Baner ac Amserau Cymru

KENCHESTER, IIWLFFORDD. Tdiruddiant Meddi/gol.—Da, iawn genym gan- hid fed Mr. '1'. Edward linghos, ail fab ir.Parch. T. Hujrhee, lveticlicoter, a brawd i Dr. Arthur D. liryniau CiUHia, wedi pasio yu Ilwydd. i iBinv* ei ftri.'oliad iliweddaf am y eraddau o liaclulci of Medicine, and Master oj Surgery vn Mlirif Atbrofa Edinburgh,

Jluthiir ?'-hmbidn. I l!1thlr ll1nbâin. I <. DYDD LLUN, Mehefui [J,Jaín. I (Oddi wrth ein GohSydd NeiUduolJ. I tafarndai ar y S>d.—Amhneliiad 0 Fesur newydd Mr. John Iioberts.—Dyrysu llwyhrai yr i/jkv'yr.—Syr John ttlcston a Jiievdeisdrcji Arfon.—Mr. Gladstone a'r Degwm.—Mrs. G. Osborne. Morgan. HESO (IIOS Lun), bydd mctur Mr. John Roberta, A. s., er attegu ca.uad tafarndai Cymru ar y Sul yn nwylaw oi gyd-seneddwyr. Cefnogir y mesur gan Mr. Osliorno il«r;?j,u, Syr Ilnssoy Vivian, Mr. J. Bryn Roberta, It Mr. Artimr Wiiiiams. Adv/aenir cf dan y lij-r-dcitt a gunlyn :— 'Sale of on S'ltndtty (\/ulcs) Amendment Act, 1VJ0.' Os pasir cf gan y Kenedd. feli gosollir mewn gweithrediad ar y degfed o lis Tachwedd uesat. Cyfyngir ci drei'iiiadau, t'olyrymddcngys oddi wrth y teitl, i Gyniea ond y m « C'i/inrtt, y medui- yn cynnwys nid yn unig y denddcg sir, end hefyd y drydetld-ar-ddcg—scf, sir i'ynwy—a jjhob rhan- barth trelol by.Jd yn rhauol o fewn tcrlynau Cymru. lihoddir darnodiad manwl yn y luosur o'r hyn a fcddylir wrth ddiodydil mcddwol, trwyddedau, awdurdod trwyddedu. a'r geiriau eyssyHticl sydd mor and yn peri pccbleth yn myag gwyr y faingc ynadol. Am deitliiwr syujicdig y Sul, y mae y inesur fel pc yn can ei lwyhr ef it drain. I ddociircu, y mac yn rlntid i bob un a fyuo werthu (ILod i doithwyr arySul gaol trwydded bonnodol i wnenthur liyny. Rlioddir bawl i'r awdurdodau i roddi y "yfryw drvvyddedau mcgys y gwclout yn ddoctli a dy- lnunol. Ond fo fydd yn liiaid i ddaliodydd y drwydded w llyfr ac ar ddalenau y lly'r hwnw, bydd raid gusixl {dan bocn dirwy) ar g!'t a chadiv enw a ehyieiriad poh parson a dderbynir i dj thvyddcdol, yn gystal a'r dydd a'r awr y der- byuiwyd ef i illovill. Yn mliellach Hit hyny, rhoddir hawl i gwnstabliaid i fyned ac aruhwilio y llyfr, i'r dyben o cuogfarnu yfwyr dirgclodig yr banner point, ncu'r Os esgcuiusa'r tafarnwr gadw ei lyfr up to date, ae 03 gommedda ei estyn i'r cwnstabl pan y gofynir am dallo, fe'i cospir a dirwy (heb fod dros bum punt y tro cyntaf, ua deg punt yr ail dro). Os euogfernir v tafuruwr, a'i fwrw i garcliar, fo awdudodir yr awdurdodau i gymmervd ci drwydded oddi arno. Wedi can ffordd y trafaeliwr sycheclig a dyrysni, y mae y mesur yn troi at y clubs ac y mae y rhai hyny, drachotn, i'w gosod niewn llyfr. Rhaid i'r ?y I 11 l Cynghorau Sirol gadw cofrestr o'r holl glybiau (lL. > uurhyw gynnulliad o udeg o bersonau, ac uchod, yn meddu man cyfarfod, lie en lcnwj¡: hwynt A dibd gadàm), yn cynnwys enw #wb, ei ysgrifenydd a'i swyddogion, a'i rcolau, &c. a rhaid i'r clybiau hyny wneyd appeliad am gof- restriad cyn y degied o Dachwedd, ae felly o flwyddyn i flwyddyn. Cospir pob troseddiad o'r adran lion o'r mesur it charchariad (heb fod dros ddeuddeng mis o ainser). Alii y colrestriad a r certificate ddilynol, awdurdodir y Cynghorau Sirol i godi tal o ugain swllt, yngliyd a deg swllt arall am bob cyfncwidiad a wneir yn y rlicolaii. Ar ol pasiad y ddeddf, golygir pob eymdeithaa (eltib) a fodola er luwyn dybenion yfawl yu unig yn gynideithas anghyfreithlawn a chospir hi fel y cyfryw yn ndierson pob aclod o honi gyda dirwy lieu garcliar. Y mac y trefniadau yn erbyn she- beens (lie y gwerthir ewrw heb drwydded) yn hynod o fanwl; ac y mae y rheolau ynglyn a'r lie- oedd sydd yn gwerthu yn wholesale, mor dyn ag y gellir eu gwneyd. Y llllle'n sier y bydd cryn wrthwynebiad i'r mesur, a diau y ceir llawer yn barod i ddywcyd wrth Mr. Roberts fod ei fesur yn gwneyd nid yn unig yfed, ond syclied yu betli anghyfreithlawn. Kid yw y mesur, modd bynag, ond yn dilyn cymmeradwyon Dirprwywyr y llyw- odraeth; ac yn ngwyneb eu hadroddiad hwy, y mae y case o blaid y mesur yn hynod o gryf. Fel y cyfeiriais yr wythnos ddiweddaf, gosododd Syr John Puleston ei hun ar y nbrdd i dderbyn gwahoddiad Ceidwadwyr Arfon, drwy hysbysu ei gyfeillion yn Devonport nad oedd yn bwriadu Yln. geiNo am yr :mrhydedd o'u cynnrychiol: yn y t"dd nesaf. Erbyn hyn, y mae wedi derbyn gwahoddiad unfrydol ei blaid yn mwrdeiadrefi Arfon, ac wedi rhoddi attebiad cadarnliaol iddynt. Dengys hanes y cyfarfod a gynnaliwyd ddydd Sadwrn, er dwyn hyn oddi amgylcli, mor llwyr y meddiennir y Toriaid gan undeb a chydweithred- iad pan fyddo rhywbeth i'w onnill. Mr. Ellis Nanney yn cynnyg, Mr. Issard Davies yn eilio, Mr. Sackville West yn cefnogi, a'r hoil blaid (tiwy ei chynnrychioli) yn cyttuno, ac heb neb yn tynu yn groes. Y mae Syr John Puleston yn rhoddi i fyny sfidd ddiogel yn Devonport; a rhaid fod ei ftydd yn lied gref ei fod yn myned i enuill un yn Arfon. Ar wahan i'w olygiadau gwleidyddol, a'i fTyddlondeb diaminheuol i'r blaid y perthyna iddi, medda lawer o gymmhwysderau y bydd yn dda i aelodau Cymreig yn wasted eu meddu ond i ba fesur y cyttuna ei olygiadau givlcidyddol a golyg- iadau gwleidyddol mwyafrif etholwyr bwrdeisdrefi Arfon, yr etholiad nesaf a ddengys. Pa bryd y digwydd hwnw, nis gwyddom. Myn rhai y oym- mer le cyn y gauaf ond y mae hyny yn ddigon annhebygol, er mor galed ydyw hi ar y Uywodr- aeth. Clywais gan un sydd yn lied bell i fewn yn ngliyfrinach yr awdurdodau mai y syniad presen- nol ydyw, na. wncir appeliad at y wlad cyn- gwan- wyn 1S92. Ond gwaith ofer fyddai pwyso ar obeithion fel hyn; ac y mae yn ofynol i Ryddfryd- wyr Arfon, a lioll ctholaeth Ryddfrydig Cymru, fod yn barod, deued y frwydr pan y delo. Y mae Mr. Stuart Rendel yn ddiwcddar wedi gosod ar y drefnlcn seneddol gynnygiad a ddug Mr. Gladstone i fam gyda golwg ar gwestiwn y degwm. Nid wyf yn medtlwl fod un gyfrinach yn cael ei dadguddio pan y dywedir fod Mr. Ulad- stone yn gyfarwydd .t'r hyn sydd yn myned yn mlaen, ac y bydd iddo (yn ol fel y mae pethau yn svmmud yn bresennol) gynnneryd cwrs agosach at ddymuniad ealon Dadgyssylltwyr Cymru nag un y mac wedi ei gynimeryd er's cryn amser. Prydnawn yfory, bydd Mrs. Osborne Morgan yn eadw 'at home' yn ci plireswylfod, yn Green Street, Grosvenor Square. Rlioddir arddangosiad o'r hyn a ellir ei wueyd yn y ifordd o ddoti a dyagit adar gan y foneddiges a adwacnir dan yr ¡ enw La fee des oiscaux,'

-L-LU-NDAIN.. I LLUNDAIN. I DA genym weled Ihvyddiant ein cydwladwyr yn Llundain yu yr etholiadau diweddar i fod yn ael- odau o'r cynghor plwyfol. Cafodd y Mri. D. W. Jones, 30, Hermes street, a William Davies, eu I hethol gyda mwyafrif mawr yn aelodau dros blwyf Clerkenwell, y dydd o'r blaen. I

Y mae cymmaint a S,550 o scindyrf yn perthyn i Fyddin yr Iachawdwriaeth. Y mae Arglwydd Kosebery wedi ffarwelio ftg aelodau GyDghor Sirol Llundain, gan belled ag yr oedd a fyno efe a'r swydd o gadeirydd. Enwir tri o bersonau fel olynwyr iddo; sef, Ardalydd llipon, Iaill Spencer, a Syr John Lubbock. Yn Bristol, y niae dau frawd-efeilliaid-yn picswylio. Nid yn unig y maent hwy yn debyg i'w gilydd o ran yrnddangosiad allanol, ond y mae eu chwaeth, a'u dull o t'eddwl, yr un fath. Y mae i'r ddau WMgedd, i).'r un nifer o blant, sef chwech, ac wedi eu dosranu yr un fath iddynt, sef tri o fechgyn, a thair o eaetbod.

HELYNT YR EGLWYS YN COLWYN, A'R CYLCHOEDD. Y MAE yr ardaloedd hyn yn ferw gwyllt er's rhai wythnosau rhwng yr Eglwyswyr a'r Ymneilldu- wyr. Y mac yma gyfarfodydd mawrion a Iliosoc, yn cael en cynnal yn wythnosol rhwng y gwa- hanol bleidiau, a rhai o'r cyfarfodydd wedi eu cynnal yn yr awyr agored gan yr Ymneilldu wyr. Dechreu y cynnwrf ydoedd gwaith yr Eglwys- wyr yn dyfod a Mr. Helm yma amryw weithiau i amddiffyn yr Eglwys. Cymmerodd yr Ymneill- duwyr yr her i fyny, a daethant allan yn eu nerth arferol. Y glvr sydd gan yr Eglwyswyr o'u tu hwy ydyw Mr. Wiiiiams, parson, Dolyddelen; ac larwyr yr Ymneillduwyr, hyd yn liyn, ydynt y Mri. John Parry, Llanarmon; F, Parry, W. Hughes, a Moses Williams, Colwyn Bay; a J. S. James, Llandudno. Gynnaliwyd y pedwerydd cyfarfod cyhoeddus nos Wener diweddaf, yn yr ystafell gyboeddus yn Colwyn-y Parch. J. H. Vaughan yn y gadair. Anerchwyd y cyfarfod am awr a banner gan y Parch. It Williams, parson Dolyddelen. Baich ei araeth ydoedd ccisio gwrtbbroii yr hyn a ddy- wedwyd gan y Parch. Spinther James yn y cyf- arfod yr wythnos o'r blaen. Ac hefyd darllen llythyr a dderbyniodd oddi wrth Mr. Owen, ys- grifenydd Cymdeithas AmddiJiyniad yr Eglwys, Caernarfon, yn gwadu bodolaeth y cynghrair y soniwyd am dano gan Mr. John Parry, Llanar- mon, yn y cyfarfod cyntaf; sef, fod dealltwriaeth rhwng y parsonJald a'r tirfeddiannwyr Toriaidd i beidio gosod eu tiroedd oud i Eglwyswyr a Thotiaid (neu rhywbeth i'r pwrpasyna). Yn awr, y mae Mr. Williams yu gwadu nad oes, ac na fu y fath gynghrair meivn bodolaeth. va-D lod y cadeirydd, ar y decltrsUi wedi erfyo ar i bawb fod yn dawel, a rhoddi tawelwch i Mr. Williams i fyned yn mlaen nes gorphen ei sylw. adau, gan ddyweyd y byddai. rhyddid i uiirhyw un ddyfod yn mlaen a gofyn unrhyw gwestiwn iddo ar y diwedd. Cafodd yntau, gan hyny, dawelwch llpd dda, ar y cyfan. A plian eistedd- odd i lawr, cyfododd Mr. Moses Williams i fyny, a derbyniodd gymmeradwyacth digamsynroi y dorf fawr oedd yn bresennol. Yr oedd yr hyn a ofynodd Mr. M. Williams yn cyfodi oddi wrth yr hyn a ddywedodù y Parch. It Wiiiiams yn ei araeth tlaenorol. Mr. M. Williams a ofyno(id-I ()nitl ymddang- osodd vn v FAXKII, er's tro yn ol, yr hyn a ddy, wedodd Mr. J. Parry am y eyiiehrair rhwng y pai soniaid a'r tiifeddiannwyr Toria:dd. A ddaeth rhai a houoeh yu mlaen ar y pryil i withbroh hynv ?'Nis ?!?f atteb Y Parch R. Williams: — :!fll1af atleb hyny. Nt byddaf byth :0 darllen y L'-AKK!I.' Mr. M. Williams: -•Felly, ar an oehr yo umg yr ydych chwi yn troi? Yr ydych wedi dyweyd fod yr oil o'r degwm wedi ci roddi at gvnual yr Eglwys. Gan bwy yr oedd hawl i roddi pysgod y mor at gyunal eich egiwys chwi?' Y Parch. It Williitnis; --I Gan y boMoeddMa. y tir.' Mr. M. Will-.aytis t 'Otiitl ydych yn deall maiyn y dwfr y mae y pysgod, ac nid ar y tir? (cbwertiiin byddarol y clorf-y ddwy blaid fel cu gilydd). A ydveh chwi yn credu fod dynion y ddaeav, rywbryd, wedi bod mor unol yn eu barn- au, fel y bu yr oil o honynt o'r nu farn fel ag i roddi y ddegfed ran at gynnal eich eglwys chwi; neb yn rhoddi y nawfed ran, a neb yn rhoddi yr unfed ran ar dde Y Parch. R. illiamq,Ni roddwyd y deg- Will ar unwaith.' Mr. M. Williams:—'Os oes gan eich eglwys chwi hawl i'r degwm, a ellwch chwi ddyweyd pa le y mae y gweithrcdoedd (y deeds) yn cadw?' Y Parch. It Willitms:-Iltiiaid cofio nad oedd y bobl yn gallu ysgrifenu y pryd hyny. Ond y mae un weithred a wnaed yn y ddeuddeg- fed ganrif ar gaeJ.' Mr. M. Williams:—'Gan hyny, iiis gellweh hiini eich hawl iddo ddim pellach yn ol na'r ddeuddegfed ganrif ?' Y Parch. R. Williams: Y mae yna. hanes un arall a wnaed i Awstin yn y chweched ganrif.' Mr. M. Williams: -'A ydyw y weithred hono mewn ysgrifen.' Y Parch. R. Williams: Ydvw.' Mr. M. WiHiitma:—' Yr oeddych yn dyweyd nad oedd y bobl yn gallu ysgrifenu pa fodd y mae hono mewn ysgrifen V Y Parch. R. Williams Rhaid colio fod gan bob oes ci dull a'i barferion i wneyd cyttundeb- au. Y mae hyny yn blaen yn y Beibl. Byddai rhai yn trosglwyddo eiddo, &c., trwy dynu eu hesgidiau. Mr. M. Williams:—'A ydyw yr ben esgidiau ynte ar gael; ac os ydynt, pa le y maent? (clnverthin anfertb). Yr ydych yn honi yn eicli sylwadau mai yr un ydyw eich eglwys chwi a'r hen Eglwys Brydeinig. Dymunaf wybod pa un oedd eich èglwys chwi yn amser llosgiad yr enwog Dr. Farrar yn Nghaerfyrddin, Mawrth SOain, 1555. Yr oedd efe, ar y pryd, yn esgob T £ Ddewi. A'r Esgob Gardiner yn ei roddi i'w losgi. Yn ol eich barn chwi, pa un o'r esgobion hyn oedd esgob eich eglwys chwi?' Y Parch. n. W)Iliams: Yn perthyn i'r un eglwys yr oedd y ddau-ond fod yr Eglwys yn ddwy blaid.' Mr. Nf-. WillifLtns:-10 felly, y mae yna wa- hano! bleidiau yn eich eglwys chwi; a chats un blaid hawl i roddi y blaid arall ar dan (cymmer- adwyaetb). Gan eich bod yn honi fod eich eg. lwys yn eglwys Gristionogol, pa fodd y cyfrif- web am y ffaith na ddarfa l chwi gymmaint ag unwaith wneyd un crybwylliad am y Beibl ya eich syiwadaa ?' ,'Y Patch. R. Williams.- I Am na ofynodd neb i mi wnenthur hyny ?' Mr. M. Williains: Gan hyny, yr wyf fi yn awr yn gofyn i chwi egluro y geiriau hyn—' Nid yw fy mrenhiniaeth i o'r byd hwn;' a'r ffaith fod eich eglwys chwi yn cydnabod y frenhines (neu'r brenin) yn ben ?' Y Parch. R. Williams: -I Nid ydym ni yn cydnabod y cyfryw bethau.' Mr. M. Williams: — Onid ydyw y Llyfr Gweddi Cyffredin yn addef ityny ?' Y Parch. R. Williams:Nae ydy-,v.' Mr. M. Williams: Oiiid ydyw 'Y Sierhad' yn dyweyd hyny, yr hwn sydd yn y Llyfr Gweddi Cyffredin ?' Y Parch. R. Williams Nac ydyw.' Mr. M. Williams' Darllenwch ef.' Y Parch. R. Williams:—'Y mae yn myned yn hwyr.' Mr. M. Williams:—' Yr wyf yn hawlio i chwi ddarllen Y SiorbAd'o'r LIYJI- Gweddi Cyffredin.' Y Parch. It Williams' Rhaid i mi gael eis- tedd i lawr i'w ddarllen ynte. Yr wyf yn di- ffygio.' Mr. M. Williams: Yr oeddwn yn tybied y gwnawn i chwi eistedd i lawr—am hyny, os nad ellweh sefyll o fy mlaen, mid &f i'ch dyrnu ar lawr.' Ni fa y fath gynnhwrf ag a ddilynodd hyn. Ni chyfododd Mr. Williams, a gofynwyd amryw bethau iddo oddi ar ei eistedd gan y Parch. W. Hughes, Colwyn Bay, ac eraill; ond gan y dyrfa wedi eu cyfodi i'r fath ysbryd, a hithau yn tynu at un-ar.ddeg y nos mewn ystafell eang a llawn o nwy wedi ei oleuo, yr oedd diwedd y cyfarfod bron yn afreolus. Cyhoeddwyd fod y cyfarfod nesaf, o du yr. Ymneillduwyr, i fod yn Colwyn nos Wener nesaf vn yr awyr agored, pryd y mawr ddisgwylir Mr. T. Gee [y mae yn ddrwg ganddo fod hyny yn ammhosBibl.—GOL.], ac eraill, i gymmeryd rhan yn y cyfarfod. Goddefer i ni wneuthnr un sylw cyn terfynll hyn o hanes; sef, absennoldeb gweinidogion a phregethwyr Ymneillduol y gymmydogaeth o'r cyfarfodydd hyn. Nid oedd ond un yn unig o honynt" yn y cyfarfod nos Wener; sef, y Parch. W. Hughes, gweinidog y Bedyddwyr; ac efe, a'r Parch. T. Parry, Colwyn Bay, yn unig sydd yn mynychu y lie o'r dechreu. Pa gyfrif sydd i'w roddi dros y difaterweh hwn Onid oes yn Col- wyn Bay a Cholwyn naw o weinidogion a phreg- ethwyr Ymneillduol, a dim ond un ar gael nos Wener! Os dyma y dull sydd genych i fod yn ammhoblogaidd, deliwch fel yna am ychydig yn hwy, frodyr, a chwi a ewch na wyr 'y bobl' ddim o wbl am eich bodolaeth Edrycher ar y parsomaid, fel y maeftit hwy yn presennoli eu hunain yn y cyfarfodydd hynyr oil o honynt yn bresennol o Llanel Zan, Llysfaen, Colwyn Bay, a CholwyD, &e. Ond cotier, os ydyw y bugeil- iaid Ymneillduol ar ol, nid ydyw y praidd felly. 0 na! y maent hwy yn wresog ac yn wrol, yn gannoedd yn mhob eyfarfod, ac yn gwrandaw yn astud er cael goleu, pa fodd y mae yn sefyll. Ac oni bae fod rhywrai eraill yn cymmeryd eu rhan, ac yn dal i fyny Ymneillduaetb, o ran dim y mae ein gweinidogion a'n pregethwyr yn ei wneyd, fe ddyrysai y parsoniaid ein pobl trwy eu twyil a'u rhagrith; ac yna, o ba le y ceid yr arian i gynnal ein bugeiliaid. Y mae yn y gym- mydogaeth hon bump o honynt yn cael eu cyn- nal; ac nid oes dim neilldHol i'w weled fel ffrwyth i'w bodolaeth yn yr ardal. Ond diwygiwch, frodyr y mae yn Uawn bryd i cbwi i ddetiroi o ysg_od_oHwe y?eg.-7o<t??'<;?/?w. !ByMcd hv!.),? i'r r.reh. 'KT?)iMM fod ;-h ldywedgdd Mr, Mo,cs yn wir ('\vclso' thn. a  (ijall amgylchiad g\hanol. a% oJJi i^3KSsa £ jw' ? 11roll '? i

Pgthgr jHanclifsta-. Nos S.VDWJIX, (Oddi icrth ein Gohebydd Neillduol). YR ydym fel Cymry yn Manceinion wedi cilel colled fawr trwy farwolaeth sydvu y gwr ieuanKc -iNIr. George 'Thompson Miushult, mab Mr*. Minshull, 40, Plymouth Grove. fill yn ypgtif- ■>tiyud y Gynideithas lieuedlaethol YlUa Rill ddwy llynedd; ae yn yr adeg hono, cafwyd protion e-lur a pharchus ei fod yn Ilangc o cialent a medr ang- hyflredin. Nid oodd wedi bod yzi rhyw gryf iawn yn ddiwcddar; ac ar gaisy nieddyg, aeth i Griccietb, gan gredu y buasai mis o orphwys juo yn ei adferu, cithv cyn bOtl yr.o rhyw wythuos, dvna ei fan. yn derbyn btys-bysby^iad y SId. bath fod ei liiiowyI fab newydd huno yn yr angau y boran hwnw I Aetli hyn, fel y mao yn natunol Cilsalu at oalon ei fani. Loes droru iawn yw hon i ?.?. Miusbuil. Ciaddwy? ef 3?ll nghladdfa Ardwiek, ddoe-dydd Gwener—y f?rch. Dav;d John, gw0Ínidog Mf)ei Annibynol UooUt Street, vn gweiui yu Saesueg a Clivii.i-ae(r. B)-t!d yu chwith iawn vn ngliyfarfedvdd y Gymdeitb:is (ienedlaetliol heb ein c.filill a nwy I a hoil YIJO. Wrih fvned heibio, gellid dyweyd ei fod yn thoitgkt ),e(fdci,, t(,,i y IWV(Ilr; ae ami y profodd ei bun vu feistr ar v cwestiwn o ddargaufod gwa. banol betliau a guddid rhagddo. Vroeddyn bobl- o"&[dd mewu cvlchoedd eraill. Yr oeudym yn di s cryn lawer oddi wrtho, yn un peth am fod ganddo galon lawn o dan a brwdfrydedd Cyni- reig, ac am fod ganddo galon i weithio. Yr oedd yn bleser o'r mwyaf gainldo wneyd unrhyw beth yn ei allu er hvrwyddn pob nmdiad Cymrei?. l-'e genfydd y darlleny,1.1 i ui fel cenedl gael colled, ac y mae yn sicr i'w fam weddw gael colled fawr arei ol. iieddwch, bellach, fo i'w lweb, aDuw fo yn nawdd a help i w fam. Yfory, eynnalia y Bedyddwyr Cynireig yn ljpper I\le(ilock Street gyfarfed pregethu. Y Parch. Charles Davies, Caernarfon, yu ea gwas- anaethu. Wel, dyma ein cydwladwr (Mr. John Stanley Rowland) dewr ac enwog fel teithiwr wedi talu ymweliad it ni etto. (Vrbaeddodd ymn. ddcie o Newcastle on-Tyne; ac ei ffordd o'r orsaf ir Neuadd Ddinesig, cafodd dderbyniad brwdfrydig ar hyd y fi'ordd. Traddododd ddarlith lawn o ddyddordeb yn y-r hwyr, yn Neuadd Masnach Rydd. Telid am fyned i mewn, ac yr oedd rhwng dwy fil a thair mil yn bresennol. Ar y diwedd, pasiwyd penderfyniad yn ei longyfarcli ar ei hvyddiant a'i ddychWeliad. Heddyw, cyllwyn- wyd iddo ryddid y ddinas; a heno etto, cynnelir gwledd er ei anrhydeddn. Llettya yn ystafell- oedd y maer yn y Town Rail. Wrtb son am farwolaethau, maddeuer i mi yn y fan hoc etto, am gyfeirio at farwolaeth Mr. E. Jones, Queen's Road, Manchester, gynt o Bryn Du, Bethel, Bala, Bll yn nychu er's talm; a boren dydd Mawrtb, cafodd ollyngdod vn 01 ei ddymuniad i'w gartref yr ochr draw i'r afon. bi yn ddiacon gyda'r Annibynwyr yn nghapel Queen's Road am amser innith. Y mae ganddo haws o berthynasau yn America a lleoedd eraill. Perchid ef gan bawb o'i gydnabod fel dyu tawel a duwiol, llawn o wres gyda'r achcs da. Gadaw- odd weddw i alaru ar ei oJ. Hebryngwyd ei weildillion i'w dodi yn nghladdfa ddwyreiniol y ddinas, y Parch. D. John yn gwaeanaethu ar yr achlysur. Dywedir mai y Parch. Dr. Goodrich, o eglwys Elgin Place, Glasgow, fydd dilyDydd y diweddar Barch. Dr. Macfadyen, yn nghapel yr Annibyn- wyr yn Chorlton Road. Wel, bu ago3 i'r llywodraeth gael ei bwrw dros y bwrdd i'r mor gyda'r adrau a waddola y tafarn- wyr Dim ond pedwar o fwyafrif. Dywed y Toriaid mai trie' o eiddo y Radicaliaid a'r Gwyddelod oedd y cyfan. Ond fel y dywed gohebydd Llundaiu yr Examiner and I'z*mes Undebol-fod pob peth yn deg mewn rhyfel; a dywedir yn tnhellach UIl waeth heb geisio cuddio y ffaith, nad yw yn ddim byd Uai na gorchfygiad y Ilywodraeth. Ac yn sicr, os ftnt yn mlaen gyda'r mesur, ar 01 y ddiangfa gyfyng hon, y maent yn ddigon beiddgar a haerllug i wneyd unpeth a phob peth. Yr wyf yn methu yn lftn a pheidio gwenn wrth feddwl am eu haerilugrwydd yn taeru mai er budd a llwyddiant sobrwydd y cjnllnniwyd y mesur hwn, yn enwedig yr adran iawnol yuddo. Os er sobrwydd y cynnygiant y mesur, paham, yn enw rheswm a dynoliaeth, y ceir y tafarnwyr yn ddyeithriad yn ei bleidio, a'r dirwestwyr yn ei wrthwynebu ? Yn sicr, fel y dywedwch yn y FANER ddi. weddaf, hon yw y lywodraeth fwyaf diegwyddor a drygionus a fu ag awenaa y deyrnas hon yn ei dwylaw o fewn y ganrif, o'r bron.' Y maa yn hen bryd iddi gael ei symmud o'r ffordd. Credaf fod dydd ei gofwy ger flaw. Taenid y gair yn y cylchoedd Eglwysig fod deoniaeth y ddinas hon i gael ei chynnyg i'r Archddiacon Farrar, ond ymddengys nad yw yr adroddiad yn awdnrdodedig etto. Nid oes sier- wydd pwy a bennodir yn lie y Deon Qakley- gwr a berchid gan bawb, oddi gerth ychydig Doriaid penboeth ac eithafol. Cotfa da am dano! Da genyf hysbysu fod y bardd poblogaidd, Mr. Ben Brierley, o'r ddinas hon, wedi derbyn rhodd o gant a hanner o bunnau fel cydnabyddiaeth/am ei lafur a'i ymroddiad yiigiyn a Uenyddiaeth yn gyjredinol. Bydd hyn yn gysur iddo yn ngwyn- eb ei lesgedd.

HAELFRYDEDD MR. HENRY TATE, ERRIVIATT, DINBYCH. RHODD DYWYSOGAIDD. BELLACH, y mae enw y boneddwr uchod yn hys- bys trwy y wlad benbaladr, fel cyfranwr helaeth at bob achos teilwng o gefnogaeth. 0 fewn yr ychydig tlynyddoedd diweddaf, y mae efe wedi tanysgrifio miloedd o bnnnau at wahanol achos- ion, laegys sefydlu a gwaddoli cadeirlau mewn colegaa, adeiladu cartrefi i'r cleifion, ae yn y blaen. 0 ddeutu dwy flynedil yn ol, rboddodd 20,000p. tuag at godi ysbytty yn Liverpool; 750p. tuag at ddarparu neuadd gyhoeddos mewn rhan o Lundain; rhai cannoedd at Gofeg Bangor; aff amryw filoedd at amcanion eraill. Yn awr, y mae efe yn gwnenthur cynnygiad di- hafal i'r genedi yn gyft'redinol. Mewn llythyr a anfonwyd ganddo at Ganghellydd y Trysorlys (Mr. Goschen), amlyga Mr. Tate ei barodrwydd i gyflwyno 57 o ddarluniau gwerthfawr er ffnrtio math o arlunfa genedlaethol, i'w llanw i fyny gyda'r darluniau hyn, ac eraill o waith arlunwyr Prydeinig yn unig. Cynnygiwyd y darluniau hyn gan Mr. Tate ar y cyntaf i'r Arlunfa Gen- edlaethol yn Trafalgar Square, Llundain; ond am nad oedd yno le i'w gosod ifyny, bu raid gwrthod ei anrheg. Yna, daeth i feddwl y rhoddwr mM da fuasai iddo drosglwyddo ei ddarluniau drosodu er sefydlu arlunfa arall i'w chadw yn agored ar gyfer arlunwyr Prydeinig, a neb arall. Dywedir nas gall y darlunian hyn a gynnygir gan ATT. Tate fod yn llai eu gwerth na thrigain mil 0 bunnau (60,000p.), gan eu bod wedi eu paentio gan rai o brif arlunwyr Ewrop. Wrth gwrs, bydd raid i Arglwydd y Trysorlys, neu mewu geiriau eraill, y llywodraeth trwyddynt hwy, gyr- ranu rhyw gymmaint o arian mewn rhoddion blynyddol, er cadw yr arlunfa i fyny ond gall nad yw hyn etto wedi ei benderfynu, y mae yn anhawdd gwybod, a fydd i gynnygiad haelionus Mr. Tate gael ei dderbyn.

Schenbir (Epniru. Nos SADWRN, Mehefiri Slain. IOddi wrth ein Gohebydd Neillduol). I Esgob cynnorthwyol i Abertawe. Y ma yr haties allan ddarfod rhyngu bodd I I' frentllne8 gymmcrud wya enwedigaeth Y Parch. John floyd, liccr Caerfyrddin, i fod yn esgob cynnorthwyol Abertawe, vn esgobaeth Dewi Sanfc. 0 herwydd helaethrwydd vr esrrobacth hon, yr oedd itiewn bwriad ei's tio bennodi esgob cynnorthwyol. Dywed rhai gohebwyr mai g^vr nollol ddyeithr i drigolion Abertawp yw y Parch. John Lloyd, a bod ei beunodiad yn debyg o achosi llawer o eiomedigaeth, yn gymmaint ag y gallesid cael cynnitcr o rai eraili cvinmhwys i r swydd yn y dref a'r cymmvdogaethau cyfagos. Ond, liydded hi fel y bo am ddieithrwch pobl Abertawe i'w hesgob dyfodol, a bydded y siomedigaeth a ach- osir gan ei bennodiad fycban neu fawr, bi raid i'r pennodedig gywilyddio o'i hanes, or nas medr efe, mwv ria Ilawer crtrill a wnaethant en marc yn y byd yrua, ymilVosiio mown gwaodolinetk uchel. Os nad wyf wedi cael fy ngliam lysbysu am dancf, gwr ydyw o sir Beufro, a ta,vy(i dan ofal ei dtlhl a'i nain mown masnaehdy bychan— l'eh y bont, N efern--ger Haw IJlwyngwair, palas. dy Mr. Bowen, y cyn-aelod dros sir Benfro, ac heb fod yn neppell hefyd oddi wrth y felin lie y maitwyci Dr. Hughes, cyn-esgob LlancKvy; gwr ydyw y bem i yn cplysgoJia ftg ef yn yr hen ysgoldy yn mlientref Nefern, yr amser yr oed(I yr enwog loan Tegid yn licer y plwyf hwnw gwr a aeth rluigddo o ysgol i ycgol nes graddio o hono yn A. c.' yn Mhrifysgol Caergrawnt; gwr a fu am dymJlJor yn gweiniaogaelhu yn Liantillaii-el, Aberbj lhych, wrth horth Gelli Aur, palas Is iarll Emlyn, y Han lie yi- arfera ei arglwyddiaeth a'i deulu addoli ynddi; gwr a ddaeth yn ei dro yn licer Llan-pedr-sant, yn nhref Caerfyrddin, o fewn taith diwrnod Sabbath i balas Arglwydd Esgob Ty Ddewi, yn mhentref Abergwili; gwr sydd erbyn hyn wedi ei enwi, ac wedi ei gym mer- adwyo gan y Peucoronog, i fod yn esgob cyn- northwyol yn Abertawe. Yr wyf ii, er's amser rnaith bellach, wedi colli pob adnabyddiaeth per. sonol o'r gwr da a ffodus, fel pe y'm cyfarfyddai ar yr heol, mae yn ammheus genyf yr adwaenwn ei wynebpryd; < tto, er y dyeithrweh hwn am rai degaii o Oynyddoedd, yr wyf heddyw, ar gyfrif hen adgolion am dano, a hen gyssylttiadau fig ef vn nyddiati plentyndod a bachgendod, yn dymuno Dnw yn rhwydd iddo o ddyfnder fy uphatou. Eled rhagddo, a llwyddeJ—y mae Canterbury yn y gohvg Os ydwyf wedi cael fy nghamhysbysu am y person, fel y mae rhai pethan yn peri i mi ofni fy mod, bydd yn hawdd gan y gwr parchedig faddeu i mi am ddyweyd yr uchocl am dano, canys efe a wfil fod fy mynwes yn orlawn o ddymuniadau da ar ei ran. Yr aelod hynaf dros Merthyr, a'r Gol. o Gaer. dydd.-Mor ffyrnig a thdst oedd ymosodiadau golygydd y South Wales Daily News ar Mr. D. A. Thomas, yr aelod hynaf dros fwrdeisdreli Mertbyr, o herwydd darfod iddo bleidleisio ar ochr y llywodraetii ar welliant cynnygiedig Mr. Stevenson ar Fesur y Degwm, fel y barnodd ei etholwyr yn ddoeth iddynt hwy ddyfod allan, a rhoddi dadgauiad o'u barn ar bleidlais yr hwn oedd yn gynnrychiolydd iddynt. Mewn cyfarfod Uiosog o aelodau Clwb Rhyddfrydig, Aberdftr a gynnaliwyd nos Lun, i'r amcano roddi ystyriaeth i'r mater, pasiwyd yn unfrydol fod y cyfarfod hwnw yn dadgan ei ymddiried llwyraf yn Mr. Thomas, ac nad oedd yn ystyried fod ei bleidlais ar gynnygiad Mr. Stevenson yn anfri o gwbl ar wir Ryddfrydiaeth. Cernodid y golygydd yn lied chwimwrth gan Mr. Henry Davies, Aberam- an, cynnygydd y penderfyniad, a cheisid gwybod pwy oedd wedi eneinio Mr. Jonnstone yn Bab, i ddywedyd wrth yr aelodau dros Ferthyr pa fodd yr oeddynt i bleidleisio. Y mae yn sier ddarfod i'r golygydd galluog gael gan Glwb Rhyddfrydig Aberdar lawn daa chwech am ei swllt.' Dadorehuddiad cufadail Dr. Rees, Abertawe.- Prydnawn dydd lau, aethpwyd trwy y seremoni o ddadorchuddiad cofadail y diweddar barchedig Dr. Thomas Rees, Abertawe, yr hwn a fa farw Ebrill 29ain, 1885, ac a gladdwyd yn mynwent capel yr Annibynwyr yn Ysgety. Yr oedd nifer fawr o weinidogion tref a chylch Abertawe yn bresennol ar yr achlysur; ac yn y cyfarfod a gynnaliwyd yn y capel, gwnaed cyfeiriadau lawer at lafur mawr a gwasanaeth gwerthfawr Dr. Rees yn ystod blyuyddoelld ei fywyd. 'Coif. adwriaeth y cyfiawn sydd fendigedig.' Marteolaeth ifcer St. Fa,r¡an's.-Nos lau, ar ol bod yn fwy neu yn.llai cystiiddiol am ysbaid dwy llynedd, bu farw y Parch. Charles Jones, ficer, Sr. Pagan's, Aberddr. Ordeiniwyd ef yn ddiacon yn 18G0, ac yn oll'ciriad yn 1866. Yr oedd wedi ymsefydlu yn St. Kazan's er y flwyddyn 1876. Gadawodd ar ei ol weddw, yr hon sydd yn ddi- rym, a thair o fetched. Tysteb y Parch. W. Morris, Llandudoch..—Y mae y gweinidog rhagorol hwn, perthynol i'r Methodistiaid Calfinaidd, er nad yw etto ond prin wedi cyrhaedd canol oed, ar's yn agos i llwyddyn a hanger yn fethedig gan gystudd ac y mae yn hyfrydwch i mi weled fod y brodyr yn sir Benfro, ac yn ngodrau sir Aberteiii, yn symmud ) wneuthur tysteb iddo. Ni fu erioed ivr teilyng- aeh o dysteb nag yw Mr. Morris yn ei sefyllfa bresennol. Diau genyf fod iddo liaws o gyfeill- ion yn ruhen, ar ol gwybod am hyn, a fyddant yn barod i dallu eu hatling i'r drysorfa. J. SV. Stephens, Yaw., Liec.ity(t, yw y trysorydd.

,"Jirywiad sydd yn eu bygwth y blynyddoedd Nid ydyw dyben yr ysgnf hon yn galw ?'(m i fMur na phwyso te¡Jyndod cymmhar -tcnwadM or?i'i yn y eyfeinad hwn. Ond ?'?.. w,b dvbied ein bod yn ddall i'r teuyng- k.dhwnw, rhoddwn NiaHneDiad byr o bono. !M.iwa y He blaenaf i'r Annibynwyr—iel Y niwfa y tystiolactliau uciiod. Yr uedd eu ipcbrcviad cynnar, eu dysgeidineth uchelryw, ru cyfoeth bydol, eu saile tiwchraddol mewn cymdeithas, cu IW/linil peudefigaidd, a chan livnv eu i'r goron, ac yn eirvveuig eu Tiargylioeddiudan crefyddol cryfion, a'u credo wrtli-oileiriadol, au hysbryd RwermoJ, a cre(lo v, utt haelodau. yu rlioddi iddynt rantais a nerth anorchfygd vii y deyrmis. I un en wad y rhoddcd y breintiau liyii oil mor "rf1awIJ. ?Y nesaf atom y?'w y Bedyddwyr. Kid oes neb arall yn "allu eystadlu a'r Annibynwyr yn vr vstvr svdd vn awr dan eill sylw. C'redwyf ( cvdnabvddant yn oiiest udariod ) haglun- iiinvy <> fnntais i'r Amnbynwyr nag a ddaeth i ran y liodyddwyr yn mrwydrau i'l" Illlii yu y dcvrnas lion-yii enwedig yn jiv.edd yr untad gaiftif' ar byintlieg, ae yu lie- •lirea yr ail ganrif ar bymthcg a bod y gwa- lianiaeih hwnw yu parhau 1 losur hyd y (lydtl Jiwu Mewn fiyddlondeb a devmler dros HydJ- -d y iMcnt wedi bod o'r dcchrcuad yii llawn t'vtial a'r Annibynwyr, ae wedi bod yu gyd- v.oitliwyr ae yn gyd-ddioddefwyr teilwng o a iuuiiatl Aunibyuol. Ac v ]?tn' /nf"? ardderchog gan y trynwyr ,'I' rndodi.nd. Viyddlawu hyd augcn v buont hv.Y:? dro« rvddid crefyddol a gwladoI. A ,N.;Izt v Ihvvtliau » abeithasant en hciddo ),\do) a'u bvwb'vdaii ar allor Rhvddid. Ni roddir o'r clod v.Ti i'r Prewbyteriaid, byd sy<"o? c' n"nb.n"' ddiwcddar. Ac y inae yddau emvad '?(??'vd':oi-v?'cM)<-yi!ud a'r Tiefnyddion Calfin- ai<ld--o herwydd diweddarwchcuh.yinddango.siad arv dd:teM, allan O'C gyst?dtcuMth. Yr oedd brwydrau niawrion rhvddid oil wedi eu liyinladd hennill, a tlln111 -,tiii sefvdlu yn ddeddf, cru geiii y ddau euwad liyn. Dyna yr acho, nad oes meitliyron drwy ddwr na than yn iicrthvn i't'Mcthodi?tinid ua'r \Vc«levaid canys ,'m cit ?'" ''? ?- y "edd y BubMth Rnfeini?, a thMha c?obin-t't Kglwvs Mopsr, a goinies y ).?nncti?-th tin-dcini?, a bav\liau y breuhiu- oedd by dicine ''?/?, wedi CMi eu gortbfygu yn o ed(I b (;i*vi)?e,t.?.Ilot, NN'?iii etel eu go?tl)fygtl yii ac Undodiaid. Sc-fydlwyd Deddf oclde?ad yn 1CB9-gan mlvi;odd oyn hod Uawfr o 86n am Fethodistiaelli yn Lloegr na Chymru. Yn 1784 v sef\?(11\?- N.(l CO)IJ?)-citce. Yn )8? — U y dechreuodd y Metbodistiaid Cymreig i nrddo ?wehudo?ioii.' Bu y Tiefnyddion CaHin- !ddd am hir amscr yn gwrtbod gwneyd dim A jihoVilksond v lnaent wedi cael troedigaeth nertliol ac avutlirol yn oil pcrtJiynas a gwleid- vddiiiotli o fewn '1' ngain inlyucdd diweddaf. Am Y Wcsleviaid, y maent hwy heh ddcfl'ro etto i ynideimlad o'n cyfrifoldeb fel dinasyddion. Terfvnaf yr ywgrif lion diwy appelio at Annibyn- wvr Cvmrti. a iddynt.— 'Ai wrth bletlai dwylaw, a dyrcbafu gwyn eu Uvgaid i'r to, a mwinial en pader, a eliymmeryd irilj-nt l'od vn rby dduwiol i ddim vn rhy [diinviol o laWcr i ymdvin a pliethau mor fydol t deddfau angliyJiawn, a chanrifocdd o ormes, gaetlifastiacli, a thretli y bara, a tbreth y Mpur, :r di-etli cglwys, a'r University Tests, a'r Five Mile. Art, a clinjulonderau evffelyb i eiddo llalfour yn yr lwcrddon ac aneirif flurfiau yr crledigaetbiiu, yr 'ennillodd yr Annibynwyr Li- l e(l i g.,tetli,iii, l'yntetig v clod a voed iddynt gan David Huinc ac Arglwytltl llrotighani, Arglwydd King, a'r Dr. Gardiner Sjiring, a i cwmwl o dystion a ellid eu !it'Mwi ? Ai wrth ymlusgo trwy gylch byclian o ddefos- iwn di-enaid yn raw crefydd, gan ystumio ac vmdduwioli, swatio a clirynu, gwenieitbio a clielu, rbagrilbio a chrycydn, pan ddclo llwfriaid beilcbion cymmysgryw llwytli Meros i lnewn in cynnadlcddau, y byiidwn ni (leb- veaf i'r l'aritaniaid, o gonadwriaetii anfarwol fendigedig, ac i'r apostolion ? Annibynwyr Cymru! Mawrbewch eich braint. Anrbydeiidwcli draddodiadau gogon- eddus eicli enwad. Cyhwfanwch eich baner yn uwch nag erioed. Traetliwcli eicli .barn ar byngeiau y dydd yn ddiHoesgni fel eich tadau. (Jondeniniwcii fesurau a gwladlywiaeth angliyf- iawn ar bob cylleusdra a rydd Kbagluniaetb i chwi, lieb oseoi yn y luymryn lleiaf rhag digio v dienwaededig a all fod yn eich pJith. Costied a gostio, ystyriwch y rhai sydd yn rhwym fel pettych yn rbwym gyda hwynt, ac nac ymdilir- ifdwch eicii rhvddid i neb ond i Dduw, ac i'ch dwylaw eich liimain. Yr eiddocb, hyd byth, Caerfyrddin. D. S. DA VIES.