Yr Amserau

Gwnaeth William Pitt, yr ieuangaf, 'p:>n Vn tirif weinidog,) ei athraw, Protyman. yn Lincoln. Rhoddodd yr esgob teilwug amryw t'vw- jolaetiiau i'w fab Richard, yn gwneyd iMOOO ya v B vyddya, ac i'w fab George i'r swm o i'o^UO yn y flwyddyn. Derbyniodd y wlad, a rhyngdclyut Bu clwy hen fereh, chwiorvdd, Miss Elizabeth a M iss Mary Beaut'ord, y uaill yn 77 a'r Hall yn 7:) oed, (yw gy(h\1 gilydd Oil boll ddyddiau yn Tavis- tco, yu cyllawni gweithredoe Id o elusen a thru f; wdd, Yr oedd Elizabeth wedi bod yu wael ei lnochyd er ys pjth amser, a dydd Lluu (hi f'arw edeithiod 1 hyny mor t'awr ar ei ciiwanr, fel v bu liithau hefyd farw o fewu yr awr ar ei ho], er ei bod hyd hyuy ya inwynhau ei chyuefin iechyd. i Yr wythncs o'r blaen, gwnaeth gorlif mawr yn yr ffm, yn Riehdale, rwygiad o lawer o latheni yn mur hen gladdla cglwys y pi wyf, a llanwyd y fyn- Went o ddwfr, yr hwu a wnaeth niwed dirfawr ïr bo<ldau.— I DYlVcd y newyddur Soisnig, "Achly" sur- j ia c b r v a J I

Y WLEDD J-'AWil H YDDKASNACMOL YN I MANCilKSTER. .l I..) L.J \,¡. qql yr j hon yr o--dd cyinaint o ddysgwliad, le uos Fawrth yi,y Man- cht-H-;r. Yn mlien ychydig inwno ainsor ar ol ar- graflu y tocynan. gwertbwyd eviiifer ag a dybiasid a dd-diai y lie yn gytleus, ond avgralr-.wil we li hyny 300 yn iic er hyny, cifodd liawer eu siorni, gan uad oodd modd ciel tocyu am unrhyw brig. Yr oedd y dauteithiun brois\on oCll"lent yno yo gwbl a a allasai yr archwaeth fwyaf foethus ei ddymuno Yr oedd yno oddeutu 30 o aelo lau Seneddol yn bresenol, a darilenwyd llythyrau oiMivvrth fwy na hvuy drachefn, y rhai oeddyut o herwydd am gylchiadau yn absenol, ond yn teimlo yn garedig at yr egwyddorion a gynrychiniid gan y gwyddfod- olion. Cymorwyd y gadair gan Mr. Gcor.fe Wil- son, Gadeirydd er diddymu deddfa.n'r yd, am odd- eutu haner awr wedi chwech, Ar ol iecli- Z, yd da y Frenines, fel yfair, cynygiwyd yr yfair, ■ Yr aelodau SOIlI),} hi rln.,ldhsllaclw]," gan y Citdfti-ydd, yr hwn with ei gyny, a wnaeth iai syhvadau pur dda ar yr ymdrechion clodwiw a IÙ i ddiddym i deddfau'r yd, a'r rhai yn y divve Id a goronwyd a llwyddiant, a oododd allan sefyllfa bresenol y pwngc o fasnach rydd, fÙ tobvgolrwydd ydoedd fod diHVndolliaeth wedi ei gladdu hyd yn nod gan ei gyfoillion ei bun. Wedi hyny, co.lo l l JIr. Rick trd Gohdcii, A S ar ci draed, a siar- adodd fel y canlyn:—" i'oneddwyr, y mac rhai o'r acloclaii Seneddol rhyddfasnaohoi, wedi ell profi, Ile 0 gaulyniad, nid oes eisiau i mi ddyweyd dim llrostynt, ond y mao nifer fawr o'r Ty Cyii'redin presenol yu ddynion newydd, ac heb eu proli. Y mao liawer o'r cyfryw yn awr o'cli blaen, ac nid oes dim amheuaetb genyf na cheir hwynt loorscf- ydlog a (Frddlon i'w ha tdowidion a'u hegwyddor- ion ad lefedig, i'r un o'r rhai hynv y cefais i yr an- rbydedd o ymladd ac enill rhai brwydrau rhydd- fasiiachol gyda hwynt (clywch, clywch). Yr oedd yn dda genyf glywed y syniad yn cael ci gymerad- wyo mor uchel, cich bo I vti dysgwyl i'r cwestiwn o ryddfasnacli a diffyn lAliaeth gael ei dclwyn i bendertyniad bunn. Yr wyf yu addef i chwi mor bell ag y mae a wnelo riiyddfasnach a'r cy far fad hwn, mai prin mai hwnw ydyw'r unig gwestiwn sydd gi nych m :wn gol vg. Nid yclyw yn y/n- ddangos i mi ein bod wedi cyfarfod ytua i ddadleu y pwngc hwnw, pan y mae'r rhesyman ar y mater wedi eu gwisgo yn Ilwrn dnvy flynyddoedd o ddudl- eu Oad y peth yr ydym ni yu ei ofyn i ni ein hunain gyntaf yma, ydyw hyn, "Beth ydyw'r achos, pin yn ddiamau fod pedwar ar bymtheg allan o bob ugain yn y deyrnas hon yn bleidiol i ryddfasnacli, pan nas gellir yn eiu boll ddinasoedd mawrion masnachol gaol un dyn yn ei bwyll yn ddiffyndollwr, (clywch, a ch werthini id,) pan yr wyf yn credu yn gydwybodol nas gallech gael yn yr boll brifddinas, allan o Bedlam,ugain o ddynion a ddadleuai drosto, (ehwerthiniad,) pan y mae'r hoil b')ul')'ia')th lafuriol ItC amactl1yddol Yh frwdfrydig o blaid riiyddfasnach; beth ydyw'r achos, meddaf, fod yn rhaid cyfarfod yma heuo i wrthdystioyn erbyn bod llywodraeth ddidyndollol yn rheoli'r wlad (clywch, clywch, a chymeradwy- aeth). We!, foneddwyr, y gwir diadduru ydyw, nad ydyw Ty y Gyffredin yn cynrychioii y bohh (uchel wacddi, clywch, clvwcb)." Mae deall, cv foeth, a diwydrwydd y wlacl, yn cael eu cynrychioii mor annbeg, fd yn lie bod yn ddangoseg gvwir o deimladau y bobl, y mae yn ymddangos ei fod yn lie y gall rhyw hooedwr deiieuig onlit y chwareu, drwy drin y cardiau, er gwaethaf dymuniadau i\} allan o bob 20 o drigolion y wlad (ehwerthiniad a chymeralw.aeth), Yr wyf yn meddwl ar yr un ps-yd, os hydd y rhyddtaanachwyr a d lanfouwyd i'r S medd yn yr etholiad diwoddaf, yn Hydllon i'w hegwyddorion, fel y credwyf y bvddant, y gallwll ddor] a'r cw stiwn hwn i benderfyniad cyn y Na- dolig eto (uehel gymeradwyaeth). Os ydych chwi, toned Iwyr, o blaid profit y llvwodrast!) ar y cwest iWI1 hwn yn d lioed, eieh gwaithc iwi ydyw am- lygu hynv. Yr wyf yn gol'vu cich barn; oblegid rich barn chwi a barn y wiai sydd i gaol ei gwr- ando (uehel gvmeradwyaoth). Mae arnom eisiau i'r liywodraeth ddatgan ei syniadau (oymeradwy aeth a ehwerthiniad); mae arnom e siau gwybod heth ydyw syniadau y llvwodraeth, ac a ydynt yn unol ag eiddo tnwvafrif Ty y Gyffredin, a tnwyafrif mawr pobl y wlad hon (cyineradwyaeth) Pun gyferfydu y Seuedd, mae. genym hawl i wybod bam v !iy .vodraeth ar y cwcstiynaij o ryddfasnach a (clywch, clywch). Yn mis Ma wrth diweldaf, bum yn ymidyddan a Mr ¥i; 11 v"Vf>n,cpisio ei ddarhwyilo i osod rhvbudd y I,y rhyddfasnach. C.hwi wyd !oc!i ein hod mewn at obiad i'r cynygiad hwn, wedi cael ein sierhau gan woinidogsydd yn cynrychioii .Arglwvd i vn y Ty isaf, nad ydoodd y llywodraeth yn disgw. l lIWYO me.,ura¡¡ yn nîlil,m,va y :L\:lldJ IIwuw, odd y bwriadent apelio at. y wlad v c\ !l vistra cyntaf. Dywedodd ArgKvydd Derby wrthvm yr un prvil, y galwai y Senedd yn nghyd cyn y Nadolig, er mwyn cael peuderfyniad.y dosbarth masnacbol o'r wlad. Yr ydym wedi cael yr etholiad hwnw, ac er mor j ddiffygiol ydyw cin cyfundref'u o gvnnrychloli y bobl, y mae mwyafnf inawr o aelodau Ty y Oy- ffrodin wcdi ymrwymo i bleidio riiyddfasnach (ehwerthiniad) Y mae genyf awdurdod uchol y Major Beresf'ord dros v lfaith(elvwch !) Y ewbl yr wyf fi yn ei ddweyd yclyw, pan fo'r Senedd yn cael ei hagor, y dylem wybod pa un ai ditfynùollawl ynte rhyddfasnachol ydyw(clvwch !) Pam yr yd- y n yn cyfarfod cyn y Nadolig, ond yu unig i beu- derfynu y cwestiwn hwnw ? Tybivvyf, gan hyny, y dylai aelodau rhyddfasnachol Ty y Cyffredin, ddwyn llywodraeth Arglwyd i Derby i ddatganiad o'i hegwyddorion ar y cwestiwu o ryddfasnacli (cyineradwyaeth). Os na bydd i araeth y Freuiu- f3 gynwys ymwadiad ac vmwrthodiad llwyr o udi- Ifyndolliaeth, ar ran y weinyddiaeth, yna yr wyf yn tybied mai dvleds-vyddy mwyafrifrhyddfasnachol, os ydynt yn ffyddlon i'w hegwyddorion. (fel yr wyf Y- onest yn hyderu ac yn credu eu bod) un ai ?.vy w?h? yL.anerchiaJ, nen drwy benderfyn- iad svtweddol yn Nhy y O?.-o.Un.ydyw da??n na c')!u:f nnrnyw lywodiaeth ym(1dirié ;l' cytl'roi- m na fyddoyn dat?an ei phenderlyniad idda? i fynu riiyddfasnach fcl y mae hyd yma wedi cael ei da! i fyuu ac i'w chario allan hyd yr eitbaf (cyrneradwy aeth). Yr wyf yn dyweyd datgan" ei phender- lyniad, oblegid yr wyf yn gwneud gwalianiaeth mawr rliwng awgrymiad dirgel llywodraeth, nad vdvnf vn hrpsflnn] tln bivriifdn irmtTiirali ii m" J-J'J' J'. J'J' .u: nacli rydd, a gwaith y llywo Iraoth yn datgan ei bod wedi newid ei barn a'i bod yn onest o blaid riiyddfasnach. Gan fod 10 allan o bob 20 o'r boblogaeth, a mwyafrif mawr yn Nhy y Cyffredin o blaid gwladlywiaeth neillduol, llid yd yw ei u lIywodraeth gyLtr.soddiadol oud. twyll, oddieithr i chwi gael llywodraeth yn unol a barn y mwyafrif. Nis gellwch chwi fod yn foddlawn fod y rhai hyny svdd wedi bod yn elynion chwerwon i'r egwyddor ion y rhai yrvdych wedi cyfarfod yma i\v cefnogi, yn cael meddiaut o'r gallu gweinyddiadol yn y wlad hon, ac yn cael rhyddid i niweidio yr egwydd- orion hyny, ac, os bydd modd, adferu diifyndoll- iaeth yn ol (cymeradwyaeth). Ond v rheswm pam yr wyf yn dyinuno i'r riiyd Ifasnacliwyr fyny pun- I derfyniad trwyadl ydyw, nad oes dim llai na hyny aderfyua y mater yu mharthau tywyll cymydog aethau amaethyddol. Y'no y mae eto yn aros y ff, dl bono yn y weinyddiaeth sydd yu addaw un p • th yu y farohnadfa, a piietli arall yn y clybiau a'r cyfartodydd byciiaiu yn Liandaiu. Afraid yd j yw i mi eich bysbysu mor fyw ydyw'r ffydd yma yn y parthau amaethyddol Gwelsom yr boll sir- oedd amaethyddol yinron, y rhai sydd yn cael eu dylanwlldll gan v peudeligiou gymaintyn eu pleid- leistaii, yn cael eu cario yu miaen o blaid ymgeis- wyr diifyndoliol ac yn wir, y mae rhai o'n dyn- ion gorou yn mysg yr am.iethwyr eu bunain, megys Mr. Pu^ey, rhai o'n p mdoligion rliyddlryd- j ig, magis Mr. Co?-nwat? Lcwid. yn II I H n ?.)rdd,\vcdi eu gwrthod yn holloi, am eu bod yn j c:m! eu ham:m fc!i ri].ny!iodn'iatc?.v'ddtrt"m rnyddlasnacliol Pwy sydd yn eofuogi hyn Y | blaid wladwriaethol svdd yn awr inow.i awdurdod ?:y?ch,c'y\ch). Nis gdtwc!))-odH terfyn ar y ?vynymayn y P-11-tii,-Iu O:Iki trwy d.fod a r pwngc i derr'yniad hoilo! yn N?ly y C'yffivd- In; rrwy orfoli y llywo il'aet1 i ad.iefoi' hn?/yn nn t Mc dtasnachol, a thrwy hyny a?o)' iJv?.ud y)- am ,1' wj,r twyHedig. ne? vute iddynt dJat?an eu bod etoam ddiffyadolliaeth, a mvue 1 i'd vddcnr 1)1)'a Ototiyi d(lilf, 14?)IIiictli, :tr (I ii y Tv i L i  l ,-I! I teu 0 i,? t t yi 0U?a i?yny (uchel gv.?eradw?acth). Yn a?, j n:d /yt ,yu boio aelodau Seneddol, neu aelodau pi-udauddadten yn ddylal a pharhaus o blaid! 'g?yddononymaen!. yn e.ic?hi. Yr wyf 'vn Y?IV%V ;Ikll,) JiLi, V ".) i »- '0 r tiii i'al., "(Ii?tetli n'r- ddy?'oyd byny, a H?.Go g?rthi?d drac?'.n. Y maent yn awr yn y lleiafrtf; on 1 | g-.vds.H? gyda Hydd yn eich h?wydtorion a .!yddynng?n?o.Jdy?.g.vy,?:?<hyn.v.i i ir gWlIwcL lleiatnfyn rWyafif; ond y u?e?nv yu ymddygiad y mae yn rhaid ci gyn?wni n"¡ /1' wrtlil.daid, ac nid yn y Hvw.^liaeth (cvmorad-wy- acth) Yti y mae p abau ama-Uiyddol y wiad 1 ''? -cJ' ?< v d«..?h U-U'l ?,?.?. edd diwoddaf, mewn eyttwrltaner bywydawf; drwy \i y cvvrs a gymerwyd tuag atynt gan feistriaid fir gwladwriaethol y whd boa. Y maent wedi rhwystro i'r dynion hyn, y rhai a fuasent-yn awr yn dilyn eu gorchwylion priodol i ymddirtld yn- ddynt ou liuuain. Maent wedi bod yn disgwyl wrth yr aelodau Seneddol hyn a'r blaid wladwr- iaethol hon, i wucud rhywbetb erddynt, ac yn wir, in re y dull y mae'r amacthwyr hyn yn sefyll, a'u s; iti yn agored mewn syndod, ac yn credu'r tr.vid a ddywedir gan y pleidiau hyn, yn peri i ddvn feddwl am yr burtyü ar fae; y pentref yn edrych ar yr hocedwr yn tynn rhibanau wrtb y llatheui o i safn, ac yu llyngcu tin, ac yn credu fod y cwbl yn caol ei wneyd yn wreiddiol yn ol cwrs natur (chworthiniad). Yn awr, foneddiwvr, yr vvyf wedi cael cy lleustra i ganfod yr effaitb sydd yn dilyn cadwr amacthwyr fel hyn mewn aniiieu aeth. Yr ydych cllwl yma yn llwyddo yn y parth- all llawwaithyddol, lie os nad oes yr nn llwyddiant yn y parthau amaethyddol yn Neheudir Lloegr, yr j achos ydyw, nad ydynt wedi cryuhoi ellhegnlOu j ar eu liamgylchiadau on hunain, ond wedi cael eu twyllo gan ereiil (clywch, clywch, a chwerthiu- i iadi. Nid ydyw llatur.vyr amaethyddol v wlad j hon mor dda allan ag y dylent fod, er eu bod yn well allan ting o dan nodded diffyndolliaeth. Ond ar yr un pryd, mei I liar ddyweyd nad ydyw cyf j logau amaethythol yn y siroedd deheuol, cvflogau penau teuluoeUa, aynion gonest n dnvyd ar y cyfan yn nav swllt yr wythnos, ac mown liawer o barthau siroedd Dorset a Devon, ddim yn saith swllt. Maent yn well allan yn awr na plian yd- oedd diffyndolliaeth yn dyblu pris y dorth, ond nid ydynt mor dda allan ag y dylent fo 1. Yr unig hbrdd i ychwanegu eysuron y llafurwyr amaeth- yddol fyddai gwario mwy o arian ar y tir, a thrwy hyny ychwancgugofyu arlafurwyr; ac oa ydych yn dymuno cadw arian draw oddiwrth y tir, nis gellwch ei wneud yn well na thrwy ddal i fynu y twyll yma (clywch, clywch). Mae amaethwyr y wlad hon yn edrych at larll Derby a Mr. Disraeli am gymorth, yn lie as driniaeth eu tir eu hunain (uchel gymeradwyaeth). Er mwyn lies yr amaeth- wyr, gan hyny, yr wyf yn galw ar ryddfasnachwyr Ty y Cyffredin i ddwyn y cwestiwn hwu i bender- fyniad (cymeradwyaeth). Yr wyf yn dal nad yd- ym yu gofalu am deimladau pleidiau gwladwr- iaethol wrth bendorfynu V cwestiwn hwtl. Pan gyfarfllltsom gyntllf yn" Manchester bed air blynedd ar ddeg yn ol, penderfynasom gadw y cwestiwn hwn yn rhydd ac ar wabatl oddiwrth yr ben gy- sylltiadau gwladwriaethol, ac i hyny yr ydym yn priodoli y llwyddiant a ddilynodd ein hytndrech- ion (cymeradwyaeth). Pe fel ai-all y btiasai-pe buascm wedi ymnno a'r Whigiaid, buasai yn an mhosibl i Syr Robert Peel gymeryd i fvnll ein mesur. Trwy gadw yn rhydd oddiwrth Whigiaid a Thoriaid, y llwyddwyd i gtlel gan Syr Robert Peel i ymaflyd yn y pwngc. Yroedd arnom eisiau dwyn y mater hwn i benderfyniad drwy ysgubo yaiaith yspwyrial diffyndolliaeth oddiar ffordd pob plaid (cymeradwyaeth). Ac nid oes un dyn gonest i ba blaid bynag y dichon iddo berthyn ag sydd yn dymuno gwcled cynydd yn caol ei wneu ar uurhyw gwestiwn araU, nad ydyw yn dymuno g,veled y pwngc o ryddfasnacli a clillyndolJiacth yn cael ei derfyna am byth (clywch). Gwn ei fod yn beth arferol yn mysg rhai i ddyweyd, Pam nad ymunwch chwi, aelodau Seneddol,yn blaid ? Dy vecl rhai y dylcch fod yn blaid gyuyddol, a'r Hall y dylech fodyn blaid ddnvygiadol Ccly wch,ciywch) Rhaid i mi gyfaddef ty mod yn meddwl fod pawb sydd yn disgwyl i'r aeiodati Seueddol lfurfio plaid, neu i bendorfynu gwladlyvviad y wlad, yn me ldu syniadan ond tra anmherlfaith ar yr hyn sydd yn cyfansoddi grym symudiadau gwladwriaethol yn y wlad hon. Beth sydd yn gwneud riiyddfasnach yn awr yn gwestiwn gwladyddol ei-yf, ac yn rhoi bywyd a grym yn y Senedd? Nid am fod ychyd ig o aelodau wedi ymgyniill ac wedi penderfynu gwneud riiyddfasnach yu gwestiwn plaid. Ni ddaeth riiyddfasnach yn gwestiwn grymus yn Nhy y Cyffredin, tiou yn mysg gwladyddwyr, hyd nes, yu iniien amser ar ol hyn, y darfu i rai gwyr, a gwvr lied ieuaingc, y rhai nad oeddyut ya meldu enwogrwydvl gwladyddol, ymosod ar y gorcliwyl o ddadleu o blaid i-liyddiasnaeli y tti tilitu i't- TY: a thrwy rym llais y cyfryw gyt'arfodydd, a hyny roddi y f,Ltli 11 ei-tli i'r cwestiwu ag a alluogodd Dy y i'%v gitrio (cymeradwyaeth). OLI(I 0", bydd i ryw un dybied, hyd nes y penderfytiir y cwestiwn liNn, v gall unrhyw aelodau o by y Uy- Ifredin, ymgyfarfod a lfurfio plaid i ryw auieau amll,cyo i'r wlad y tu allan i'r Ty, ymgyrall a gwneud yn hvsbys beth sydd arnynt eisiau }. dar- paru y cwestiwn fel y gallo'r aelodau yma. ? 'd yn- ddo, yna meddaf, y n>>i«ut wedi ana'hoSo 1J.m v | cytihwrf rhyddfasnac. '>•? I' rnn-<i—* Cyfa. ill tiUin (uiywoi J j p t. i?nmn bynag sya" gany?, I, i ai heiaothiad yr etholfraint. neu t rily gsVesi- iwn arall, rhaid i chwi gael dyniori ieuaingc pau- dcrfynol a goriest, i wneud y gwaith, a chwi Iwyddwch yn y pen draw (cymeradwyaeth). Ll f allai y cyi t: fydd-r ni gan rai gwladyddwyr ( )0th ar cwestivvu Os troweli chwi y llywodraeth yma allan, beth ydych yn fwriadu ei wneud?" Ar ol pro/iad y chwe mis diweddaf, tybiwyf na fydd di;n anhaws.ter i gnel dynion mor gyuihwys i ("irfio llywodraeth â'r rhai sydd yn awr mown awd; 101 (cllwerthiniwl). Y iliac gOllym gyfringyngh, yn awr yn gyfansoddedig o ddwsin o ddynion pnr barchus a theilwng ond moiddiaf cLJyweyd fod o leiat bum cant o wyr yn yr ystafell yma mor gym hwJS, i lenwi y swydd o wcinidogion y cyfringiiig- hor a r riiai sydd yn awr (chwertbiniad a cbyiiicr" adwyaeth). Nid ydyw yn angenrheidiol i chwi feddu rhiuwedd hynaflaetho!,neu cich bod yn GV11" efin a llinyn coch drwy boll ystod eich LYlVyd, i wneud aelod o'r cyiVingyngbor, ac o gaulyniad y mae r anhawsder yn Hawer Itai. Oud cyohwy"- odd v rhydJfasllHchwyr drwy ddyweyd uad oedd I ganddynt un dyben personol mown golwg. Rhaid iuii addef nad oes arnaf eisiau caol i'y nghybudd0 or gwylOldd-dra twyllodrus hwnw y mae yn hawdd gweled trwyddo o ddyweyd ty mod V11 meddwl nad vvyfyn alluog i wuend cystal aciu,,l o"* cyfringynghor a rhyw ddwsin o'r boneddwyr sydd yu awr mewn swydd (uebel gymeradwyaeth) Oud byderwyf na chymorir yn ganiataol fy mod yn meddu awydd i lenwi y eyfryw swydd (chwe- t'.viaiad) Meddyliwyf na cbybudda neb fi o'r cyf- ¡TV dù tv.v awvdd, o.id y rnae yn rhaid dvwn y llywodf" aeth bresonol i ddatgau yu deg nil ai o blaid let, yn eroyu riiyddfasnach (cymeradwyaeth). Pa bud] jynag arall a ddigwydd, yr ydym am fvny gwi;iir yddiaeth ryddfasnachol, corIF o ddynion, y rhai. ? ?. -1 ?- I  u:) y uyuion syddyn awr mewn swydd ydynt i fod, a ymwrthoclaut yn eglura phenderfynol t't- s), niati- an y maent wedi bod yn eu taeuu yn ystod eU bywyd dyfodol at- y cwestiwn hwn (cyrneradwy- aeth). Gwelsom liyny yn Citel ei wneud o'r blaen gan ddynion mwy a gwell na nlivv, (clywch, clywch .) ac na ato Duw i mi atal dynion yu vr un- fed awr ar ddeg a thri chvvarter, i al.v yu 01 yr hyn oil a ddyvvedasant ar ddiffyndo'liaeth (clyvvebj clywch), Gad y mae yn rhaid iddynt fod yti ben* ( derlynol. Rhaid iddynt ddyweyd nad ydyvV riiyddfasnach yu gostwng cyflogau nad ydyw yii danfon yr aur allan o r wlad, (clvwcb, clywch,) nad ydyw yn peri fo 1 y tir yn peidio cael ci aiiiactilti, fod y tir eto yu werth rhywbetb nad ydyw yd Ja wedi cllel ei ddwyn i'r wlad hon, ac nas gellir ei ddwyn i'r wlad hon am 24s. y chwartcr. lihaid i ni beidio clywed son am daledigaeth. Osed ryehweh i'ch geiriaduron am ystyr y gair talejig- aeth neu iawn (compensation), ac yna chwi gan tyddwch os oas taledigaeth yu y m iter i fod, ei iod yndd vledus i'r bobl hyny, y rhai o 1315 i lawr hyd LHifi, a gadwyd tnewn prinder gar y oeuuLugaeiii i^uciiel gymeradwyaeth a chvverthin iad). Oofiwch, pan wthiwyd y cynghrair i'r dwr gyntaf, mai ein harwyddair ydoedd Diddymiad iioilol, buan, adiainodol" (clyvvch, clyvvch). Tal- edigaet/i (ehwerthiniad). Wei, vr vvyfyn gwadu ti- Ott Yr wyfyn haeru fod gwerth I i tii yn y v\i.id .lion—tir amaethyddol—-n chymcryrj y naill erw gydar Hall, vn fwy yn awr nag ydoedd yu 11: (uehel gymeradwyaeth) Nid wyfyn dy- vii Ni,"t v; weyd nad oes a-iigyichiadau neillduol, He, er en< laiitl.w oedd tneistiiaid tir mawr vu ddigon yufyj i i ddod iw cymvdogacth. Nid wyt' yn dyweyd na ddichon fod rhai palasiui gweigion, a threfydd gwladaidd marwaidd. Hai y riiai hyny u .vrtii wynehasant y rheilffyrdd,megys y gwtthwynenasant fasnach rydd, a phob peth da arall, ydyw nyny; ac y in io yn f>vy na chael ei wneud i fyrltl drwy r cyuydd mawr yu n<»werth tir He y mae rheiltlyrdd yn rhedeg. Ond po buasai gwjrth tir we ll lleihau, yr llyn yr wyf yn ei wa }u oni chaf)dd y tirfeddianwyr eu yn y mi-iteision y mae masuach rydd wodi roi iddynt yn inhrisiau n .vyddau a ffyrdd ereiil ? Ac he hi aw hyny, pe na chawsent y cyfryw fanteis- lon, yr wyf yn dal nas gall nu cortF o bobl yu y wlad bon feddu elw yindrysoredi^ mown cyfi-e, tll- ian, y Cawsom yn ddiw-jddar gyfnewidi alau mawrion yn y gyfraitli, a-C eto nid ydyw'r cyfreithwyr wedi <r0fyn am daledigaeth (chwertbiniad a o'ivmeradwyaeth) N.L.nid 035 dun taledigaeth i I'o ac y mae yu r.i.tidi't'h!?!d fyddo mewn swydd mewn °"wlad ryddfasnachol fel lion, fod yn barod i garioalbin l-livddl.isoa-h yn ei h<ill Kanlyniadaii teg. Rli iia 'ddyiK 'J ya );jt'J i H?dd'i?t.i)d..iis.??ci' ?? ■ |i T'll^^Wlf IfcaMKMI HI M resmu o'i blaid; ind i wawdio y Manchestt-r Schoul," (llais, "In Ijidilleh mo lionviit,") or.d i fyned i ysgol M-inchestor i d lysgti en gwersi (cymer- adwyaeth). Rh.ud i ni fod yn alluog i d !an->os i'r byd ly wodraeth, yr bon, pan -ylerlydd fi dycithfiaid o wlerlydd tram!)r, fcl .y bydd yn fynych trwy e; chen "don, a fydd yn alluog i ddangos Udynt y rhcsvvni i ?-11 vii i oso d ?rer eu pam vr ydym yu rhydiifasuaidnvyr, ae i osod s;€V eu lironiui srvda diwydrwydd a llyddiondo,> o Hwyddyn i flwvil !yn, flrwytliau rhvddfasnacli yn y wlad hon. A ydyw ya bosibl i lietii fod yn fwy argyhoeddiadol na bod i Ganghellydd y Trysorlys yn Lloegr liymeryd ,rf)f'a'i ar f,,(i ti,,t!iior wvl),,)(I trwy'i, ceiia-il tramor fud cdlill y wlad hon wedi cynyddo yn hytrach IIll lleihau mewn caiilyniad i fasnach rydd! (uyinera hvyaeth). A pha fodd y <;ellwch chwi ddis- gwyl i Ganglitdlydd y Trysorlys wneuthur hyny tray iiitle yn yinlynu wrth yr egwyddorion y mae bob am- ser wedi cu proffesu, sef y byddai rhyddfasnacli yn siwr o aehosi lleihad mawr yn nghyilid y wlad Rhaid i chwi gael llywodraeth, yr hon, nid yn unig a addef ei hun o blaid riiyddfasnach, ond un syddyn barod i gario allan yr egwyddoi i'w heithafi m, ac yn ei hot! gysylltiadau a'i chanlyniadau (cymeradwyaeth). Er engraiilt, fe m gwaivdir i yn ami am fy mod weith- iau yn cvsylltu a rhy idfasnach y cwestiwn o liedd- wch a gwledydd traaior, tra nad wyf ond yn cario allan YII ymarferol yr hvn y mae pawl) sydd yn dal wrth yr ewyddllr o rvdilfasnach yn ei ddal inewii syniad; oblegid ni chlywais araeth ryddfasnachol erioed nad oedd yn terfynu drwy gyfeirio at yr efl- eithiau daionns oeddynt yn debyg o ddllyn yn lled- aeniad bCIl,litl.ion lJeddwch, a chydgordiad drwy'r byd (cymeradwyaeth). Nid breud Iwydiwr ydwyf, ond y mae genyf reswia am y gobaith svd l genyf. Yr ydym yn eaufod fod riiyddfasnach yn (faith niewn gweithrcdiad llwyddianus, a clian inai hon yw y wlatl tasnacbol fwyaf yn y byd, rJiaid dilyn ei esiamp! mewn gwledydd ereill, ac felly fe gryfheir teiniladau cyfedlgar drwy'r byd Cclywch, elywell). Yr hyn yr wyf fi yn ci ddisgwyl ydyw, nid cyflawniad bren- ddvvyd, ond canlyniadau naturiol achos ac eflttitli. Rhaid i nii derfyna, Jrwy gynyg yfair i chwi. Yr wyf yn gofyn i chwi wylied ein hysgogiadau yn y Senedd, a ciiiii eich bod wedi dod yma o hoh parth o'r wlad, erfyni wyf arnoeli gadw eich Jlygaid yn ddy- fal arnoin, ac os bydd rhyw betrusder yn ein hyin- ddygiadau ar y cwestiwn hwn, urtVbyw ohiriad ar ei benderfyniad, hyd Senedd dymhor arall er mwyn cyfleustra plaid, hyderwyf y bydd ichwi ein gorfodi i gvflawui ein dyledswydd. CYllhYIWyt," Y codhr. iaetiiau hyny a ddanfonasant aelodau rhyddfasnacli ol i'r Senedd" (cymeradwyaeth mawr). VVedi i r cadcirydd ail adrodd y syniad o'r gadair I dywedai 14 Eriyniwyf ganiatad i gyplysu gyda'r syn- i d CllW cyfaill enwog o'n hciddo, gwyneb yr hwn y1' wyf yn cofio ei weled yn y ciniaw cyntaf a fu gan y cynghrair yn Manchester, a'r hwn sydd am lawer o flyoyddoedd wedi cynnrychioli v fwyaf o'r corfloriaetb- au brifddinasol. Yr wyf yn cyfeirio at Syr William Clay- (Cymeradwyaeth.) (iwnaeth Syr VV. Clay araeth dda mewn atebiad, ond ms goddef ein terfynau i ni gyfleu dim o houi ger bron ein darllenwyr. Yr yfair nesuf ydoedd Y Cvnghrair er duMymu deddfau'r yd," yr hwn a g-ynygiwyd gan Mr. Brigilt, A.S. mewn araeth ragorol. Pedair blvne id yn ol yr oedd gauddyut yfair mewn cyfarfod cyffelvb ';C.)ll'ad- wriaeth am y Cynghrair er diddymu deddfau'r yd. Dud yn awr yr oedd Gweinyddiaetb Ddiffyndoliawl iliesy ii gillu. Oad yr oeddent yn y sefyllfa hynod er bo gweinyddiaeth ddillyudollawl inevvn aw- dai'dod, yr oeddent yn eaol eu beio yn fawr, 'ac 'yr canlyn wyr y weinyddiaeth yu cael en hwtio os yn- ganent air am ddilfyndoliiaeth. Cyinh,,iret, y sef*y]!IiL yr ..edd riiyddfasnach wyr Manchester ynddi a=" eiddo | i gwladyddwyr addefedig y wlad:— « [fvd ainser cyuhauaf 18 t >, (ebe Mr. Bright) vr oedd VVhigiiu ] aThoriaid f"ei eu gilydd o blaid diifyn dolliacth. Mewn gwirionedd y mae Arglvvydd Ueroy ;}.'i blaid, a'r boneddwyr ereiil ) raii dim a ddy wedas ant yu gyhoeddus, yn Dditfyndolhvyr eto. Vl'lIcJ(1 unt y:i Ddittyn.toit.vyr et.). Yr .)ud d ein haehos ni pan gyfarfuasum gyntaf yti y Farcliuad Yd yn y dref hon, gystal y pryd byny a>4 ydyw yn awr, ac yr oeùJ. pob dyn ag oedd wedi chwilio r pwngc yn ([rvsyadl, ag oedd a thuedd gonest ynddo i vvueyd N I- hyllyr odd egwyddorion trafuidaeth a ch yti aw nder C) ilredln yn eu dysgu iddo, yn gwybod cystal v pryd hynv a y gwyr yn awr fod yn amfiosibl gwrtbiirofi riiesymau y Cynghrair, a bod deddf yr yd yu ddeddf inor ddrwg ac anghyfiawn ag y darinniasom ni hi i eri"ed yn eiu hysgrifau a'u harcithiau Onil y gwir ydyw nid ydym ni yn wladyddwyr (•it'ilesmmi). wertiiinia'd). Ni I ydym ni ond nvddwyr cotwm. (ehivtuthinia i) aUaw-weithwyr a clianwyr,a phriut wyr, a siopwyr, a masiiachwyr o boh math. (Clywch, clywch a ehwerthiniad yciiwanegol.) Nid ydym ni yn statesmen," ac ni fu ini gymeryd arnom fod erioed. Yu y wlad hon y mae gageruior mawr we b ei o>od rbwag pawb sydd a fyno it diwydrwydd y wlad, a liwybruu gwladlywiaeth; ac er ein bod" yn iawn bedair blyneid ar ddeg yn ol, ac wedi bod vn iawn ary cwestiwn er y pryd hyny;(;r fo 1 tri chy! rin?yngh'u'wcdtbt)d yii eyfeilior ii, a b,)ii 11)1 0 yut heb ddod ar yr iuwn lwybr eto, eto it id ydys i'n ) ';«ty?u ni yn wiudydd?yr.nc yr y<lys i ^reda mui y '>ny yn unig, y rbai na«l ailent weied berii yn oi)j,y rbii ital ?Liletit we?cd be.'Ii i',i, n, -.v ii, j ue)rnHS. NU y?htu hi yn mwiitu Yfiteny in i-j Ilj: :f;,I{;:rw1. (Cliwerthiniiid.) Nul ydvm osvi iciwb mawr). Gwydu- icil byny ai iJé\! aivdurd id boneddvvr yr hwn svdd vn aelod o'r Cyfringynghor, Canghellydd"v Trysorly-s ac arweinydd i)eia)rit beth byna? o Dy y Cylfredin. (Chwertiiiiiiad mawr). Wei y mac yn rhaid*Cod dYII I 'y?'/nein?'yn.?bjac..bina!d.tvnciyst?ric.) yi ?.di cys?n à theyrngarweh i ddywc'?d iia cha)<! P?tv??d hun ncwynu. Ni ddvsgwn dd, p:l un Jitc?)?)iiiai?i(i ydvin zii pcidh). Ondn.oi ? -? ?i-iiiiaeth. Y mae Arglwydd Dcr:'y'yi)<h 'Yl ''yu, ac y lmu yn rhaid ei Cod ef v:i awdurdod ??,obt<.g,dym.?etwaeda.nddcuddegce;cdt 2,1 (! i iI I f'?) 'il)I.UL:Ilt?l a Et..ui?naeth h- 'H h.V Stanleyaid y ?"'???"??'t'? cvnr ,t "?'?I?ch y wlad hen a Hi.gwutiuiacthy yughrair er diddylUu ùeJdfau'r yd." ??'??" S"Iwg fras ar banes deddfau'r yd a'r vmYr." 'V dida>luu' cyffyrddodd Mr. Bri-lit a'r lw'1dtliwygi»d ScneJùoJ, "Nid wyf yn awydd us S me 1 il'» ain n' symudiadau mawrion eto er I i j ?mcauiun mawrioa. Yr wyf fi fy hun wcdi hot ?n tigjyn a ehymuint o ymdrech gwbidwriaethol fel "ld "es'd* ?d t ,()-t! rcchu! 0 dùy!cùswydd gyhncddus a"m q;l1hdlai ¡ a dim o'r fath eto; ond yr wyf yn credu ¡¡otl ?'? "oin J'n hoivnwyr, yn gvstai ai; i ni cin nun:un ) ddysgu gwers oddiwrth y symudiad mawr wn sydd ar derfynu, fel v dylem, os gallwn yn ystod ein penile,nueth, vvneyd ffordd ein plant a phlant en plant )'il Ilaws i ,Yriiae(!d y diwygi it,l,,tu ii)'IIY y .\a ua,'au y WLHi yD eu ?r?yn. Ni?i V(IYW gwiad- g<trwch em dyddiaHniyn?ynwyseJig mc?)) d:nvstr:o p?-naduri?n?? ?chytnewtd teyr.iacban. Lhvy idodd ein ai au j endl s?fydiiad Seneddau blwyddol oddiar uia uiia.j aufodlog a gorthryinus. Bydded i ni — ac yr ya siar.ul a'r rhai byny a allaut ei vvneyd os ewy iysiant — bydded i ui enill gwir Dy y Cyffredin <? ewy?siant-byddHd i uieniH gwir ny y Cvf } red ni ch lar «udengaeth fh-.?nuchci, a Stcrhan mawredd arosol y ?eedl  ?'" seiliau "y'?'" Senedd rvdd a r)lit,),i -1 ITT I ';uu' l^cnei gymeradwyaeth.) Cyny?iodd Mr. P. U?.iey yr yfair V,, aelod-in Gwyduchg a bydded i (?'?ii%vydr%vy (;d Iwerddou l?yddo. D?rfn i Mr. Keogh, mewn atebiad vm rwym) dros yr aelodau GwyddcHu i wrtbwynebu  ym?us, drethu barar tlawd. Yr oedd yr aelodau ?wyd(tt;f? )nedd?i wedi eu cyhuddo o Kvdymd'-imlo a gormes a thnus, ond yr oedd efe y? i dystio nad oeddent yn ??'?-? ? ??-'nes ar led, am ue uJdhau i ormes g-artref (yma cododd yr boll ?yn- nujieK?a areu tracd a pt?.-awyd i ddat?neucy?er I ad\yaeth cI.'witiu eu cadachau am almer ..?.th). ArufdyoddcfiJawcr.?tdi?rthurmcs?rtrct r i a, ..eu b«d mor amddifad o feddwl ac o deiruiad os dan^osent gymeradwyaeth o neb oedd yn ?urmcsn af ?' neu gydwybodau dynion. Uc)iel g'ymerad- wy:eth). ???.?n'??cdd? F. Hcr?ety, A.< Mr.M. ??."?'?S. ??- G?fehch,.A.S.,?AIr. Chceti?m, "r,l(lllo(b areithiau grymus, tcrfynudd y evfar- ??tra?ddoro]adyia?y?d..I hwu tuag uuardd? n'r glueli.

CAETtiWASlAETd YN AMERICA. Mae r Af?;? ?/Y?? ?u ?wnr'vd sv!wa!?n I)II,ol.ol it,.YTI i dailu 1I \hai I I CuVthwasiJet,h 1 yu Ameiica. 1 r cyfryw pregctna r T ?h?'???'????" ?'c.??ddy? y bydJunt yr¡ 0 lwyùio ""? H?'??! i'"? o| ??t?w?r? ch} r yU&RiT ^lunai'1 1 iT'7 C-V-y, o wcithrediild. Ei !;Jitl! \'11'v, Uyd,lw¡;i' lid: taw, frodyr t???r?ti?wid??sm?d mm. uchei Ouidy?.?, gya yn eyr\weleJ H). v P\\Il 0 (ii ca(ItilwIt?,i;let!), tie ei (°\ 1 -1 • 'VM»>U9'^hoddweh ychydig ychwane° go am ser i lll, a bYdd y cwu1 } II J,I\V1! }'1 Y !un dm\. U !lwn yn bwr¡c pnran),yi-ryd. Aiuiddl?vci. ser l 'nni i, a k bvd.l y „ C'Vbn J H ,:l'"vn y"-y, \f-,e • hwn vn V l>Wric pur anhyfryd. Ai nid ellwch '0 "v'vy dymuno'iOs ydyw'r dbiTddl ) -mmwwy vrr wedi silu.ad Vli „wch, ac yn fwv dil- ,I?lli d,IYI]t res,In 110) ))Vny. rif,i] iia.l" tt"f(?t-ol yll Tillt,3 t*o,l ™ IKti>lVm digonol dros wneuthur hvny. j h rv\wfnl, fl^? eisoe* Uercld) fod aclior-, Unol Daloitbia,, os na chy- | !n,J ■ 1 vvyddi6 yn Hwrmu dano, un y tI ?ll,]*,I)itu 3'(iV??' ?vi-t il y t: ti *• « 008 i o "lllu'1' pondsrfvulu^ hWfJ 0 u li?i(l"ro o.) ,,l! „ diddv.n?yr i siar?d eu u?eddwi. Id nf,iiy 'tjl-anwad mcd lianiri/r ^nebhvra ??; ??"??'??,svdd ?cdi I I S'! i m el ?,?y"?'wyr. Ýn 01 eyugllr,uir. 1.)O, ¡ Y HIllC Bu:ylIL! ea..t!¡ioll ,vn y rhydd daleithiau.vn i ".V y (,nl'L {..vy?ry,unsn? ..r,,?d. P?nddian?rdc?t? w? ?jj'ar I'1 feI:tl' daLwt!. rydd, vr ocdd.i fcsur %Vlts 0 ,j,llar (,,1 t' el"stl. I Iillilet!, I'Y',I(I, Vl* OC,,T(l, I ol y lioll "L\vr, y'??y''d d?If..??)?u ?.??, rhui i fyuu yr Imw ■ » Willi IMIIIII I ]| i I I HH j li'iliftbM iiiiio o roi nchles a diogelwch mewn ihan i' r ger thrymedig, y maent wedi ymrwymo wrth y tnl cithiau cacthwasiol i roi bob cyuorthwy er da caethion tlV>od i l; i'w had for u i'w nieddiaiiwyr, ae i'w danfon i'r taleithiau o ba n:i y ffoisant Go- goniant y wlad hon ydyw fCHl pwy bynag a rydd ei droed i lavvr ami yn ddyn rbyiki. Ond p vy >yd nad edrychai arno fel y gvvart'irndd I)eritt" 13, 3. 113 estyn a!UtldiífYIiail Ïr cacthwas y byddai wedi ymuno mewn cynghrair yn erbyn vr unffodus, gan eu rhoi i fyuu ar gais nn arall, gan eu liela o'r tir, a chospi y rbai hyny a feddent gymaint o ddyn garweh ag i'w liachlesu? \c eto dyma'r hyn a wnaeth y taleithiau gogleddol yn 1850. Beth a ..1h:. -= • u 1 1 _1 .1 ayoJem ni Dryciemvvyr am lywodraeth a wrthwyn ebai ddeddf Duw mor uniongyrchol a hyn, gan droseddu egwyddorion cfiriad a dyngarweh, a gor fodi dynion i wcithredl1 yn groes i'w cydwybodan? Nid ydyw eithafion mwyaf annoeth dyngarweh direol yn ddim mewn cydmariaeth i Iiyn. Eto yn y blaenaf, ni wel y Times ddim i'w feio oddigerth ei anghyflcusdra, dnvy ei fod yn achosi cynhwrf, tra y mae yn cadw ei boll gondemniad, boiad, a gvvawdiaeth i'r olaf. Nid ydyw yn wirionecld fod pawb yn cyduno mewn pertbynas i'r prio-loldeb i ddiddymu caetiiwasiaetb—nid ydyw yn wirionedd nad ydyw y cwestiwn ond cwestiwn o amser. Liawer llai ydyw yn wirionedd fod ymddygiad y diddymwyr yn gwneyd y cwestiwn yn aniiaws ei benderfynu." I'r rhai hyny sydd eto lieh goclio yr hyn a ddy wed y Uiddymwyr am y creulonderau a ari'erir tuag at y caethion, yn vchwanegol at y llyfr di hafal hwnw o waith Mrs. Stovve svdd vn cren cv- maint o ddychryn yn ngwcrsyll y Gaethvvasiaeth y dyddiau hyn, tra y mae yn enyn casineb oesol yn mynwesau ei filiynau darllenwyr at v gyfun- drefn ddieflig, yn nghyda llyfrau ereiil, cvnghorwn hwynt i ddarllen Hambles and Scrambles in North and South America," gan Sullivan, yr hwn sydd newydd ei gyhoeddi. Cymerer yr esiampl ganlynol allan o luaws a allesid eu difynu :— "Clywais am amgylchiad pur do calonus a ddy- gwyddodd yn Memphis ychydig amser cyn i mi fod yno. Nid ydyw oud un esiampl o greulondeb a eUid, mae'n ddiamhel1 genyf, ei luosogi lawer dvvaiu o weithiau, ac a raid ei fod yn cyrueryd lie yn barhaus, lie nad oes gyfraitli i wild litfyn y negro rhag nwydau drwg a dygasedd ei feddiau- ydd. Prynodd meddianyud caethion gacthw S oddiar hlanhigfa vn Kentucky. Yroedd y dyn yu gelfyduydwr rhagorol, ae yn of da, ac ni fuasai ei fcis'Li' y 11 ci werthu oni bnasai ei fod yn gyfYIIF{ ei amgylchiadau, a gwerthodd ef ar yr aniod nad ydoedd i gael ei wahanu oddiwrth ei vvraig, yr hon yr ydoedd yn ei serchu yu fawr. Y swm a dal wyd am dano ydoedd mil o ddoleri—iJOO. Ar ol yr arwerthiant, cymerwyd y caethion i'r carohar, fel arferol, i letya dros y noswaith ac yr oedd y negro yn tybied y buasai ei vvraig yn cael ei dwyn ato yu y boreu, yn ol addewid ci t'eistr newydd. Dranoeth, pa fodd bynag, pan ddygwyd y caethion allan we li eu cadwyno bob yu ddau cyn myned ar eu taith, edrychodd y gof am ei wraig, ond yn oi'er, a plian ofvnodd am dani, ehwarddodd y caethwai- feddiiiiiydd am ei ben, a dywedodd Oh uid oeddid irior tfol a thvbied (v mod i am lusgo dy wraig o gvvmpas i'th foddio di ? nid oedd hyny ond rhyw- both It ddywcùais i ddalla dy feist1" Ni ddyvved- odd y caethwas ddim, ond yn fllan wcdi hynv U.is .odd y caethwas yr oedd wedi ei gadwyi o wl-tll,) ol, at fwy all oedd gerllnw, a chad ei chymeryd yn ei law chvvith.yr hon oedd yn rhydd, torodd ei law ddo ymaitli wrth yrarddwrn; a cbau ddal i fynu y darn, ai ddangos i'w foistr newydd. dyvvedo hi, Yna, rhod lasoeh iil o ddoleri am danaf ddoe; beth a gevvch chwi beliach?' Achosodd yr amgylchiad deimlad cryf y.u Kentucky, a rhodd wyd tanysgrifiad ar droed i brynu y uegro yn ol, a'i adferu i'w wraig. oud gonieddo-dd yr ellyll ar Inn dvn, ei foistf, ei VVCI-LIILI atil unrhyw hris. gall ddywevd, Na eboliai ei iddiai arno am idelo el chin tel y darhl; gan Iod y dyn wedi gweled yn dda l dori ei law ymaith, y eati'ai ddysgu pigo cotwm a'r llall, a chyinerai efe ofal y caliai fyw ddigon hii, i c, 11t';¡J'!tilll am yr Ilvn ¡¡ wnaeth.' Nid oedd un gy.'Vadii i ymvraetii yu yr achos, hyd yu nod i luniaru ei greulondeb; ac mewn ychydig o ddyddiau, aetbpwyd a'r cacthwas ymaith tua'r deau." Y mae Mrs. Stowo, awdures "Undo Tom's Cahin," wedi ysgrifenu llvthyr at M. Tauchnitz, o I,e I 1),i 0. foci y gwr hwnw yu I iJlHiadll cyhouddi y llyfr yn yr iaith Allmaenaidd, a clian na chyhooddod 1 lyfr erioed heb ganiatad yr awdwr, a danfon rhyw gydnabvddiaetii am y cuiiatad, (esiampl deilwng o e"0!ychiad c.hoedd wyr Saesooig,) dan'.jnodd ac Mr«, r) L,, ri N r wyr 8,Les(?.j 6, ,dit n.-) i i o, ii c !iivit, a t'o i u u v ")f!? t?r'h'd.ua.. .j. ";?cJLt,ti;?t)yi "??'oj y?y ?" :?"tJ).—"Ojjdy.rh'') gortiirymedig cenedloedd ereiil yn dymuno eael yii America achles o rydilid parliaus, bydded idd- ynt ddod, wedi eu parotoi me vu calon, llavv, a phleidlais, i wrthwynebn caethwasiaeth oblegid nis gall y rhai fo'n gorthrymu ereiil barhau yn hir yn rhydd eu hunain. Owjr) dyw geiriau mawrion byvviol Yosstitli,- Nis yali cenedl barhau yn rhydd, t/yda'r rhai y viae rhyddid ynfraillt yn lie yn eywyd lor.'

MATERtON SfiN^DDOL. Cynvgir yr anerehiad ar ar.ietb y Freniaes y fury, ac yua bydd yr ymgyrch Seaeddol yn d'-chreu o ddit rif. Soair um Ardalvdd Bath ac larll Dunougtimore, 1 lei eynyijydd a clitfnugydd yr aniierehiad vti Nhy yr Arglwyddi. Mae pob lie i feddwl y bydd I \V Mawr- hydi ag-or y SCllcdd yn ei pherson ei bun Lrv. M to'r I'hyhu idion can.'viKd ar Jyfran 'I'y y (JyfTred- in i ddod o dan sylw y Ty. 1. Svr Win. C'iav. Am gael pwyllgor neillduol i ystyried ai ni fyddai yn ddymuiicd fod darpariaetli yn eael ei gwneud i gy- meryd pleidleisiau etlndwyr Seneddol fel y eyinerir p'eidlessian yn awr yn ol y gyfraitli wrth ddewis gwarchodvvyr C-'yfraith y T»o lion, sef yn nhai yr eth olvvyr. 2. Syr Dc Laey Evans. I alvv sylw y Ty at niter y milwyr sydd yn ein tre e ligaetha i, a'r eostau sydd yn myueJ il\v caii,,v mewn canlynial. 3 iiheithsgrifgan Syr Benj amin Hull, i ddiwy^ia corff- ori ictli y brifddinas; ac (4.) un gan Syr Harry lll- glis, i alw sylw y 'fy, at yr anghyfleustra o fod pwyll- g irau yn eistedd yr nn amser a'r Ty. Dy wed y Frueamn's Jmirital f«»:l y Carlton Club wedi ifos«»d cynllr.u rheolai id ar er bliti,) (Irtvy (Ideisebau aelodau mwyaf poblogaidd yr Iwerddon. !>anfonir deisebau yn erbyn dim liai na lo neu Hi o aelodauGwyddelig yn ystod wythnos gyntaf v Senedd- dymhor,\ bydd rliaid i'r boneddwyr hyn fyned i'r gost a'r drafferth o amdditfyn eu hunain. Deallir lod Arglwydd brougham yn bwriadu cynyg tfvveiliadaii mawrion eto vn y gyfraitli yn v Sened i- dvmhor nesaf; a dywcd y Law Tini"s fod y llywodr aeth yn hwriadu dwyn uiesur i mewn er cael diwyg iad trwyadl yn, cs nad llwyr ddiddymia.d y Llysoedd E dwysi, tIlor bell ag y mae a vvnelont a I)li h 'Iu Bad ydynt yn dwyu perthynas uriioiigyi-c;Lul a'r eg- lwys. I) infonodd pvyvllgor y Gymdeithas Ysgotaidd er diddymu y cysylitiad rhwng yr eglvvys a'r vvladwr- iaeth, gopi o'u penderfyniadau mewn perthynas i'r svmudiad am yr hvn a eivvir vn gydraddoldeb cref- yd-bd yn yr Iwerddon. at Mr. Macauley. Yu ei at ebiad,dvwed v boneddwr aurhydeddus, Yr vvyf yn bur ddiolchuar i chwi am y pa;mr a ddanfonasoch. Mae wedi ei lunio yn dda, ac yn cynvvys liawer o bethau yr wyf o'm calon yn cytuno a hwvnt. Oan eich bod wedi fy anrhydeddu drwy ofyn i mi am fy marn mewn perthynas i'r svmudiad am yr hyn a eivvir yn gydraddoldeb crefyddo! yu yr Iwerddou rhaid i mi ddywedyd yn miest, nid !'el cyfaill yr E r- iwvs oetyoleuig, onu lei cytaiii riiyddid gwladol ac ysbrydid, fy mod yn edrych ar y symudial hwnvv irvda drvvgdybiaeth mawr, a byddai yn ddrvvg iawn uenyf weied Ymneillduvvyr Lloegr ae Y sgotllllJd lIJ I ymuno mewn cynghrair anghvdnaws a dynion svdd }n amddiliyu y gwcitliredoedd hyny sydd wedi dwyn y fat!) waradtvydd ar lywodraetii Tuscany." I Mae hvsbysiaelh haner swyddul wedi cyrbaedd D tblin, i'r pei wyl f,ol v llywodrae'li bresenol yn I iiwriadu cynyg estyniad v drelh ar income i'r Iwerdd- on. Yn ol v cy n 1! ii ii mewn b'.vriad, niae'r dreth i fod yn ham punt y cant ar l>a*b sydd a eh-.uiddo £ ;30 ae i:ehi)d yn y ffwyildyn vn dod i niewn iddo, ond rhaid i'r swm ('(i'il (!ti i mewn beidio dod oddiwrth enill- ion masnacbol.

])ywedir fod i)r. licudreu, esgob Pabaidd Not tingiiam, wedi anion at y Tab am ganiatad i ytn neihduo i fonachloj/, o herwvdd bo I ei tivchdod cynnyddol yn ei aualluogi i gyllawui ci swydd esgobyddai. yr hwn a uiasai fyw y dJ,vy ihncJd d!wcfH'(f mewn Uosgacb gyda'i fodrvb, triugain oed, c.'idwad ty H?'?' a laddodd yr hea bechadures mewn gwallgolrw uvi uied-dwol, a thra vr oe Id liithau hefyd yn fedd w. <Jafwyd ef yu cuog o ddyn laddiad, n deufi yd wyd ,ei' iaIlUtiiacthinnbymthcngt?Iy?cdd. Yu?n?t. sddinas Prydain v bu hyn. i Y mae traul Undeb Banbury wedi lleihau vn ddirfawr er y flwyddyn w P'.vd yr oedd yn Y tll-kltlicj(Ui Y?!Ok"ii octld yn t- 1,(;Oo liai ii;i" ,0('(Iil y Yn ddiweddar, yn Baxendmi, cyflawnodd lien cilliwr, 8-2 oed, ei oruchwyliaetii ciliiadol ar ddau pol ti I I V 11 8(') Of'd tic 1*c I- 0(,(I, I cyd oedran V tn hcuat?yt.-yjj gvviievd 131 mlyuedd.

I. I ¡ MAUWOLAETH E. J. EVANS, YSW., CAER- I I VY i'D. NnsSndwt-n,y3?u))<)Hydref,npdi hir?s<udd, ?  \J hu f.n\Y E. J. Ev:uiS, Ys?.,ht')r:!wY?d;<'n Br\tan- I | :i)dd Caer(tyrid,yn3?ocd. Yr ydoedd trwy ei' ym- 1 'j ili%f et'?-loi wc(,Ii ei swyddi I'd :!d!raH', & ilyd y pvtln f.!?s<)!?f' o i (ywJd Dydd Gwener ar ol ei farwolaetli, cyfarfu torf o'i gvfeiilion ae ereiil, yn cynwvs yr Ii.mI wcinidogion a'r pregeth- wyr !>ertlivnol i bob anwrad crelyddol vn v dref, i'r ty I "1 lie'r am.eddai. Cyn eyelnvyn'y coril', darllenodd a gwede'iodd y Parch. Mr. VViiJiains (A.); yna cyeh- I wynodd yr oryiiitaitli.- Y gweinidogion a'r p rt-geth WVT VII lllhlGllilf—h l:» priori t i A '» K .u .OO viilHTUUW^I I.UIU m iluaws o gy.'eiUion a masnaciiwvr y dref-ci erthynasau, ei ysgolheigion (yn agos i 300),-ziel,)d- u ysgolion S.ibbothol, a'r lluaws yn canlyn. Aetli r orymdaith iel fiyn yn d'e^nas, gario gweddill- im ein brawd i y Trefnvddion Calfinaidd ymreiff. Darilenwyd a gweddiwyd gan y Parch, r. Fu ler (B.), a phreirethodd y Parch. Mr. Lumlev, Ibertawe, bregeth vSeisnig, hynod o effcithiol 'a ihwrpasid i'r amgylchiad, oddiwrth 1 Thes. iv. 14. tfna wedi cvhoeddi !od Mr. Fuller i dr addodi preguli ingladdol iddo V nos >ul dylyn.d, yn nghap 1 'v Sed- 'ddvvyr, cycdivvvnodd yr orymdaith yn drefnus o'r :apel tua inyiiAci.t y Bedyddwyr Seisnig, lie v dod- ivyd corf! ein hanwyl Evans vn nhy ei hir g-arlrcf, iryd yramlygwyd arwyddi.m o'r galar dw saf. With f bedd areithiodd E, Davies, Ysw., A C athraw Vsgol No nn an a id d, Abertaue; a'r Parch. Mr. Jones, rweini.log y lie. Yr oeddent en dau mor gi furwydd > lywv d a ga'luoeiid meddwl y- tranccdig, yn euwedig y saith mlynedd diweddaf o'foes, fel vr oedu cu cyf- Lnriadau at ei ty.vyii ilafurus a'i ymadawiad gorftd- u:ldus, yn dryliio teimladau yr bo'll wrandawyr. DoJir vina grynodeb o annercbiad E. Davies, Ysw., A C., yr iiwn a ddywedai — 31ai Dedtll natur ir Duwiol a'r annnwioi, yw vmddattodiad a marwohieth. Nid yw vr tfen^yl wedi gosod v cristnm u?'cht uv ?w.-intd??aeU) angau, "xd v iii?te (,i p-lit ?i all beri galar 1)?ii li;ttis. Ei- ii:?(i \,?N- N it i ?l(lvliider y bedd, a g\ckd e Id a cheng yn trwsg.gwvmpo ar ein cy feulion auvyylaf he!) dtdm'o ing niynwes, eto nid oes v n yr aiii^ylchiauisu ddim i achosi ualar par- liaus, gan ein bod yn cael ein djssn i euych ar angeu 1'elcvitivs,ri v(l a rha?arwemiad i ?yfifyd uwehlaw ein dychymyg presenol. Y lIla marwo!aeth a ady('od ¡ud Cri"t wedi ?\\neud y hnl,( y:i oleu i'w waelod, ag wedi dang-os i Iygad (fvdd nad oes vnddo ddim ah aiaclu yn cnei Jiau y rhai a hun- a .nt yii yr le-;Ii. Nis gallaf ar yr achlysur presen)hd rwvstr? fv medd- wi i ?tr gymmenad y brawd ymadawe.t?.:t lyniunwn alw sylw pawb atK), nid er mwyn clod ?dd.'etond er ein hadeiladaeth ni. Nid ydyw er vs i,i(i" ef otil ei- ci?i liti(teil..t(liletil Ili. Ni(i v,]yw er ys ll,,i"-er o fl -vl:y(I(ILti tiwyei wendid corlf.rol. PII Y /I. d "d;jd' pO1I ar, t?ii.hud a fuasai vn taifu liawer ar weh 'ystudJ, cyf- lawnai yn effeithiol gyleli pwysig o ,hly.e.lswvd-.lau a gw nelai rny I) waith na nemawr o dd vnum perffaith ia b. Gwelais ei mewn hawddlyd a chvstu d, inevvn ilawenydd a d-ig'-au, ae yn mhob cvljvvr dangosai tti li%Atit i -i IiN-(Ier eristioti c;i(itrn ei Yr a divvydrvvydd yil nat';riol iddo, ae Iel enstion ymhydrydai iavver mewn c m d i 11 ia sail dyngarol. Nid oedd nemawr yn y dref a adawant eangarii bu leii yu nihoh gwaitti da. Ond vr oedd ynddo unpeth yn tra rliagori, cyHavvnai ei boll orebwylion yn vsbiyd crcfydil. Y mae perygl mawr i ni yn pghiuoi ein hyind; echion anghofio ys- bryd y gwaith in--wn man cynlluaiiiu a gweitbgarweb allauol. Er eyminaint o sefyillia iau oedd yn eael rhan gynno tiiwy; ag er nad oedd neuiawr i ddiwr- nod nachysegrid rhyw gymaint o bono i les y cyhoedd eadvtai ysbiyd drvwd meddwl trwy y cwbl, a theiml- ai yn fyvvi .g a cbyso.i nad oedd p >|> nii surao o'r fat 'a ond cafuau trwy ba rai v rbedai vsbrvd crely,l Naturiol genyf ddisgwyl a llawen genvY glvwed ei fod wedi cael ymadawiad ,-oriole Idus Yr oedd ei gvfiwr yn aeudfedu yn wyneb .ngea, ag nid oes gel,yi)) i amlieu ua chained fvnediad helaeth i mewn. Y iiite ugeiniau a elianoedd o'm haingvleh >vdd wedi clywed geitidu sobrvvydd o'i enati. Mvnvcli v siaradodd a ell vi am ddirvvest, sobrwydd a'r farii a fvai.l, oud dyma r tro diweddaf ar tro sobraf, ag er niwyo ii iwch sydd ar ymgyuiysgii a'r dda^ur, yuibilinf arnoeli i agor v giiiat a'r galon i r genadwri ,fel y gellir dweyd fod ei ty wy d a'i angeu w- di bo I yn Haw Duw vn foddion i eaugu teyrnas ei Dad, ag i gyfranu bend.tli i uyeuiiau o eneidiau." Bwlded i ni gymeryd c.'p'))t?arn"dwe)diad eir. evfa)H yiiiadawedig yn ei wahanol gyb lioedd, a nvui ai caw ii yn eu llenwi oil inewn niodd gwir anrbv- deddus.—Fel Drx, yroedd y fath nad oedd eisiau 'md coda ei euw ar b ib achos, a thyna ha\\bvn'hhs taw. —Fel Cyfaill, yr vdoedd yn dedwag o bob yin- ddiried.— Fel Ysu il.yig, y vduedd ei ragoroideb yu cvfiawni ei swyod, yn bra»f eglur o'i fedrusrwy ,d. — i'el Atuu.vw, ni wels'im ei 'od, gyda golv*'g ar b .w ainyuedd, a pliob eynihwysdur, i gyfranu a idvsg i ereiil. —Fel Atu kon y :> o. y r ydoedd yn gyfar- ,'■! yn egwyabheion p ,1, effvd' d a pfiob cangen o j iiietii. he! 1 y r oedd ?i iiiuian ji'i wi ai 1 ,rt h e Vr oed,I ??y??T? rtttt.? •; yn arwy i i;>ir gammo « drtfS hltl\"I Z\ \\r1Î1 si:;iud ac an o'r wnhol.-i l ■ ,i nj>rw, dvwe<l • „,| oc,i.|ynt Y gailai Crtstiono^ion fod yn "Pl'iu-itts niy.»ii rhai petliau, ac et.i heb fod yn elyV Ni ebaw.s:>in ef <md unwuifh i'r cipel Wedi ei osodiad yn y swy')d; IInd'y lIJae'lJ dJiau rId Alethodisiiaid CalTinauid C'aerdydd wedi cael en led am swyddog hyiioii o obeiti iol.—Fel Akkitii- iivit, yi- ocdd hoil amser yn peri i bawb fod niewu syndod, tra y go. phvvysai gan y pesweb a'r dill, g hyd y >md wrtb dyuu vr iiiia(il ilir. fuller idilo pa fodd yr oedd yn d .1 niewu bwlcli m<>r gylvng, dyvvedo hi »an eiirycb yn Hon yn wyneb ei ai eh us gvlaill, Fuller, Fullei, Fuller,— llawnaeli, liawiiadi, dawnacti;i bu farw wedi cyrhaedd liavsii siei wydd _o;>a tb. C,ur<I:/il<l, I <N>J CVFVILI..

G E N E 1) I G A E T H A U IMl I O 1) A 5i A U, A M A It VV O L A K T II a U. E-sgorodi, yll l. 28, vn mhersondy Fdint, gwraig y Parcli. T. illiams, ar fab. 2!), yn Four Crosses, ger Pwllheli, gwaig Mr. G^ Giilliths, ::of, ar fcrcli. :i, y u Ta!ycafn, er Conwy, gwraig Mr. John Jenk:n<, ar fereh. I Taeh. 1 yn Idanfair Talhaiarn, gwraig Mr. R. Davies, meduyg, ar feich. • ■*>> >" NvlTnn, Meirion, gwraig y Parch. Edvv. Morgan, ar lercli. Priodwyd, Hy I. 29, vn eglwys EJavm, fdevn, Mr. G Jones, siopwr, a Miss Mary Griffiths, Uryniau: y ddau u Dydweiliog. 20, Yn e Iwys Amlwch, Mr. O. Williams, Pen yr orsedd, Llangefni, a Miss Margaret Prytbercb, Mon. 29, yn Llanfair Talhaiarn, Mr. Evans, llyfr- werthwr, Abergele, a Miss Roberts, Bodrodiwyn ganol. -29, vii Lbinidan, J. IViiiiiiiiis, Ysw., Cae'rlfvnon, .Moriun, a Miss Mary Jones, (jeUmit) ?f- wen,Mon. ('ere d i,,?i,,n, T'Kh. 5. yn n?h?pd (T.('J, Penvsarn, Ceredi?n, ?"?''??'?"?-?"'??'??'? ? MKsM? .Lry\Vatk?uD..vi?. Ki.yd?rh?-y?J ger Cci Bu r?rw? n c wydd. R,)w l an( i s, Yn ddiweddar, yn ?uy, Conwy, Mrs. Rowlands "Yilt o i)"Ilt, C?terlitiii "C(l s(l. Hyd: 22, Mr. Thomas Jones, gynt o LunfairpwH. gwyngyll, MOn ,• oed 86, 23, vn y Drefaeh, ger Aberacron, Mr. Hees Jones oed 80. —— 23, yu Pwllflangogl, Moil, Mr. Owen Hughes, gynt o Ithos y meireh oed 77. 28, y:) Park v Neuadd, ger Aberaeron, gwraig y Parch. Win. llughes, bear, Ll.ui Idewi. 2), va Amlw ch, Mrs. Catherine Evans,Llaeth- tly; oed hi. 30, yn Id an i estyn, Lleyn, y Parch. R. Junes, yr ofleiriad oed 7o. —— 30, vn iN'ghroesoswallt, 5Ir. Luke Edwards, VelV 811"011, Beatrice Street. ——?!,y" N?i)rot;st?waHt, Jobn, mab Mr. John Lloyd, bretbvuwr. Taeh. I, y; 1 yr Ynys Geint, ger Pont ?L.n:u, Jane, nierch Mr. f[. Jones, llywydd morvvro]; oed °l I, vn fjanerciiymedd, Mr. Johll Edwards, 1 /ami Uridyl! '■" < r>i; oed ot. ——),yHLt?Miri)!? ?r C\,r?cn, Mr. David ?Hnh('s.tt.-)i?vi;'?'d .?). ———Y"?-??" Ceredigi-m, M.. J.dH, Mor- gan, gorueli wyli vvr y n Nghoed, <J.»genld 111.  7'. L'.?ry, \\r;lI  t{. I\);! t., cry,l; oed j;L   ?'?'??? ?'-? E- 'y. Pen(liefJ' ^erchymedd, Mr. Robert Junes, 3]1- R., b ert Jont-s, '???'y" N?hf)rwen, J.tuc,m.r.h Mr. Thomas p 1 rts, ii'eenddwr oed 14. Y r ydoedd yn gerdd- ?.tc.?-?a.u:aru.. T — 4. yu Agbwybr bach, ger Rliuddlan, 31 rs. ???'!ics,n?t.u? Mr. H. Junes, n.itt.) ?<?«/ ?.< t);n. hyeh; oed So. 4, vn J.landderfcl..Meirion. Miss Margaret  iiii, r Jones, P):is?a, dyoddeiodd mis o r darlodedigaeth. 5, yu Heuegtwys, Mun, Mr. Richard Jo!?; oed 76.

Yr wythnos 17 oed, yr lion oedd wedi hod yn dyoddcf gan y ddanodd ddiwrriod ueu ddau, ei thutlu ei liuuau i gatnlas Bolton, lie y boddodd. Tua phum mlynedd yn ol, ynifuddodd ei tuham yn vr till gain lab. I