny, y mal ganddo olynydd teilwng yn ei fab, Mr J. R. Daries, U.H., gwr ieuanc nad oei yn Mhrydain neb cymhwysach i'r cylch, o feddwl diwylliedig, yn moddu ar rai o nodweddion erefyddol ei daid, sef yr Hybarch Henry Reas, ac yn Rhyddfrydwr o'r Rhyddfrydwyr. Nid mantais ddibwys i Mr J. R. Daries fel yr &&Iod dyfodol i Fon yw ei fod yn rhag-addaw madrus- rwydd i anarch yr etholwyr yn yr iaith Gymraeg, ac heblaw hyny y mae mewn cydymdoimlad trwyadl A thraddodiadau goreu yr enwad lluosocaf yn yr Yuye. 0 ganlyniad, rhag y daw rhywun o rywle i guro wrth ddrws Mon am gyfle i'w chyn- rychioli yn y Senedd, rhaid gosod rhybudd i iyny yn brydton: "No admittance except on business." Ae ni bydd gan neb estronol fume8 yma ar bwnc felly, er y dymunai y Toriaid yn fawr, yn ol yr arwyddion presenol, weled ymraniad yn y sir-dyna ou gobaith y tro nesaf, a'u hunig obaith.

I Y PARCH R. HUGHES, MAESTEG. I Boreu Sadwrn:derbyniasom y nodyn can- lynol:— I lynol: I I Maesteg, 10 o'r 'gloch boreu Mawrth. "Fy Anwyl Frawd,—Bu farwyranwylyn Mr Hughes, Bethania, Maesteg, y boreu hwn Yr wyf yn sigedig drwyddwyf. O fy mrawd anwyl! cu iawn ydoedd gruyf, ac nis gallat atal ty nagrau. Dyma ddysgybl anwyl yr enwad wedi ein gadael! Mewn brys a hiraeth y gorphwys eich cywir gyfaill—CEUtAirrUD. Ni dderbyniasom rhagor o fanylion na'r uchod. Aeth y newydd yn aeth i'n calon, oblegid carem ninau y brawd yn ddwfn ac helaeth, fel y gwnai pawb a'i hadwaeuent. Y gwir yw, nid oedd raid ond adnabod Mr Hughes i'w garu a'i edmygu yn ddirtawr. Priodol iawn yr enw a rydd Ceulanydd arno yn y nodyn uchod, "Anwylyn." l'eyrnasai hyu- awsodd a thynerwch yn ei holl yabryd, a llwyr orthrechid pawb a ddeuent i gy- ffyrddiad ag ef gan yr unrhyw. Fel pregethwr, yr oedd yn wr o athrylith ddiamheuol. Yr oedd o ansawdd a thueddfryd dra enciliol. Nichlywid ei lais byth mewn cynhadledd. Or braidd, byth y dewisid ef ar bwyllgor. Nid dyma faesydd ei ddefnyddioldeb ef. Ei faes ef oedd y pwlpud. Ei allu oedd arllwys allan yno yn ffrwd didor feddyliau o dynerweh annghydmarol, meddyliau a barai galonauy gynulleidfaymdoddimewn cynhesrwydd cydymdeimladol. Wele un esiampl Pregothai ar amgylcbiadau y gweddnewidiad. Oyfeiriai at ddarlun- iad yr Efengylydd o ddyseleirdeb ym- ddangosiad Crist: A'i ddillad a aethant yn ddysglaer, yn ganaid iawn fel eira, Sylwai: Y mae yr cira wedi cael llawer compliment erioed am ei wyndra, ond erioed ni chafodd un cyn uched a hon, cael ei ddefnyddio i osod allan ogociaut ei Greawdwr. A phe byddai ond yn wybodvi o honi ni byddai mor oer Byddai ei bre- gethau yn fyw drwyddynt o'r meddyliau tyner, barddonol, ysbryd-gynhyrfus hyn, Y gwir yw, byddai ei bregeth y peth tebycaf erioed i'r kaktdoCOfH, mor bryd ferth a dysglaer fyddai y meddyliau ac amrywiol eu ffurfiau. Yn marwolaeth Mr Hughes y mae y pwlpud Cymreig wedi colli uu o'i athrylithoedd mwyaf arbenig a nodweddiadol. Y mae, fodd bynag, yn faier o foddhad neillduol genym fod cyfrol o bregethau ein di- weddar frawd wedi ei chyhoeddi, a thra y bydd hon yn badoli, bydd Mr Hughes er wedi marw yn llcfaru eto." Eidduuwn i'r weddw a'i hymgeleddodd mor dyner am gynifer o Hynyddoedd, yn ei hamddifadrwydd chwerw presenol, lawer o gysur cymdeithas yr Hwn a anwylid mor fawr ac a bregethid mor dyner gan eidi weddar briod:at,irylithgar a serchog.

Maa o:.11r yn y pen yn beth annyaiotiol iawn, .0 yn gosoi dyn yu ddigalon; ec" y path odliwrth afr«oleiddiwch yr ytu01.¡. path oysylHiad egos rhwng hyn A dtffyg treullad- eeir pora rhwng yr ysgwyddau, poen yn yr oomu, poon yn yr arensu, trafferth yn yr afu a'1 amgylchoaad, y cwbi yn «ydr««eg ac yn oydymdrsch i ddsdfeilio y babell briddlyd, ilywo"dd Mr B. Armstrong, Cyfferwr Wilketbsrre, Pit., fely oanlyn: "I mae llawer o bobl wedi dyfod a thy»tioiiaethau ardderchog i mi parth yr effaith ddymanol a'r waredigaeth odidog y maent wedi gael oddiw,th gur yn y pen, diffyg treuli-id, poen rhwng yr yalwydau, clafyd Bright (Brigla diteate) aryr aroaau, &c., trwy dd»fayddio y Quinine Bitoan Ni welais gyffarian bralatiedlg erioed a'r blaen n cael y taih enw«(frwy<id ao yn rhoddi y fata foddion- rwydd.1 -Wolo ato dystiol"th Williams a PriM, Cyffwwyr, CamWia, Wisconsin: "Y mae y Quinine Bittore yn rboddi ayflawn fWlilanrwydd yu y oylehoodd hyu, 80 yr ydym wedi bod yn rh,felldu lawer gwaltk am y galw mawr sydd am (isno rhaid ei fod yn wir rin- weddel. Ki wertliasom evioad aurhyw beth sydd yn evel oyma £ »t o ymddiried ac yn dWYll 1 ai gywiatnt o Y mat y Bitters yn fwy *Uthio j u sm"5rislid. Y &nag y Bitters yu offaithiol or n:¡,"j hawliad."—Rhoddwn efn dyaMalaeth dyn vwdki wadi dyaddef oddi- wrth leafedd M'aidd bob Math o afiechyd. 1 "Wele dalfyrlad o'i lythvr :Plymouth, Pa., Rhagfrr a. 18S4.—Anwyl Syr—Gyda phleaer yr wyf ye tetmlo fy ngallu I dyofcdaetha am rinwedd clderchog ainh Quinine BHterø-y mae yn hallot y peth iawn. Bam am amser mawr mewn gwir angen am fyffar o'r fath fel oryfhaydd otffrelincl, ilo yn hry nsiilduoi at y DUlyg Anadl, a phryd bynag y hyddo aogea "C" at y Malarta, y B:tter» y w y peth iawn. Mown pIr, ni* jftlUf A fod ty —Kt eiddoab, i.e., *m\t» WW.

DAEARGRYN YN Â.LGE I 34 0 BERSONAU WEDI EU I LLADD. 1-tyi, yd,l o Algeria a ddy? ysgytiadau trymion o dd.teR.rgrYnf1l f eu teimlo nM Iau yn MMcaja, ?:(! Mide&h, & bod Hu?ws 0 Mnedd dai IH ??yrthio. Dinystriwld tair rhan o d edi bentref Msila, gan ladd 34 0 bersol' aIr chlwyfo deuddeg. Hofyd, syrthioda <au, wylfod y Llysgenadwr Ffren?? yn  SerpM)t, gan giaddu amryw Bwro' r,c? j? y? adfeihon. M Hefyd, pellebrir i'r perwyl ddl1ríod i d ?dyn gae eu lladd drwy ddaea? BouMMda ddydd Sadwru, yn ngp J? H nystrio addoldy Presbyteraidd &' di. anedd-dai.

ETHOLIAD MEIRIONYDD. I STE,—Anrhydedd, teilyngdod, dis.rybu, a dewrder, a enillasant y fUddugdiaeth deilynganr. Eto nis gallaf ymattilCeb nJ allan y tfyddloudob nododig wrth YlYir"YJn,. iadau a ddangoswyd yn mhleidleisiaa y Robertson. Allan o gyfitiswai y oofrestrSi o 8H33, aeth 79"0 i'r pleidieiskd (p,li), net wahaniaeth o 15 y cant. n 611 Yn ughyfarfod diweddaf pwylig0r y Robertson yn Nolgellau, nifer yr y)ur)t iadau a gyhoeddwyd dros Mr Robeit*, oedd 445s ar y cofrestriad cyflawn. T, allan 15 y cant, a'r rhif tybicdig fyte 3787. Y nifer yu weitbredol a bkidleiaioS oedd 3784. Yn mhellach dangoswyd deb ac ymddibyniad cyfeillion a chynehor- wyr Mr Robertson yn mhleidleisiad yr geiswyr erailL Yn yr un cyfarfod rlioddL y cyfrifon ft-i y canlyo yon, 1708; Lloyd, 1303; amheus 1092; rhaner y rhai ambe yn gyfartal a dacgosir pleidleisiau disgwyl. iedig Wynne yn 22M, pleidlewodd yn with, redol 2209; pfeidleisiau disgwylicciig Lloyd, 184; pleidleisiodd yn weithredol, 190; Mae r fath ymddiriedaeth anarfcroi vi hynod glodwiw i'r goruchwyliwr unigol, ™ gystal ag i'r ad-drefniad Rhyddfrydol Addefaf i mi yn ystod yr ymgyrcli deimb y fath swyn nerthol i fyned i'w erbyn ydyw cenedlgarwch Cymreig ac iaith, ac yr oeddwn weithian yn ofni rhag y buasai i'r ymgeisydd a amlygai ei grediniaeth y byddai i'r swyn hon brofi yn fwjCnertbol nac egwyddor ac ymrwymiad, ac felly gyfrif ar ei gydwlad- wyr yu fwy cywir nag y gwnaethum'i. Bydd i'r hyn ganlynodd gadarnhau mewn modd digonol y grediniaeth oeddwn wediei phroffesu yn gyboeddus. Nid wyf yn credi fod neb o gefnogwyr Mr Robertson ya llai gwladgarol na'r rhai hyny ag y bu y swyn I hon yn anwrthwynebol iddynt, ond erfymaf I eich caniatad fel Sais yn trigianu yn eu I mysg, i ddyweyd wrth y cyfaill a'r gwrth- wynebydd yr un modd, fod yr hunanfiSdiant a ddangoswyd mewn is-radcloli ymresymiad mor nerthoi, i ymdeimlad o ddyledswydd boliticaidd, yn hytraeh naniynu ei arddangos yn gosod hawl anwrlhwvnebol i'r cydym- deimlad eangaf a mwyaf Rhyddfrydig. Wedi llawer blwyddyn 0 fywyd politicaidd gweitbgar, yr wyf yn teimlo balchder fy mod yn dal cysylltiad i'r cyfryw etholwyr (con- stituency).—Yr eiddoch yn gywir, I DAMCEL POPE. I I Hafod-y-bryu, Llanbedr, Rhag. 2,1885. 1

I LERPWL. I Nos Sadwra. Y penaf gyffro etholiadol yma y pryd- nawn heddyw oedd y dysgwyliad am gan- lyniad y frwydr fawr yn nwyrain Dinbych, rhwng yr hen arwr Osborne Morgan, ar Barwnyn o Wynnatay, sydd yn mtddu yr anrhydedd o wisgo yr enw parchus 0 Syr Watkin Wynn. A phan wnaed y ffigyraa yn bysbys, yr oedd y teimladau yn ddwysach —llaweuydd i un blaid, a siomiant y blaid arall-nag a weIwyd yma trwy yr holl frwydrau ageithrio ein aosbarthiadauunioit- gyrchol ni ein hunain ac ymgyrch y prif arwr yn Midlothian. 0 Yr oedd buddugoliaethau ysgubol Mcistri John Roberts, W, Rathbone, yn Arfon ac Eifion yn boblogaidd iawn yma; a buddugoliaeth gyfyug poor Jones Parry, yn bursiomedig oherwydd cyfyngder yddiangfa. Rhaid talu mwy o sylw i dreli Arfon o hyn allan, ac ymlid eu itygredd allan, pe gor- fyddid defnyddio eifyn ad.eM y oycoti atynt. Yr wdd llwyddiant Cadben G. H. Verney, yn Buckinghamshire, yri bur boblog- aidd yma a phan yn ddiweddaf oil yd aeth y gair am lwyddiaut Mi Siuait llendet, sir Drefaldwyn, yr oedd Rhyddfrydwyr Lerpwl ya llongyfaich Cymru, gyda "Well done ?,n a] am beidio rhoddi end un o bcb deg o'i chynrycbMiapthau Seneddol i'r ToM?id, ac am brofi ei hun eto, yn wyneb mwy o anfanteision, y fwyaf goleufarn mewn gwleidyddiaeth o un gyfran arall o'r ynys. oedd Prydeinig. O'r tair-ar-ddeg o seddatt sydd yn awr yn meddiant Lerpwl, a cbantret West Derby, ni allodd y Rhyddfrydwyr gae gafael ar un, a ddoe, yn Southport y diogel, wyd hono trwy etholiad Dr Pilkington. Ac oni buasai am ymyriud Parneii a r offeiriaid Pabaidd, buasai dwy arall-St. Helen II Wednes, a dichon ddwy, neu dair, nea fwy, allan 0 gynrychiolaethau dinesig- tAi- pwl, yn sicr 0 fod yn meddiant y libydd, frydwyr. Taflwyd ni yma i lawer o fraw gyd. a -7 newydd pruddaidd boreu ddydd Iau i o'r p?o< Aoa? wedi suddo mewn gwrth- darawiad ag un o'r ?ertocgaum?n? rywle i lawr y Sianel. Pan ddaeth rhif pilot boat yn hysbys, fe wy,i(.'id fcd pd(u 21 o'r pilots, 6 o brentisiaid, ar CadMt Thomas Lewis, gwr a'i fedrusrwvdd wybodaeth forawl yn ddiarhebol, trwy bw?^ & meistrolaeth yr hwn yr ?hubwyd? oU, ond un, ac enw hwnw hefyd Yn Thomas LewIs. Ni allai ef arosamybM oedd yn dyfod i'w cymeryd ymaith; yr (,edd eu badau hwy wedi eu maluno yn y g"? darawiad, MymwregyMdd A life-belt a 1 fyny hwyIbren y ?: boat, a rhoes anferth-naid am ei fywyd—ir age nfe ond ni allodd ond prin et cnyfar ? chwympodd vn o1 i'r mar, a chlybuwyd l lefain am ei fywyd am hir amser, end Did oedd na bid na rhaff, na dim ?it,wrthMn?w iiynedyn gynorthwy » Y Y.?datw, .m o?r !lythyr-i<?au ri,eolaidd t 8 X Mersey ac Affrica, a TO todd y pil — lawr, a dywedir fod nif<- fwyaf ei  mor anfedrus na lansio bwrdd i fyned i achub y pilot, ac yr oedd ea Ilootr yn suddo dan ca traed bob e: » na wyddent y foment y buasai yn p ) ■ o'r golwg o dan eu gwadcau. ac: ni cael lAd ew hachub hyd onid aeth y PUL" & rbaioswyddogion y Z<M?M'wc)M! wyo pan oeddynt ar suddo. C?yngarwfod y "?y??.X„;„ ? e?tlieucymeriadam 011 dewrder mfJT. u?ydd Untrord<. a'r br. fffi.rddh, ..J i atal eu diraddiadyd? vaiddwyn atynjt^p well, a rhoddi iddynt well c.viW 8^, — ogysuron ar fwrdd y !longan, i"?? drueni fod y Itongfeddia.?wyr cyfoetho" swyddoRionw?i eu cymeryd  bobi am hunam yn ymddwyn mor adnynol tuDO I morwr cyffredin. FPrbert Le*»r Neithiwr yr oe:hl ïff TT.rbert Le? A., ?tyn Quay, yn trad?dod..??.??YB nBg.b?l Stanley;?, B??? ?? we)<.M tra ar da1th 0 nmgykh y ddrh Cy??yd y ?'?f"????Gr?iSth El1i, M.A., ae yr -d?j yrel w y. myned i drys k, rfa cangon yo?f-: d6ltb Genbadol y mHstiaid Calfin* aidd. Yrooddyn ddvrlith dHdyvdddd^orol idrc* bn, a chafodd y dwl'tbyad hwyl fi4wuol yn 8i thraddodia& I