Y Genedl

I Pte. G. GRIFFITH, Rhosgoch.. I Darlun ydyw o Pte. Griffith Criffitlis, Cae'rmanerch, Rhosgoch, 19eg oed. Ymun- odd a'r 1-6 R.W.F. er dechreu y rhyfel. Bu yn ymiadd yn mrwydrau poeth v D&rdan- elles am bedwar mis. Y mae Iddo ddau frawd arall yn gwaaanaethu eu gwlad.

I TRIBUNLYS | SIR GAERNARFON. APELlADAU LLEY. Dydd Muwrth, ym Mhwllhcii, cynhaliwyd y Ilys hwn, J. E. Greaves yn y gada-ire Gofynodd diliedydd am ryddhad ar (sail ei gydwyb:d a'l iechyd. Sicrhaodd y meddyg 2i Lei yn. gymhwys i'r Fyddin fel teiliwr. Apeliodd athraw ysgol ddyddiol am fod ei iecjiyd yn anfoddhao!. Cadarnhawyd hyn g^n y medd\g. Dyna hefyd. ganiyniad pys- gttwr o Abeisoch. Y-tyriwyd fod cigydd o Fourcrosses a ttircthgasglydd yn abi i wneyd gwaith ys- g..d'n yu y FyddiH. mddanghci&odd v Parch E. T. Evans, Moiiu Nei'\n, dros wraig weddw ar ran ei mab. Y mab ofalai am y ftarm (8 acer). Yr oedd dau rpai i'r wraig yn y PydLn.Gwyth- odwyd. Dywedwyd eettsmaker a ffarmwr o Drcfor fed ei fam ai chwaer (y ddwy yn afiach) yn dibynu arno. Ctdlayai y lla.nc un llygad.—Gohiriwyd er mwyn cael adroddiad y meddyg. Gwnai iianc Soain oe<i o'r Rhiw gais am ei fod yn ffermwr, yn geffylwr a hwsmon. Gwne'd cyffelyb gais gan ddyn ieuanc ai-all. Yr oedd y ddau yn helpu ffermwyr ereill i drin y tir. Dywedodd un o'r apelwyr ei fod wedi at- testio ar y dybiaeth y byddai i hyny rwydld- hau y ffordd" iddo ddyfod yn rhvao. Mr. Hughes Roberts: Mae llawer wedi cael eu camarwain yr un fath.—Gwrthod- wyd y ddau acbos. Taflwyd achos llanc o Lithf;1en allan. Ar ran ei fab dywedodd ffarmwr o Aber- I3-Qch ]1:<16 gallai afe gael ei gynyr-^h i fewn os gorfodid ei fachgen i ymuix».—Gwrthod- wyd. Ymdaan^hosodd Mr. W. R. Hughe5. Caer- narfon, ar ram dyn ofalai am war theg. Xi chamatawyd yr apel. Desgrifiai up apeiydd ei hun fel is-bost- feistr, ffarmwr, clochvdd, IlyUiyr gludydd a thorwr beddau. Nid oedd nieb wyddai am y beddau fel efe. Yr oedd ed daci (75) vn wael, a'i fam (74) yn fethiantus; ac yr oedd ganddo un chwaer yn cael ffitiau, ac un arall yn anafus. Cai y taa bensiwn o 5s. ond gwrtliodai y fam" gyrneryd ;pen:siwn. Yr oedd 200 o'r plwyfolion wedi arwydd'o deiseb o du ei ryddhaii.Caniatawyd 3 mis o cedilaod. GwTthodwyd apeiliadau cigydd o Lannor, hwsmon o'r R.hiw, ffarmwr o Llandegwning* ffarmwr o Gilan, ffarmwr o Lanengan, hws- nion o Aberdaron. ffarmwr o Lithfaen. a gwneuthurwr troliaji o Foucrosses. Gohiriwyd apel gof o Aberaoch. Diddymwyd tystysgrif roddwyd gan y LIys lleol i lane o gertiwr o Langwnadl. Yr oedd y Llys lleol wedi canzatau tystys- grif i warehouseman, Lhthfaen, ar dir cyd- wybod, ond ar gaie Lifltenant Davies didd- ymwyd y cyf ryw. Ymddangosai Mri T. J. Hougton Davies, n. Robyns Owen a Richard Roberts, cyf- reithwyr, dros rai o'r apelwvr. Cynrycliiolid y Swyddfa Ryfel gan Liff- tenan* Cradoc Davies.

RHODD WCH GOREU I'R WlBORTH* YNA. Y MAE coiaroc 0 VST-VRTC MHVVy; BWYD YX A lG.. YN A ORGSl TRWBL. Dyma fel v dechreua lhiJiyr dderbyniwvd o County Mayo, IwerddonFel un sydd wedi derbyn neB oddawrth Gr<*pe u, cred- af ei W ddyledswydd amaf hysg-vsu hyny." Y mae y llythyr yn werin ei ddar- llen. DVrnA fe:- 4-Ers llawer blwvddyn hellad.iyr wyf w.edi bod vn dioddef oddth jrtmdreuliad a'i ganlyniadau, a hY-BY. m,ae d^b.>"S drwy y modd anoeth o ddewis ymborth. illeb law hvny ni ddarfu i mi erioed iodd) yst)'ia.eth ddifriiol icchvd. Yn fy avrydd am lwyddo darfu rni orweitb"> zyda.'m efrydiaeth. p:ycla'r canlyniad. aT ol ychydig flynvddoedd 0 cstraen, gwasgia. a phrysuideb, wrth- 'P.Ru zir (Ideebmu fy weithiad gvmervd He. ^au ar <!dechreu fy mgyrf.-i bmffe-wrol gorfodwyd fi l'sii waeledd 1 gymeryd "b loa o orphwys. Th w- edwyd wi-t-hvt gan Y meddvgon y byddai raid i mi fod yn ffydu ni Yinbarth, a rhodda.sant i mi tonic, ond yr oil i ddim diben. Cynghora^ant fi 1 gvmeryd uwd. a chv'merais cf bob boreu ani nR> ddyn. ond yr un oedd fy nghyflwr o hyd. ] r gwrthwyneb Aeth fy vmenvdd vn ddwl a swrtb- nes y teimlwn V, II anobeithiol a digahm. Ond rhyw ddiwrnod deuas :af draws pecyn o Grape Xutri. Allan o gywreinrwydd rhoddais brawf arno. Cymei'iis ef yn ddyddiol am fin. a theimlwn yn ddyn ii-illol gwahanol. jtyda digon o nerth coyphnrni a ineddyliol Yn raddol diflsnv camdreuliad, etc.. fel erbvn hyn "teimlaf yn berffaith iach Diolch bvt-h i Grape Xuti Y mae ymborth ancrhyrnwy.< yn cynyrchu cvmvvys yn cynyrcJra iech-v d. Y mae Orape Xutts yn cynwys cyf- artaledd P-erffaith .at wneud iechy3. Mae yna Reswm,

Private HENRY PRITCHARD, Bedd- gelext. Uchod ceir darlun o Private Henry Pit-ch- I ard, Sygyn, Beddgelert, yr hwn sydd wedi I ymuno â'r R.G.A., ym Mangor, tua 5 mis I yn ol. 1

.10 dv-.0p- I NODIAD. Oherwydd prinder lie yr ydym dan I orfodaeth i adael amryw ddarluniau ,illan.-Gol.

YNA:DL YS SIROL CAER- NARFON. Cynliafiwyd yr uchod yng Nghaernarfon ddydd Sadwrn, Mr. J. hsard Davieg yn y j? ada;r, ac yr oedd y rhai a ganlyn yn boos. ?,ya:( e uol. Mri Cha?. A. Jonn?. J. C. Lloyd Wil- liams, A. Wynn Williams, A. W. S. Wil- liams, a G. J. Roberta. Dirvvywyd Kate Hughes, Twithill Bach. Caernarfon, i 5s (oo?ta?? am fod heb oleu coch v tu ol i'w cherbyd ar v 26aIn o'r mis diweddaf yn Bfm?or Str?pt. FeJinheli. Gorchymynwyd R. Jones, Shop, Bethel? a dalu y costau (5?) am beidio gorchuddio goleu ei feisicl. t

1EGLWYSI EHVDDION, j GOUiiEDD CYMRU. i RHEuLI Y FASNACH FEDDWOL. I c,villiadledd dati nawdd Cyn- H1J"'{ékE{)D (;O'ledd Cvmru ghiair EgiWysi liijyddion (/rogiedd Cymru vm Migillt. sir Fflint, ddydd Mtrcher. Not? j Fa with prcgei-liwyd gan y Parch D. Gwyn- i '-yn Jones yn Saiesneg, a'-r I^ifathi-o T. Rees. Bangor, yn Gymraeg. Liywyduwyd cynaadleid y bore-u gan Lyw- ydd y G yngunair, a chynygiodd bv.ndei"f\ ii- iad yn datgan y goiled a gaed ym maiwol- a.eth y Parch Evan Jones, Caernarfon, cyn- Lywydd y Gynghrair, a Chyngor Cenedl- apihol yr Eglwysi Rhvddion. Pasiwyd y c iihygiad. Y FASNACH FEDDWOL. Cynhygiodd y Parch Dr. Oliver, yfgrifen- ydd y Gynghrair, b-enderfyniad yn datgan cymeradwyaeth o waith Bwrdd C-anolcg sy'n Rheoli y Fasrrach Feddwol, yn eetyn y rhe- olau parthed cyfyngu oriau y tafarndai i Gymru. ac yn hyderu y byddad i rai o'r da.r- paria-dau fed yn arhfeol; hefyd yn dymuno I i r Bwrdd roddi sylw neillduol i weinyddiad y rheolau oedd yn rhoddi -eyfleusdei-au neill- ) duol i gael 'refreshments' ar y Sul. Dym- un.a.i y Gynghrair hefyd: alw sylw at y cynydd mewn ymyfed ymysg merched ers I pan y torodd y rhyfel allan, ac yn erfyn ar y Llywodraeth gymen-d mesurau rhagblaen roddi atalfa ar yr ysgandal hwnw. Eiliwyd gan y Parch J. Edwards, Gwrec- sam, p' hwn a ddywedodd fod glowyr mewn am lofa ger Gwrecsam wedi colli o 1,058 o "dTOion" o fewn pythefnos, ac yr oedd Bwyddog yn y lofa yn priodo-li hyny yn benaf j'r ddiod. Cynhygiodd Gee welliant fod y gair "rhai" ynglyn a'r darpariadau i gael ei adael aiLan. Gofynai pa j-ai o'r darpariad- au y gellid eu gadael allan-y tretio, dim coei, ynte treifniadau gogyfer a'r Sabbath .(clywch, clywch). Cefnogwyd y gwelliant, a derbyniwyd ef, a phasiwyd y penderfyniad. CRISTIONOGAETH A RHYFEL. I Caed anerchiad ragorol gan y Parch Rogers Jones, Lerpwl, ar "Griationogaeth a-r Rhyfel." Yn ystod ei anferchiad odd os oedd yr Eglwys yn y gorphejiol wedi cymeradwyo neu gond.emnio rhyfel ni ddylid canaatau 'r ffaith hono vmyryd a rhyddid per ffaith yr Eglwys i newid y dyfarniad hwnw, os oedd ysbryd Crist yn hawlio hyny yn y dyfodol. Yr oedd arg^ihoeddiad Crist- ionogign mewn vTnrhyw oes yn rhw^-meaig yn un-ig i'r oes hono. A oedd felly yn y genedlaeth hon argvhoeddisad Eglwysig yng- lyn a'r rhyfel. Crcdai ef fo(L Yr oedd rhyfel yn cael ei chondemnio gan yr ym- yhyddiaeth Cristionogol fel peth annclfrvd- ol. Pryd bynag yr oedd yr Eglwys yn gwedd- 10 "Deled Dy Deyrnag," teiimlai ei bod yn gweddio am wneyd i ffwrdd a rhyfel. Aeth Mr. Jones ymlaen i ddweyd fod perthynas yr Eglwys a'r Wladwriaeth ymhell o gyrha^dd I y delfryd y safai yr Eglwvg drosto. Yn wleidyddol vr oedd apel am arfan ar adeg yn anocheladwy. Yr oedd cyfraith a. threfn seiliedig yn benaf ar ewyllys da y dines- wyr oedd yn cydnabod eu gwerth. Ond os os oedd dinesydd yn herio vna yr oedd y Wladwriaeth yn cael ei goTfodi i fynnii ei hawl. Felly, er fod wneswyr fel Crifitionogaon yn condemnio rhyfel fef peth snnelfrydol, gellid gweled y wlad mewn rhy- fel pa un o safte wleidj-ddol nas gellid ei »T~f>sgfoi.. Yr oedd mwyafrif mawr pobl y wlad hon yn credu hyny am y rhyfel hon. Dyna ydoedd yr anhawsder yimha un y can- fyddai yr Eglwys ei hun. Pa fodd yr oedd I i weithredu? Yr oedd Mae yT- heddvehwyr yn ftrteel a chlir. 6nd a oedd yn safle gyf- lawnt (cvmemdwyabth), Ymhellach a oedd yn safle a fuasai yn helpu mewn gwirion- edd ddyfodiad Teyrnas Dnw? Am Gristion- ogion unigol oedd yn heddychwyr ni ddyw- edai ddim. Rhaid oedd i'r Eglwys fod yn gyson. Os oedd ei phlaijt yn gwrthod ym- iadd pan oedd eu gwlad yn galw dylent hefyd wrt-hod taJu trethi, oblegid yr oedd yr arian yn myned ait gynhal y Fyddin a'r Llynges. Yr oodd yr Eglwys yn cael ei 1 hamddiffyn g-an y Wladwriaeth. yr oedd y bwyd vr oedd y bobl yn fwyta i'w gael drwy ymdrechion y Llynges. A feiasai'n deg i'r Eglwys fwynhau amddiffyniad y Wladwriaeth a breintiau dines wyr os. oedd yn amharod mewn amgylchiadau neillduol i wasanaethu y Wladwriaeth pan oedd y WLadwriaet-h yn ei hangen yn galw am eu gwasanaeth (cym.). DADGYSYLLTLA.D. j in ei anerchiad viw, NighynhadJedd y prydnawn, cyfeiriodd v Llywydd, y Parch. Thoe. Hughes, at yr ymdrech o blaid cyd- iaddoldeb crefyddol yng Nghyimru, a dywed- odd fod eu hymdrechion wedi en eoiwri a Uwyddiant. Yr oedd y Mmir Datgvsylltiad ar Ddeddf-lyfrau y wlad. Yn fuan byddai aelodau yr Eglwys Loegr wrth y gwaith (I dr efnu eu a'ifan"diad. C,,yfeiriii at yr an- ghydwelediad oedd wedi oodi yng ngwersyll Ymneillduol Cymru. Oherwydd ryw wa- haniaeth pa-rthed polisi a. threfn yi• oedd sef- ydliad newydd wedi dod i fodol-i-etb. Bu cynhadledd o bob plajd dro'n ol i geisio dbd a hwy at eu gilydd. ond oherwydd iddynt fethu cvtuno ar ryw un pwynt ni chyr- haeddwyd yr amoafn. Yr oedd yn dda gan- ddo ddweyd eu bod er hynny wedi gallu s\mud yr anhawsder, a hv-derai y gellid cyt- uno ar gynllun a ddVgir ymlaen vn awr— (cymemd wyaeth). MEDALAU MISS GEE. I Adroudwyd y oaed 72 o geisiadau oddi- wrth aelodau yr Ysgol Sul am fedalau a gyflwynid yn flynydol ga-n Mias Gee, er cof ei thad ai mam. Rbod-dir y nredalau i aelodhu hvrms yr ysgolion 8u?. WeJe y rhai a dd¡erbynint y medal au eleni:_Mr. T. Jones. Llwyn Meredydd, Mvddfai. Idan- dovery, 91 mlwydd oed; Mra. A. D, Pugh, The Mount, Soughton, Mold, 90? mlwydd oed Mr. E. Bennett, Mount Pleasant. Llan- wyddelan, Newtown, 891 miwydd oed Mrs. Mary .Jones. Minydon, High-street. Lbàn. beris, 89-i- miwydd oted, a Mrs. Margaret Jones, 10. Cnomwell-street, Blaenau Ffestin- iog. 89 miwydd oed. Ym mhob ac)10S yr oedd yr ymgedswyr wedi bod yn aelodau o'r Ysgol Sul ers pan yn dair blwydd oed.

CYNGOR DOSBARTH GWVRFAI. Bu cyfarfod o'r uchod yng Kghaernar- fon ddydd Sadwrn, Mr J. B. Davies yn y adair. DEWIS CADEIRYDD. Aed at y gwaith o ddewis cadeiiydd ac is-gadeirydd am y flwyddyn. Dewis- wyd Mr O. T. Hughes yn..geirydd, a Mr David Jones, Clynnog, yn is-gadeir- ydd. DEN 1 'V DEWIS PWTLLGORAU. Cynhygiodd Mr J. C. Lloyd Williams fod yr oil o'r Pwyllgorau i aros fel o'r blaen. Cefnogwyd gan Mr Henry Parry, Glanrafon, a. phasiwyd hyny. Ychwanegwyd Mr R. G. Roberts at BwyEgor yr Ysbytty, a Mr J. B. Davies a Mr David Jones ar Bwyllgor Unedig Rhyd-ddu. ADRODDIAD AROLYGYDD Y FFYRDD. Derbvníwyd llythyr oddiwrth Mr Wiliiarn Jones, Brit-hdir Lchaf, Nebo, yn galw sylw y Cyngor at y darn pexygl- us o'r ffordd hon yn ymyl Nant Noddfa. Y mae'r darn y cyfeir'r a yn 50 llath o hyd. ac y mae yno ddibyn serth am ddyfnder o 0 i 6 llath ar yr ochr ddeheu- ol, heb unrhyw fath o aniddiffyniad co gwbl, ac nid ydyw Y ffordd ond tua 6 troedfedd o led.—Pasiwyd i drosglwyddai v mater i Bwyllgor y Ffyrdd. Derbyniwyd llythyi^ oddiwrth Mr Yale, goruchwylhvr lstad }" Ruthin Charities, yn galw sylw at gyflwr an- foddhaol a pberyglus pont sydd ar y ffordd anveiiua i'l'RaM Goch, Ceunant, Llanberis, ac yn gofyn i i'r Cyngor ad- gyweino y cyfryw..vw r bont na'r- ffw-dd o dan ofal y Cyngor, ac felly nid' oes dim cvfrifoldeb arnynt yn y mater., —Penderfynwyd trosglwyddo y mater i Bwyllgor y Ffyrdd. '\I.IAD. CYDYMDEIMIiAD. _J.l' Pasiwyd pieidlais v gy uyjimenniaa a Mr Meiwyn Jones, Talvsarli, yr hwn oedd wedi colli ei dad; a Mr Williara Owen, yr hwn oedd wedi colli ei chwraer, ac hefyd gyda'r arolygydd, Mr Thomas, yn ei waeledd. Penderfvnwvd fod y dreth i fod yn lie. yn y bunt, 2|c, Y built yn llai na'r dreth wnaed flwyddyn yn ol.

Liwydd Ffrengrigr- I W ele gyn\vys adroddiad swyddogol o Baris :-Yng nghymydogaeth Las ] signy ymosodasom yn ddiavwybod ) ar warchffos Germanaidd yn Bois d' I' Orval, yr hyn a'n galluogodd gynl- J eiyd rhai carcbarorioni ac acliosi colledion mawr i'r gelyn. Yn Cliam- pagne, yng nghymydogaeth Sonune- Py, niweidiodd em cyflegrau ni fat- tery Germanaidd, nes y dintavvyd hwy. I

I MiH304. | HUI 304. Y mae'r gelyn wedi bombardio mor; ffyrnig, gyda phelenau nwyon gwen- wynig. Hill 304, i'r gorllewun o sific, nodedig y Dead Man ac oddeutu wylh miilltir o Verdun, fel y mae illil adroddiad yn dweyd "na welvvyd ei j debyg erioed o'r blaen." Y mae ein hyddinoedd dewr (y Gallu oedd CyT- unol) wedi eu gorfodi i gilio'n ol o'r gwarchffosydd ar lechweddau gog- leddol y mynydd, ond y mae tan eu c-ynegran wedi rhwystro i'r gelyn symud ymlaen. Eddyf Bei4' n nad yw y frwydr yn yr adran hon wc-ti I cyrraedd i unrhyw bwynt penodül.

YCYMRO FETHODONABOD LLOYD GEORGE. ( C'nawn y Pasg diwed-daf, pan yr oedd y Cymro enwog ar gychwyn tua 'r Blaenau i glywed eï gyJaill "Brynsien- cyn," aeth un o fechgyn Criccietli, sy'n awr yn fcrigiannu yn Llynlleifiad atto i ofyn a fuasai mor garedig a. dwyji un o weinidogion y ddinas i Griccieih, o Maentwrog, pan yn dychwelyd y nos. Gyda'i hvnawsedd arferol cydsyniodd Mr Lloyd George yn 1 law en. Pan yn dynesu at. bentref tlws Maen- twrog, gwelodd Mr Lloyd George wr ar y ffordd, a. galwtxld arno. gan ei lioli a Wyddai a in Mr Yernon Lewis oedd yn pregethu yno. athodd y gwr y gwvddai, a gofynwyd iddo ddweud wrtho am fod mewn man neillduol ger y pentref am naw o'r giocb, pryd y caff a i ei gario i G> iccieth. Wedi dafgan ei barodnvydd, go fyn odd y gwr, Pwy ddenda i sydd eisio ei wel'd, n throdd Mr LIcyd George atto a c'h\pr-' Miin lond ei lygaid, a dywedodrl, \pl- deudwch mai Lloyd George, a cbyda hyny aeth y cerbyd i ffwrrld gan, adael y gwr yn sefyll mewn svndod. n chryn fesur o am lieu aeth. Podd bynna g rhodd y genadwn i'r pregethwr. ac ymhellacli ymlaen yn yr hwvr, cddeutu naw o'r gioch. chwalwyd ei amheuon vn glir pi) tJ welodd yr holl bentref yn l:>envi o nm- gylch y cerbyd, am y cynt.at i ysawvd Uaw a. Gwron Cymnl. a deffmdd j'w gael ei hnn yn enwog fel y Cyrnro feth- odd nabod Lloyd George!

I I MR. LLOYD GEORGE All ETHOLWYR. 1 I TRAFOD Y SEFYU. FA. i 1 GORFODAETH YN ANGENRHEIDIOL. I I" YMDDIRIEDWCH YN Y BOBL. 1i I Edrychid llawer ymlaen at y eyfarfcKl mawr a gyuhaliwyd yn Neuadd y Drei, Conwy. ddydd Hadwrn diweddaf, lie r oodd Mr Lloyd George i anerch. Cod- wyd (hsgwyliadau can oedd gan eu bod yn hwvr gredu y buasai Gweiniuog y Cad-ddarpariadau yn ateb yno y rhai Ga d d i au yn yno y rha fu'n ymosod atno yn ddiweddar, ond m wnaeth, fel y gwelir oddiwrth ei araixh. Ar bwys y disgwyliadau hyn dywedai rhai yn ystod yr wythnosau diweddaf y buasai "yn ddiwrnod mawr yn hanes ein gwlad," a. thybiai ereill y buasai'r araith yn un fytivgofiadwy. Ond gan na ateb- odd Mr Lloyd George yr ymosodiadau a fu yn y wasg Seising, cafodd llawer eu siomi. Cylyngodd eu sylwadau i Orfod- aeth a chyflwr presenol y wlad, ac fel y dywedodd ef ei hun, anwybyddodd ei feirniaid. Nid oedd rhyw lawer iawn o frwdfrydedd i'w weled ar y stryd oddeutu deuddeg o'r gloch, ond pan oedd yn nesu at un o'r gloch yr oedd y bobl yn dech- reu yingasglu at y Neuadd. Dechreuwyd llanw'r ystafell yn fuan ar ol un o'r gloch, ac ymhell cyn yr amser dechreu yr oedd wedi rhwydd lenwi. Pan ddaeth Mr Lloyd George i fewn cafodd groesaw drwy i'r dorf g(xli ar ei thraed, a thcrwyd allan i ganu "For he's a jolly good fellow. Gwelir oddi- wrth ei anerchiad eÏ rod yn dweyd sylw- adau oedd yn cyd-fyned ag ysbryd- y dorf, gan y t?-ai hyn a?an yn fynych mewn  ef ar y! cynieradwyaeth..Gyd?g ef ar y [ Hwy fan yr oedd Mrs Lloyd Ueorgs, ivilss Olwen Lloyd George. Syr Herbert Roberts, A"S., Mri Herbert Lewis, A.S., Ellis Jones Griffith, A.S., J. H. Edwards, A.S., Cyrnol David Davies, A.S. a,r Parch. John Williams, Bryn- siencyn. Llvwyddwyd y gweithrediadau gan Dr. M. J. Morgan, Conwy, ac vn ystod y rhanau dechreual caed adroddiadau j gwreso g gan yr adroddwr adnabyddus i Deiniol Fvchan, a chaneuon gan Mri I John Roberts, ac Edward Jones (Tenor- rdd Glan Conwy)., Siaradodd Mr Lloyd George ain agos i awr, yna cynnvgiwjd penderfvniad o ymddiriedaeth ynddo. YR ARAITH. Dywedodd Mr Lloyd George: Mae n hyfrydwch genyf weled o fy nghwmpas fy hen gyfeillion gwleidyddol fu yn brwydro runryw frwydrau gyda mi am lawer o flynyddau. Yr wyf hefyd yn faich o weled yma amryw fu yn ymiadd brwydrau gwleidyddol yn fy erbyn (cym.). Nid tasg un plaid sydd genym mewn ilaw, 'ond tasg yr holl bleidiau ydyw, ac y mae'n rhaid i ni fod yn unol fel gwlad os am sicrha-u buddugoliaeth (cym.). Nid oes eisieu i ddyn fod yn heliwr da i ddeall beth a olygid os ai y cwn hela yn gymysg :1'U gilydd. Drwy'r cwbl yr unig amod i sicrhau buddugol- iaeth ydyw undeb. Tua blwyddyn yn ol bum yn anerch cyfarfodo fy etholwyrym Mangor. Fy amcan y pryd liyny oedd eeisio gailw sylw at bwysigrwydd y ewcst- iwn cedd gerbron y wlad, a rriairitioli yr antruriaeth a difrifoldeb y dasg. Rhodd- ais bwyslais y pryd hyny ar y pwysig- rwydd o gynyddu adnoddau y wlad mewn cad-ddarpariadau ac mewn dynion er rnwyn o.trio y rhyfel ymlaen i derfyniad buddugüliaethu5. Buasai'n dda genyf gael dweyd wrthych beth sydd wedi cael ei wneyd yn y gweithfeydd sydd wedi eu sefydlu i ddai-paru cyflenwadau i'r mil- wyr sydd yn ymladd dros eu gwlad, ond gan y byddaf yn rhoddi eyfrif yn bur fuan yn Nhy'r Cyffredin o'r hyn a wnaed gan Adran y Cad-ddarpariadau yn ystofl y flwyddyn ni ddywedaf ddim am hyny yn awr Ymhen y mis byddaf wedi cyf lawni blwyddyn o amser yn Swvddfa y Cad-dxl itpariadau, a gobeithiaf alli-i roddi cyfrif o fy ngomchwyliaeth yn Nhy'r C y i. Gallaf ddweyd yn brbsenol ein bod wedi llwyddo i GYNYDDU YX ARUTFIROL I gjnyrcb cad-ddarpariadau, a phwysic- ach byth y moddion i droi allan cad- ddarpariadau (cym.). blwyddyn yn ol yr oedd genym fwy o ddynion nag oedd genym o gytlenwadau rhyfel ar eu dyfer a dyiia. paham y rhoddais gymaint o bwys y pryd hyny ar gynyddu cynyrch y cad-dd;u \)-aa iadau. Yr oedd dynion yn dod i mewn y pryd hyny mor gyflym fel yr oedd .mhawsder i'w cvflenwi a'r cyf- lenwadau angenrheidiol. Yn ddiwedd- arach yn y flwyddyn aiafodd hyny, ond llwyddwyd 1 wneyd gwaith ardderchog vnglyn a.tr ymrestru gwlrfoddol, ac yr oedd 11 ymdrech yn anghydmarol yn .hanes y "A'lad. Dvma r wlad gyntaf yn hanes y byd i godicynifer a thair miliwn 0 ddynion. Yr oedd yn anturiaeth filwr- 01 fawr, a gwnaed y cwbl drwy ymtlrech- ion gw'j'foddol ,liolial. Yi- oedd dynion ieuainc o bob rlian o r wlad yn tVITU i \^asanr.e.thu dan faner iawnderau y cen- edloedd fel i gi'wsad fawr; yr yn waith a'dderchog, a dvlai Prydain Fawr fod yn falch o' r hyn t gyfSawnwyd (c ni. Tua chanol yr haf diweddaf, fodd by nag, yr oedd y nifer yn myned yn llai, a daeth yn ,ur:'lwg. iawn tua Awst neu y byddai raid i ni gymeryd cam ran ereill os oeddyin am gario ym- laen v rhyfel yn llwyddianus a chael nifer uigonol o ddynion. Nid oes dim di-anrhydeddns mewn govfodaetb (cym.) Nid y<iyw gorfodaeih yn golygn dim ond fod y wiad yn gwneyd trefniant mewn modd cvson a phenderfvnol i gvfarfod a'r rhyfel. Mae trethi yn orfc)clol- (chwerthin a. chym.)--er hwyrach mai ychydig sydd wedi meddwl hyny (chwer- thin). Nid ydyw gorfcxlaeth a gwir- foddollwydd yn anghyson mewn gwlad werinol. Golyga gorfodaeth ewy llys mwyafnf y bobl, ac nis gellid ei sicrhau heb"a!iel mwyafrif mawr tn cefn iddo. Rhaid cael trefnianl pan fo gwlad mewn perygl. Nis gellir cario rhvfel ymlaen fel po yn gwneyd te parti Ysgol Sul- (chwerthin). Mewn parti felly cewch ddyn yn darparu yn wirfoddol y "buns, un arall yn rhoddi y te, un arall yn dod a theceU, un arall yn edrych ar ol gwneyd y te, un arall yn myned a'r te o gwmpas, ereill yn cyfranu ychydig arian, a'r ileill yn cerdded o gwmpas a gwneyd y goreu o'r hyn a gymerai le— (chwerthin). Nis gellwch gario rhyfel ymlaen y ffordd yna. (c-ym.). Yr ydych yn gwybod beth mae ein Cyngrheiriaid yn ei wneyd. A ydych yn gwybod beth mae GORFODAETH YN FFRAINC yn ei olygu? Gynted ag oedd y wlad hono mewn perygl, tyrrai ei meibion dan ei baner, nid fel mater o ddyledswydd nac o rwymedigaeth gyfreithiol, ond fel mater o hawl ac fel mater o ewyllys, ac yr oedd pob merch yn Ffrainc yn falch o gael cyfiwyno y rhai oeddynt yn garu i wasanaeth eu gwlad (cym.). Yr hyn a'm tarawodd i pan oeddwn drosoddlyn y wlad hono oedd y ffaith na chlywid neb yn cwyno. Gwyddant fod Ffrairuc mewn perygl, ac yr oedd pawb yn rhoddi eu gwasanaeth fel mater o fraint ac o hawl. Rhyddid cydraddotldeb a brawd- oliaeth oedd arwyddair mawr Ffrainc. Mae rhyddid yn golygu hawl—hawl i bob dyn aniddiffy-n ei hun mae cydradd- oldeb yn golygu eydra-ddoldeb aberth pob dyn a dynes yn Ffrainc; y mae brawdol- iaeth yn golygu goddefgarwch, ymdrech, a buddugoliaeth i Ffrainc (cym.) Aeth. Mr Lloyd George ymlaen a dywed- odd ei fod wedi cyfarfod un o'r dynion. pwys- yn Ffrainc yn ddiweddar, yr hwn oedd wedi Ierb.)-il Uythyr oddiwrth ei fab, yr hwn a ddywedodd yaddo,—"Yr wyi yn falch fy mod wedi cael fy ngeni yn 1897-y mae hyny -wedi Thoddi i mi gyfle i roddi fy mywyd dTos Ffrainc." (CI. cl.) Dyna, ysbryd yr holl genedl, yr hyn n-ad yw yn ystyried Gor- foda.et.h fel peith yn eu gorfodi i wneud eu i dyledswydd, ond yn syml fel trefniad o ow- ylly 3 pawb i daro dros ei wlad. (Cl. cl.) Nid oedd ym meddwl y client fol gpArlad wneud yr tia cyf- arkiledd a Ffrainc. Ni allwn i wneud hyn. Paham? Yr ydym yn rhoddi i Ffrainc digon o 10. dur, defnyddiau etc., yr ydym yn  rhoddi i'n Cyd-Alluoedd ?&d-ddcfnyddiau. (d. cl.) yr ydym yn gofalu a.m y ta-osgludo I (cl. el.) y ma.e'I' Gallaoedd Cyfunol yn gwy- bod hyn yn dda (cym.), ac y mae'r gelyn yn gwybod tarn hyny hefyd (cym. uchei). Cym- aj-nt yn ^wneud cad-dd<arpariadaa ag sydd yn ymiadd yn Ffrainc. Nid yw r 0 sydd yn gwneud c.ad-ddria.dau o fewn oedran milwrol. Y mae cannoedd o filoedd o ferch- ed yn ein plith. Ar ol tynu o'r nifer hwn y mae llawer yn aM i fyned os y bydd aiagen yn gslw. Affth ymlaen a dywedodd fod miloedd lawer o ferched yn gwei-thio yn y Gad-ddarpariadau sydd yirglyn a gwaith caled-, fFeryll waith, etc., ae yr oedd llawer mwy o ferched. Yn ei ddyddiau ef—ao yr oedd' yn ddrwg ganddo fieddwl fod yr amser hwnw wedi myned i{chw.}—vr oedd- llawer mwy o ferch- ed yn ffweitihio mewn amaethylddaeth. Dyw. edodd ymhellach fod 89 y cant o ferched yn IGierman yn gweithio gydaj am.a-ethyddiaeth yr oedd 67 v cant yn Ffrainc, tra iiad oedd ond 8 y cant yn Uoegr a Chymru. Os y bydd angen yn galw. pall y merched edrych ar 01 y fferm. (Chw. a. chym.) Codwyd y gri am Orfodaeth, fe gi-ediad ym I Medi—yr oedd am fod yn rhydd gyda hwy- (cl. cl.) Drw)" gynllim groups Arglwydd Derby gwnaed ymdrech i aehub y cynlhin <rwir{oddol. (Cl. el.) "Y mae fy mharch yn uche! i Air- glwydd Derby," meddai. ".ac y m? w,?4-i •ewneud gwaith m-awr i'r Ymherodraelth." ■(<i"ym.) Dywedodd vmhellach nad y cynllun gwirfodclal oedd cynlhm Arglwydd Derby. "Bwrrwch" meddai "fy mod' yn gofyn i un ohonoch chwi sydd vn y pen draw yna ddod i lawr ymh(ID pum munud, a dweyd yr un pryd (-A Tla ddeuwch y byddaf yn anion plis- mon i'ch gorfodi-gorf(Ai ynte g-wirfoddol fyddai hyny? (Chw. a chym.) iYrnyn sydd yn sefyll yn ansiigla<dwy yw fod Ty'r Cyff- redin g-yda. mwyafrif mawr o hlfiid cael hyn. (Oym.) Ac y mae'r mwyafrif yn eynhyddii. (cjTnerad wyaeth. ) Atth ymlaen » dywedodd e: fod wed: clyw M fod rhai yn dweyd nad oedd mwvadh vn Rhyddfrydwr—■fchw.)—"rhaid1 felly," medd- ai, "fod 1ftwer yr irn fath ■% mi-li f-1, fod vn Rhyddfrydwr. (Chw.) Y mae'r ^w«dldili wedi pkiidleisio droeJbo." ^Ohw.) Y mae yna 280 ohonynt—'Beth f:ydd wedi diigwydd? A ydyni wedi troi vn Doriaid? 'Mae gwerin gwlad mewn perygl, vhaad i ni di-ol at. orfodaeth i'w lvachub. Mt\.e ym- he.rodi*aethau wedi eu bactitib drwy orfod- aeth, ac y mae gwei iniaethau wedi en haehub drwyddo. >tie genym ninnail diffni;mt cryf I i achuh y genedl f?'g orthrwni, a dyna paham yr wyf fi fel Rhyddfrydwr y,?) ymladd brw«ydi rhyddid Ewrop (cymeradwyaeth lichel). A,etli LIov-d Oeorge ymlaen i ddweyd buwyd yn dadleu dfcxs orfodaeth t-ne,.yn a tholùm, addysg, ac. yswiri,ant (elywch, clywch). Ond yr oedd rhai o'i gyf- eillion yn ddig watho ef (chwerthin). Yr oedd ef meddid, yn y Senedd ac y tu alla.n 1 yn un oedd yn codi dadleuon. AVrth gyferirio at y Mefiur Gorfodaeth, dywedodd ei fod wedi ei basio drwy gefnogaeth y ddwy blaid ac cs nad oedd yu camgymeryd Ueiafrif y Blaid Lafux oedd wedi pleidieisio yn ei er- byn. Yr odd ef oherwydd y ,afletyr oedd wedi ei gymeryd wedi (ael ymoeod arno gan nwy gwenwynllvd meg Is (chwovUiin). a,c yr oedd yn dda ganddo fod hyny wedi ei wneyd. Yr ordd yr ymosodiad-iu wedi myn- ed ymlaen yn ddirgelaidd cjv m'^oedd, ond njd. oedd am geisio ateb yr jmofiodiadau hynv (cym.). Nid oedd yn aynnu fod y wlad hon wpfH gallu codi miliyna-u o ddynion i ymiadd t;n bvwydnati. ond put tin fynych y ('()dai llofruddion (cymeradwyae.th). Yr oedd yn dda ganddo am hyny. Actth Mr Lloyd George ymlaen i sylwi fod gwaith pur an- ymuno) ym myned vraJrten mewn lleoedd o gwmpas- ti,(,,fi wsithiau, pan fydd dyn yn pswgiu ynghvd y chwyn o'i ardd. ac YIIa yn eu rhoddi ar dan, a rhaid fydd iddo fyned ymaith neu ddal eai ffit)leniau. Ond lloagi all- an a wnit. "Disgwylid i mi." meddai Mr. L!oyd George." wneyd itebiid i.lawii i'r ym- osodiadau arnai. Ni wnaf ddim o'r fatJi heth (cym. uchel). Mae hon yn rhyfel fawr, ac v mae miliyma-u (I fywydau dewr wedi cwympo. Mae tynged Ewrop, tynged v (De-yrnas (Cyfunol. ac hwyrach tyn.ged rhydd- did y ddyuoliaeth pn genedla-ethau i ddbd yn y gloian. ac os oes unrhyw ddyn yn dy- tmnio cyhoeddi yrhyn a honid a ddywed- wyd yn gyfiinachol i geisio gwneyd drwg i jsrvfoill, ac yn eredu fy mod yn ceisio cyn- Uwy^iio i hyrwyddo fy amcanion fy hunan. gadewed iddo wneyd hyny (cj-rneradwyaet-h aichel). Nid wyf yn cekio ei gyfeillgarwcih nac ei gefnogaefch (cym.). Y mae Rhydd- frydwyr gone&t nad oedd arnynt. awydd am fwyd mor afiach (cbwert-iiin). Yr wyf wedi dweyd wrtlxych fy mod am sLarad a chwi yn hoilol rvdd. Yr tdych wedi sefyll gydti j mi am ddeng mlynedd ar hugain. Dyw- edai rhai pobl pan yr wyf yn dod yma 'Be.th y mae'n dod allan yn awr?' Mi ddywiedaf wrthych beth. Yr wyf yn dod allan er er- ill y rhyfel (cym. uohel). Dywedir fod rhai o Ryddfrydwyr gonC6t yn dymuno gwybod a ydwyf wedi cael gwahaniaeth barn a fy mhe„iaeth yn y Weinyddiieth. Wei. yr wyf wedi bod yn cydwieithio ,gydag ef am ddeng mlynedd. ac yr wyf wedi gw&sanaethu oddi tano ers wyth mlynedd. 0,3 na ddarfu i ni weitiiio yn heddychol—ae yr ydym—(cvm).— i gadew-eh i mi ddywedyd wrthych yn y fan yma mai fy mai i fuasai hyny ac nid ei fai ef (eym.). Ni fu mi erioed yn cydweith- io hefo neb mwy cymt'divol ac yatyriol. ac yr wyf yn ffieiddio at yr hyn a ddywedwyd (cym.). Ond byddwn yn gwahaniaethu ) weithian. Pa werth a fuaswn yn y Wein- ) yddiaeth pe na buaswn yn gwah.anaethu weithiau (clywch, clywch). Yr wyf yn credu mewn rhyddid i ddatgan barn a hyny yn Nghyngor-lys y wlad:, Y mae 33 olioii-, om, a phe y brnsa-n yn dod at ein gilydd gyda'r "n meddyliau a'r un cynllunian a. i dhN-n kv" ioii gellid tybio pa mor ddifudd a i fuasem. Drwy'r cwbl y mae eis-ieu caei datgan harn yn rhydd mewn Cynghor-lys, --any-; y mae a mom eiieu cael gwahanol | farnau paa-thed y modd i we-ithredu. Ma.e eisieu dynion i draiethu barn ac nid peir- ianau 'penny-in-the-alot. Be v diweddaf sydd i fod ni chymerwn i ran mwyach yndo (cymeradwyaeth). Cwefifawn arall sydd yn poem rai o fy nghyfeillion RhyddfrydoI ydyw fy mcd yn dangoa gymaint o frwdfrydedd ynglyn a d'vgiad y rhyfel vmlaen. IWiel, yr wy-f yn j cashau rhyfel (cym.). Teimlaf ryw arswyd yn dod trosof weithiau pan yn meddwl am y peii iannau ofnadwy ?y'n œl eu cynyrhu. Ond yr ydych yn rhyfela n«u nad ydych. Bus- nes y gwLadweinydd ydyw rhoi ei I HOLD EGNI Alt WAITH i ddwyn y rhyfel ymlaen yn liwydd: an iv; (cym.). Giwyliwch fyned i gweryl, ond wedi myned iddo- gwyliwch y gelyn. Rhadd myn- ed i ryfel gyda chydwybod dda neu ddim icydwybod a rbll) l Yr olaf oedd eiddo y Oe t Tn aniaid fch werth in). Cs am gario y rhyfel ymlaon yn anefle., itiliol, goiygai hyny na c-hoid heddweh iawn, ac yr oedd iiyn:iv yn golygu dim heddweh o gwbl (cym). Nid yn unig rhaid bod yn. benderfynol, ond rhaid ymddangos bod yn benderfynol (cym.). Aettih Mr Lloyd George ymlaen a dywed- odd ei fod wedi clywed llawer o feirni;.d-u- llawer ohono yn anghyfiawn ac anheg. "Yr ydym wedi gwneud waith nfel'tIh wrth godi byddin—yr oeddym edeg yn Ilai hvd godi oed na byddTn.iSerbijjttj?han, <md y awr v.ri un o'r byddinoedd J^wyaf yn y byd. (cym. uchel.) Bu&nes erchyl] yw y rhyfel, ond y m"'n bwygig iddynt fod yn ffyddiog yn y iLlywokLraeth gan ei bod yn gwneud ei goreu i ddwyn y rhyfel j dexfyn boddhaol. (Cl. d.) iN: tiharawodd llaw amheus erioed vn gadarn iawn. IC1. d.)" Dywedodd fod rhai yn honi ei fod wedi cilio oddiwrth ei hen eg- wyddorion, "ond, meddai "nid wyf erioed wedi cilio oddiwrth unrhyw bolisi. Wrth ymiadd y rhyfel hon vr, wyf wedi cario allan yr egwyddorion a ddadleua/is ar y llwyfan hon." 4cl. cl.) Aeth ymlaen a dywedodd ei fod ar hyd yr amser yn eredu fod bywyd yr Ymherodraeth yn y glorian. Gwyddai faint oedd yn di- bynu ar hynyna. Ni safodd yr YmherodTaeth hon, a'r Ymherodraeitih dros y mof erioed dros well achos. (CI. cl.) Yr oedd achos rhyddid, ojrfiawnder a gwareiddiadj yn y [ glorian, ae felly yr oedd yn rhoddi ei holl enaid. ei holl galon, a'i holl nerth tuag at enill hyn. (Cym. uchel.) tNid oedd o gwbl wedi amheu ynghyloh y canlyniad—cym. uchel). Yr oedd rheolaeth. y mor ganddynt (cym.) Yr oe4d eu parotoadau yn fwy cyl- lawn nag erioed, &'r adnoddau ar gyfer y [ byddinoedd ar ein hochr ni. iBmsnes v gelyrn, oedd torri neu wisgo y a.u hyB. Nid yw Amser yn gyd-allu—neutral amheus ydyw, ac nid yw eto wedi setlo ar ein hochr ni, ond gellir enill amser drosodd drwy ymdrechion, trefniadau, ate. Rhaid i ni fesur yn ddi-ofn adnoddau y gelyn. Un o'r pethau gwaethaf mewn rhyfel ydyw camTesur nerth etc aldnoddau y gelyn.; Mynwch wybod bath yw ei nerth yn a wyn^bweh ef. Rhftid i ni gael unoliaeth yxnhlith y Gallu- oedd Cyfunol—cvnllpu a. chyd-dHeddfiad. Yn ddiamheuol v mae uiaetb genym. Ni fu cyd-alllloodd yn gweithio mewn undeb mwv iperffaith a ehyd-weithrediad gwell na'r un presenol. Cym.) Eto y mae llawer i'w wneud yn y cyfeiriad ymo. IRJiaid i gydofyadiaeth -ddod o fl-aen daearyddiaeth. Y ma:r GaIlu- oedd Canolog yn crynhoi eu bydilinoedd-eu dealltwriaeth, eu hymenydd, a'u holl ym drechion. Genym ni y mae y modtfon. Y mae ganddynt.-hwythau hefyd eu cynlltmiau. Galdewch i ni gymhwyso eu cynlluniau hwy at ein moddianau ni, ae ,:m fe eaillwn (Cym. uchel.) Ac yzia fe ddeuwn i gyfrir ama y gtori hù\ erchyll. a chreulon o .angbyfl.a,wnder-treisio Belgium, erehryslonderau Poland, bartw eiddiweh Witiemburg, ac anvnoldelr v "Lueitania," (CI. cl.) Rhaid isetlo'r cyfrif mawr hyd y ffyrling eithaf TCym. uchel. Dyna paham yr wyf yn rhoddi cymaint o bwys ar y genedl hon sydd mor fynych wedi bwys ar y arwain y frwydr dros ryddid a chyftawnde. yn Ewrop i afw ei holl nerth i'r amcan mawr hwn. WI. cl.) Nid wyf yn ofni'r bobl. Y mae (Prydain yn barod i'w hvmladd allan "Yr ydym yn bobl araf, ond ni wnaeth neb y camgymeriad ein bod yn bobl wangalon heb ddiodoo am hyny. (Cyin.) Yr wyf yn eredu yn yr hen egwyddor "Ymddirieidwch yn y hoMo" (Cl. cl.) Dywed- weh wrthynt beth aydd yn digwydd. Nid oes dim i w guddio. (Cl. cl.) Gadewch idd- ynt gael yr holl fiPeithiau ger eu bron. Y maent yn bobl ddewr, ond "i rodd-asant er. ioed eu hymdrechion goreu hyd nes yr oedd- ynt yn wynebu y dewLsiad o dryohineb. (Cl. cl.) Dvwedweh wrthynt beth maent yn wyn- ebu ac fe fyddant yn barod ar gyfer bob am- gylchiad. Edrychweh y ffordd y maent yn gwneud hyny Y mae'r bobl yn abl i gyr- rapdd uchelderau llawer uwch nag v cred yr arweinwyr ffyddionaf. Edrychwch y dull" y mtient, y dull siriol-y mae'n synldod i bawb sydd wedi god yn y Miynt--y maent yn dl-o- ddef caledi, clwyfau, ac yn wynebu y perygl ac angeu ar faee y frwydr. Edrvebwen ar v dull taw el, gwrol, y mae dymon a merch eel yn dioddef eu poen adref. Fe ellwch ym- ddiried yn y bobl. Ystorm fawr ydyw hon sydd yn ysgubo dros wledydd hoff Ewrop. Ond yn ystod y noe hon o ddychryn. feganfyddwch hunan- oldeb, y crystyn oaled yna o hunanoldeb a ihrachwant, wedi cael ei wasgaru, ac yng nghalonau y bohl fe gewch weled trysoran. trysorau euraidd o ddewrder, cadernid, dio- ddefgarwch, vmp-llw-vniad, a'r ffydd a berv j byth. {Cym/uchel.) PENDERFYNIM). 1 Ar gynhygxad Mr T. C. Lewis yn cael ei eilio gan Mr J. P. Griffith, Conwy, pasiwvd penderfyniad yn datgan gwerihfawrogiad o ,Iaiur Mr Lloyd George, a.c bøfyd yn datgan ymddiriedaeth Iwyraf ynddo. Caed gair byr gan Mr Ellis J. Griffith. A..S., yr hwn a sylwai mai nid yn ami yr oedd ymlaen a Mr Lloyd (George; ond yr oedd wedi ei ragflaenu ar gwestiwn gorfod- aeth. Yr oedd wedi dadleu trocno dd.eudden.v» misyn ol yn Nhy'r Cyffredin. Diolchwyd i'r Cadeirydd ar gjnhygiad Mr J. Herbert Lewis, A.S., a chefnogiad Syr J Herbert Roberts .A.S.

u SARZINE" BLOOD MIXTURE. yr hyn y ma.e y "Sarzine Blood Mixture". yn ei sicrhau, a dim a-rall. Nid yw ym honit gwfella* pob peth, fel yr Yankee Patent.' Mlwijoirit'S; ond 09 blinir chw: gan groen'. afiach; ysfla; pimple; toa-iad allan; gcurvny;^ doluriau; penddynod etc., yn tarddta q waed Idrwg ac amhur mynwch boter&dd a "S&rzinje Blopd Mixture" gi-n y Drugg-wtej ne^af atoch. Is l?c. a 29 9c. y botel, neu g?dh 3c. at v clud,?ad vn Ych?a?ne?o! oddi-?' with y Perch&w,HUGH DAVIES? Chemist, Machynlleth.

I Private LLEW. J. WILLIAMS, I Dinbych. I 'chod ceir darlun o Private Llew. J. Williams, mab Mr E. R. Williams, gwehydd. Dinbych. a nai Caledfryn.' Perthynai 1 r 8tli Norfolk Regiment. Lladdwyd ef yn Fframc ar yr 16eg o Hydref diweddaf gan shell o'r German mortar. Nid oedd ond 23 oed. ———— 4>»

Gunner FRED KIRK PATRICK, Trevor. I Gunner yn yr 120th Battery R.F.A., yw Fred Kirk Patrick, yr hwn sydd allan er dechreu y rhyfel. Yr oedd ef yn un o'r rhai cyntaf i ollwng ergydion ar y Germaniaid ym mrwydr fawr Mons, yn Awst. Mab-yng- nghyfraith yw i Mr. William Williams, Green Terrace, Trevor, Llanhaiarn. -000.

I Pt. T. LLOYD, Valley. I Darlun yw yr uchod o Pte. T. Lloyd, 1-6 R.W.F., mab Mr 0 Lloyd, signalman, Valley. Bu yn vmladd am rai misoedd yn y Dardanelles, o'r hwn le y daeth i ysbyty yn Llundain, oherwydd i'w draed rewi.

I Pte. HUGH THOMAS. I Darlun yw'r uchod o Pte. Hugh Thomas, mab Mr a Mrs Huh Thomas. Lon Graig, Cra?rwen, vr hwn svdd yn Ffrainc. Per- thyna i'r Machine Gun Section, 17th R.W.F.I

MARWOLAETH V PARCH. D. CHARLES EDWARDS, M JLm Prydnawn Sul bu fanv y gwr parch- edig uchod, yn nhy ei fereh, priod y Parch. 0. J. Griffith, B.A., Dolwvdd- elen, lie yr oedd yn cartrefu er pan y claddwyd ei briod beth amser yn ol. Fel y mae yn hysbys, efe oedd cvnrych- iolydd y Feibl Gymdeithas yn y Gogledd hyd nes y gorfodwyd ef i ymneilltuo ar gyfrif ei iechvd. Cafodd vmosodiad o')' parlys rai misoedd yn ol. a phnrhaodd yn ddiymwybod hyd y diwedd. Mab y diweddar Dr. Lewis Edwards, Bala, ydoedd. Derbyniodd ei addysg yn y Bala a'r Royal Institute. I^erpwl, ac wedi hyny ym Mhrifysgol Edinburgh ac Aberystwyth. Bu yn gweiniclogaethu yn eglwys y M.C. yn v Bala, yna yn eghvys Saesneg Hope, Merthyr. Ysgrif- enodd lawer i'r cylchgronau Saesneg n Chvmraeg. Gedv ddau fab a merch i alaru ar ei oil. Dygwyd ei gorff i Lan- hedr ddydd Merclier, a chladdwyd ef ddydd Iaù, pryd y daeth tyría. fawr yng- hyd i &lu'r gymwynas olaf iddo.

neillduol. Ant yn od a- liwvd eu graen wrth eu gwisgo ym mhob llythyr, adroddiad papur newydd a chvhoeddiad blaenor ar y Sul. Cadwer hwy ctaii gio fII. o. am dymor. Dyma st-ori a min arni. Y Cadhidog U. Thomas pia hi. "Daeth ataf filwr Ylt Mharc. Kinmel, a gofynnodd 'Chi ydi Mistar yma? Dywedodd rywun vathyf fod Mistar yn gwisgo ruban coch yn i gap, ae y mae genychruban. Al citi ydi'r Meistar deudwch? el, he sy arnoch eisiau?' ebe. yntau. Cehns ivthyr oddiwrth Mari bore heddyw. Dy- I wed fod yr hogyn bach reit wael; a'l bad illthau ar dori ei chalon o hiraeili am (Lnaf. Ma, nhw' deud mod i tiO iuilldir oddiicartref yn y fan ma. Fu mi ddim cyn belled o gartre rioed o'r blaen. Uyna oeddwn i am ddeud os ma chi yd"i, M?istar. 'Rwyn rhoi wsnos o notice i ,?l e istar Rwyn rlioi wsnt)-,  ? ? ? (Jhwerthm wnaeth y Saeson. Ond yr oedd deigryn crwn, ofnuH yn llygad llawer Cymro wrth ddehongli teimlad y lllilwr ifanc. gwledig yn adrodd ei In-ofiad. Kisiau swccwr oedd arno a chafodd swe- gan y Cadfridog, ac. nid rheg. S)C Ie, milwyr heb draed yn cerdded ac ] leh ddwylaw yn ysgrifenu. Prifiodd ceifyddvcl yn y pethau hyn yn wyrtbiol í ymron. Gwneir yr aelodau o nclyg a'r traed o rubber. Oyst. par o draed a c-boesau ddeg punt ar hugain a gwarantir hwy am bum mlynedd. Anfonir o 80 i ¡ MO o ddynion allan o'r Ysbytty yn Rock- hampton yn gallu cerdded heb faglau na ffyn ac ysgrifenu gydag ae'lodan cel- fvddydol. r » # Enfyn "Rhag i ni Anghofio" y llinell- j an hyn i sylw "Brawdoliaeth yr Ami Kiriau":— Rhago-rach fil J Na gweddi faith, i Yw gweddi fer Mewn dillad gwaith. I Sais dysgedig a cliterigwr o'r enw Mr .Joyce etholwyd yn Bennaeib Coleg Eglwys Loegr yn Nhy Ddewi. Yr oedd hvri yn naturiol a theg gan ma-i sefydliad- Eglwys wrth-Gymreig ydyw. Dywedir fod Mr Joyce yn r thell Eyhvyswr cadarn a seremoniwr dan gamp. Gellir disgwyl o hyn allan ad- fwwyddiad grymus ar Gatholiaeth Saesnig yn yr holl Lannau Cymreig. N; fyn Mr Joyce ryfela yn erbyn y Da f- gysylltiad, ond ceisir ycbwaneg o'r gwaddol. ak Bu terfysgoedd enbyd yn Gerrnani ar y cyntaf o Fai fel y tybir. Ni chafwyd papur newydd na. llythyr o'r wind am hedwar diwrnod. Prioclolir hyny i waith y Werin yn codi yn erbyn yr nwdar- dodau.